Boiwcrediilen en Hypotheken
WEEKi
Edele materie in nobele vormen
0K)<?BK]
EMCI-CEMENT
N.V. HOUTHANDEL v/h Firma J. G. ALBLAS
V-H- VAN WAN5MG Co.
ROTTERDAM
„UPSON BLUE STRIPE" ISOLATIE
D
Doe
Het
Veilig
Met
Rawlplug
OKOUME TRiPLEXPLATEN merk
Jac.P.v.d.BERG's Fijnhouthandei
WOON in uw EIGEN HUIS
JOOSTNAAKTGEBOREN Cz., Delft.Tel. 868
N.V. M.J FEENSTDA'Sl
Uw IDEAAI
VOLLEDIG INGERICHTE BADKAMER'
N.V. Administratie Mij „Amsterdam"
ZOMERVERBLIJVEN
TIKI
BOUWBLAD No. SS, Pag. 2
MAANDAG 20 APRIL 1031
Na een bezoek aan dc „KRISTALUNIE" Maastricht
Wie zich rekenschap geeft van de reacties
die hel woord glas wekken kan bij ver
schillende individuën onzer samenleving,
zai verrast opzien.
Spreek het woord eens uit in het bijzijn
van een huisvrouw. Tien tegen één, dat zij
denkt aan een feestelijk onthaal, aan hei
trotsch en tintelend bezit %an haar kristal
Zeg het eens tégen den man, die uw kol
fer draagt. Hoe ontroerd ziet hij u aan
Froelt hij reeds?
Zeg het den bouwmeester en gij voltrekt
het wondei aan hem. De dampen van zijn
verbeelding schieten saam als ijskristallen
op een kamervenster, en voor zijn ontroerde
oogen ziet hij ze staan: de scheppingen waar
hij van droomde, glazen wanden, glazen
trappen, glazen huizen, glazen steden.
En een hedendaagsche kunstnijvere? Hem
doet ge leven van de Illusie. Hij buigt zich
over het vurige schrift van zijn naam, vurig
als het ongeschapen glas. Hij zelf schreef
hom neer in de toekomstige kunsthistorij.
Raak met uw „glas" den oorschelp van
een dichter. Weet ge, dat ge hem beschenkt
met een droom? Op Asschepoesters glazen
muilen zweeft hij weg om even te nippen
aan den fijn geslepen kelk van den bemin
lijken Couperus.
En de straatjongen, de Hollandsche straat
jongen van Hildebrand? Ook hij reageert op
uw „glas". Hij hoort de scherven rinkelen
van de laatst gekraakte ruit en, om te be
komen van zijn schrik, delft lui uit zijn
zakken zijn lie."sle wonder op, den mysteri
euscn glazen stuiter met het kleurige spira
len hart
Spreek ook eens over „glas" met een
techniker. Hij zal u vastgrijpen aan uw jas
pand en u bezweren, dat de halve schep
ping kan worden omgevormd tot glas, in
dien menindien men de andere helft
gebruikt als brandstof voor deze loutering.
De historicus zal u zeggen dat het glas
ouder is dan het Christendom en weinig I
jonger dan de oudste beschaving; dat da
Phoeniciërs de uitvinders waren en de
oude Perzen er hun teederstc droornen m
dichtten en ook het Venetiaansche glas zal
hij loven.
Don practischen mensch van heden treft
vooral de doelmatigheid van het eenvoud,
ge vensterglas. Zonder vensterglas waren
onze huizen onbewoonbaar Het weert af,
i wat ons onaangenaam is: stof, regen en on
j welriekende geuren; het noodigt binnen,
wat ons boveuaJ welkom is: het zonlicht.
[De materie „glas" is ootmoedig en lijdzaam.
I Het liet zich aanvreten door den leelijk-
heidshonger der 19e eeuw, het liet zich he
krassen met onbenulligheden. Macr door
zijn geschonden oppervlak heen, bleef de
I materie stralen met vasten ondoofbaren
I glans. De edele materie werd ook in dezen
j zin aangerand, dat men het glas omschiep
tot caricaturale gestalten. Nochtans behield
het datgene, wat den edelman in clowns
pak blijvend onderscheidt van den parvenu
in evening dress: een eigen, ingeschapen
Het gias is steeds gewillig geweest tot
nieuwe experimenten op de vormgeving,
maar zijn karakter dient onaangetast te
blijven. Dit karakter wordt bepaald door
dienstbaarheid en ingetogen voornaamheid.
Alleen uit deze paring kan het goede drink
glas geboren worden.
