BUITENLAND.
MAANDAG 15 JUNI 1931
EERSTE BLAD PAG. 2
DE PRESIDENTSWISSELING
IN FRANKRIJK
DOUMER GEÏNSTALLEERD
Zaterdagmiddag heeft met het voorge
schreven ceremonieel en hot gebruikelijk
militair eerbetoon de inhuldiging plaats
gehad van den nieuwen President der Re
publiek Doumer.
In zijn afscheidsrede op het Elysée heeft
Doumergue zijn opvolger gelukgewenscht
en erop gewezen, dat de staat van dienst
van den nieuwen President een garantie is.
dat hij in buitenlandsch politiek opzicht
Frankrijk de plaats zal doen behouden, die
het, dank zij gebrachte offers, in de wereld
inneemt.
In zijn antwoord wees Doumer erop, dat
Frankrijk na de even glorieuze als smarte
lijke verliezen tijdens den oorlog meer dan
ooit gehecht is aan den binnen- en buitcn-
landscïum vrede.
Nadat de nieuwe President geinstalleerd
was, overhandigde de Premier Laval zijn
verzoek om ontslag van het geheele Minis
terie, waarop hij formeel direct mot de re-
geeringsvorming werd belast. In aanslui
ting hieraan legde Laval den President de
lijst van zijn Kabinet ter onderteekening
voor. De officieele benoeming van het twee
de Kabinet-Laval wordt van kracht door
publicatie in de Staatscourant.
In het Parijsche Stadhuis werd de nieu
we President der Republiek begroet door
Graaf Castellane en den Prefect van de
Seine Renard. In zijn antwoord herinnerde
Doumer eraan, dat hij door een lang leven
Ir :ht aan Parijs verbonden is. In 1870 heeft
hij als jongen de belegering medegemaakt,
den hongersnood aan den lijve gevoeld en
ook de Duitsche granaten zien vallen. Vier
en veertig jaren later moest hij wederom
oorlog en invasie medemaken. Evenals in
1870 heeft ook in 1914 de vijand het land
in het hart willen treffen. Het Transche
leger was toen wederom genoodzaakt den
terugtocht te aanvaarden, ja zelfs heeft
men een oogenblik de gedachte gehad Pa
rijs prijs te geven. Toen is echter in de
Fransche harten de toorn opgevlamd. Lie
ver wilde men omkomen om de eer te red
den. Op dien dag, waarop men reeds het
fchieten van den invaller kon ïïboren, was
cle rust van de bevolking bewonderens-
waardig.
Na deze oorlogsherinneringen besloot Dou
mer met den wensch, dat hij de eer waardig
zal mogen zijn, die Parijs hem thans brengt.
Door den Pruisischen Landdag aangenomen
De Pruisische Landdag heeft Zaterdag het
Staatsverdrag met de Evangelische Lands-
kerk met 202 tegen 54 stemmen en 105 ont
houdingen aangenomen.
Tengevolge van de stilzwijgendheid der
autoriteiten is eerst thans bekend geworden,
dat Vrijdagavond bij de stad Patzau een
ernstig spoorwegongeluk heeft plaats gehad.
Ken naar Tabor vertrekkende trein reed in
het station op een goederenwagen in. Beide
locomotieven werden vernield, evenals vier
wagens van den personentrein. Er werden
24 personen gewond, waarvan twee levens
gevaarlijk.
SMOKKELSCHIP GEZONKEN.
Uit New-York wordt gemeld:
Het uit Connecticut afkomstige kustvaar
tuig „Arcadia", dat een lading gesmokkelde
rum aan boord had, werd bij New London
door een vaartuig van dc kustwacht aange
houden. Door een verkeerde manoeuvre
Kwamen de twee schepen met elkaar in bot
sing, waardoor de „Arcadia" zonk. D.e be
manning, bestaande uit tien koppen, kon
Brüning en de soc.-democraten.
Zaterdagmiddag heeft de Duitsche Rijks
kanselier Dr. Brüning een langdurige bespre
king gehad met de sociaaldemocratische
fractieleiders, waaraan ook de rijksminister
van Arbeid Stegerwald deelnam. Besproken
werd de mogelijkheid een commissie bijeen
te roepen uit den Rijksdag, ter bestudeering
van de mogelijkheid van wijziging der Nood
verordening.
Pruisen en de Noodverordening.
De Pruisische Landdag heeft Zaterdag het
communistische voorstel, waarin het staats-
ministerie verzocht wordt opheffing van de
noodverordening te eischen, met 206 togen
151 stemmen en 2 onthoudingen verworpen.
