Nieuwe Leidsche Courant | 1931 | 19 februari 1931 | pagina 7

Bij Hoofdpijn

Rechtzaken.

i Laatste Nieuws-

Van vreemde plaatsen,
voor Nederland van belan?

DONDERDAG 19 FEBRUARI 1931 TWEEDE BLAD PAG. 7

i oor-
[scha

uur,

LÊPQ.
Chc.
erga-

der
en
4«-»r
76.

'I' .3

v.m
enen,

nlia-n-
rikte
>11 in
sloot,
cwam
paait!
Een
groen

I^jor-

8

oemB-

en de.

was.
id en

at het
leb lijk
ngstel-

daar-

ld. dat
a.s.
n zich
II.
Giro

de
lemont
De i*i-

hederi-
door
afdee-
r waar
beel li-
rie g«-
imareh
lp wa-
n boo d.
ïeer v.
waar

LID.

ver-

cature-

af.

-escjiou
zingen,
ht. dat
aadslid

echter
omsch-
likbaar
le heer
is. „fn-
hen en
te
ermaal

Spit-
van

worden
sch Be-
ot 6ec-

EN

De

crisis,
aan
ze i ii-
or aan-
vau KU
wuqr-
26 voor

Ei

en' ziek door gevatte koude, alsmede bij
phnon van veler.'ei aard, zullen eon van de
hieronder genoemde

Mïjnhardt's Poeders

U Spoedig helpen: Mïjnhardt's Hoofdpijnpoe
ders Grieppoeders—r Verkoudheidspoeders
Kiespijn poeders Hoestpoeders Maag
poeders Rheumatiekpoeders. Op poeders
en doos staat de naam Mijnhardt. Let bij
het koopen hieropl Prijs per poeder 8 ct. en
per doos 45 ct. Verkrijgbaar bij Uw drogist

'S-GRAVENHAGE

DE RAADSVERKIEZING TE
'S-GRAVENHAGE

De A.-R. Kiesvereeniging „Nederland en
Oranje" in district I heeft ed candidatenlijst
voor de komende gemeenteraadsverkiezing
als volgt vastgesteld: 1. L. F. Duymaer van
Twist (aftr.); 2. I. v. d. Loo (aftr.); 3. nir
J W Notcboom; 4 M v Steenbergen (aft.r);
5 H- Smitskdmp: 6. C. Vrolijk Jzn.; 7 C van
Spronscn Azn.; 8 A. Stapelkamp; 9 M A Pot
ter en 10 mr T A van Dijken.

Deze volgorde wijkt, wat de nummers 3 en
4 betreft af van het door het centraal be
stuur gegeven advies De aftredende leden
hebben echte rallen een kansbiedepde plaats
gekregen, terwijl het juridisch element dai
njet wethouder mr. J. A. de Wilde, die geen
herkiezing wenscht, verdwijnt door mr. J.
\V. Noteboom, adjunct-directeur van de dr.
A Kuyperstichting in de A-R. fractie blij
behouden.

HAAGSCH GERECHTSHOF

AANRIJDING.

De 23-jarige electricien M. J. van A. te
Rotterdam is door de Rechtbank aldaar
veroordeeld tot 14 dagen hechtenis en ont
zegging van het recht om een motor te be
sturen voor den tijd van een jaar; ter zake,
dat hij op 30 November 1929 des avonds te
11JD uur op den Binnenweg als berijder
van een motorrijwiel mej. Noordergraaf die
ter plaatse met een handkar liep, heeft aan
gereden, tengevolge waarvan deze een been
heeft gebroken.

In hooger beroep stond verd. voor het Hof
terécht. De procureur-generaal verzocht dc
hechtenis voorwaardelijk op te leggen met
handhaving van de ontzegging.

Arrest 4 Maart a.s.

DE MOORD I
TE

J DE RUBROEKSTRAAT
ROTTERDAM

VOOR HET GERECHTSHOF
TE s'-GRAVENHAGE.

Het Haagsche gerechtehof heeft voortgezet
de behandeling van de zaak tegen den gewe-
(zer portier P. S., thans gedetineerd, die door
de Rotterdamsche Rechtbank op 30 Oct j.l.
is veroordeeld tot één jaar gevangenisstraf,
met ter beschikkingstelling van de Regec-
Tjng, -wegens-moord op zijn beide kinderen,
in zijn woning in de Rubroekstraat

gepleegd i

LEKBOOT GEZONKEN

Vanmorgen heeft op de Maas bij Slikkerveer oen aanvaring plaats gehad tusschen de
raderboot „Reederij op de Lek II" en de vrachtboot „Stad Tiel IV". Beide schepen
Zonken. Enkele varkens en oen paard verdronken. Een aantal schoolkinderen konden
met moeite gered worden. Hierboven een foto van de situatie der gezonken schepen.

te Rotterdam op 1 Juni 1930.