In den loop der vorige eeuw maakten de
priesters van het glas plaats voor fabricks
arbeiders. Deze krioelen nu .ond de loute
ringsbergen om ieder van glazen voorwer-
Ilet glas werd democratisch, het is tot he»
volk gekomen- De jacht naar schoonheid
ontaardde in het jachten naar de hoeveel
heid. Het „gemeng" het samenstel var
grondstoffen werd beter, de glasindustrie
maakte zich het denkwerk der laatste eeuw
ten nutte, de helderheid van het kristal
werd volkomen, de fabrieken namen in hup
staf vormenteekenaars op en de namen dier
ontwerpers werden bij de producten ge
noemd: de kunstnijveren werden bij het
glas betrokken.
Zooals elk volk de regeering heeft die het
verdient, heeft het ook het glaswerk dat het
waard is. De krachten, die beschikbaar zijn
om de gemeenschap op haar wenken te be
dienen, zijn, ook op dit gebied, enorm. Men
kan zelfs zeggen, dat de fabrieken niet lan
ger trachten aan „de vraag" te voldoeu
maar dat zij er naar streven meer te pres
teeren, dan door de bevolking wordt ge
vraagd. De eerzucht van den glasmeester
van weleer wijzigde zich, zij is uitgegroeid
tot den, soms hoogmoedigen, trots van het
geweldige fabriekswezen, dat de kleine glas-
BILLIJKE VOORWAARDEN.
Te bevragen L)USSEL Zonen, Baz&r-
straat 27, Telefoon 115154, Den Haag.
IAASTRICHT
NEDERLANOSCH FABRIKAAT
KOTIEküAM ^'OMSTREKEN' A. MUYS Co. ïfSTfSM5
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN KSS&<55^
waarin de blazer het leven blaast..
WADDINXVEEN
TELEFOON No. 6
OPSLAGPLAATS ROTTERDAM
aan den Zwaanshals No. 203-205 - Telefoon No. 40891
IJZER
MAATSCHAPPIJ
ROTTERDAMSCHE BETON-
TELEP. 1095-1096-1097 FILIAAL ENSCHEDE
GEWAPEND BETON
EN BEKOMENDE WERKEN
in 36 M. lange, 43— 65—86 cM bieede, plooibare, s rooken DOODT GELUID!
Vraagt vooibeelden van tne-assingen voor plafo ds, muren en in betonbouw Olficieele,
ve< gelijkende IVegecingscij ers mei soortgelijke materialen op aanvrage, verkrijgbaar.
40% 6U% ki.lenbespa ing III
I1P<5<TN PI ATFN al'erwepe toege ast voor pla'onds en wandbetimmering in
UrdVlviLnlLlii Jiuizen, chepen en automobielen, veikregen den bijnaam van
„de Ari tocraat der plafondsl"
Importeur. Fa. G. KEHLENBRINK Jr., Zuidblaak 2, Rotterdam - Tel. S676S
hutten heeft verdx'ongen.
De thans welhaast honderdjarige kristal
en glasfabriek, de „Kristal-Unie" te Maas,
tricht, is een onderneming, waar zoowel het
„Volkristal" als het „hallkristal" vervaar
digd wordt. Behalve het kostbare, geslepen,
klankrijke en diamantheldere kristal produ
ceert men hier alle denkbare soorten en
vormen van gebruiksglas. De productie
strekt zich uit van het ordinaire schoen
smeerpotje tot den, door het slijpen hoog-
veredelden, kristallen kelk. Maar 't „zwaar
geslepen kristal" is er toch hoofdzaak
„Hallkristal" product van zand, soda en
kalksteen ie de stof, waarin de blazer het
leven blaast van bier-en borrelglazen, vazen
en karaffen.
Weinig halfkristallen artikelen worden
later geslepen. Wel brengt men er nog ver
sieringen op aan met quillocheermachines,
die geometrische figuren in een waslaagje
krassen, figuren, die daarna geëtst worden
met het venijnige fluorwaterstofzuur Ook
kleurt men het „gemeng" wel met metaal
oxyden, waardoor gekleurde producten ont
staan, terwijl men het kleuren ook wel be
perkt tot het been of den voet
„Volkristal" is de stof, waaruit de glazen
adel geboren wordt. Zc heeft meer klank.
Het begrip „helder als kristal" geldt zoowel
voor de waarnamingen van het oor, als voor
die van het oog.
