y MAANDAG 22 JUNI 1931 TWEEDE BLAD PAG. 7
D. O. S.
Ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan
van de Chr. Gvmn. Vereen. .,D. O. S." zal
a s. Zaterdagmiddag op Sporthof een groote
turndemonstratie worden gegeven waaraan
ongeveer 500 turners zullen medewerken, nl.
de gezamenlijke clubs uit het verband „Rijn
streek". De turners arrivoeren per speciale
tram uit de richting Leiden en zullen zich
vanaf <le Oude Post in optocht naar liet
terrein begeven, vooraf gegaan door de Chr
Muzickverceniging „Crescendo", welke mu-
zickvereeniging ook verder op den middag
haar medewerking zal verleencn.
WOUBRUGGE
ZOETERWOUDE
BURGERLIJK E STAND,
ONDERTROUWD. A du Prlc 22 j. n T OiiUsiu.
19 j. RU Wol* 32 j. en J v Dommelen 33 J.
GEHUWD: r A UecRcnaars en I I Hogc-
wonins A J v Mil en J M OlüerhoeK
BEVALLEN: M C den Elzen—Zonderop z. I
Bette—Troost z. M B Overdevest—van der
Geest z. A M vin Kempende Groot
OVERDEDEN: P H C Versteegcn 5 mnd., z
v P H Verstecgen en H G C de Groot.
Land- en Tuinbouw.
LOOSDUINEN
UIT DEN TUINBOUW.
Hoewel over het algemeen over de notee-
ringen der diverse tuinbouwproducten in deze
week niet te roemen valt, is er tcch nog
geen reden tot klagen. De prijzen der pro
ducten, waarvan thans de aanvoeren het
grootst zijn, staan beter dan in voorgaande
j jaren. De handel is williger en wanneer geen
I grootere dalingen der noteeringen intreden,
l.an men tevreden zijn. Bloemkool komt
I natuurlijk nu in groote hoeveelheden ter
veiling; c!e prijzen waren wel niet hoog,
maar voor goede kwaliteit toch nog loonend.
Besteed werd voor le srt. bloemkool van
f 5—f 13.70 en voor 2e srt. van f 1—f 5.8C
per 100 stuks.
j De komkommers verspeelden ook in prijs,
j maar dat is in dezen tijd, wanneer de aan-
voer uit de rijen haar hoogtepunt heeft
bereikt, een gewoon verschijnsel. De handel
betaalde voor le srt. kaskomkommers van
f 8.80—f 10. voor 2e srt. van f ^.40—f8.10
en voor 3e srt. van f 4f 5.20 pér 100 st.
Voor le srt. rijenkomkommers besteedde men
van f 5.90—f 8.50 en voor 2e srt. van f 4.90—
f 6.70 per 100 st. Verder betaalde men
le srt. gele komkommers van f 8.60f
voor 2e srt. van f 4.60f 6.20, terwijl de
I witte komkommers van f 6f 10 per 100 st.
opbrachten.
In de saladehandel kwamen soms verrassin
j gen voor. Met verminderde aanvoer en sterk
I varieerende prijzen kwam goede kwaliteit in
de laatste dagen der vorige week soms tot
f 3.10 per 100 krop, maar dat waren maar
i enkele partijtjes. Gemiddeld bedroeg in deze
week de noteering hiervan voor le srt.
f 1.20—f 2.30 cn voor 2e srt. van f 0.60—f 1
per 100 krop, de aanvoer van salade w:
j de laatste dagen vooral zeer gering.
In de tomatenhandel bleef het aardig loo-
pen. De prijzen zijn wel dalende, maar dat
was te verwachten. De prijzen worden nog
steeds dagelijks grooter. Het tamelijk koele
weer houdt echter nog de groote toevloed
i tegen, wat maar gelukkig is ook, anders
I was de kans groot, dat de noteeringen nog
■sterker daalden. De prijzen bewogen zich in
deze week voor A-soort van f 20f 23, voor
B-soort van f 17f 19.80, voor C-soort van
f 17—f 19. voor C.C-soort van f 19—f 22 en
voor de bonken van f 13.80f 16.30 p. 50 kilo.
I Schier alle tomaten worden voor de export
I gekocht, alleen de bonken blijven veelal voor
het binnenland bestemd.
Spinazie en postelein stonden lager ge
noteerd dan in voorgaande weken. Gister
betaalde men voor spinazie van f 0.40f 0.64
per kist van 4 kilo, en voor de postelein van
f 0.45f 0.87 per kist van 4 kilo.
Teen bleef matig genoteerd, hoewel de
kwaliteit vrij goed genoemd mag worden.
Betaald werd voor le srt. van f 15f 22 en
Voor 2c srt. van f 11f 14 per 100 bos.
Keukengroenten had nigt veel vraag. Hoe
wel hiervan weinig aangevoerd wordt zijn
de prijzen laag. Besteed werd voor prei van
f 1.60—f 2.40, voor peterselie van f 0.70
0 en voor selderij van f 0.70f 1.20 per
100 hos.
Andyvie liep terug; deze bracht 't Dondei-
dag niet hooger dan f 3 per 100 struik. Kleine
struiken deden van f 0.70f 1.20 per 100 st.
c-r> krukandijvie bracht van f 0,14f 0.40 per
Boonen uit de kas, waarvan kleine partij
tjes worden aangevoerd, brachten flinke
prijzen op. De prineesseboorien deden van
1 80f S5 en de snijboonen van f 65f 76
per ,100 kilo. Buiten zijn de boonen flink aan
het groeien; het weer heeft er wel toe bijge-
diagen een flink gewas te bevorderen.
