MAANDAG 16 MAART 1931 TWEEDE BLAD PAG. 5
ONRECHTMATIGE
OVERHEIDSDAAD
PIETER CORNELISZ. HOOFT
„Hoofd der Nederlandsche poëten"
DE MODDEKSPUIT VAN LEIDEN
Op een zekeren dag in het jaar 1930 brak
te Leiden omstreeks kwart over elf 's avonds
'n brand uit in 'n perceel aan de Oegstgees-
terlaan. Blijkbaar waren do brandweerlie
den op dit late uur reeds ingedommeld,
wan. eerst om twaalf uur kon de groote
motorspuit een aanvang maken met het
vuur aan te tasten en een kwartier lat/ar gaf
de kleine rnotorspuit pas water.
Natuurlijk was de gedupeerde bewoner
van het pand aan de Oegstgeesterlaan niet
bijster te spreken over dit trage uitrukken
van het brandweermateriaal. Behalve dit
had hij echter ook verder nog verscheidene
grieven. Zoo waren volgens hem de brand
weerlieden ondeskundig opgetreden en had
den zij o.a. met grondwater, ja zelfs met
modder gespoten. Zijn boekenkast, boeken
en bureau waren door het modderbad ge
heel of gedeeltelijk bedorven. Dit alles had
volgens den eigenaar bij behoorlijk optreden
van de brandweer gemakkelijk kunnen wor
den voorkomen. Hij was dan ook zoo nijdig,
dat hij de Gemeente Leiden dagvaardde
van haar schadevergoeding vroeg terzake
van de extra schade, door hem tengevolge
van de fouten van de brandweer geleden.
Is de Gemeente inderdaad voor deze scha
de aansprakelijk?
Om deze vraag te beantwoorden, moeten
wij het doornige pad van de onrechtmatige
overheidsdaad betreden. Inderdaad
moeilijke weg, hetgeen reeds blijkt uit het
feit, dat nog maar kortgeleden door den
Minister van Justitie een Staatscommissie
is ingesteld, die onder meer tot taak heeft
te onderzoeken in welke gevallen zich de
Overheid aan een onrechtmatige daad
schuldig maakt. Evenwel, de vraag der on
rechtmatige overheidsdaad is in de laatste
jaren zoo herhaaldelijk door onze recht
spraak onder oogen gezien, dat ook thans
reeds an een min of meer omlijst systeem
kan worden gesproken.
In een reeks van attesten heeft de Hooge
Raad eenlge algemeene kenmerken aange
geven, die ons in staat stellen een antwoord
op de door ons gestelde vraag te vinden. De
Staatscommissie behoeft d«' n ook in dit op-
zich niet geheel in het duister te tasten.
Het gebouw is reeds voor een belangrijk
deel opgetrokken. Het staat aan haar
voor verbetering, verfraaiing en afwerking
zorg te dragen.
Wanneer een particulier in strijd handelt
met de zorgvuldigheid, die in het maat
schappelijk verkeer betaamt jegens eens an
ders persoon of goed, dan pleegt hij een on
rechtmatige daad en is hij tot schadevergoe
ding verplicht.
Geldt dit ook voor de Overheid? Tot op
zekere hoogte kan de vraag bevestigend
worden beantwoord. Indien b.v. een aan de
Gemeente toebehoorenda auto op een rit
door de stad in botsing komt met een ander
voertuig en de schuld ligt bij den chauffeur
de Gemeente, dan is de Gemeente zeer
zeker verplicht de schade te betalen. De
Overheid handelt hier n.l. als eer. particu
lier. Dat toevallig de auto aan de Gemeente
toebehoorde, doet ni'et te zake. Het had
evengoed anders kunnen zijn. Zoodra de
Overheid het maatschappelijk verkeer be
treedt, is zij evengoed als een bijzonder per
soon aan de aldaar geldende rechtsregels
onderworpen.
De zaak wordt echter anders, indien de
I Overheid als zoodanig, d.w.z. ter ver
vulling van haar taak als Overheid han
delt. In zulk een geval gaat zij vrij uit, ten
zij zij een wettelijk voorschrift vertreedt.
Zoodra derhalve de Overheid in haar ver-
1 schillende functies optreedt, wordt zij door
onze rechterlijke macht milder beoordeeld
dan een gewoon burger. Moet deze laatste
ook de zorgvuldigheid in acht nemen, di'e
in het verkeer betaamt, op gevaar af, dat
hij door den benadeelde aangesproken
wordt, de Overheid gaat vrij uit althans
I bij een evcntueele procedure ook al.zou
zij onzorgvuldig hebben gehandeld.
