W/aarom een klinkerweg?
Hl Architecten!
HOOGE LIJFRENTE AANGEBODEN
DOOR RIJKSHOOFDAMBTENAAR
J. R. C. SONNEVELD
N.V. HOUTHANDEL V/H Firma J. G. ALBLAS
N.V. Rotterdamsche Glas-Mij. - Aelbrechtskade 163 164 - Telefoon 34214 - Het aangewezen adres voor de Bouwyakken.
BOUWBLAD Kt. 92. PAO. S
MAAKT)AO 2 MAAKT 1931
ie niet adverteert
wordt vergeten
OK]<?SK] @^@©0(10®
dverteert
tot Uw doel bereikt is
Bouwplan Klein Zwitserland - Den Haag
'Architectuur: Ir. D. ROOSENBURG, den Haag.
Uitvoering: Bouwbureau den Haag, JOH. P. SCHIPPERS
De grootsche natuur is hier ongerept gebleven
Wekte vroeger het woord „Waalsdorper
weg" voorstellingen van duinwandelingen,
boschpartijen, sportvelden en gezellige thee-
sohenikerijen, maar ook van brandende zon,
droge kelen en stofwolken opwerpende
auto's, of stroomende regen en baggeren
door da modder, en de tallooze andere on
gemakken, die voor velen een dag buiten in
de natuur tot een onbereikbaar ver-af ge
not maakten, kwam daarna een tijd, dat
hier een chaos heersöhte van steen en
puinhoopen, borden met „Afgesloten voor
elle verkeer" en dergelijke zegeningen van
een zich uitbreidende stad, thans zien we
hier een nieuwe stad in wording.
Eenige parken in particulier bezit zijn
opgeófferd, dat was onvermijdelijk, maar do
groote natuur is cmgerept gebleven, de dui
nen, de bossohen liggen er nog in bun volle
vroegere schoonheid, maar de keerzijde van
de medaille is veranderd, heeft een geheel
nieuw aanzien gekregen: de afstand is ver
dwenen, de stad is tot aan de natuur ge
groeid.
Juist hier, de stad te doen groeien tot
aan en niet tot in de natuur, de natuur
ongerept te bewaren, maar haar binnen het
bereik van de stad te brengen, hier ligt een
van de. groote geheimen van den steden-
Wandelen we nu den Waalsdorperweg op,
die daar als herboren voor ons ligt, als een
praohtige geasfalteerde stofvrije verkeers
weg, dan vinden we aan de Van Alkemade-
laan, Waalsdorperweg, Van Hogenihouck-
laan en Bronovolaan enkele dubbele villa's
en heerenhuizen, zeer terecht het Bouwplan
Kleön-Zwitserland genoemd.
Het is het Bouwbureau Den Haag Joh.
P. Schippers, met een fijnen neus voor
mooie terreinen, dat nu bijna voltooid heeft:
een aantal dubbele villa's en heerenhuizen
met garages op eigen grond, aan eenige
hoofdwegen.
Een eenvoudige opsomming van de ruim
ten die in deze huizen te vinden zijn, toont
al dat dit geen bouw van de gewone soort is
Op de begane grond: een vestibule, hall,
twee kamers en suite, keuken, W.C., terras.
Eerste verdieping: twee groote kamers,
een kleinere kamer, badkamer of garde
robe, W.C, voor- en achterbalcon.
Tweede verdieping: twee of drie kamers,
met grooten zolder, badkamer, W. C en bal
kon.
De afbeeldingen wijzen den weg. Alleen
bedenke men, dat de erkerpartij door de
wijziging van den opzet eenigszins veran
derd is van vorm wat echter op de indee
ling enz niet van invloed is.
Oorspronkelijk was n.l. de bebouwing
aan den Waalsdorperweg bedoeld als ge
sloten bebouwing, doch de ervaring, opge
daan aan de Laan van Meerdervoort, met
één langen straatwand van -40 aan één rij
gebouwde huizen, leidde er toe dat van de
gesloten bebouwing werd afgezien, waar
door een open bebouwing ontstond. Daarbij
werd de verkaveling zoodanig gemaakt, dat
bijna alle bewoners van het dubbele bouw
blok, (zie situatieteekening) profiteeren van
de openingen en doorkijken tusschen de
bouwblokken. Hoe zoo'n bouwblok er uit
ziet, toont de hier bij afgedrukte perspectief
teekening.