Bij de eerste behandeling dezer zaak voor
het Haagsche ITof op 7 Januari j.l., werd door
den procureur-generaal Mr. J. A. de Visser
vernietiging van het gewezen vonnis g»
vraagd en een gevangenisstraf van 5 jaai,
met ter beschikkingstelling van dc regeering
geriquircord.

Op 21 Januari j.l. wees het Hof interlocu
toir vonnis, waarbij een nieuwe behandeling
werd gelast, opdat als getuige alsnog her
worden gehoord Dr. W. van Woerkom,
psychiater te Rotterdam.

Na als deskundige te zijn beëedigd ga'
Dr. van W. als zijn meening te kennen, da'
verd. S. tot een geheel andere categorie van
menschen behoort, dan de gewone psycho
paten. Bij verd. overheerscht het gevoel van
altijd en door allen benadeeld te zijn. Get
zegt dat verd. do maatschappelijke misstan
den als een ontzettend leed aanvoelt Zoo
heeft hij o.a. in Ipdiö waargenomen, daj de
Javaanscho kinderen moeilijkheden onder
vinden, wanneer zij zich in het leven wilten
opwerken en waar zijn beide kinderen van
een Javjiansehe moeder afkomstig zijn is
over het toekomstig lot dezer kinderen gaan
peinzen.

President: Lijdt verd. aan ziekelijke storing
zijner geestvermogens?

Get.Men kan hem beschouwen als hys
terisch psychopaat

Pres.Kan de daad hem worden toege
rekend?

Get.Voor een klein gedeelte, ja!

Pres.Dus zeer ten deele?

Get.Ja.

De advocaat-generaal Mr. de Visser: L'
hebt deze conclusie gebaseerd op een doo-
verd. gepleegd strafbaar feit; doch afge
scheiden van die daad kunt u hem dan los
daarvan als psychopaat of neurasthicus ol
iets dergelijks beschouwen?

Get Ja, ook dan. Verd. heeft o.a. geen
-taakgevoel; liij veranderde telkens van be
trekking.

Mr. de Visser: Verd. maakte sterk m»s
bruik van sterken drank in de Oost en in de

West

Get.Dit was een gevolg van zijn toestand

Mr. de Visser: In Holland cebruikte hij
geen sterken drank. Kan nu zijn optreden
een gevolg van vroeger misbruik geweest
zijn?

Get.: Verd. heeft het evenwicht verloren
en lijdt aan angstige drooinen en dwangvoor-
stell ineen.

De verdediger Mr. Loeff: Verdachte heett
mij medegedeeld nog Êteeile te lijden aan
tremia, slapeloosheid en pijn in de beenen.

Get.: De gevolgen van alcoholmisbruik
zijn allang weg-

Verd.: In het Huis van Bewaring te Rot
terdam heeft verd. tot tweemaa-1 toe zelf
moord willen plegen, omdat hij n'et meer
aan het leven hechtte en met de kinderen
mee wilde.

Getuige: Ik beschouw dat als een pose.
Dergelijke menschen doen ateof ze zich
van het leven willen berooven, doch de po
ging is niet ernstig.

Verdachte zegt omtrent zijn toestand op
het oogenblik dat hij iu den laatsten tijd
venschillende geluiden hoort, soms drie
door elkaar. Staat hij 's nachts op en gaat
hij op en neer loopen, dan gaat het gehoor
weer weg.

De procureur-generaal Mr. de Visser hét
woord verkrijgend zegt dat hij op 7 Jen.
reed6 uitvoerig requisitoir beeft genorpeO-

Spr. hecht zeer groote waarde aan het
deskundig rapport en aan de verklaring
van get. Dr. v. W., die een duidelijk beeld
geven van den geestes oestand van deen
verdachte. Inderdaad zijn ook naar spr.'s
meening de zelfmoordplannen njet meer
dan een pose.

Komend tot de strafmaat zou spr. thans
na verhoor van den deskundige willen ver
zoeken niet te veel op de persoon, dan wel
op den dood'van verd. te willen le ten, al
kan worden aangenomen, dat het motief
van dit ernstig misdrijf ten deele liefde
kan zijn geweest. De door hem gevraagde

veroordeeling tot 5 jaar gevangenisstraf nv
ter beschikkingstelling, acht hij do juist

mot
juiste

strafmaat en iiij persisteert derhalve H
dezen ejsch.

Mr. P. H. A. M. Loeff vraagt nog den des
kundigon hoo hij over een eventueole ge
nezing van verd. denkt en merkt naar aan
leiding van het requisitoir op, dat de p*V
chopaten toch juist. de persoon ep niet de
daad in het middelpunt van het strafrecht
plaatst,

PI. gelooft, "dat een straf gelijk aan de
preventieve hechtenis in dezen gewenscht is

President: Djt is piet te lang, als je
twee kinderen vermoord bobt!