De sociaaldemocraten hadden verklaard te
gen to stemmen aangezien zij niet wensch
ten vooruit te loopen op de eindbeslissing
van hun fractie.
Wegens verbod van een processie.
Het officieuze „Giomale d'Italia" meldt
uit Catanzaro in Zuid-Italië:
Als gevolg van het door de kerkelijke
autoriteiten uitgevaardigde verbod van de
processie ter eere van den H. Anthonius, den
schutspatroon van Nicastro, zijn ernstige on
lusten uitgebroken.
Zoodra zich het gerucht verbreidde, dat er
geen processie zou plaats hebben, verzamel
den zich op straat een groot meigte, waar
onder vele vrouwen, die luidkeels tegen de
geestelijkheid protesteerde. De politie stelde
onmiddellijk de kerkelijke gebouwen onder
bewaking. De menigte probeerde nog het
Bisschoppelijk Paleis te bestormen, doch de
politie wist ten slotte de orde te herstellen.
De carabinieri wisten te voorkomen, dat het
klooster en de kerk werden bestormd. Bij
het handgemeen) werden 8 soldaten, twee
carabinieri en twee betoogers gewond.
Tal van arrestaties.
De politik te Essen heeft huiszoekingen
verricht in de localiteiten van den commu-
nistischen Strijdhond tegen het Fascisme en
.van de Communistische Partij.
Onder verdenking zich te hebben schuldig
gemaakt aan voorbereiding tot hoogverraad
werden do leider van den Bond in het Ruhr-
gebied, het Raadslid Schwonk en twaalf an
dere personen uit Essen gearresteerd. Een
groote hoeveelheid documenten werd in be
slag genomen.
Te Duisburg had oen soortgelijke inval
plaats. Hier werden dertien personen gear
resteerd.
GROOTE SCHEEPSRAMP
ST. NAZAIRE
BIJ
MEER DAN 350 MENSCHEN
VERDRONKEN
Op de Fransche kust nabij St. Nazaire
heeft Zondagavond een ontzettende scheeps
ramp plaats gehad.
Het stoomschip „St. Philibert", 's morgens
uit Nantes vertrokken voor er:i pleziertocht
naar Noirmontier, waar het om 3 uur 's mid
dags aankwam, om een uur later weer to
vertrekken, is ongeveer half 7 door een storm
overvallen, waarin het omsloeg.
Aanvankelijk ging het gerucht, dat. 500 of
althans 400 personen waren omgekomen,
terwijl bij de moeilijke reddingspogingen 8
a 12- menschen uit het water waren gehaald.
Uit de laatste berichten blijkt echter, dat
het vergane plezierschip op het oogenblik
dat de ramp plaats vond, niet ruim 500 maar
ruim 350 menschen aan boord had, aange
zien ongeveer 150 passagiers wegens het op
komend onweer de boot reeds te Po mie had
den verlaten om per trein naar Nantes terug
te keeren.
Een der acht personen, die konden worden
gered, deelde mede, dat de boot in ongeveer
één minuut zonk.
Tengevolge van het overslaan, van zeeën
aan één kant van hiet schip hadden de meeste
passagiers zich aan den anderen kant verza
meld. Toen er in deze omstandigheid plotse
ling een zeer hooge golf kwam, sloeg de boot
om.
Er stond zoo'n hooge zue dat ook de red
dingboot eenige malen omsloeg, waardoor
twee personen, die aanvankelijk waren ge
red, naderhand toch nog verdronken. Hut
hulpgeroep der verdronken opvarenden,
waaronder vele vrouwen en .Vinderen, die
met den dood worstelden, was verschrikke
lijk om aan te hooren, maa. ging af en toe
geheel veil oren in hi?t gebrul van den storm
en het geraas van de branding.
Toen de storm later in den middag ging
liggen, dreven in de Loiremondlng tal van
lijken en vele wrakstukken rond.
PARIJS, 15 Juni. Van geheelo West
kust van Frankriik komen berichten om
trent den hevi~en st.o..n die er heeft gewoed
en waardoor ook du ramp hij St. Nazaire be
grijpelijk wordt.
De orkaan woedde on»rvrer 4 uur en
richtte op vele plaatsen groote schade aan.
Bij Duinkerken werd een auto die dicht
langs den zeekant reed d i >- -'«n storm tegen
een muur geslingerd met zulk een kracht
dat de inzittenden wierden gedood.