De aan de Laan van Meerdervoort in den
smaak gevallen oplossing om de trap te la
ten uitspringen, wordt ook hier toegepast.'
Men bedenke nog, dat door toepassing
van de open bebouwing de plattegrond dei*
hoekhuizen in zoover is gewijzigd, dat ze op
den beganen grond drie kamers krijgen.
De verwarming wordt centraal, naar ver
kiezing kolen- gas- of oliestookinrichting.
Een huis dus in een prachtige omgeving,
solide gebouwd, goed van indeeling, en
waarbij in alles rekening is gehouden met
de wenschen van den meest veeleischenden
bewoner.
Een doel is hier voorop gesteld en niets is
nagelaten om dit doel te bereiken: het ge
mak en de tevredenheid van de bewoners.
En met grooten tact is dit gedaan, zonder
persoonlijke inzichten, persoonlijke smaak
op den voorgrond te dringen.
!l!nill!!l!R!l!IIU!llIll[IIIIIIIIIIIIIIUIlllli[lll!IIIIIIIIIUII'>IUll!nillll'n
Inlichtingen betreffende
Hinderwets-
Architect lr. D. Roosenburg heeft hier
met de grootste bescheidenheid medege
werkt en zijn rijpe ervaring, zijn kennis en
inzicht gegeven, om het Bouwbureau Den
Haag Joh. P. Schippers,- a.h.w. een grond
slag te doen scheppen, waarop bij de afwer
king en inrichting de bewoner nog geheel
het stempel van zijn eigen smaak kan druk
ken en zoo in een gereed gekocht huis, zijn
eigen sfeer brengen kan.
BOUWMEESTER.
door
T. HU1TEMA
De geschiedenis van onze verkeerswegen.
Kostbare experimenten met buiteniandsche methoden.
Een goede klinkerbestrating, met een be
hoorlijk vaste onderlaag, verdient verre de
.voorkeur boven 't steeds gevaarlijk blijvende
asfalt. Uit een oogpunt van veiligheid is dit
stellig, het geval. Zelfs bij vochtig weer be
houden klinkerwegen een zekere stroefheid
die auto's en ook fietsen in de gele
genheid stelt om uit te wijken en zoo noodig
te remmen zonder gevaar om uit den koers
te ©laan of stuurloos door te glijden-
Toch zullen er nog meerdere redenen zijn
waarom aan klinkerwegen de voorkeui
moet worden gegeven. En waar ook onze
lezers belang zullen stellen In een Neder
ladnsch product bij uitnemendheid, hebben
wij ons tot den heer T. Huitema, ver
bonden aan de NV. Vlamovenstraatklinker
te Zeist, gewend, dien wij bereid vonden
voor ons een artikel te schrijven, waarvan
we voor ditmaal bet eerste gedeelte hier
onder afdrukken.
Waarom, aldus onze vraag, moet aar,
klinkerwegen de voorkeur worden gegeven'/
De heer Huitema beantwoordde deze
Jyraag als volgt:
*t Is nu ongeveer 30 jaar geleden, dat men
de wegen slecht ging vinden. Te voren hao
pren het verkeer geleidelijk zien verdwijnen
De spoor- en tramwegen hadden de t-aaa
van de diligence's en rijtuigen zoo grondig
overgenomen, dat de wegen eenzaam en
verlaten lagen en slechts zrer plaatselijk vau
verkeer van eenige beteekenis sprake wao.
Er waren hier en daar bekende uitspanniu
gen, waar men sommige dagen tal van
landauwers zien kon, er waren café's, waai
men soms nog eenige vrachtwagens zag
staan, die bewezen, dat er toch nog wel
langs de wegen gereden werd. maar toen,
men kon tochten van uren maken, zondei
ook maar eenig leven op den weg te ont
moeten.