In de fruitafdeeling bleven de noteeringen
goed; de aanvoer hiervan neemt toe. Besteed
voor le srt. perziken van f 17f 19,
2e srt. van f 11f 13 en voor 3e srt.
f 7f 8.90 per 100 stuks. Meloenen
brachten van f 0.56—f 0.90f 1.20 per stuk
cp. Kruisbessen gingen tot f 7 per 100 kilo.
Aardbeien gingen steeds nog in dalende lijn.
De glasaardbeien raken gedaan en van de
volle grond begint de aanvoer toe te nemen.
Druiven bleven aardig op prijs; hiervoor
betaalde men van f 1.14—f 1.58 per kilo.
Hiervan wordt echter op de Loosduinsche
veilingen niet van beteekenis aangevoerd.
Gemengd Nieuws,
EEN DOLLE HOND BIJT VIER
MENSCHEN
Een groote hond van den landbower Bre-
kclinans tc Oss vertoonde, aldus de „Maas
bode", plotseling teeltenen van hondsdol
heid. Hij sprong in het weiland van den
landbouwer P. v. Geffen en beet een d*"*
daar loopendc koeien in de achterpooten
in den buik, zoodat 't bloed er uit liep. Van
Gaffen kwam toeloopen en trachtte den
hond te verdrijven, doch deze sprong tegen
hem op cn beet hein in den linkerarm. Op
zijn hulpgeroep kwamen de buren Tiebosch
en Fr. v. Lieshout, die in het naburige wei
land aan t melken waren, aangeioopen.
Maar ook zij werden beiden door 't dolle
dier gebeten. Met drie man wisten ze intus-
schen den hond uit de wei te jagen. Juist
passeerde op dit moment de lieer Fr. Hoep,
drogist te Udcn, per fiets over don weg. Het
dier viel op den niets kwaads vermoedenden
man aan, sleurde hem van de fiets en ver
wondde hom deerlijk aan gezicht, boenen
en handen. De veldwachter van Dijk, door
omwonenden gewaarschuwd kwam ter plaat
se en doodde het dier met drie welgemikte
revolverschoten.
De slachtoffers maken het naar omstan
digheden, vrij wel. Naar verluidt zullen zij
naar Utrecht gaan. om zich met serum te
gen hondsdolheid tc laten inspuiten.
ERNSTIG AUTO-ONGELUK
Men meldt ons uit Moerdijk:
Vrijdagmorgen is op den Rijksstraatweg
van Zevenbergschenhoek liet 8-jarig zoontje
van den lieer Gabriels, toen het plotseling
van achter een voertuig kwam aangereden
door een luxe auto, bestuurd door een te
Noord wijk in pension zijnde Wccnsche offi
cier, die nog probeerde met zijn auto het
ventje te ontwijken cn zoodoende met de auto
tegen een koperslagerij botste. Het ventje
werd zoo ernstig gewond dat het direct door
Dr. Verhaak zelf per auto naar het zieken-
ziekenhuis te Breda werd vervoerd. Door de
marechaussee werd van een en ander proces
verbaal opgemaakt.
VERDRONKEN
Bij Hoogezand (Gr.) is bet lijk van den
twintigjarigen boerenknecht, die in het
Drcntsche Diep verdronken is. opgehaald.
DOOR EEN IJZER VERMORZELD
Bij sloopingswerk op een fabriek te Sluis
kil (Z.) is een stuk ijzeren luchtspoor naar
benedon gestort en trof den daarop werk
zaam zijnden arbeider C. de Witte van Ter
en dei-mate, dat deze zwaar verminkt
dood werd opgenomen.
ROTTERDAM
MAATSCH. HULPBETOON
Blijkens dc officieelc cijfers is in de
maand April door den dienst voor Maat
schappelijk Hulpbetoon aan onderstand en
werkloozenuitkeering uitgekeerd f 647.123.bl
tegen f 347-482.35 in dezelfde maand van het
vorig jaar.
Aan huurtoeslag is bovendien uitgekeerJ
t 36.206.G9 en aan brands'toffentoeslag f 9.328
Over de eerste 4 maanden van het jaar io
nu uitgekeerd f2.905.368.70 tegen f 1.525.157 43
over de eerste 4 maanden van 1930.
Een verschil aldus van f 1.3S0.211.17.
DE MOORD
IN DE WILLEBRORDUSSTRAAT
De Hooge RcPa-d heeft heden verworpen
het cassatieberoep van den 23-jarrigen G.
Maliepaard uit Oss, die in hooger beroep
door het Haagsche Gerechts/hof is veroo:
deeld tot levenela>nge gevangenisstraf vvt
gens doo'delag onder verzwarende omstan
digheden gepleegd op zvn schoonzuster in
de Wiliebrorduestraat te Rotterdam.
BRUTALE ROOFOVERVAL
Zondagmiddag is im de Ni colaas Beets-
st-roat in een benedenhuis, bewoond door
het echtpaar V., tijdens de afwezigheid van
den echtgenoot een individu binnengedron
gen- waarschijnlijk met behulp van een val-
schen sleutel. Na de vrouw bedreigingen,
versterkt door eenige stompen, toegevoegd
te hebben, heeft de man zich meester ge
maakt van een bedrag van ƒ800, dat in een
kistje onder het bed in de slaapkamer ver
borgen was. De vrouw was door het ge
beurde dermate overstuur genaakt, dat zij
slechts een zeer vaag signalement kon ge
ven van den ongemaskerden roover.
TWEE ONGEMAKKELIJKE JODEN
ZETTEN HET D.P.-SATION OP STELTEN!