Get Deskunldige zegt nog dat verd
zelf wil boeten voor zijn daad en spreekt
als zijn meening uit, dat verd. zich om oen
vonnis niot boos zal maken.

Hierna wordt de uitspraak bepaald op 4
Maart a.s.

RECHTBANK TE UTRECHT

DE PATROON, DIE HARD WOU RIJDEN
EN TOEN EEN HERSENSCHUDDING
KREEG.

Terecht stond een 23-jarig chauffeur uit
Oudenrijn wegens schuldmisdrijf; aan zijn
schuld zou n.l. to wijten zijn geweest, dut
de chauffeur J. v. d. Akker ernstig letsel
heeft opgeloopen. Verdachte had gereden
niet een wapen op den Utrecht-schen Weg
tusschen de Bilt en Utrecht en was toen
niet voldoende uitgeweken. Aanvankelijk
had de jongeman toegegeven, dat do aan
rijding aan zijn schuld te wijten was, maar
ter terechtzitting kwam hij daarop gedeel
telijk terug eu zeide hij, dat die schuld er
slechts tot op zekere hoogte was. Hij had
den wagen van zijn patroon, den heer v.
d. Pol bestuurd en reed op het rechter
tramspoor, dus aan de uiterste rechterzijde
van den weg. Hij baalde een autobus in
en wilde dezen voorbij rijden, maar toen
kwam er uit de verte een mclkauto aan.
Dc autobus hield teveel links, en verd.
ging daarom nog meer naar links rijden om
voorbijrijdende aan den autobus
chauffeur te konnen te geven, dat deze veel
teveel do linkerzijde van den weg hield.
Maar op hetzelfde moment dat verd. de bus
wou passeeren was do mclkauto genaderd
en reed de wagen door verd. bestuurd, daar
tegen op. Verschillende personen werden
zwaar of minder zwaar gewond.

De heer v. d. Pol moest bewusteloos naar
bét ziekenhuis worden vervoerd; diens beide
kleindochters moesten eveneens in het zie
kenhuis opgenomen worden. L>e chauffeur
van de melkauto, van den Akker, kreeg
een flinke snijwond in één der beenen, en
moest negen dagen thuis blijven. Verdachte
zelf liep ook verwondingen op.

Het getuigenverhoor vond daarop plaats.
De chauffeur van den autobus zeide, dat hij
hot tramspoor gemeden had, omdat hij in
Soest woonachtig is, en niet wist, dat het
tramspoor bereden mocht worden. Getuige
had geen signaal gehoord van den wagen
van verdachte, maar dat kwam omdat ge
tuige ia zijn bus een gezelschap oi'êtej.as
had, dat luidkeels zat te zingen; daarom
kon getuige geen signalen hooren.

De patroon van verdachte, getuige v. d.
Pol. werd ondervraagd door den president
of hij gezegd had: „Vooruit Maarten, nu
maar vlug naar huis, ik ben moe, rijd rnaar
wat aan". Getuige zeide zich daarvan niets
te kunnen herinneren.

De verdediger, Mr. Simon vroeg of ge-
tuigq, toen de chauffeur bij hem in diepst
kwam, ook gezegd had: „als je met mijn
vrouw rijdt dan moet je maar kalmpjes aan
doen, maar ik houd wel van een vaartje".

Ook dit herinnerde getuige zich niet meer.

Het bleek evenwel, dat deze getuige was
verhoord door den rijksveldwachter van
De Bilt, toen hij in het ziekenhuis opge
nomen was, en toen verklaard had. dat hij
er wel van hield een goed vaartje te rijden.

Nu ter terechtzitting zeide deze ge
tuige, dat dit ervan afhing, hoe breed de
weg was, hoe druk het verkeer enz. enz.
Hij beweerde zicli niets ervan te kunnen
herinneren, dat hij jn het ziekenhuis aan
rijksveldwachter Boekhoff een omstandige
verklaring over het gebeurde heeft afgelegd.

Als laatste getuige word gehoord de rijks
veldwachter Boekhoff, die volhardde bij zijn
proces-verbaal en zeide, dat getuige v. d.
Po) in het ziekenhuis wel degelijk ver
klaard had den verdachte tot snelheid te
hebben aangespoord.

De Officier van Justitie zeide in zijn
requisitoir, dat al zou de getuige v. d. Pol
den verdachte tot snelheid hebben aange
maand, dit toch geen verontschuldjginsr voor
voor verd. opleverde. Want verdachte had
de verantwoordelijkheid om de auto te be
sturen en op voorzichtige wijze to rijden, in
aanmerking genomen de Veiligheid van het
verkeer. Spr. vorderde een week hechtenis.