AMERIKA'S TOEKOMSTIGE
PRESIDENT?
Roosevelt, de gouverneur van den Staal
New-York, vjien men grootc kansen geeft
bij de Presidentsverkiezingen der Ver. Stalen
in 1932, is op weg naar Duilschland met
de „Bremen".
AVERIJ AAN DE MOTOREN VAN DE
„NAUTILUS".
De Poolduikboot hulpeloos op den Oceaan.
Tengevolge van een defect aan de motoren
van de „Nautilus", de duikboot waarmee
Hubert Wilkins voor zijn reis onder hei
pool-ijs naar de Noordpool naar Engeland is
vertrokken, kon de duikboot haar reis niet
voortzetten en kwam hulpeloos op den At-
lantischen Oseaan rond te drijven. De duik
boot vroeg om assistentie en weldra was een
schip ter plaatse, dat echter weinig hulp
kon verleenen. Twee Amerikaansche sche
pen zijn uit Amerikaansche havens vertrok
ken om assistentie tc verleenen.
HET VLIEGTUIGONGELUK
BIJ SAARBRÜCKEN.
Omtrent het ernstig vliegtuigongeval, dat
Zaterdag tc Saarbrücken heeft plaats gehatf,
wordt nog gemeld, dat even voor het neer
storten een reeks ontploffingen zouden zijn
gehoord.
Tragisch is ook het lot van den piloot
Weichard, die gedurende den wereldoorlog
als vlieger heeft dienst gedaan en thans door
een ongeluk den dood moest vinden. Een dei-
passagiers, Woigel gehoeten, was door zijn
vader per auto naar liet vliegveld gebracht
en deze zag do machine voor zijn oogen neer
storten.
HET ORGAAN VAN DE STAHLHELM
TOT 28 JUNI VERBODEN.
Naar aanleiding van een karikatuur van
Rijkskanselier Dr. Brüning en van den Rijks
minister van Financiën Dr. Dietrich, gepu
bliceerd in het centrale Bondsorgaan van
de Stahlhelm, hoeft de Bcrlijnsche Politie-
president het blad tot 28 Juni a.s. verboden,
omdat do caricaturen een „beschimpend ka
rakter droegen en de bedoelde personen ver
achtelijk trachtten voor te stellen".
PER ZWEEFVLIEGTUIG BOVEN
DE ALPEN
Grïnther Grönhoff, de Duitsche zweefvlieger,
is van de S40C Meter hooge Jungfraujoch
Hief zijn zweefvliegtuig vertrokken en is
behouden geland nabij Interlaken. Dit is
de eerste tocht met een zweefvliegtuig boven
de Alpen
Uit Oost-Indie
DOODELIJKE AUTO BOTSING
BATAVIA, 12 Juni (Aneta). Een auto be
stuurd door den heer Cester, botste op Sim
pang tegen een taxi. De taxi reed vervolgens
tegen een electrische paal op. De in de taxi
zittende inlander werd gedood, terwijl twee
inlandsche vrouwen, die eveneens in de taxi
zaten, levensgevaarlijk gewond werden.
DE VOLKSRAAD GEOPEND
BATAVIA, 15 Juni. (Aneta). De Gouver
neur-Generaal heeft lieden de zitting van de
Volksraad geopend door het uitspreken van
een rede, waaraan is ontleend dat de Regeering
zich voorstelt een tijdelijke versterking dei-
middelen deels door verzwaring der indirecte
heffingen, deels door verhooging na de heffin
gen op inkomen uit winst te bereiken. Verhoo
ging van de opcenten op de invoerrechten van
10 op 20 schijnt geboden, alsmede verhooging
van den benzineaccijns van f 7.50 op f 9 per
H.L. waarvan een verhoogde opbrengst is te
verwachten van resp. f 5% millioen en
3.900.000. T.a.v. de directe heffingen op
winstinkomen ligt, het in het voornemen de
opcenten op de vennootschapsbelasting en de
inkomstenbelasting te brengen op 40. De op
brengst hiervan zal bedragen resp. f 3 millioen
en f 3 millioen, zoodat- in totaal van voren
bedoelde maatregelen een tijdelijke versterking
der middelen van f 16.400.000 is te verwachten.