Dit onderscheid is gemakkelijk te verkla-
I ren. Een administratief orgaan moot bij zijn
taak tot bevordering van r 'it en welvaart
het evenwicht tusschen allerlei belangen be-
waren en komt daarbij vaak voor zulke
i moeilijke conflicten te staan, dat het terecht
aanspraak m-g maken op een meer clemen-
I te behandeling. Het zou inderdaad te ver
gaan, indien de openbare besturen telkens
i door den Rechter op den vinger werden ge
tikt, wanneer zij bij de vervulling van hun
taak .-roc e zorgvuldigheid hadden moeten
en kunnen in acht nemen. Een nalatigheid
bij het afgeven van een pas b.v. schept nog
geen verplichting om de daardoor geleden
6chade te vergoeden. Alleen, indien derhal
ve de Overheid bij de volvoering van haar
publiekrechtelijke taak de wet schendt,
6taat zij met iederen particulier gelijk, en
kan zij met een vordering uit onrechtmatige
daad worden bestookt.
Wanneer nu bij een brand de Gemeente
door middel van haar brandweer aan het
blusschingswerk deelneemt, is zii ongetwij
feld bezig met de vervulling van haar ge
meentelijke plichten. Zij doet dit niet als
particulier, maar handelt hierbij tot be
scherming harer inwoners.
Krachtens de hierboven aangegeven regel
ligt de conclusie dan ook voor de hand, dat
de Gemeente niet aansprakelijk is, indien
het materiaal onvoldoende is of niet de ge
wen sch to spoed wordt betracht.
Ook in de Leidsche procedure greep de
Gemeente dit argument aan en beweerde op
grond daarvan, dat zij geen schadevergoe
ding behoefde te betalen. Toch gaf de gedu
peerde bewoner zich niet voetstoots gewon
nen. Hij sleepte de Gemeentewet er bij en
citeerde art. 179, waarbij aan het dagelijksch
bestuur der Gemeente wordt opgedragen
het toezicht op de brandbluschmiddelen.
„Welnu", zoo redeneerde de tegenpartij
„als Gemeente hebt ge in opdracht van
den wetgever zorg te dragen voor de brand
weer. Nu dit niet naar behooren is geschied,
een wettelijk voorschrift overtreden en
Zijt ge toch aansprakelijk".
Evenwel, ook dit argument snijdt geen
hout. De Gemeentewet spreekt slechts van
„toezicht op de brandbluschmiddelen". Met
geen woord wordt er verder over gerept,
hoe dit toezicht zal moeten zijn. Er wordt
in geen enkel opzicht aan de Overheid ter
beperking van haar vrijheid een bepaalde
verplichting opgelegd, die zij tegenover de
burgerij dient in acht te nemen. De bepa
ling is dan ook niet zoozeer een waar
borg voor de onderdanen^ op grond waar
van de Overheid zich in zeker opzicht te
genover de burgerij moet inbinden, dan wel
instructie aan een publiekrechte-,
lijk orgaan. Juridisch uitgedrukt, naar de j
indeeling van Son Sarwey, betreft het hier
instructienorm en geen waar-
gnorm. En volgens een arrest van
den Hoogen Raad van 25 Mei 1928 is de
Overheid slechts aansprakelijk, indien een
waarborgnorm wordt overtreden.
Op grond van de rechtspraak van den
Heden, 16 Maart, is het drie en een Halve
eeuw geleden, dat Pieler Cornelisz. Hooft,
in zijn dagen algemeen geacht „het hoofd
der Nederlandsche poëten", werd geboren.
„Door zijn leven en zijne werken is Hooft
aldus Dr. G. Kalff de eerste Neder
landsche auteur, dien wij een man van den
nieuwcren tijd mogen noemen". Van do
Geuzengcest is in deze dichter, behalve dan
de onverwoestbre liefde tot de vrijheid,
weinig overgebleven. De Renaissance viert
in hem haar hoogtij, de antieke beschaving
heeft hij in zich opgenomen.
Voor de Nederlandsche literatuur heeft
Hooft zich verdienstelijk gemaakt, door als
gastheer de bijeenkomsten van het Saligh
Roemerhuys, de Muiderkring, voort te zet
ten. Men mag echter niet vergeten, dat do
dichters dezer kring slechts een deel dor
„Nederlandsche poëten" van deze tijd vorm
den.
Hooft's lyriek, misschien met een paar
zijner tooneelwerken het bekendste uit zijn
overigens vrij ombekende productie, heeft
in hoofdzaak het liefdesleven tot thema
Dat houdt verhand met 't feit, dat zijn eigen
jonge leven rijk aan variatie is geweest op
het gebied der minne. Uitstekende proeven
van deze lyriek vinden we in „Galathea,
ziet, de dag komt aan, Amaryl de deken
zocht", enz.
Na zijn huwelijk met Christina van Erp
tot rust gekomen, wijdde Hooft zich aan
zijn veelzijdige arbeid. Zorg besteedde hij
aan de opvoeding zijner kinderen, zijn
ambtsplicht als Drost vervulde hij nauwge
zet Uit deze gelukkigste periode zijns 13
vens dateeren ook: „Geeraard van Velzen"
en „Baeto oft Oorsprong der Hollanderen".
Met Christine's dood begon voor de
zangheld „de naere nacht van benaude drie
jaren".
Deze tijd beteekent ook een wending in
zijn produc ie. Hooft wordt prozaschrijver.
En een, welke aan zijn proza even vlijtig
en nauwgezet arbeidt, als aan zijn verzen.