Gisteravond om 10 uur hebben een tweetal
Joelen het Delftsche Poortstation In rep en
roer gebracht. Zij hadden een perronkaartje
gekocht en waren'in de wachtkamer een
potje bier gaan bestellen. Aangezien zij d<
glazen met bier mee wilden nemen het sta
tion op, kregen ze eerst ruzie met den kcli
ner. Zij deden toch hun zin, waarom de on
derstationsohef er bij gehaald werd. Deze
gaf aan een onder-controleur aan den uit
gang bevel de beide mannen naar naam en
adres te vragen. Deze kweet zich op voortref
lelijke wijze van zijn opdracht, doch heide
mannen wilden er geen gehoor aan gev
en doorloopen. Dit lukte niet, waarop do
onderstationschef een klap in het gezicht U
pakken kreeg, zoodat een bloedneus het ge
volg was en de controleur een dergelijk®
stomp tegen de borst kreeg dat hij achter
over viel en eenige ribben ernstig kneusoe,
zoodat hij naar ziekenhuis aan den Coolsin-
gel moest worden vervoerd. Inmiddels was
ook politie gearriveerd en deze heeft hei
tweetal overgebracht naar het politiebureau.
Het bleken te zijn de 25-jarige M. P. en do
27-jarige J. P., beiden scheepsmakelaar vai«
geroep.
HUWELIJKSADVERTENTIES
Een zeer bekend en hoogst bekwaam
journalist aan onze christelijke pers heeft
eens de vraag gesteld: is bet nu zoo verkeerd
als iemand, die geen gelegenheid beeft con
necties aan tc knoopen een eerlijke en ern
stige huwelijksadvertentie plaatst?
Maar daarover heeft hij wat moeten hoo-
ren. Van alle kanten werd hem de les ge
lezen: van dik hout zaagt men planken;
ge weet wel, als lezers critiek oefenen op
wat geschreven werd. dan nemen ze meestal
geen blad voor de mond. Ze weten wel, dat
wij een duwtje kunnen velen.
Alzoo, ik begin geen polemiek over huwe
lijksadvertenties en ons blad zal het ook
wel buiten deze inkomsten moeten stellen,
al hebben sommige advertenties wel eens
tot een huwelijk geleid, waarvan ik zelf ge
tuige was. En ons blad staat bij dezulken,
gelukkig, ook daarom nog in een heel goed
blaadje.
Doch die advertenties leken niets op een
tweetal, dat ik dezer dagen in een paar vrij
zinnige bladen vond: de een van een dame,
dc ander van een heer. En ik ben er zeker
an, als deze twee elkaar niet vinden dan
trouwen ze nooit.
Dc dame is natuurlijk bet langst van stof.
Zij verlangt een man, doch wat voor één?
Laat zij het zelf zeggen, want er is in haar
een journaliste van sublieme kwaliteiten ver
loren gegaan:
BUITENLANDSCHE DAME
in de 40, door haar werk alleen
onafhankelijk, niet rijk maar
toch vroolijk, niet mooi maar ook
niet van onaangenaam uiterlijk,
sedert 12 jaar in Holland,
wenscht kennis te maken met
„VOLSTREKT" beschaafd, se
rieus, toch niet al te deftig, mo
dern. maar ook niet al te modern
HEER, en ook niet klein. Geld
wordt niet verlangd, doch een
goede, vaste positie. Deze heer,
als die bestaat, moet goede ma
nieren hebben, hij ujoet van rei
zen houden en een weinig met
de moderne talen op de hoogte
zijn, hij moot het rooken kun
nen verdragen en liet tochten!
Deze advertentie heeft slechts
een ernstig doel, en zij alleen die
het ernstig opvatten, mogen er
op reflecteeren.
Lieve juffrouw, zoo'n man bestaat niet. Ik
zeg liet uit de grond van mijn hart, al wor
den alle lezers boos. Het woordje vol
strekt moet u schrappen. Dan zou het
De andere advertentie is van een heer en
die heeft veel minder noten op zijn zang. Hij
is Schrijver van oude patriciërsfamilie
(of hij nu zelf een patriciër is of voor zoo'n
familie geschreven heeft, wordt in 't midden
gelaten, en
zoekt kennism. m.f liefst gefort.
f. dame, 23 j. Veel zin voor hu
mor. romantiek, kunst, bridge
cn liberalisme. Strenge discr.
Bem. v. ouders gaarne aanv.
Dat laatste is geen gevolg van het libera
lisme, doch van de familie. Overigens is al
les raadselachtig als bij de juffrouw in de 40.
Niet de combinatie natuurlijk. Wie zin voor
humor, romantiek, kunst en bridge heeft,
die is in één woord liberaal, mits het
maar geen meisje is. Want meisjes met hu
mor. romantiek en kunstzin doen niet aan
bridge cn zijn dus niet liberaal.
Deze adverteerder moet zijn annonce dus
ook herzien. Neen, met een huwclijksadver
tentie is men ook nog niet klaar.
Misschien doet men nog beter er maar
niet aan te beginnen.
Laatste Nieuws.
KERKNIEUWS
CHR. GEREF. KERK
dan kt: Voor Arnhem, W. Bjjleveld te
Haarlem-Centrum.
ACADEMISCHE EXAMENS
UI; «universiteit t e L e I d e
grd: Indologie, econom. cand. ex.. de
W. Meylink, Voorburg.
HANDELSBERICHTEN
ROTTERDAM. 22 JUNI
'roogkoerscn van heden:
IAIS. Juli 82xi: September 8-1 li: No
:t ITEXLAXDSCHE GRANEN. (Ochtendbeur*)
ROGGE per 100 kg 71/71 kg Zuid-Russische
disp f 5; Western 2 aangekomen f 1.95.