De groote verkeerswegen, met zooveel
energie en met ruimen blik aangelegd in ae
eerste helft der 19e eeuw schenen nauwe
lijks 50 jaar na den aanleg hun belang al
totaal te hebben verloren. De tollen brachten
nauwelijks de kosten van innen op. De aan
de groote wegen 'bestede kapitalen hadden
althans voor de laatst aangelegde, bittei
weinig nut opgeleverd en men vroeg zich
vooral bij den Rijkswaterstaat, af, of men
met het onderhouden van deze objecten,
die bijna geen algemeen, hoogstens nog
eenig plaatselijk belang dienden, wel door
zou gaan. In elk geval werd aan het onder
houd zeer weinig besteed; van da daarbij
toegepaste methoden ziet men nu nóg hie»
en daar de sporen- Het waren vooral de kei
wegen, waaraan weinig meer ten koste wertf
gelegd, maar ook voor de meeste klinker
wegen werden de uitgaven tot het uiterste
beperkt. Slechts waar diepe kuilen en spu
ren waren ontstaan, ging men tot herstel
over. Dikwijls werden geen nieuwe klinkers
aangevoerd ter vervanging van de versletene
men maakte de bestrating eenvoudig smal
ler of herstraatte met puin en brokken.
Verwaarloozlng van wegen
Daarmee kon men niet onbeperkt dooi-
gaan, want al was 't verkeer gering, eenige
slijtage was er toch en op vele plaatsen was
de klinkerbestrating niet veel meer gewor
den dan een mozaïk van kleine brokjes
puin, soms 20 stukjes op do plaats van
klinker. Dan moest wel een gedeelte worden
vernieuwd, maar dat vernieuwen bepaalde
zich tot de allerslechtste plaatsen, hier een
eindje, daar een vakje in een tempo, dai
de geheele bestrating éénmaal in de 70 a
80 jaren een beurt zou kunnen krijgen. De
grindwegen werden onderhouden door er
ieder jaar wat nieuwe grind op te brengen
dat door de paarden werd weggeschopt oi
door de wagenwielen werd ingereden o
vergruisd. Bij nat weer waren deze wege,
week, na langdurige droogte vaak erg lo.
en stoffig, maar althans een deel van hei
jaar waren ze vlak en dicht en prettig
berijden.
Het waren de wielrijders, die het eersi
weer wat leven op de wegen brachten. Zij
hadden vlakke wegen noodig. Het rijden op
kei- en klinkerwegen was een bezoeking,
maar voor hen werden die niet in orde ge
maakt. Zij waren al heel goed gebaat door
aanleg van een paadje langs de bestrating
dat voor weinig kosten kon worden aange
legd, kosten echter, die in hoofdzaak nog
weer op de onderhoudskosten van de be
strating werden uitgespaard- Nog lang mei
overal was aan de wenschen van de wiel
rijders voldaan of de eOrste auto's kwamen
op den weg, sneller rijdend dan wat men
tot dusver als wagen kende, maai- nog
slecht geveerd, niet op groote snelheid ge
bouwd. De rijwielpaadjes waren voor de
auto's te smal en de auto's vernielden ze
zonder veel eigen profijt; deze waren dus
op de wegverharding aangewezen. Waren
de oude weggebruikers en ook nog de wiel
rijders in hun eischen bescheiden geweest,
met alzoo de nieuwe koningen van den weg
Zij behoorden niet tot de categorie die duld
de en afwachtte. Zij eischten onmiddellijke
voldoening aan hunne behoeften en wen
schen en het regende weldra adressen, pro
testvergaderingen etc.
Aanvankelijk betroffen de meeste klachten
de kei- en klinkerwegen. Autorijden was
nog in hoofdzaak mooi-weer-werk als de
grind- en steenslagwegen op hun best wareu
Stof was wel een bezwaar, maar toch niet
erg, omdat de automobilisten elkaar nog vei
genoeg uit de buurt konden blijven en in
hoofdzaak slechts aanwonenden en de an
dere weggebruikers den last ondervonden.