Merkwaardig, want in die tijd achtte men
eigenlijk alleen de poësie in staat voertuig
te zijn der ware kunst.
Hooft's prozawerk „Hendrik de Grote'
(1626) was de aanloop tot zijn beroemde oh
voor de kennis van de opstand legen
Spanje onmisbare „Nederlandsche Histo
riën". Geen moeite heeft de schrijver te
groot geacht, om te komen to' een objectief
beeld der historie: Alle schrijvers over het
zelfde onderwerp had hij bestudeerd, zoo
wel van roomsche als Calvinistische zijde;
zoveel mogelijk persoonlijke getuigenissen
verzameld. Jaren lang duurde het verza
melen, orderen en verwerken der stof en
nadat het was voltooid, duurde het nog 13
jaar eer het werk het licht zag.
„Dit mogen wij verklaren, dat de Neder
landsche proza-kunst hier een hoogte be
reikt als nimmer te voren; in onze vroegere
letterkunde is geen prozawerk lan te wij
zen, waarin zoo groote rijkdom van inhoud
gepaard gaat met zooveel kunst van bouw
en bewerking. Dit boek is het rech'e taal
monument voor onzen vrijheids-oorlog, het
rechte karakter- en levensbeeld van het
Noordnederlandsche volk in wording, het
rech'e eerebeeld voor zijn schrijver". (Kalff).
Hooft's roem is verduisterd geworden door
die van Vondel. Is voor de Chris'endichter
nog wel in breede kringen belangstelline.
de humanist Hooft leest men vrijwel alleen
voor het examen.
En toch: ten onrechte: Hooft is een o
grootste en dichterlijkste dichters. Beiden,
Hooft en Vondel hooren bijeen, ook al wa
ren ze hij hun leven niet door innige vriend
schapshanden verbonden, dè glanspunten
onzer Zevenfiende-eeuwsche vadcrlandsche
poëzie, de vertegenwoordigers van de Ne
derlandsche dichterlijke geest bij uitne
mendheid. Bilderdijk heeft van Hooft ge
tuigd:
„Het meest begaafd vernuft dat Hollands
bodem teelde,
De bestgevormde smaak, en 't oordeel rijkst
verstand,
Dat zedige eenvoud paarde aan onbekrom
pen weelde"
NIEUWE PREDIKANTSPLAATSEN
Te Watergraafsmeer (Amsterdam-
Oost) heeft de Kerkeraad der Geref. Kerk be
sloten over te gaan tot het beroepen van een
tweeden predikant.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
D s. J. F. L ij sen, overgekomen van
Woubrugge, werd Zondag 1.1. verbonden aan
de Ned. Herv. Gemeente te Klundert, door Ds.
J. A. A. Ouwejan, van Fijnaart, die tot tekst
had Hand. 16 9b: „Kom over, en help ons",
waarbij hij wees op drie vormen van blijd
schap, te weten de blijdschap van Paulus, den
leeraar, van den gevangenbewaarder, zijn ge
hoor, en ten slotte op de blijdschap van ons
zelf. Gezongen werd Psalm 134 3.
Des middags verbond Ds. Lijsen zich aan
zijn Gemeente met een predikatie over 1 Cor.
1 23 en 24 en bepaalde zijn gehoor bij Chris
tus» den gekruisigde, den een een ergernis en
dwaasheid en den'ander de kracht en de wijs
heid Gods.
Aanwezig waren o.a. de ringpredikanten Ds.
J. A. A. Ouwejan, van Fijnaart, consulent;
Ds. W. W. Siddré, van Zevenbergen, Ds. J.
H. Th. Rappard, van Dinteloord, Ds. C. Hen-
geveld, van Oude-Gastel, Ds. P. N. Eigeman,
van Willemstad, Ds. W. A. Eerdbeek, van
Standaarbuiten en Ds. C. G. Postma, van
Oudenbosch. Ook waren enkele personen uit
Woubrugge overgekomen.
Na de predikatie sprak Ds. Lijsen achtereen
volgens toe de plaatselijke overheid, den con
sulent Ds. Ouwejan, den Kerkeraad, Kerk
voogden en Notabelen, voorlezer, organist,
kosters, onderwijzers, vereenigingen. ringbroe
ders, het gezelschap uit Woubrugge en zijn
nieuwe Gemeente. Nadat Ds. Eigeman namens
Classis en Ring Ds. Lijsen nog toegesproken
had, sprak de consulent nog een zeer waardee-
rend woord en liet ten slotte Psalm 72 11
zingen. Het kerkgebouw was stampvol.
D s. H. M. S a s s e, overgekomen van
's Heerenberg, deed Zondag in de Overtoom-
kerk zijn intrede hij de Ned. Herv. Gemeente
te Amsterdam. Als bevestiger trad op Ds. W.