GERST per 2000 ks: Canada S aangek f 113:
Laplata aangek f 107: Perzische disp f 100;
Amerik. 2 aangek f 108
HAVER per 100 kg, Canada 3 aangek 6.05;
Canada feed t aangek f C.20; idem IX aangek
f 5.70: Laplata disp f 1.50.
MAIS per 2000 kg Gele Laplata (oude oogst)
dlsj> 88: aangek f SS; idem n oogst disp f 90
aangek f 89; st 8688; Laplata Cinquantine
disp f 98; Donau Galfox disp- f 87.
LINKOEKEN per 100 kg Noord-Amerlk. disp
f 7.50. dito merk S.K disp 7.60; idem st f 7.50
COCOSKOEKEN disp Zwündrecht f 7.60.
takelaar A. H.
FIJNE ZADEN, geen aanvoer
Boekweit: Mansjoertlschr inclusief balen
t. f 9.10. Nrd. Amerlkaansche disponibel t
les per 100 K g.
MARKTBERICHTEN
melk- en kalfkoeien f 280380 per
vette kalveren le kw niet genot.; 2e kw 66
72 ct: 3e kw 5861 ct alles per kg levend ge
wicht; 106 nuchtere kalveren f 713; 28 scha
pen f 2632; 10 lammeren f 2228; 860 var
kens vlceschvarlcens van 90110 kg 1115 ct
zwaardere 1311 ct; vette varkens 1042 rt
alle» per kg slachtgewicht: 181 paarden f 120
2e kw 42'i15 ct: 3e kw 29—31 ct; Kalveren
le kw 65—70 ct: 2e kw 5560 ct; 3e kw 12Vj
ct: schapen 3550 ct; schapen per stuk
-27: Overj lammeren f 2533: zulglam-
1 f 25—28: varkens 16—17', ct P kg.
ivoer koien vrijwel gettyfe vo week Maan
dag., handel minder vlot; hocwe 1 hooge vraag
n. moest lager worden afgegeven. Een en
rima exemplaar tot 1 ct boven noteering
>rijzen iets lager dan vor. week Maandag
prima exemplaat tot €'i ct boven not.
ivoer schapen en lammeren niet groot,
handel zeer stroef, prjjz envrijwel gelijk.
farkens flinken aanvoer, tamelijke handel,
ma vleeschvatkens Iets sttJvers.
outers teer gering aangevoerd, vluggen han
Er werd 16—17 ct besteed.
IOTTEKDAM. 22 Jun| 1931. Aardappelen
Üzen: ttali.isnsche 1012 ct.. Westl. ronde
17 ct.. Id. lange 1515 ct.. ld Kleine 11
cl. alles p KG. Ked Star 6—7.25 p H.L.
Ithas Springs 17—19 ct. p. K.g. Met niet
Columbia f 4.10—4.50: Golden f 1 202: Euro-
f 5.9rt: Florex f 2.50—3.80: E G Hill f 3 1"
C.9- Kilh'im f 3.10—5.40: Keizerin f 3—3 20:
an ia f 2.10: Aug Noach f I SO—3.50: Per
f 3 40. Briarrlif f 1 40—1.60 RoMlandla
f 803.511; Diversen Lathyrus 4 «C ct Pioe-
en 1"32 ct; Aanvoer rozen 39000 stuks.
ROERMOND. 22 Juni. Eieren (Coop Ver.
h Roermondsche EterenmUn). Aangv 660OOift
stuks. PrUzen: groote f 3.805.20: kleine f J 20
-3.70; eendeneieren f 350—1 per 100 stuks
UTRECHT. 22 Juni. Paarde n Aangevoerd
625 stuks. Pr(1zen: Weeldepaarden
f 200—300: oude paar
uit Denemarken.
22 Juni. Aardappelen. D
ïedcn: Aandüker en Langedüke
kleine 88'j ct pe
prpzei
kg. Aanvoer 16.100 ktlogri
APELDOORN. 22 Juni. Eieren (Geldei
HEM. 22 Juni. Vee. Aangevoerd 8
nuchtere kalveren. 41 lammeren. t>6i
biggen, 91 overloopers.
Prijzen: zware kalfkoeien 325400. mol#
koeien 260310. kalfvaarzen 250350. guisti
ƒ150—200. 2'4-jarige ossen geen no
iveren geen
OUDEWATER. 22 Juni. Kaas Aangev.
partijen. 51155 stuks, wegende ugeveer 27225
Kg.. PrUzen; le art. ƒ37—f 11. 2e srt. f 33—
f 35, Wandel matig.
ROTTERDAM. 22 Juni. Vee. Aangevoerd'
517 vette runderen; 282 vette kalveren: 186
schapen of lammeren: 1.314 varkens.
Prijzen per J4 Kilo: koeien le kwal 19—51 ct
f 400—430:
f 100145: eenjarigi
-Jarige paarden f 100300:
f «0—125; hitten f 100—250 alles per stuk H:
izen: kleine tarbot f 16ë24: griet f 10
nlddel schol f 12—16; kleine f 4—8: leng
f 69. schelviscli f 510: hanen f 59: gul
len f 38. geep f 610: lemp f 35 alles per
and; nieuwe haring f 115 per ton.
mCSCHEVRER, 22 Ju
zornerzalmen 2.40-
.50 allea per x~ kg.
:2 Juni Bini
schor IJ: van de 13;
ledkncgt <S Juni v
-2.60: 6 klei
i L. Muls (3 Juni
i 1U0 kantjes kolmnatjes vopr f
je. afkomstig v.m de VL 201 De s
I op f 2.40 per kantje opgehoud>:
7—35 r,er 125 kc griet f 65—Zf;
f «ij-M f 40—20: kleine
s-wr.o: middel j.M-elv. '17 - 0:
wijting f f—-1 90; makreel f 1814
ingen der Stoomtrawlers waren
landen) 2300: 1JM 108 Clan* Nicoi
1800. LI I ;J Nellv «esjnu
(190 manden) 1600: IJm 24 Pr<
ƒ2400.