Het ritueel bij de geboorte is hetzelfde als
bij halfkristal, maar het „gemeng" ver
schilt. Want men neemt nu het zuiverste
zand, terwijl de soda vervangen wordt door
potasch en de kalksteen door menie van
lood. Dit „gemeng" welks samenstelling al
leen reeds 10 maal duurder is dan dat vooi
het „hallkristal" wordt nu in den oven
een stervormige opstelling van potten in
een witgloeiende ruimte tot 1500 graden
Celsius verhit. Het „kristalgemeng" is nu
vloeibaar en geschikt om bewerkt te wor
den. Tijdens de bewerking wordt menig
kristallen voorwerp nog meer dan eens „in
gewarmd" om het week en willig te hou
den. Is het voorwerp gevormd het heeft
nog een temperatuur van eenige honder
den graden Celsius dan eischt het een
zeer langzame afkoeling in speciaal daar
toe gebouwde koelovens. Om springen te
voorkomen worden de delicate en kostbare
'öorwerpen geleidelijk, met intervallen van
verscheidene uren, doorgeschoven naar
ruimten van lagere temperatuur om ten
slotte de temperatuur aan te nemen van de
buitenlucht
Is het gekoelde voorwerp nu „gedecalo-
teerd" ontdaan van den „calot" bijge
slepen en op de sorteertafel goedgekeurd,
dan kan het aan de handen van den slijper
•orden toevertrouwd-
het slijpen is een oertechniek
Het slijpen is een oer-techniek. Reeds in
het Stecnen-tijdperk werd in de Zuid-Lim-
burgsche landen geslepen. De steènen bijlen
en speerpunten uit dien ouden tijd waren
er zelfs exportartikelen. Hoezeer moet die
slijptechniek zich sindsdien hebben verfijnd
als men bedenkt, dat de motor van een
oceaanvlieger eveneens ges'epen moet wor-
in om ten volle bruikbaar te zijn.
In de handen van den slijper verkrijgt
het kristallen object eerst de volle glorie
van zijn nobel wezen. Wentelende schijven,
spillen en assen, door motorische kracht
aangedreven, staan den slijper ten dienste
bij de uitoefening van dit handwerk. Want
een handwerk is het s'iipen gebleven, een
handwerk, dat uiterste accuratesse, grondi
ge vakkennis en voortdurende toewijding
vereischL Voor een fabriek, die niet over
veel ervaring en bekwaam personeel be
schikt, is dc kostbare kristal productie dan
ook een hachelijk ondernemen.
Maastricht is de eenige stad ip Nederland
waar sinds bijna 100 jaar het echte kristal
met succes wordt vervaardigd.
De „Kristalunie" heeft het koninklijke
kristalgemeng gehandhaafd, ondanks het
streven van menige fabriek um een goed-
kooper tusschenproduct ingang te doen
vinden. De „Kristalunie" handhaafde daar
mede tevens haar devies:
„Edele materie in nobele vormen".
c groote Berlijnsche Internationale
Buuwtenloonstelling
Gelijk in het gebied der kunsten steeds
sterker het bewustzijn zich heeft doorgezet,
dat de architectuur op de eerste plaats van
het scheppen van dezen tijd Is gekomen, al
dus Max Osborn in de Voss- Ztg., zoo
hebben we ingezien, dat voor de prestaties
en ontwikkeling van de techniek, de indus
trie het handwerk geen arbeidsveld verdere
uitzichten opent clan dat van het bouwen,
dat niet in de laatste plaats dringende soci-
alle kwesties en de problemen van onze
geheelo gezamenlijke levenshouding van
hieruit hun oplossing verwachten. Een ten
toonstelling welke wil laten zien hoe het
op het oogenblik met dit gebied van actie
gesteld is, en hoe zijn ontwikkeling ein
delijk zal verloopen, is niet beperking tot
een of ander willekeurig gedeelte, doch be
oogt een centrum te zijn van onze algemee
ne belangen. Het kan niet missen, dat van
haar prikkels uitgaan, welke voor het voort
bestaan van het geheele volK, in al zijn la
gen, van toonaangevende beteekenis zuller
zijn.