A. Hoek, aldaar, die tot tekst had gekozen
1 Kon. 22 14 b: Hetgeen de Heere tot mij I
spreken zal, dat zal ik spreken. Na de beves- een 13-jarige vacature een nieuwe arbeids-
tiging hield Ds. Hoek een korte persoonlijke j Periode ingegaan. Met moed en Godsvertrou-
tcospraak tot den nieuw-gekomen predikant. wen hebben we ons paraat gesteld voor de
Pr. G. Oorthuys sprak Ds. Sasse toe als voor- I verkondiging van het Evangelie in het land
zitter van den Kerkeraad. Toegezongen werd van Guido Gezelle!
Ps. 119 9 (gewijzigd). Ds. Sasse deed zijn J Wij doen zulks op allerlei wijze. Zoo
intree met een predikatie over Lukas 17 21b, hebben wij 'n Christelijke uitleenbibliotheek.
het Koninkrijk Gods rl*°
OUDERLINGENCONFERENTIES
Te Apeldoorn wordt Woensdag 6 Mei
a.s. de Ouderlingenconferentie der Geref. Ker
ken in Gelderland gehouden. Ouderling J. E.
Kok, van Tiel, zal refereeren over: „Kerke
lijke bearbeiding der jeugd'» en Dr. G. Keizer,
van Rheden-De Steeg, over: „Verlating van
het ouderlingenambt''.
KERKELIJKE GOEDEREN
Eet Algemeen College van toezicht op het
beheer der kerkelijke goederen en fondsen
van Hervormde Gemeenten in Nederland,
heeft zijn voorjaarsvergadering gehouden.
De voorzitter, Mr. A- A. de Veer, opende
de vergadering. Als afgevaardigde van de Al
gemeene Synode was tegenwoordig Dr. G. J.
Weyland.
De rekening en verantwoording van het
huishoudelijk fonds over het dienstjaar 1930
word goedgekeurd.
In het Algemeen Coilege zijn herbenoemd
voor Zeeland Mr. A. A. de Veer als lid en
Mr H. F. Lantsheer als 6ecunduslid. Voor
Noord-Brabant Ds A. M. Bloem, em.-pred. te
Breda, tot lid en E. H. Baron Prisse tot se
cunduslid. Voor Noord-Hodand de heeren K.
Sijp Jzn. tot lid cn Mr. G. C. B. van de Feen
de Lille tot secunduslid.
Ingekomen was het jaarverslag van den
Rand van Beheer over 1929.
Behandeld werden enkele kleinere zaken.
Kennis werd genomen van de schenking
van een pastorie met bijhoorenden grond aan
de stichting De Pastorie van de Ned. Herv.
Gemeente van Willemsoord, te Willemsoord.
Vervolgens kwamen in behandeling klachten
over beheerstoestanden.
Aan den archivaris der Alg. Synode, Dr L
Lasonder, die ook het toezicht en de zorg
voor de archieven der Kerkvoogdijen op zich
heeft genomen, werd opnieuw een subsidie
toegekend voor dezen' arbeid.
PROTESTANTSCHE KERK VAN BRUGGE.
Vanwege deze Kerk in België wordt ons
het volgende schrijven gezonden:
Onze Gemeente, behoorend tot de Unie!
Evangelische Kerken in België, is
JUBILEUM
PROF. DR. WESTERDIJK
Zaterdag vierde me). Prof. Dr. Joh.a West er-
dijk haar 25-jarig jubileum als directrice van
het Phijtopathologisch Laboratorium ..Willie
Commelin Scholten" te Baarn. Op onze foto
ziet men de jubilaresse per telefoon luisteren
naar de gelukwenschen, die van uit Ban
doeng (NecL-Indië) tot haar werden gericht.
ROFEEL-RIJMEN
VEROUDERDE
LEVENSWET
hebben. Toch t
vervalt de
geiioorzaair
•chuldlgd
Want
ulieden
i binnen
D s. A. J. W o r m g o o r, overgekomen
Bussum, werd gisteravond by de Ned
Gemeente te 's-Gravertliage (vac.-Dr.
die al reeds veel bijgedragen heeft t...
in blijvend contact te brengen met onver
schilligen en blijvende gemeenschap met
Roomsch-Katholieken. Ook weten wij door)
marktprediking en cafébezoek honderden
exemplaren van Gods Woord te plaats»
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN
vee tal: Te Beetgum, J. v. d. Leek te
Zaltbommel en E. Nawyn te Oosternykerk.
•roepen: Te Bolsward, W. van der
Heide te Zoutkamp.
ingenomen: Naar Oostburg, Th. P.
Potma, cand. te Naaldwijk.
'dankt: Voor Vinkeveen c.a„ Th. P.
Potma, cand. te Naaldwijk.
NED. HERV. KERK
EVANG. LUTH. KERK
roepen: Te Haarlem, G. Y. Duyvendak
te Bussum.
Hoogen Raad gedurende de laatste jaren
behoort dan ook de Gemeente in deze brand-
affaire de winnende partij te zijn. Dat de
Kantonrechter voor een klein gedeelte n.l.
voor de schade, veroorzaakt door het spui
ten met modder tot een andere conclusie
kwam, doet hier weinig ter zake.