Bovendien is een ontwerp tot heffing van een
vermogensbelasting in behandeling genomen,
waaraan een blijvende plaats in het belasting
stelsel is toegedacht, terwijl over een nieuwe,
ordonnantie op de inkomstenbelasting binnen
kort het oordeel van den Volksraad zal worden
gevraagd. De algeheele herziening van de lm
dische Tariefwet verkeert in een vergevorderd
stadium \ranvoorbereiding- ,De invoering, van.
de-getiniffcccrde motorvoertüigenbelasting van
geheel Netierlandsch-Indië is op 1 Januari 1932
te verwachten.
WAANZINNIGE AMOKMAKER
NEERGELEGD.
Vijf personen gedood
BUITENZORG, 13 Juni, (Aneta). De regee
ring-ontving een telegram van den Gouverneur
van Celebes en onderhoorigheden meldende dat
in Fenrobolo Wadjoe een godsdienstwaanzin
nige amok maakte. Hij werd door militairen
neergelegd, nadat h(j reeds 1 persoon gewond
en vijf personen gedood had. De amokmaker
is nog dezelfden avond neergelegd.
HEVIGE BRAND
Tientallen huizen plat gebrand,
BATAVIA, 12 Juni. (Aneta), Een hevige
brand woedde gisteren in het kampongcomplex
tusschen Noordwijk en BatoeRs. Tientallen hui
zen zijn platgebrand. Het aantal dakloozen
bedraagt 120. Een brandweerauto sloeg op weg
naar den brand om. Drie brandweermannen
werden licht gewond.
Luchtvaart
ERNSTIG VLIEGONGEVAL BIJ DESSAU.
Twee dooden.
Zaterdagmiddag tc '17.50 uur is het school-
vliegtuig van de Anhaltsche Luchtvaartver-
eeniging in de nabijheid van het vliegvold
neergestort. De benzinetank ontplofte en de
beide vliegers kwamen om het leven. De
machine werd vernield.
Bij een vliegdemonstratie te Cambridge is
op een hoogte van. 70 Meter een dei* vleu
gels van een machine afgeknapt. Het toe
stel stortte neer en werd verpletterd. De pi
loot is aan de bekomen verwondingen over
leden.
Bij een proefvlucht is voorts een water
vliegtuig nabij Felix town neergestort. Beide
inzittende vliegerofficieren wisten zich op
1000 Meter hoogte met behulp van parachu
tes in veiligheid te stellen. De machine zelf
boorde zich diep in de aarde.
HABSBURGSCH--ITALIAANSCHE VERLOVING
Otto von Ilabsburg, de Hongaarsclie truuupi rlendent, zon zich binnenkort verloven met
de jongste dochter van den Itallaanschen honing, princes Maria van Savoyc. K izerin
Zitr moet van de aanstaande, verloving, dievan. politieke be terhen is zou zijn, de Hon
gaarsclie legitimisten in een geheime bijeenkomst op de hoogte hebben gesteld.
DE FRIESCHE BEWEGING
HET BELANG VAN HET
NATIONALITEITEN-VRAAGSTUK
Eén onzer medewerkers schrijft ons:
Hef nationaliteitenvraagstuk eischt in on
ze tijd de algemeene aandacht. Heel Europa,
heel de wereld door. Dat is het gevolg voor
al van twee dingen: ten eerste van de ver-
andorde inzichten inzake statenvorming, in
zake de verhouding van staat en natie, in
zake het wezen en karakter van beide en in
dc tweede plaats van het feit. dat de wer
kelijke toestand in een groot'deel der we
reld aan het moderne inzicht, wat betruft de
nationale Statenbouw, niet voldoet. Aller
wegen leven verdrukte nationaliteiten, ge
denationaliseerde minderheden, wier stoffe
lijke en cultureele belangen worden opgeof
ferd aan die van het rijk, waarvan ze duel
uitmaken. Doch waar men in vorige
eeuwen deze dingen min of meer als de na
tuurlijke toestand, als een Goddelijke be
schikking of een boos noodlot beschouwde,
in elk geval als feiten, waaraan weinig te
veranderen viel, is met name door en na
de wereldoorlog het bewustzijn gewekt, dat
er aan het verdrukken van minderheden
een eind behoort tie komen en dat elke na
tionaliteit. klein of groot, zelfstandig geor
ganiseerd of duel uitmakend van een grooter
Staatsgeheel, zich zelf moet kunnen zijn, tot
zelfstandige ontplooiing van alle krachten op
geestelijk, sociaal en staatkundig gebied
moet kunnen geraken.