Hiermede heeft de bekende kunsthistori
cus op treffende wijze gekarakteriseerd, wat
men zich bij het ontwerpen van deze ter.
toonstelling voor oogen heeft, gehouden,
schrijft men aan het Vad. Het is jaren ge
leden en was onder geheel andere of vooi
de stad anders schijnende omstandigheden,
dat deze plannen opkwamen. Er was nog
geen malaise en Berlijn had nog lang geen
schulden ter hoogte van het halve vermo
gen der stad. De „rote Misswirtschaft" was
nog niet zoo in het oog gevallen en dus
waren die oorspronkelijke plannen nog ge
welcliger, dan- thans de uitvoering zal zijn,
als 9 Mei de poorten van deze tentoonstel
ling zullen worden geopend. Men heeft zich
eenige beperking moeten opleggen en het
vooral in vogelvlucht, uiterlijke ken- en
merkteeken, het „Ei" kan slechts ten halve
worden uitgevoerd. Dat was een reusachtige
eivormige krans van tentoonstellingshallen,
grootendeels blijvende gebouwen, die de
vaders van deze tentoonstelling, prof. Poel
zig en Stadtbaurat Wagner als kern- en
glansstuk hadden gedacht-
Mdar ook zoo als de tentoonstelling zich
aan het publiek zal presenteeren, is het nog
genoeg. Behalve de beide z.g. auto-mobielhal
len aan den Kaiserdamim en het geweldige
hallenkwadraat rondom den Funkturm, die
alleen reeds een oppervlakte 10.000 M2
hebben, staat voor de tentoonstelling nog
een terrein van 70.000 M2, totaal dus 130.000
M2. ter beschikking.
Op dat open terrein komt in de eerste
plaats de overgebleven helft van het „Ei",
een geweldige pergola in een koene bocht
van 650 M- lengte, die het overige terrein
omsluit Dit is in hoofdzaak aan de bouwe
rij op landbouwgebied gewijd en zal acht ot
negen volledige boerderijen met alle toebe-
hooren omvatten. Modelboerderijen zullen
laten zien, hoe kileine en groote hoeven doel
matig moeten worden ingericht, hoe het vee
moet worden ondergebracht, welke machines
noodig, welke gemeenschappelijke inrichtin
gen nuttig kunnen zijn. Naast ecu afdecling
tuinbouw zal men dan op het open luchtter-
rein nog liet practisch bouwen met hand
werk en machines kunnen zien, waarbij de
verschillende grondstoffen zullen worden
gebruikt, huizenbouw uit hout uit baksteen,
kunststeen, beton en metalen. Verder za!
de bouw van straten in een omvang worden
getoond, die men tot dusver .-og nergens
beeft kunnen zien en hierbij aansluitend
vindt men een afdeeling voor garagenbouw.
In een rond middengebouw, dat Peter
Behrens heeft ontworpen en dat den naam
Haus der Frauen zal dragen, zal men de
mogelijkheid van werkzaamheid der vrouw
in het bouw- en woonwezen gedemonstererd
I vinden. En ten slotte zal de directeur van
het museum van volkenkunde dr. Hahm
in vijftig groote huismodellcn karakteristie
ke voorbeelden van het bouwen in vroegere
tijden toonen.
Deze afdecling zal echter dan ook de
eenige ietwat romantische en retrospectieve
in de tentoonstelling zijn. Haar verih'
karakter zal zakelijk modern zijn en 't oog
gericht hebben op het heden en de toe
komst- Men zal dit vooral kunnen zien in
de groote internationale afdeelingen, die
een overzicht geven van den modernen ste
denhouw en het woningwezen van onzen
tijd. Hier wil men de jongste ontwikkeling
demonstreeren en daaruit nieuwe gezichts
punten voor verdere ontwikkeling trachten
te verkrijgen. Onder leiding van den direc
teur van het Bauhaus te Dessau, den archi
tect Miësvan der Rohc, zullen in een
der hallen een 25 huismodellen worden ge
plaatst, die de verschillende typen van woon
huizen aanschouwelijk maken. Verschillen
de bekende architecten willen hier een bij
drage leveren tot het hoogst actueele pro
bleem, hoe de tegenstelling kan worden op
gelost tusschen welbegrepen noodzakelijke
behoefte aan den eenen en onvoldoende
aanbod en misverstane aanspraken op
woonruimte aan den anderen kant.
De tentoonstelling zal verder afzonderlijke
lijke sectics en afdeelingen voor speciale
themata bevatten, als die van nieuwe bouw
stoffen als cement, glas, staal, nieuwe con
siructies, de kleuren in huizen en het stads
beeld, de constructie vgn zolderingen, van
daken, schilder- en beeldhouwkunst in hel
bouwbedrijf, arbeidersbescherming enz., enz
Hierbij vinden we als actueelste sectie een
speciale voor de bestrijding van het lawaai.
Inlichtingen betreffende
Hinderivets-
Bureau van lngen
Vlietstraat 8b, - Rotterdam
Iele loon 11748
zoowel van het straatlawaai ais van buren
gerucht
A.'ies bij elkaar genomen bc.ooft de 'en-
toonotelliT"' hoogst interessant te wotacn.