Het was immers slechts mijn bedoeling
om naar aanleiding van den brand te Lei
den de algemeene lijnen aan te geven, die
de Hooge Raad in den laatsten tijd reeds
ten opzichte van de vraag der onrechtmati
ge overheidsdaad heeft getrokken, zoorlat ik
mij ontslagen acht op dit minder van belang
zijnde détailpunt nader in te gaan.
Mr. H. BAVINCK.
J. P. de Bie) in den dienst bevestigd door zooals bijgaand artikeltie u toonen zal. U
Ds. L. J van Leeuwen aldaar. Deze had tot zult bemerken, dat de rijkdom des Evange-
tekst gekozen het eerste gedeelte van Open-j lies van Jezus Christus' zelfs in dit land
baring 1 16: En Hy had zeven sterren in van on- cn bijgeloof verkondigd wordt. Jam-
Zyn rechterhand, waarin we Jezus zien als mer echter, dat ons kerkje erg verwaar
de Licntdrager. Hij hracht het licht ook al loosd is, zoodat in- en uitwendige restaura-!
oekent de wereld het niet. Hoewel tegen- I ratie noodzaak is
woordig velen afkeerig staan tegenover de i Nu zouden we 'u willen vragen of we in
Kerk, blykt gelukkig toch ook weer, dat zy verhand met het bovenstaande u mogen voor-
haar plaats nog niet gehee verloren heeft. stnleI, in uw pcachl bia(i enkelj regels er
Spf. dacht hierby aan gevallen dat de Kerk ujj te willen lichten en ten bate onzer Kerk
werdt bedreigd. j te vragen: hetzij geld voor de restauratie, i
hetzij boeken voor onze bibliotheek. Wat het
zich tot den
volgens bepaalde
arbeid der lichtdragers en merkte
dat het bedienen van Gods Woord als de
heerlijkste taak moet worden opgevat.
Na het zingen van Gezang 36 1 en 2 ging
Spr over tot bevestiging, waarop hij den
wensch te kennen gaf. ook nog een woord van
hart tot hart te spreken. Zich tot Ds. Worm-
goor richtende, heette hy dien allereerst harte
lijk welkom en herinnerde voorts aan de
groote moeilijkheden welke het breken van
hechte banden met zich brengt. Ds. Wormgoor
immers, die in Bussum heel veel had weten te
bereiken, heeft door zijn vertrek een groot
offer moeten brengen terwijl zyn nieuwe ar
beid nog zooveel omvangryk- r zal zijn.
Hierop verzocht Spr. aan de Gemeente den
nieuwen predikant toe te zingen Psalm 134 3.
waarna Ds. van Leeuwen in dankgebed voor
ging.
Met het zingen van Psalm 29 6 was deze
plechtigheid, waarvoor zeer groote belang
stelling bestond, ten einde.
Onder de talrijke aanwezigen, w.o. verschil
lende predikanten, merkten wy o.m. op: Ds.
D. A. van den Bosch. Ds. S. van Dorp, Ds. K.
H. E. Gravcmeyer, Ds. P. J. Molenaar Dr. H.
Schokking, Ds. A. K. Straatsma en Ds. A. B.
te Winkel. Ook gep. luit.-gen. Weber, woon
de als ouderling den dienst by.
DS. J. E. BIJL.
Men m-eldt ons. dat Ds. J. E. Bijl. predikant
der Ned. Hervormde Gemeente te Gouda, die
een ziekteverlof van drie maanden heeft ge
noten, op medisch advies zijn arbeid nog
niet hervatten zaJ.
SYNODE VAN ARNHEM.
De Acta van de Generale Synode der Gere
formeerde Kerken, in 1930 te Arnhem gehou-
laatste echter aangaat, hadden we gaarne
hieraan toegevoegd, dat de aanteekening
„oude boeken" op pakketten gezet, ons
groote besparing van invoerrechten geven
zal.
Eventucele Inlichtingen over den arbeid
van gemelde Kerk en van haar voorganger
Stado J. Verveld, worden gaarne verstrekt
door Ds. M. J. Beukenhorst, Ned. Hervormd
Êredikant te Sluis (Zeeland), en Ds. E. A
Pïchal. predikant bij de Belgische Natio
nale Kerk te Gent, Coupure 120 (België). I
Als een bewijs hoe het serieus opvatten j
van onze taak en plicht als Christenen leiden
moet tot waardeering, zelfs tegen hun zin,
door Roomsche priesters, schrijft de heer
Verveld nog het volgende:
In de maand Juni, toen ik nog in Leuven
woonde, was ik aangevangen met bijzondere
bij bel col port age in café's, met het verblij
dende resultaat, dat in een drietal maanden
van ingespannen arbeid 530 zegge vijfhon
derd en dertig nieuwe Testamenten verkocht
werden, voor het overgroote deel in
mi nuts.
Verblijdend is zulks in hooge mate voor
ons Evangelische Christenen, die weten dat
alleen door bijbelbezit bijbelkennis wordt
aangekweekt, terwijl op haar beurt dit weer
onder Gods leiding kan brengen tot inner
lijke beweging, tot bekoering des harten.