Wanneer nu maar overheel de 1 i n i u
dat besef en inzicht zich had baangebro
ken, dan waren de moeilijkheden, voort
vloeiende uit do gewijzigde opvattingen in
zake Statenbouw, gemakkelijk op te lossen
geweest. Maar daar wring' juist du schoen.
Laten we dicht bij huis blijven. België heeft
meegestreden in het voorste gelid met de ge
allieerden, welke ton strijde trokken, zoo
genaamd voor recht en belangen der kleine
naties. Wij weten heel best: het klinkt
eigenlijk een. beetje belachelijk nu in 1931,
maar in fle oorlogsjaren geloofde men dat
allemaal, waren er ook in Nederland heel
wat menschen, die in de geallieerden de
ware paladijnen van recht en gerechtigheid
zagen. Goed, België deed dus óók mee.
Maar, strijdende voor het recht der kleine
naties, wurgde het tegelijkertijd het recht
van het grootste deel barer onderdanen aan
het IJzerfront in bloed en tranen. „Gelijk
heid rechiu en. feite!" een prachtig, ko
ninklijk woord moest-dienst doen- om de mis
daad aim de Vlaamsche frontsoldaat te be
dekken.
Het nationaliteite n-vraagstuk is
een direct belangen vraagstuk geworden.
De aspiraties van gedenationaliseerde min
derheden bedreigen, naar de rijksregeeringen
meenen en gevoelen, het algemeen lands- of
ook wel hun particulier- of klasse-belang.
Vandaar de strijd. Elke actie der minder
heid heeft een reactie der machthebbers ten
gevolge, welke op haar beurt weer tot scher
per optreden, gepassioneerder propaganda
aanzet. 'Een nationale beweging, welke met
terdaad volksch is, ook in dien zin, dat ze
geheel correspondeert met de diepste be
geerten .en behoeften van het volk in zijn
breede lagen, neemt toe in kracht, zoowel
door tegenstand en tegenslag als door suc
ces en voorspoed.
Daarom is de nationalisten-actie in de
verschillende landen, ofschoon als bewe
ging nog betrekkelijk jong, een verschijnsel
van het hoogste gewicht. Ze kan aanleiding
geven tot nieuwe oorlogen, ze kan splitsing
van oude Staten veroorzaken, ze kan op
bouw ten gevolge hebben van nieuwe rijken,
ze kan, ook wanneer er voor zoover deze ge
welddadige omvormingen niet plaats vin
den, toch het politiek en cultureel aspect
van bepaalde Staten geheel wijzigen. Zoo
stellen wij ons voor. dat België er over bijv.
hondurd jaar (gesteld dat het dan nog als
„één en ondeelbaar koninkrijk" bestaat!) er
heel andere zal uitzien dan thans. Het zal
dan waarschijnlijk wel uit zijn met de ver
nedering en onderdrukking van de Vlaam
sche gewesten! Dan zal hopelijk Vlaande
ren baas zijn in eigen huis! Maar ieder
voelt: dan is ook het karakter van België
als centraliseerendc óénheidsstaat defini
tief gewijzigd.
Een nationalistische beweging, opgevat in
den zin, als wij die thans in Europa ken
nen, kan gevaarlijk worden voor do één
heid van een bepaald rijk. Maar dit
hoeft volstrekt niet het geval
te zij n.
Gevaar voor het rijk levert een nationalis
tische minderheidsbeweging alleen op, wan
neer de regeering tracht te keeren, wat niet
te keeren Is, tracht te onderdrukken, wat
onweerstandelijk rijst, tracht te vernietigen,
wat in zichzelf onverwoestbare groeikracht
bezit.
Tactvol, bezadigd, begrijpend geleid le
vert geen nationalistische beweging gevaar
op. Wanneer Brussel bij tij ds aan Vlaande
ren recht had gedaan, zijn machtspolitiek
had afgezworen, zou het „België-verdecl"
consigne in de Vlaamschu gelederen nooit
gehoord zijn geworden. Do radicale activist
Ronó do Clercq verheerlijkte in 't begin van
do ooi'log nog België en Albert!
En nu do Friosche Beweging
J. H. II. HUlsraann, W, Goodhuys en H. G
W van der Wielen hebben in L o i d i n g een
Uitvoerige studio gepubliceerd over deze
nationalistische beweging, welke is ont
staan binnen do grenzen van ons eigen land
Do schrijvers beginnen mot vast te stel
len, dat het Friesch geen dialect is, maar
een zelfstandige Germaansche taal.