Dit veranderde pas later, toen het aantal
auto's zoo groot werd, dat de automobilisten
eikaars stof te gemeten kregen: in den
eersten tijd was voornamelijk het niet vlak
zijn van wegen de groote grief. De wegbe-
heerders waren er niet vlug bij hun wegen
te verbeteren. Dit toch zou zeer belangrijke
uitgaven vorderen. De Staat had, toegeven
de aan de verlangens van de weggebruikers
op de Rijkswegen de tollen opgeheven- Op
die weger} stonden tegenover het toenemend
verkeer, geen toenemende inkomsten en op
gebrek aan fondsen stuitte daar vrijwel
elke verbetering af. De straatwegen bleven
zooals ze waren, of werden eer minder dan
beter, nog vele jaren lang, ondanks alle
vertogen.
Klinkerwegen in ongenade.
Toen de aandrang tot verbetering van
kei- en klinkerwegen zoo weinig succes had,
werd een nieuwe strijdkreet aangeheven.
Het moderne verkeer had behoefte aan mo
derne wegen, modern was sedert het too-
verwoord, waarmede alle verlangens, iedere
1 wensch werd verbonden en modern is
slechts iets als er machines, hoe meer hoe
liever, aan te pas komen. Straten deed men,
helaas, nog altijd op de oude manier, met
menschenhanden. Van dien tijd dateert het
sprookje dat klinkerwegen niet voor het
moderne verkeer geschikt zijn, dat klinker
wegen werden vereenzelvigd met slechte
wegen. Die misvatting is zoo Jang en zoo
luid herhaald, tot ze ten slotte als waar
heid, als een vanzelfsprekendheid, werd
aanvaard.
Omstreeks 1910 is voornamelijk door de
A.N.W.B., nog wel gepropageerd de klinker
wegen te voorzien van een fundeering en de
voegen te vullen met een vaster materiaal
dan zand, hetzelfde dus wat men nu weer
noodig acht Op tal van plaatsen zijn in dien
zin toen proefvakken aangelegd. De uitkom
sten waren niet bijzonder bevredigend,
d.w.z. de proefvakken hielden zich veelal
goed, maar de tegelijkertijd gelegde bestra
tingen zonder fundeering en zonder voegvul-
ling hielden zich niet minder, zoodat toen
maals de conclusie wel moest luiden, dat
de extra voorzieningen de kosten niet waard
waren. De verklaring daarvan is, dat men
ten onrechte van de stelling was uitgegaan,
dat klinkerbestrating op een zandbed onvol
doende was. Ter plaatse van de meeste
proefvakken was onder de bestrating een
heel oud zandbed aanwezig, dat even hard
en stevig was, als de fundeering, die men
er voor in de plaats legde.
(Wordt vervolgd)
Correspondentie
Aan den heer F. d e V- Bzn., Appingedam.
U vraagt, of er een afdoend middel bestaat
om het beslaan van spiegelruiten van een
groote zaak met stofvrije kasten, te voor
komen. Onder en bovenregels zijn reeds
voorzien van openingen, maar dit blijkt nog
niet voldoende.
Een middel, 't welk door winkeliers nog
wel eens aangewend wordt is het dun met
glycerine inwrijven van de spiegelruiten.
Ook kan met het plaatsen van kleine elec-
irisch gedreven ventilators in de etalages
wel iets bereikt worden.
Onderzoekt u eens of de buitenlucht langs
de binnenzijde van de ruit kan circuleeren.
Is dit niet het geval, dan is het beter, de
kast óf geheel dicht te maken, dus ook on-
toegankèlijk voor de buitenlucht, óf de ven
tilatie op een andere manier te bewerkstel-
pinsche kunst
en nijverheid
Zaterdag 4 April a.s. zal in het Stedelijk
Museum te Amsterdam een tentoonstelling
worden geopend van Finsche kunst en nij
verheid.
Bureau van Ingen
Vlietstraat 8b, - Rotterdam
Iele joon 11748
AANBESTEDING
Op Woensdag 18 Maart 1931. te
14 uur. zal in het Caré-Rest
van den heer H. Coster, Oegst.
geesterweg te RUn9burg, na
mens het Bestuur der w.b.v.