Zegt niet Gods Woord: „Werpt uw brood uit
op het water, en na vele dagen zult gij het
wedervinden"?
Terzake: naar aanleiding van deze bijzon
dere campagne van Evangelische zijde ge
voerd heeft een priester in Leuven zich ge
noodzaakt gevoeld in één der hoofdkerken
te protesteeren tegen de Protestanten en hun
actie. Wij zijn dit langzamerhand gewoon
geraakt. Echter het gansch bijzondere in
den, zijn verschenen. Deze Acta, saamgesteld j deze zaak is, dat zijn aanklacht tegen het
door den scribae Dr. G. Keizer en D^ J. P.
Klaarhamer, vormen een boekwerk van niet
minder dan 454 bladzijden. Het rapporten-
boek, dat geen doorloopende nummering
heeft, wordt op ruim 600 pagina's geschat
Ds. A. H. van Minnen te 's-Gravenzande
schrijft in de „Kerkbode" voor zijn omgeving
o.m. als volgt:
„In het Rapportenboek zijn verschillend
gekleurde omslagen voor de onderscheiden
Rapporten mede ingenaaid. Dat is inderdaad
voortreffelijk en gemakkelijk voor het na
slaan en zal den bovenaangeduiden dóórle
zer zeer mogen strekken tot verlevendiging
van de aandacht. Alleen kwam bij mij wel
de vraag op, of de verschillende kleuren be
doeld worden te correspondeeren met den
inhoud der Rapporten. Dan zou het Rapport
Promotierecht, g r ij s getint, zeker zeer ge
past; het zalm-kleurig Vrouwenkiesrecht
ook niet onverdienstelijk; het r o s c-catechi-
satieboek iets minder juist; daartegenover
het blauwe Rapport over levensstaatver
andering weer allervoortreffelijkst getypeerd
zijn, omdat die zaak toch eigenlijk maar
blauw-blauw gelaten is".
SYNODALE VERGADERINGEN
De eerstvolgende Particuliere Synode der
Geref. Kerken van Friesland (Noord) is be
paald op Woensdag 3 Juni a.s. te Leeuwar
den cn die van Friesland (Zuid) op denzelf
den datum te S n e e k.
KERKELIJKE ONTSLAGKWESTIE.
Te Wassenaar zou, volgens een uit
voerig schrijven in het „Vad.", het onge
vraagd ontslag, dat aan Prof. Dr. J. R. Slote-
maker de Bruine als hulpprediker hij de
Ned. Herv. Gemeente aldaar gegeven is. niet
uit persoonlijke motieven voortvloeien, maar
een gevolg zijn van richtingsverschil. Ker
keraad een predikant zijn Confessioneel, de
hulpprediker is ethisch. In de benoeming
van Prof. Slptemaker voor den tijd van één
jaar, welke termijn stilzwijgend met onge
veer een half jaar werd verlengd, zou des
tijds de Kerkeraad bewilligd hebben, om al
thans voorloopig een Kerkelijke strijd te ver
mijden. Het ontslag wordt nu een voorspel
genoemd van komenden feilen Kerkelijken
strijd, waar de Ethischen in getal de sterkte
der Confessioneelen hoe langer hoe meer
naderen.
Evangelisch Christendom eigenlijk een lof
rede op hetzelve inhield. Zijn Eerwaarde zii
n.l. niet minder dan het volgende: „Pas op
voor do Protestanten, niet alleen voor hun
geestelijken, doch zelfs voor hun leeken.
Het Protestantsch beginsel, dat tot vrij
Schriftonderzoek aanspoort, maakt zulke
leeken tot propagandisten voor hun begin
sel. Nogmaals, als wij waarschuwen voor
hun kettersche leeringen, dan zeggen wij
bovenal: weest op uw hoede; hier in Leuven
niet alleen voor dien lange met i n bril
(ondergeteekende), doch opgepast voor wat
ik zou willen noemen hei Protestantsche
leekenapostolaat. Houd: u dus verre van
hen, van wie ge ook maar vermoeden kunt,
dat hij kettersche. Protestantsohe neigingen
heeft en dergelijke leeringen verkondigt
Elke Protestant is een propagandist voor
de kettersche beginselen!"
Waarde lezers, is dat nu géén echte
Roomsche waardeering?
Het is voor mij een symbool, dat wanneer
alle Evangelische Christenen allen werke-
1 ij k propaganda maakten door leven en
belijdenis voor het Evangelie van Christus,
ontelbare Roamschen de schellen van do
oogen vallen zouden en de clericale gele
deren zouden verdunnen, terwijl de onze
versterkt zouden worden. De Bijbel zegt:
De wereld als met opgestoken hoofde is
verwachtend de openbaringniet van
eenige Kerk of kring, niet van priester
hiërarchie of vormenknechterij, doch der
kinderen Gods. Daadwerkelijk Christendom,
levend uit de realiteit van het Christelijk
geloofsbezit, moot tot jalouzie verwekken,
zelfs de tegenstanders. Daartoe de handen
ineengeslagen ter verwerkelijking van ons
ideaal en tot Gods eer. Naar die waardee
ring gehaakt met groot verlangen, opdat
Grids glimlach als blijk Zijner waardeering
in Christus ons doel zij.