In beginsel vormen de Friezen, dus een
volksgemeenschap, een natie in aanleg.
Laten we nu eens even de mogelijkheid
stellen, dat deze aanleg zich verder ontwik
kelt, uitgroeit het Frieschu wezen tot ont
plooiing komt, zou dat voor het Rijk een ge
vaar zijn, zou daardoor de Rijkseenheid be
dreigd worden?
Mocht dit vv e 1 het geval zijn. dan zou het
onze plicht zijn, de Friesche Beweging als
aarlijk te bestrijden, Do auteurs
meenen van nuen. Hot Friosche wezen te
knotten is onmogelijk. Wel is het aantal
bewuste Friezen nog klein, er is in hun go-
lederen veel verwarring, doch: „Juiét in don
laatsten tijd zien wij consolidatie, inkeer,
groei. De beweging is jong, krachtig, vitaal,
grijpt om zich heen. Hier speelt het getal
een ondergeschikte rol. En wat het belang
rijkste is, ze heeft vat op du jeugd."
Verder: de Friesch e Beweging is vóór al
les een cultureele beweging. Maar er
kunnen andere factoren bijkomen. Zie naar
Vlaanderen. Ook daar de ontwikkeling: taal
beweging, cultuurbeweging, politiek-sociale
beweging.
„De ontwikkeling bevindt zich (in Fries
land) nog geheel in den aanvang. Maar toch
wordt daar de taalbeweging al door andere
stroomingen gekruist; door de taaimotieven
spelen er religieuse Protesten tsch-Christe-
lijke), sociale, economische, anti-militairis-
tische. Het socialisme is in Friesland
krachtig, maar het is er andurs geaard dan
in Holland. De ontevredenheid onder de boe
ren vermeerdert de onrust. Ook in Friesland
zijn factoren te over voor complex-vor
ming.
Moge het nooit zoover komen! Is zoo'n
complex eenmaal gevormd dan is het
wegnemen van misstanden niet meer vol
doende. Dan is hut telaat".
Wat is nu de eerste en meest voor-de-hand-
liggendc voorziening, welke de Friesche wen-
schen op juiste wijze tegemoet komt?
Hülsmann, Goedhuys en Van der Wielen
meenen: het verschaffen van cul
tureele autonomie, Friesch on
derwijs, Friesche leerstoelen.
Zal do Friesche Beweging ooit slagen, zul
len de Friezen ooit een eigen Friesche volks
gemeenschap opbouwen, dan moet dat ge
schieden door eigen kracht.
„Iedere wijziging mout door de in het
Friesche volk zelf werkzame krachten ge
rechtvaardigd blijken; steeds zullen de
Friezen door eigen geestelijke of stoffelijke
verrichtingen hun moreel recht op deze
wijzigingen moeten bewijzen".
Zoover is het echter nog lang niet. Een
Friesche wetenschap bijv. bestaat niet. Maar
hut is bewijs van goed en vooruitziend
Staatsbeleid, aan de Friezen geen belemme
ringen in de weg te leggen, om daartoe te
geraken. En als zulk een belemmering aan
zien de schrijvers in de eerste plaats: het
verplichte onderwijs in het Nederlandsch.
Waarschijnlijk zullen velen het met hen
niet eens zijn. Ook wij weten niet, of thans
de tijd, om over te gaan tot het onderwijs
in het Friesch gedurende de eerste school
jaren reeds rijp is; ook hebben wij onvol
doende begrip van de praktische gevolgen
voor hut schoolleven (het zullen bijv. dan
alleen Friesche leerkrachten kunnen zijn,
welke in de laagste klassen onderwijs ge
ven),het vraagstuk verdient in ieder ge
val xiistige bestudeering en ovexweging en
daarbij kan het bezadigde, instructieve ar
tikel der drie heeren een geschikte handlei
ding zijn.
Zij zieh tenslotte als voor du toekomst
noodzakelijk een meer gedecentraliseerd be
stuur, in de eerste plaats met het oog op de
ontwikkeling van de Friesche beweging:
„Een deel van de regeermacht (op onder
wijsgebied om te beginnen) zal moeten wor
den overgeheveld van Den Haag naar
Leeuwarden. Het zal St. Bureaucratius diep
smartenMaar Den Haag is Nederland
niet. Wat het ook zelf daarvan denkei"
Rechtzaken
DE MOORD TE DRACHTEN
Voor het Leeuwarder Gerechtshof werd ln
hooger beroep behandeld de strafzaak tegen
D T., to Harkema-Opoinde, die had terecht
gestaan wegens moord op J. v. d, M. te Drachten
Voor het Hof terechtstaande, liet verd. zijn
aanvankelijke houding varen en bekende v. d.