De motorlogger» besomden: KW 105 ƒ4,5
KW 56 580, KW 141 ƒ025. KW 97 020. KW
110 425, KW 167 ƒ105. KW 22 490 KW 1"7
720 KW 20 605, KW 49 595, KW 13»! 47...
KW .3 ƒ645. KW 14 305, KW 117 630. KW
KATHOLIEK NEDERLAND
De instandhouding van het kerkelijk le
ven en al wat daarmee meer of minder
verband houdt, heeft al dc eeuwen door
groote geldelijke offers gevraagd, van de
meestal „niet vele rijken" die voldoende be
langstelling en meeleven bezaten, om hun
penningen voor wat zij beschouwden als 's
Heeren zaak ten koste te leggen. En de
tegenwoordige tijd maakt hierop gelukkig
geen uitzondering. Het strekt een kerk onge
twijfeld tot cere, wanneer zij in staat is dc
instellingen die voor haar bestaan noodig
of ook maar wenschelijk zijn, uit eigen
middelen te bekostigen. En reeds waardee-i
ring voor het particulier initiatief moet den
buitenstaander voor al dezen arbeid respect
afdwingen. Een kerk, oie de noodige vita
liteit toont te bezitten om haar meer uit
wendige zaken naar behooren te verzorgen,
en niet een kommervol bestaan hoeft tc-
leiden of als een onmondige op anderen
hoeft te steunen, doet reeds hierdoor of men
bet met haar eens is of niet. een welspre
kend getuigenis uitgaan tot hen, die zich
van haar afkeerig houden.
Dat in dit opzicht de Hoomsch-Kathoi.eko
Kerk bijzonder moet opvallen, is wel mei
voor tegenspraak vatbaar. Integendeel zal
moeten worden toegegeven, dat juist uoor
haar machtige organisaiie, haar indruk vi le
kende stichtingen en instellingen, haar
schier onuitputtelijke hulpbronnen voor al
lerlei actie, van Rome op den buitenstaan
der een groote bekoring uitgaat. Het indruk
wekkende van haar uiterlijk optreden is
meer dan eens het middel geweest om be
keerlingen haar te doen toevloeien.
Er is schier geen land ter werclcl of het
heeft van deze activiteit van Rome's getrou
wen ervaring opgedaan. En ook ons land
was. vooral na 1853 door Rome's werkzaam
heid ook binnen onze grenzen, getuige van
wat het op velerlei terrein tot stand weet
te brengen. Inderdaad daar was wel een
boek. en ook wel meer dan een, over vol
te schrijven. Zoo dacht blijkbaar ook de Uit
gever van het voor kort verschenen werk
„Katholiek Nederland" dat in tien deelcn
uit zal komen, cn waarvan nu onlangs bet
eerste deel het licht zag. Ilet is een ency
clopaedic, samengesteld onder leiding van
Prof. W. Nolet, cn uitgegeven door cn op
initiatief van de N.V. Ten Hagen's druk
kerij en uitgeversmij. to 's Gravcnhage. Dc
uitgave is op luxe wijze uitgevoerd geheel
op zwaar kunstdrukpapier, met zeer vele
foto's tusschen den tekst. De smaakvolle
symoblische band is ontworpen door den
heer W. Wiegmans; het hoofdmotief is een
op het Ncdcrlandsche wapen geplant kruis
waarin zijn opgenomen de silhouetten van
de Kathedralen tc Utrecht, Haarlem, Roer
mond, 's Hertogenbosch cn Breda, Onder de
algemecne leiding van Prof. W. Nolet heb
ben tientallen bevoegde medewerkers bij
dragen geleverd, die alle bet kenmerk dra
gen door deskundigen te zijn samengesteld
en waarvan een bijzondere verdienste is'
hun kortheid en overzichtiglieid, waardoor
een werk als dit temeer aan zijn doel zal
Dit oncvclopaedisch werk toen oeaoeu:
„een volledig beeld te geven van wat Ka
tholiek Nederland doet' bot wil geljik bel
inleidend woord zegt, den Katholiek inlich
ting geven over eigen zaak en hem aanspo
ren om op den grondslag van het bereikte
voort te werken aan den uitbouw; terwijl
men verwacht, dat „de andersdenkende al
licht versterkt zal worden in zijn waardee
ring voor een volksgroep, die voor volks
ontwikkeling cn volkswelvaart zoo ernstig
poogt het hare bij te dragen,
Hieruit mag echter niet worden opge
maakt, dat het werk propagandistisch is
gekleurd. In geen enkel opzicht is dit al
thans met liet verschenen eerste deel het
geval. Hetgeen indruk moet maken op den
andersdenkende zijn de nuchtere feiten die
aan de mededeclingen ten grondslag
liggen.
Het eerste deel handelt over de seculiere
cn reguliere geestelijkheid (de seculiere of
wereldlijke geestelijken behooren niet tot 'n
geestelijke orde, zijn niet door een ordere
gel gebonden, wat met dc reguliere geeste
lijken wel het geval is), bespreekt verder
dc retraite-huizen, en eindigt met een arti
kel over de Heilige Land Stichting te
Nijmegen.
De eerste bijdragen handelen, zooals voor
de hand ligt, over liet aartsbisdom Utrecht
en over de vier bisdommen. Zeer mooie
foto's zijn genomen van den aartsbisschop,
Mgr. J. H. G. Jansen, cn van de bisschoppen
Mgr. L. J. A. H. Schrijnen (Roermond);
Mgr. P. A. W. Hopmans (Breda); Mgr. A.