EENMAAL KERKGAAN.
Dr. J. van Lonkhuyzen, Geref. predikant
te Zierikzee. zegt in zijn maandelijkschen
brief in de Am. „Wachter", dat het hem
telkens treft, dat het is alsof er iets mats
over het Christendom hier in Nederland
gekomen is. Hij wijst op de toenemende
gewoonte, om 's avonds niet naar de kerk
te gaan, en zegt verder: „Als ik dan denk
aan de volle avonddiensten bijvoorbeeld in
Alpine Avenue, en, zoover ik weet, in de
meeste onzer kerken in Amerika, dan doet
dit pijnlijk aan. Bij ons in Amerika is het
immers regel dat het gezin twee malen
ter kerk gaat. Een gezin dat stelsel
matig maar éénmaal ter kerk gaat, zal,
Gode zij dank, in onze kringen in Amerika
een uitzondering zijn, en terecht deswege in
het oog loopen en in opspraak komen. Maar
hier schijnt dat, voornamelijk bij wat zich
beschouwt de elite of het intellectueele deel
der gemeente te zijn, heel gewoon te zijn.
Ik hoor soms van „intellectueelcn", die
Zondagsavonds bij elkaar ten eten gaan, of
op visite, net vóór kerktijd. Zelf niet gaan
en anderen nog verhinderen! Neen. ik vrees
dat het niet enkel de radio is, maar dat er j
een verslapping in veler Christendom is.
Gelukkig niet bij allen ik generaliseer!
KERKGEBOUWEN.
Te Leiden hoopt men den a.s. zomer te
beginnen met den bouw van de Kooikcpel
voor de Ned. Hervormde Gemeente, waarvan
dc kosten begroot zijn op f 50.000. Er is
f 11.000 bijeen. Ds. Joh. W. Groot Enzerink
ontving voor dit doel vorige week nog een
gift van duizend gulden.
Te Utrecht heeft de Kerkeraad der
Ncd. Hervormde Gemeente in beginsel zich
uitgesproken voor het plan van de Kerkvoog
dij tot verkoop van de Geertekerk en de Oude
Yaartkerk.
Te Vlissingen hebben Kerkvoog
den en Notabelen der Ned. Hervormde <ie-
meente besloten een terrein aan den Singel-
weg te koopen van de Kon. Mij. „De Schelde''
voor f 8000, welk bedrag door Ds. J. S.
Hartjes voor een nieuwe kerk bijeen is ge
bracht. Het terrein is groot ongeveer 2500 M2
en „De Schelde" heeft aan den koop de voor
waarde verbonden, dat daar binnen 15 jaar
een kerkgebouw moet zijn verrezen, anders
heeft zij het recht den grond, voor denzelfden
prys weer terug te koopen.
„STILLE WEEK",
Te Ut re ch t heeft de Kerkeraad der Ned.
Hervormde Gemeente aan Vereenigingen
van maatschappelijken aard een verzoek ge
richt in de week vóór Paschen geen verga
deringen of feestavonden te houden, opdat
de overdenking van 's Heeren lijden niet
door allerlei samenkomsten worde afgeleid, j
B1JBELSCH MUSEUM TE AMSTERDAM.'
Op Woensdag 18 Maart a.s., des avonds 8 1
uur, hoopt Ds. B. Bal jon, predikant bij de I
Ned. Herv. Gemeente te Halfweg, een dienst
te leiden bij den Tabernakel, Hemonylaan
19 a te Amsterdam.
Toegangsbewijzen zijn 5 f 0.25 per persoon j
vooraf te verkrijgen aan het adres: Bureau
voor Inwendige Zending, Stadhouderskade
137, telefoon 26410 en, voorzoover nog plaat- i
sen beschikbaar zijn, des avonds aan de zaal.
De BIJBEL OP DEN INDEX.
Het „Journal de Geneve" bevat een telegTam
dat via Riga uit Moskou ontvangen is, mede-
deelende dat de Raad van Volkscommissaris
sen in Rusland thans den Bijbel op den index
gezet heeft en den invoer verboden heeft in
Rusland.
BEN ERFENIS VOOR DEN PAUS.
Uit Rome wordt bericht, dat de „Tribunia''
den dood meldt van Thomas Pate te Livorno,
kamerheer van den paus. Het blad deelt ver
der mee, dat de overledene zyn gansche for
tuin ten bedrage van 10 millioen lire aan den
paus heeft vermaakt,
EVANGELISATIE
Te Ko 11 u m is tot voorganger der Ned.
Hervormde Evangelisatie benoemd de heer M.
de Vos, evangelist te Bargercompascuum, en
tot evangelist by die van Nieuweschans
de heer J. Smidt te Groninngen.
Te A m sterdam is met ingang van
medio Maart als predikant-directeur der
Herv. Stadszending opgetreden Ds. W. A.
>oïd dec
(Persbericht).