M. met een mes te hebben gestoken.
De adv.generaal cischte bevestiging van het
in eersten aanleg gewezen vonnis, nl. 10 jaar
ECONOMIE EN FINANCIEN
BINNENLAND
Allan en co.
Saldo exploitatierekening f 172.157.-
(v. j. f 189.928). Geen dividend (als
vorig jaar).
Het jaarverslag over 1930 van Allan en Co.
te Rotterdam, deelt het volgende mede:
Het afgeloopen jaar toont hetzelfde beeld
ael het voorafgaande. Do concurrentie, binnen
landse!» zoowol als buitenlandsch is buitenge
woon scherp, terwijl do sociale lasten toena
men, Gelukkig
:>f zonder ernstigen grond aan hot buitenland
bedraagt f 72.157 (v. j. f 189.928). Het beschik
bare winstsaldo ad f 139.796 bleef
poll.
*>0
meubelbedrijf
an grooton omvang bleven achterwege en be
nei don zich In hoofdzaak tot utlliteitslnrich-
Ingen voor kantoren en magazijnen en overl
aps tot woning-inrichtingen van particulieren
loopende boekjaar valt.
Voor dc Staatsspoorwegen op Sumatra vervaar
digden wij 13 geheel stalen doorgangsrijtulgcn.
Ook de uitvoering van deze opdracht valt In
het loopendo boekjaar, terwijl bij het samen
stellen van het verslag een opdracht werd ont-
dc Ncd. Spoorwegen voor 10 vlor-
'ljtulgcn. Voorloo-
Weerbericht.
den vorlgen stand i
Hoogste Stand te Toulouse 768.9.
Laagste Stand te Abberdeen 745.4.
Stand vanmorgen halftwaalf 762.2.
WEERVERWACHTING.
(Medeged. door 't Kon. Ned. Meteorologisch
Instituut te De Bilt).
Verwachting: Aanvankelijk zeer krachtige,
later matige W. tot Z.W. wind, half tot
zwaar bewolkt of betrokken. Wellicht nog
enkele regenbuien, met kans op onweer.
Weinig verandering in temperatuur.
TEMPERATUUR.
Stand vanmorgen halftwaalf 15.0.
STORMWAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van De Bilt:
Hedenmorgen te 8.45 aan alle posten:
„Weest op Uw hoede".
16 JUNI
Zonsopgang 4.39 u.; Zonsondergang 9.22 u,
iMaansopgang 4.06 u.; Maansonderg. 10.37 u.
Nieuwe Maan 16 Juni 4.22 u. voorm.
Van 's avonds 9.54 u. tot 's morgens 4.09
WATERSTANDEN RIVIEREN
Constanz j i
HuQingen i
KehJ
Mannheim
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
(Oudo Amsterdamache tijd).
16 Juni
Delfzijl 11.28 23.50 Hellevoetsl.2.56 15 23
Tor schelling 8,43 21.04 Willemstad 3.48 16.16
Hariingan 9.25 21.52 Brouwersh. 2.08 14.35
HeJder le 4.01 7.13 Zierlkzee 2.43 i5.1l
Idem 2e 16.27 19.37 Wemeleinge 3.03 15.38
IJmuiden 3 00 15.27 VliBsingen 1.12 13.37
H. v. Holland 2.15 14.41 Terneuzen 1.41 14.11
Rotterdam n.06 16.41 Hansweert 2,28 14.57
taal, zijnde nog f72.500, over te gaan. waar
na dit geheel ton bedrage, van-f 250.000 zal zij»
geplaatst. Uit- de .cijfers spreekt een rustige
ontwikkeling, óók ln 1930, hetgeen zich in het
winstcijfer afspiegelt. De netto winst over 1930
is f21.718.6CA (v. j. X 12.289.051). Het totaal der
saldi van diverse depositorekeningen bedroeg
der uit. 1930 f 1.086.681.77 (v. j. f 871.863.21).
het totaal der diverse andere verplichtingen als
intrest, onkosten nog te betalen, en onafgehaald
dividend f 18.185.88 en de reserve f 20.588.05J,
welke uit de netto winst statutair zal worden
verhoogd met f 10.000. Het -totaal der debiteu
ren onder zekerheidstelling is f 1.012.246.32 (v.