F. Diepen ('s Hertogenbosch) en Mgr. J. D.
J. Aengonent (Haarlem). Daarna volgen de
artikelen over 32 congregaties en orden, die
op een of andere wijze met ons land in
verband staan; vervolgens wordt het werk
van 15 retraitehuizen besproken, waarna
dan nog het artikel volgt over de Heilige-
Land-Stichting.
Do studies bestaan uit korte historische
overzichten cn loopen uit op een beknopte
weergave van tegenwoordige toestand en
werkzaamheid. Men moet hierbij bewonde
ring hebben voor de meesterlijke wijze,
waarop telkens 'n geschiedenis van eeuwen
wordt overzien; ook daaruit kan [dijken,
dat voor elk onderwerp/ een deskundige
dit werk niet zijn kennis heeft gediend.
Doordat de besproken orden en congrega
ties in ons land dikwijls niet het hoofd
terrein van hun werkzaamheid hadden, be
vat het geschiedkundige materiaal soms
slechts weinig dat direct met Nederland
in verband staat, zoodat in dit opzicht vaak
veel meer wordt geboden dan de titel: „Ka
tholiek Nederland" zou doen verwachten.
Wanneer we nog kort een greep doen hier
en daar uit de inhoud, vermelden we aller
eerst, dat bij de behandeling van dc ge
schiedenis van liet aartsbisdom Utrecht te
ruggegaan wordt tot don tijd dat Willibrord
de Angelsaksische, die aan de Friezen in
liet Noorden cn Westen van ons land bet
Evangelie verkondigde, liet bisdom stichtte
in liet laatst der 7c eeuw. Sinds is Utrecht
altijd min of meer het centrum geweest van
de kerkelijke organisatie in deze gebieden.
De naam „bisschopsstad" is dus niet recht
Vanaf het eind der 8c eeuw hleef het als
bisdom ressorteéren onder Keulen als aarts
bisdom; dc oorspronkelijke bedoeling van
den paus om van Utrecht een aartsbisdom
te maken werd dus niet verwezenlijkt. Dat
geschiedde echter wel in 1559, het bekende
jaar in de geschiedenis van (leze landen,
toen de paus op voorstel van Philips II een
nieuwe hiërarchische indeeling tot stand
bracht, omdat Utrecht te uitgestrekt was on:
in dien tijd van het opkomende Protestan
tisme krachtig het gezag der Roomsch-
Katholieke kerk te handhaven, en haar be
langen te behartigen. Utrecht werd nu dus
aartsbisdom, met vijf bisdommen n.l Haar
lem, Middelburg, Leeuwarden, Groningen cn
Deventer. Zoo waren de plannen; maar de
verwezenlijking daarvan bleek in die troe
bele tijden niet wel mogelijk. In plaats van
een deel der moederkerk werd Nederland
voor Rome weldra missiegebied, waardoor
Utrecht de zetel werd niet van een aarts
bisschop, maar van een apostolisch vicaris;
de eerste die deze functie bekleedde, was
Sasbout Vosmeer, die in'1592 werd benoemd
Verschillende bekwame mannen hebben na
hem deze waardigheid bekleed, tot sedert
bet begin der 18e eeuw deze functie niet
meer w.erd bezet, maar in de leiding der
Hollandsche zending op andere wijze werd
voorzien, een toestand die echter allerminst
bevredigde, maar die vele bezwaren mee
bracht. „Daarom betcekent" aldus lezen we
„het herstel der hiërarchie door Paus Pius
IX (1853) een nieuwen datum in onze va-
derlandschc kerkgeschiedenis." Inderdaad
was dit jaar in de geschiedenis der Room-
sche kerk in ons land een zeer belangrijk
Toen werd werkelijkheid wat bij de stich
ting van het bisdom Utrecht reeds de be
doeling was geweest van de kerkelijke en
wereldlijke machthebbers, en wat dezen in
1559 eigenlijk tevergeefs hadden trachten te
bereiken, dat Utrecht de zetel zou worden
van een aartsbisschop, en Nederland zou
worden verdeeld in verschillende bisdom
men, waardoor deze streken beter cn te in
tensiever zouden kunnen worden bearbeid.
De tegenwoordige waardigheidsbekleder
is sinds 1853 de vijfde en nam 11 April van
het vorige jaar den arbeid van zijn voor
ganger over. Behalve de provincie Utrecht
behooren tot het aartsbisdom het grootste
gedeelte van het Gooi, eenige plaatsen in
Z. Holland, de provincies Friesland, Gro
ningen, Drente, Overijsel en het grootste
deel van Gelderland. Aan de statistische ge
gevens zij het ons vergund te ontleenen,
dat in 1S53 het aantal Roomschen in het
aartsbisdom bedroeg 290.000 d.w.z. 25 pet.
der geheel e Katholieke bevolking van ons
land; in 1920 was dit 479.720 of 19.5 procent
Dat dezen in de verschillende deelen van
het aartsbisdom een zeer uiteenloopend deel
der bevolking uitmaken, is bekend; volgens
dc statistiek maakten ze in 1920 bijv. in
Utrecht samen met een deel van Noord- en
Zuid-Holland 31.7 procent der bevolking uit
maar in Drente, Groningen en Friesland
resp. 6.2 5.7 en 7 procent.
Ook van de vier bisdommen wordt van
ver terug in hoofdtrekken de geschiedenis
verhaald. Hun lot was zeer verschillend, en
voor ze in 1853 hun tegenwoordige vorm en
bestaanswijze verkregen hadden vooral de
drie Zuidelijke heel wat veranderingen en
gedaanteverw isselingen doorgemaakt.