Sludieprijsvragen Vereeniging
BOUWKUNST EN VRIENDSCHAP
De Jury, bestaande1 uit de architecten S.
do Clercq, Jos. de Jonge, D. Roosenburg, M.
Lookhorst en J. P. L. Hendriks, heeft de
ontwerpen beoordeeld, welke ingekomen
zijn op die door de Vereeniging Bouwkunst
en Vriendschap uitgeschreven Studieprijs
vragen.
Voor het ontwerp wan een Flatgebouw,
waarop 23 antwoorden zijn ingekomen is
de eenste prijs toegekend aan den heer
Auke Kom ter te Parijs (motto „ReaiHet
werk ingezonden onder het motto „Una
maison un patois" verwierf de tweede
prijs, het motto „IOomuneco" een derde en
het motto „SoteiQ" een vierde prijs.
Voor het ontwerp van een Kapel op een
begraafplaats, waarop 40 antwoorden bin
nenkwamen, kwam de heer J. P. Ktoos te
Fontenay aux Rose, Frankrijk, .motto
„Smart") voor den eensten prijs in aanmer
king. De tweede prijs werd toegekend aan
motto „II.H.", terwijl er twee derde prijzen
toegekend zijn, al. aan het motto ,,Ohn" en
aan het motto „Omega" (op rijstpapier ge-
teekend).
Voor het ontwerp van een Wachtkamer
zijn 7 antwoorden ingekomen. Een eerst©
prij6 kon niet worden toegekend.
Voor een tweedie prijs kwamen in aan
merking de motto's „Fam" en „Notan"*
terwijl aan het motto „Simpel" een derdie
prijs werd toegekend.
J-Jeeft Dordrecht nog
bouwrijpe grond?
In de jongste Raadszitting der Gemeente
Dordrecht heeft de heer Scheurkogel
(a.r.) een opgave gevraagd van den be
schikbaren bouwrijpen grond met vermel
ding van grootte en ligging; hij merkte op,
dat de middenstandsbouw nog niet ten ein
de is, maar dat de bouwers niet weten,
waar bouwrijpe grond te vinden is.
De wethouder zegde inlichting toe.
Overtuigt U in het Veiligheid.smnsp.nm
te Amsterdam
Importeur: Rawlplug House, Dell
VILLA'S te BILTHOVEN
Bilthoven's Grondbezit
BE
Tel. 26519; of Stra
N.V. d'Agnoio Co,
WILLEBRORDUSSTRAAT 166, Rotterdam, Tel. 40672-40982
TERRAZZO- BIOZAIK- KUNSTSTEEX- EN BETONWERKEN
DAGNOLITHOVLOEREN voor Scholen. Ziekenhuizen. Fa-
L. VAN DEN BERG
SHI Gewapend Beton- en Kunststeenwerken, Terrazzo-
m vloeren en Gootstaenen, Houtgranietvlocren.
iüRSTANT V D. BERGELAAN 2a.
EHILLEGERSBERG Telefoon 42587 - Rotterdam
Gegarandeerde kwaliteit en verlijming
Weenaplein 8 ROTTERDAM - Tel. 41490
1
en gij '3ESPAART 40 der huursom. Voor
spaarreken'ngliouders 85 Hypotheek Individueel
sparen met vaste rente en gegarandeerd eind
bedrag. (geen spaarkas, geen verzekering). Aan
vragen te richten aan NIEUW-EIGENHUIS, Jan
Pzn. Coenstraat 21, 's-Gravcnhage. Overal actieve
vertegenwoordigers ve^raagd, aangename werk
kring, ruime belooning.
Deutsche fabriek
Centrale Verwarming
e n Werktuigen
Ingenieursbureau
Bijkantoor: BILTHOVEN, Parklaan 52, Tel. 26254
Centrale Verwarming volgens alle systemen
CAPELLE A/O IJSSEL TEL. 21
|B een WONING met
Kom nu deze week eens kgken
aan de
GOEVERNEURLAAN en
VAN ZEGGELENLAAN
te 's-Gravenhage met zijn moderne
Winkel- en Woonhuizen (4 of 6
kamers, met volledig ingerichte
badkamer). Maximum comfort
GOEVERNEURLAAN 626 1ELEF, 119118
's-GRAVEWHAGE
OOK IN VERSCHILLENDE STADS
WONINGEN TE HUUR
VRAAGT PROSPECTUS
HAHBO Houtbouw - N. Hardinxveld - Tel. 41