Spinoza" worden aanbesteed:
BurK.?Me^b" oinBlrant te* Runs
Bestek en teekenlngen a f 8.50
(p.p. f8.75). restitutie f 5.—.
A. VAN DER HEYDEN,
architect,
Garenmarkt 9 LEIDEN
UW ADRES
voor Uw
DRUKWERKEN
is
Drukkerij LIBERTAS
GOUDSCHt SINGEl iOi - IWTtRDl
Telefoon 224S0 (4 lijnen)
ADVERTEERT
IN
DIT
BLAD
L. VAN DEN BERG
§Hë Gewapend Beton- en Kunststeenwerke-n, Terrazzo*
IHH vloeren en Gootsteenen, Houtgranietvloeren,
KERST ANT V. D. BERGELAAN 2a,
HILLEGERSBERG Telefoon 42587 - Rotterdam,
heeft Hij wil voor dat bedrag (of gedeelten ervan)
een hooge lijfrente uitkeeren, 20 meer dan vera,
maatschappijen. De lijfrente wordt betaald gedu
rende het leven van 1 persoon of den langstlevende
van 2 personen. Het risico, dat steller dezes eerder
overlijdt, zal hij door het sluiten varl een verzekering
bij eerste klasse maatschappij
dekken. Brieven met voll. inl. en opgave van
leeftijd(en) onder No. 1875 aan het Bureau van
„De Bouwwereld", Goudsche Singel 105, Rotterdam.
TE HUUR TE ROTTERDAM:
SCHIEDAMSCHEWEG 179, tweede etage, 45.p. m,
GROENLANDSTRAAT 12, tweede etage, 40.p.m.
GEDEMPTE SLAAK 95, tweede etage, 40.p. m.
HOOGE BOEZEM, eerste etage,47.50 p. m.
SCHIED. WEG 276, kantoor met garage, 2000.p, j.
KUIPERSTRAAT, pakhuis of fabriek, 5000.p. j.
WALENBURGERWEG 68, vrij bovdiuis, f 65.p. m.
OOSTWEG D 327, Barendrecht, landhuis, 800.p. j.
Te bevr.G. VERWAAL, Havenstr. 126, Tel. 34585
Holle Betonvloer- en
Plafond constructies
Vraagt prospectie of bezoek.
NI Eetonfabriek en Techn. Adviesbureau „CORNiC"
WADDINXVEEN TEL. No. 88
DRIJFSTEEN eH BIMSIHDU5TRIE
CAPELIE A/O IJSSEL
1U331U3ACIV
'irrmimniiiiiumnmniiiiini in
LOOD- en ZINKWERKER
Aanleg van Gas- en Waterleiding
BADtN BADKACHELS
MASTiEK-DAKBEDEKKING
ROTTERDAM
Woonhuis: Willem Buytewechstraat 193a
Werkplaats: St Laurensstraat 95
TELEFOON 10414
ISOLEERSNO
WEERBESTENOi
VUURVAST
GElUi OO EMPEN8
SPIJKER-EN ZAAGSAAR
t Door decellenstructuur is GASBETON een pnma\
'isolatiemateriaal tegen warmte.koude.electriöteit en.]
derhalve aangewezen voor binnenmuren, separatie-j
'wanden, daken.vloeren en ommanteling van stijlen'
en binten. Te leveren in Platen van diverse afmeting
e" S G Fabriek Hooge Rijndijk, ZOETERWOUDE 1
Telet N? 2952.,
IN. V. Verkoopkantoor voor Aeroorete Gasbeton
DEN HAAG
STATIONSWEG No. 91 TELEFOON No. 115967
WADDINXVEEN TELEFOON No. 6
OPSLAGPLAATS ROTTERDAM
aan den Zwaanshals No. 203-205 - Telefoon No. 40891
ABONNEERT U OP DIT BLAD
miniiii-iiinniiiiHnnmnuwnniimiiniimm