Het verhaal van de lotgevallen der vele
congregaties en orden, brengt in aan
raking met een lange rij van mannen en
vrouwen, die bezield waren door het ideaal
op een bijzondere wijze hun kerk te dienen
en die daartoe langs verschillende weg gele
genheid zochten en veelal ook vónden. Hoe
wel door al die idealen één lijn loopt 5an
levenstoewijding aan de zaak der kerk,
beeft toch elke organisatie weer haar eigen
kenmerk, en was bij elke stichter het spe
ciale dat hem bij zijn daad bezielde, weer
anders genuanceerd. Zoo wilde de Paler
Eymard „een religieus genootschap stich
ten, dat geen ander doel zou hebben, dan
dc Eucharistie te vereeren en te doen ver
eeren"; Pater d'Alzon beoogde met het stich
ten zijner orde, priesters tc vormen, om
Jezus rijk over de wereld meer en meer uit
te breiden"; de Augustijners bedoelen eigen
heiliging cn bevordering van het zieleheil
van den evenmensch, in den geest van
Augustinus; de Carmelietenorde was oor
spronkelijk een kluizenaarsorde, die zich
uitsluitend bezig hield met dag en nacht de
Wet des Heeren te overwegen en handenar
beid te verrichten; de sociëteit van Maria
tracht het leven van Maria zoo getrouw
mogelijk na te volgen; en zoo zouden veel
meer voorbeelden te noemen zijn.
Uit dit voorbeeld kan meteen blijken hoe
deze verbijzondering der vereering wel moet
samengaan met bet trekken van de uiterste
consequenties uit de kenmerkende Room-
sche dwalingen, wat bijv. bij de opzettelijke
eucharistie-vereering voert tot zulk een te
gen de borst stuitende cultus, dat men als
vanzelf komt tot de erkenning dat de Hei-
delbergsche Catechismus waarlijk niet over
drijft met te spreken van een vervloekte
afgoderij.
Rome wil door dat alles èl de heiligheden
der Kerk en alles wat volgens haar voor
werp van vereering moet zijn, zonder eenige
uitzondering tot zijn volle recht doen ko
men. Duidelijk ligt deze gedachte uitge
drukt in wat Maria gesproken zou hebben
tot den genoemden Pater Eymard: „Al de
Geheimen van mijnen Zoon worden door
een of ander religieus lichaam vereerd; de
Eucharistie alleen is daarvan verstoken;
daarin moet worden voorzien"; en de schrij
ver voegt hieraan toe: „in de Kerk bestaan
inderdaad Orden of Congregaties van kloos
terlingen, die er zich op toeleggen om de
verschillende geheimen of staten Onzes
Heeren of van de H. Maagd bijzonder te
vereeren en na te volgen, terwijl er tot op
dit oogenblik geen enkele bestond, die zich
ten doel stelde een bijzondere vereering te
wijden aan het Geheim der Geheimen, het
Geheim dat alle andere in zich opsluit en
vereeuwigt", waarmee dan is bedoeld dc
eucharistie, het brood, dat veranderd is in
het lichaam van Christus.
Opvallend is voorts hoevele orden hun ge-
heele of gedeeltelijke werkzaamheid vinden
in de missie; bevreemden hoeft dit niet
want is- het niet een van de meest voor de
hand liggende gelegenheden om met alge-
heele toewijding zich te geven tot bevorde
ring van de uitbreiding en bloei der moeder
kerk? En we herinneren er in dit verband
aan, dat de eerste Evangeliepredikers in ons
land, Willibrord cn Bonifacius niet hun met
gezellen uit de Benedictijnerabdijen van En
geland zijn voortgekomen.
Ook de pers, niet het minst in den vorm
van het dagblad en allerlei tijdschriften is
een middel, dat door verschillende congre
gaties stelselmatig wordt aangewend ter be
vordering van de zaak der Fork. Klooster
lingen zijn als zoodanig waarlijk niet steeds
beekenwormen, maar waren dikwijls' „men
schep die stonden in 't volle leven en de
eische:. van het leven begrepen".
Nader dan het kloosterleven staat ons de
idee van de retraite en de retraitehuizen;
daarin ligt veel, dat in dezen tijd met zijn
voor velen jachtig bestaan vermag toe te
spreken. Eenige dagen door te brengen in
e:n rustige c.-ngeving, die op allerlei wijze
geschikt is gemaakt om zich over de geeste
lijke waarden van het leven te bezinnen
en door verschillende geestelijke oefe
ningen de ziel op te wekken tot vol
ledige hervorming van het leven cn dat
a'Jes onder hulpvaardige en deskundige lei
ding, de Katholiek die ernst maakt met zijn I
godsdienst, zal daarnaar van harte kunnen
e- langen, wanneer de ccne drukke dag zich
nipt aan de andere en de Zondag hem m°t
die herademing biedt waarnaar wordt ver
langd.
Groote waarde wordt in dezen toegekend
aan de „Geestelijke Oefeningen" van Igna
tius de Loyola, de stichter van dc orde der
Jesuieten, in welk geschriftje hij allerlei
vroeger verschenen materiaal „onder rijke
straling van hemelsch licht voor zichzelf cn
voor anderen heeft verwerkt", zoodat geacht
wordt dat „dit boekje, niet terloops slechts
gelezen, maar metterdaad en onder bekwa
me leiding doorleefd, een hoogeschool is ge
worden tot vorming van den volmaakten
Christen"; reeds in 1564 gold er van in
Roomsche kringen dat het boven alle andere
boeken uitmuntte in practisclie waarde
voor werkelijke levensverbetering onder alle
standen des volks, geestelijken cn wereld-
1 ingen, geleerden en ongeletterden."