't Is al aardig wat gewonnen
Dat de term gehoorzaamheid
Uit de huwlijkswct geschrapt wordt
Als iets uit de oude tijd.
De moderne vrouw vraagt vrijheid,
Neemt die, zooveel het haar lust,
Maar ze is, als het haar recht raaktt
Op de wet nog niet gerust.
Dat de man toch nog het hoofd blijft
Van de echtvereeniging
Is in onze vtije dagen
Wel een wan-verordening.
Mannen maken hier de wetten
Naar een zeer antiek model,
Hebben buitenshuis althans nog
Door hun overmacht vrij spel
De moderne vrouwenactie
Komt hiertegen in verzet,
Vecht met vrouwelijk volharden
Tegen deze levensvjet.
Wanneer komt er een regeering
Die de vrouw voldoende eert
En gelast: Het is de Dame
Die het huwiijk presideert
(Nadruk verboden).
LEO LENS
Heek, Ned. Herv. predikant te dier steae,
wiens installatie op Donderdagavond 26 Maart
a.s. in de Zendingskapel door Prof. Dr. Paul
Scholten geschiedt. Ds. Hoek wordt in zijn
wykarbeid terzijde gestaan door Ds. H. M.
Sasse, overgekomen van 's Heerenberg, dia
als hulpprediker is opgetreden.
ZENDING.
De Zendingssynode van de Geref. Kerken in
Friesland wordt Woensdag 27 Mei a.s. te
Leeuwarden gehouden.
De Zendingsdag van den „Geref. Zen*
dingsbond" zal D.V. Donderdag 6 Augustus
a.s. gehouden worden in het Rijsenburgscha
Bosch bij Driebergen.
Door de benoeming van Dr. J. J. Miede-
ma, arts te Nijkerk, tot miss. arts aan het
Geref. Zendingshospitaal te Poerbolinggo
(Java) ziet Ds. J. J. Miedema. Geref. predi
kant te Groningen, weldra de vierde van
zijn kinderen naar Indië vertrekken. Zijn
eene dochter is gehuwd met Ds. J. Ubels,
Geref. predikant te Batavia, zijn andere doch
ter met den zendingsarts Dr. J. Berg, dio
Wonosobo als standplaats krijgt, en zijn der
de dochter met den taalgeleerde Dr. L. On-
vlee, wiens adres te Waikaboebak (West-
Soemba) is.
OPLEIDING VOOR DE EVANGELISATIE.
Gelyk wo dezer dagen terloops vermeld
den, heeft het Bestuur van het Verband van
Evangelisatie-Commissies der Geref. Kerken,
blijkens haar pas verschenen jaarboekje, de
kwestie van opleiding van personen die wer
ken in de Evangelisatie-arbeid, in onderzoek
genomen, en hoopt het zich „eerlang concre
ter en duidelijker over deze zaak van ingrij
pende beteekenis" uit te laten. Dat deze
dingen urgent zijn, kan o.a. blijken uit wat
Dr. J. van Lonkhuyzen, Geref. pred. te Zie
rikzee, schrijft in de „Geref. Kerkbode voor
Noord-Brabant en Limburg". Hij deelt mede,
dat een jonge man uit een naburig dorp zich
bij hem vervoegde. „Lichamelijk en geestelijk
een flinke jongeling. Zyn boodschap was kort
en eenvoudig: „Dominee, ik wilde mij geven
aan den evangelisatie-arbeid in de groote
stedeft. By wien moet ik my daartoe vervoe
gen? God heeft my groote begeerte voor dat
werk gegeven."
Ik wist, dat de jongeling met dat laatste
niet loog."
Hy vraagt dan met aandrang: „Wie geeft
my nu het adres waar ik met zoo*n jongen
man heen kan?" Was hy in Chicago, dan
zou hij het wel weten: „direct naar onze
eigen „Mission Training School", waar veel
belovende jonge menschen voor de Stads
zending worden opgeleid, of naar het „Moody
Institute", of een dergelijke inrichting.
„Maar waar moet ik in Nederland heen
met zulk een kracht, die God voor de Evan-
gelsatie aanbiedt? Er is toch wel Evange
lisatie onder de honderdduizenden van ons?
Ja, hier en daar wel wat. Maar is ze georga
niseerd" Is er een opleidingsschool voor stads
zending?''
Dr. van Lonkhuyzen zegt dan dat hij her
haaldelijk tevergeefs hierover heeft gesproken
en geschreven, en ook langs den weg van
de Kerkelijke vergaderingen deze zaak heeft
bepleit, maar zonder de gewenschte mede
werking te hebben gevonden.
GIFTEN EN LEGATEN.
Te Den Haag ontving Ds. J. C. Schuller,
predikant der Ned. Hervormde Gemeente,
een legaat van duizend gulden voor de
Herv. Stadszending.
CHR. SCHOOL TE SLIKKERVEER
grocer belangstelling werd Zaterdagmiddag te Slikkerveer door Burgemeester I.
IV. Klem de eerste steen gelegd voor de nieuwe Chr. School aan dc Amaliastraat