j. f 775.869.66). Aan kas, coupons en saldi ban
kiers was aanwezig f 200.353.72, effecten
f 53.903. Gebouwen en meubilair komen op de
balans voor met f27.000 en vorderingen aan
Intrest, huren enz. met f 14,421.33. Aan onkos
ten is besteed fll.091.llj en voor afschrijvin
gen op meubilair, gehouwen enz. f 2.282.50. Aan
Intrestwinst, provisiën en huren is gemaakt
f 35.071.92J. Uit saldo winst '29 was op niéu
we rekening overgebracht 1 20.36&. De aftre
dende commissaris, de heer Jac. Leeuw van
Vollenliove, werd herkozen.
N.V. C. HOYNG
(Div. (v. j. 11).
Het jaarverslag 1930 dor N.V. C. Hoyng, ge
vestigd te 's-Gravenhage, deelt mede, dat, ge
zien do omstandigheden de resultaten niet on
bevredigend zijn Do verhouding van bruto
winst tot omzet kon op hetzelfde peil blijven
gehandhaafd. De verkoopen verminderden ech-
dochteronderneming de N.V. Kon. Pla
ce) bakkerij „Zuid-Holland" te Gouda
niet 1
dividend
'erlie
afsloi
1 de j
istd. aand-, serie C
bedraagt f 151.0
(v. J. f 158.237).
N.V. EXPLOITATIE MIJ SCHEVENINGEN
Dlv. 8 pet. (v. J. 12).
Aan het jaarverslag 1930 der N.V. Explolta-
.le-AliJ. Scheveningen, gevestigd te 's-Graven
hage, ontleenen wij het volgende;
Het batig saldo 1930 der balans en verlies-
i winstrekening bedraagt t 119.334.35. Voor
gesteld wordt 8 (v. J. 12) dividend uit te
keeren. Deze lagere uitkeerlng wordt geweten
het ongunstige seizoen. De
k met zekerheid te voorspel-
onze exploitatie een onge-
faotor, terwijl als
de zoo lang gehoop-
>rdt
gespannen. Vooralsr
komst zonder zorg tegemoetgezie
De dividenden van de N.V. Mij. Wandelhoofd
•heveningen, de N.V. Mij. Zeebad Schevenin-
m en de N.V. Grand Hotel werden vastgc-
eld resp. op 7 10 en 3 de winsten der
'erjge sub-mijen zijn bestemd tot reservee-
ng- of overboeking naar nieuwe rekening.
LEENINGEN VAN ZUID-HOLLAND
Maximum 25,000.000
Ged. Staten van Zuitf Holland hebben Prov.
v«"-"°-teld wtfiziging te brengen in het
.rillen zien vastgesteldV
£.«.000.°0^ t.w. rond 13% millioen
i.l wordt dc capaciteit niet ten volle in beslag
■gelijk te blijven 99
door dividend-uitkeerlng te verzwakken. Voor
getiteld wordt daarom de gebruikelijke conser-
vatiovo gedra.gs]|jn voort te zetten en flinke
afschrijvingen toe te passen, totaal voor
f 105.454, hot reservefonds met f 15.000 te ver-
hoogon on het resteerende saldo ad f 19.S42 naar
nieuwe rekening over to brengen.
ZWARTSLUIZER BANK N.V.
Div. sy2 (als v. j.)
In de jaarlijksche algemeene vergadering van
aandeelhouders werd de balans, verlies- en
winstrekening over 1930 goedgekeurd. Het dl-
(als v. j.) We-
i hot bedrijf ligt
-icit nog nlot
uitgegeven deel van W. moatsch---slijk kapi-
Voor het gedeelte de een I n gTes tem d^tot
dekking van in de begrootlngon voor 1930 en
Udl geraamde buitengewone uitgaven is even-
het leeningsplan van 1929 do gewone
gesteld op 40 Jaar.
LINDETEVES
Winst 1930 f 988.420.—
(v. j. j 1.592-709).
""ultg.
11%
jrvroegde aflossing
ifioeslngsduu
nu» uenoonuKc rosuitato..
erkregen, dank zü tiidlgc aanpassing
omen maatregelen. Do toekomst wordt mot
dividend uitgekeerd (v. j. 11).
DIVIDENDUITKERINGEN 1930
v o r 1 g11 ja a r *2*5 *nm,ncnsoc U'nntnran nihil
.Sïïsï ?-;k s
£vT!,.,u.ttJSKSEff5L! 'A"