Voor de groote massa lag echter voor bet
volbrengen der geestelijke oefeningen een
belemmering in het missen van een geschik
te gelegenheid tot afzondering. Dit word an
ders toen men in het midden van de 17de
eeuw retraitehuizen begon op te richten, die
gelegenheid boden om zich drie, zes, acht
«lagen voor rustig nadenken over de groote
levensvragen af te zonderen. De actie hier
voor breidde zich regelmatig uit, en onder
ging na de woelingen van 't eind der 18de
eeuw, in de 19de 'eeuw een algcheele ople
ving, waarbij ze zicli ook uitbreidde tot ons
land.
Begonnen werd in 1881 met het bieden
van gelegenheid voor „retraite" in liet mis
siehuis te Steijl bij Venlo, dat van 1417
Augustus van dat jaar de eerste Nederland-
sche leekengroep in retraite had. Al meer
werd hiervan gebruik gemaakt, tot bet in
1906 kwam tot he>t oprichten van het eerste
retraite huis, en wel te Eijsden. Op dit ter
rein waren vooral mannen van het initiatief
negen Limburgsche heeren waaronder ook
de tegenwoordige Minister-President, Jhr.
Mr. Ch. Ruys de Beercnbrouck, die hiertoe
ook met name werden aangezet door wat
ze zagen dat in dezen in België voor de
werklieden werd gedaan. Van Juni 1906 tot
Juli 1927 werden 13 huizen gesticht uitgaan
de van verschillende orden en congregaties,
waar in die periode 12059 retraiten werden
gegeven, zoodat het totaal aantal retraitan-
ten klom tot bijna 600.000. Bovendien werden
nog 2 retraite-huizen opgericht voor niet-
Katholieken.
Van ieder dezer inrichtingen wordt vervol
gons in het kort hun tot stand komen en
hun werkzaamheid met oflicieele gegevens
uiteengezet.
In do mijnstreek is het ook vooral de be
doeling, mijnwerkers van de retraiten ge
bruik tc doen maken; er wordt gearbeid
voor een fonds, om in de kosten die overi
gens niet hoog zijn, hun tegemoet tc kunnen
komen. Maar „eigenlijk moesten er geen re
traiten noodig zijn" aldus eindigt de schrij
ver zijn algemecne beschouwing; evenmin
als Kurortcn en Sanatoria.
Het laatste artikel van liet eerste deel van
„Katholiek" Nederland", handelt, gelijk we
zeiden, over „De Hcilige-Land-Stichting" to
Nijmegen. Deze stichting bedoelt hetgeen de
Schrift ons leert van Gods liefdedaden, op
een bijzondere wijze den menschcn le ver
kondigen. Men heeft daarmee willen geven
„een Bijbel die aantrok, die heel den persoon
in beslag nam, oen Bijbel waarin men niet
las, maar een Bijbel waarin men wandelen
kon. waarin men zich bewoog". Aanschou
welijk onderwijs dus, maar niet door platen,
zooals vroeger. Men wil „den Bijbel heter
doen verstaan, de verhalen tot een aangrij
pende werkelijkheid maken, om daardoor
den mensch met liefde en dankbaarheid aan
God te doen terugdenken".
Daartoe kon men natuurlijk van Heili
ge I-and-Stiditing niet een soort Palestina
op kleine schaal gaan maken; niet voor elke
gebeurtenis de bepaalde plek aan te wijzen,
maar met een typoerend Palcstijnsch ge
bouw of voorwerp of dergelijke, verschillen
de gebeurtenissen door de verklaring van
don priester-geleider concreet te maken,
werd door cle practijk als de rechte methode
fht bereiking van bet doel als vanzelf aan
dc hand gedaan. Deze delicate taak Is toe
vertrouwd aan de Paters Montfortancn. De
Tloilige-Land-Stichting is dus geen bede
vaartplaats, maar voel meer een onderwijs
inrichting.
We hopen den lezer niet tot last te zijn
geweest, met enkele dingen uit het werk
mee te doelen. Er moge uit blijken dat het
ook voor Protestanten, waardevol materiaal
bevat, ter orienteering aangaande den Room
schen arbeid in en ook buiten ons land. vroe
ger en thans. Dat de artikelen voorts objec
tief zijn gehouden, en zich niet in polemiek
begeven met andersdenkenden, veraange
naamt zqcr zeker het lezen.
Dc sfeer van het boek is echter de onze
niet. Met name kan het niet anders of ver
schillende leeringen van Rome, die toch ra
ken het hart van do religie, doen ons telkens
zeer pijnlijk aan. Wc wezen boven reeds op
ue consequenties die worden getrokken uit
de leer van de transsubstantiatie, welke voe
ren tot een stuitende eucharistie-vereering.
En ook wordt op de leer van Maria's heilig
heid een vereering gebaseerd die versteld
doet staan. De stichter van de congregatie
der Paters Montfortancn leerde „volledige
overgave aan de leiding der Moeder", en
verdedigde de stelling, „dat alle genaden
door Jesus ons toekomen door Zijn Moeder
en liet wordt uitgesproken, dat hot deswege
betaamt zich tot Jezus tc wenden langs den
manalon vv
Waarlijk dat raakt geen ondergeschikte
punten, maar hier gaat het om het hart der
religie, waarbij naar onze innige overtui
ging Christus door Rome van Zijn geheel
eenige eere wordt beroofd. En de Protestant
•die van dit boek kennis neemt, kan bij alle
waardeering voor de vele arbeid on toewij
ding waarvan dit mooie standaardwerk blijk
geeft, er toch niet aan ontkomen, bevestigd
te worden in zijn overtuiging van de recht
matigheid der Reformatie in de zestiende