De verdediger Mr. Simon zeide in zijn
pleidooi, dat het ten laste gelegde niet wet
tig en overtuigend was bewezen, n.l. het
veroorzaken van lichamelijk letsel. Want
verd. moest den autobus wel links passee
ren; hij gaf signalen welke door den auto
buschauffeur niot gehoord werden, naar
deze zelf verklaarde. Verdachte moest den
bus wel snel voorbijrijden om niet te lang
op hot linkerweggedeelte te blijven rijden.
De bus was breed en benam aldus verd.
het uitzicht op den weg; verd. zag den
melkauto wel. maar deze was nog ver weg.
Het eenige wat men verd. misschien zou
kunnen verwijten was de snelheid welke
hij reed, maar dit had hij op dat bepaalde
moment noodig om te kunnen passeeren
Hij vroeg vrijspraak, en pleitte subs- cle
mentie.

Uitspraak 3 Maart a.s.

INSTALLATIE VICE-PRESIDENT
HOOGE RAAD.

Jhr. mr. R. Feith, de nieuw benoemde vice-
president van den Hoogcn Raad, zal in de
civieib zitting van het College van Vrijdag
20 Februari als zoodanig worden geïnstal
leerd.

NED. VER. VOOR ROODE-KRUISHONDEN

Ll de jaarlyksche algemeene vergadering
van de Nederlandsche Vereenlging voor Roode
Kruishonden zijn bij acclamatie tot bestuurs
leden herkozen de heeren W. Sluyterman van
Loo en W. Hol.

Naast de bestaande premie van f 50 voor
de dresseurs, die met hun hond op de keurin
gen ^voldoende" behalen, zal ter aanmoedi
ging een extra premie van f 50 worden uitge
reikt aan die dresseurs, die met hun hond
prima en uitmuntend werk leveren.

HANDELSBERICHTFN

ROTTERDAM 19 FEBRUARI
Vj-o&gkcoreen van hedon:

MAIS. Maart 85*4Moi 86%; uil 85%; Scpt
85%, -

TARWE Maart 4.85;, Mej 4.97%; uil 5.02%;
September 5.07%.

MARKTBERICHTEN

DELFT. 19 Febr. V c c. Prüzen: paarden 89

•225; vette koeien 165375; Kalfkoeien JS5

•395; varekoelen 150276; nuchtere knlv=-

:n 620; magere varkens 1443; biggen
614 alee per stuk: rundvleoech p kg slacht
gewicht 92S3— 68 ets. Aanvoer; 5 paarden. 110
runderen, 1 graskalf. 213 nuchtere kalveren.
346 magere varkens, 380 biggen, 5 schapen of
lammeren, 2 geiten of bokken:

Boter. Aanvoer 5/8 vaten U 100 kg. Prijs
-1,9 52 per kg.

GOUDA, 1!) Febr. Vee. Aangevoerd totaal
2789 etuks voo. waarvan 275 slachtvarkens. vet
te 2021 ct; Londensche 16-—17 ct.zoutere 19
—20 ct alles per kg., levend met 2^ korting
784 magere varkens 2030: 1186 biggen 7
—9; 7 runderen 300350; 411 nuchtere kal
veren 711; 1 sehaaup; 2 bokken of geiten
26 alles por stuk. Handel in allo soorten
matig.

ICaas. Aangevoerd 75 parttlon. Prezen: -«
kw mot rijksmerk 3842; 3c ltw 3537»
Handel matig.

Boter. Aangevoerd 874 pond. Prvizon: ^oe-
btrter 8595 ct; weiboter 758G ct alle>9 per
kg. Handel vlug.

Eieren. Aangevoerd 281 pattifen. Prezen:
kipoieron f 5—6; oendoleren 5.406 per 100
stuks. Handol mntlg-.

(Coop, Zuid-Holl. Bierveiling) Prtizen: kipt
oieron 56/58 kg 6.30—6.40; 68/60 kg 6.40—
5.80; 60/62 kg 5.80—6; 62/61 kg 5.90—6.30:
bruine 60/65 kg 5,40—6.30; kleine J 5.105.30
70Ö eendeloren 5.20 alles por 100 stuks.

KATWIJK a. «1. RIJN, 18 Febr. (Tuinbouwv,

K. en O.) Aan-voer en prijzen; 100 kisten poen
11.70 por 20 kg.; 6600 kg uien 0.901.90
per 1Ö0 kg.; 875 stuks gele kool 58.50; 950
stuks roode kool 7.10—12.70 beide per 100 ®t

KOrDEKERK-llIJDUK, 18 Februari- Ann-
voer 4447 eieren. Prils kippeneieren 5.60—6.3^
kuikeneleren 4.805,40. eendeneieren f
per l"0 stuks.

Boter 9.700.76.

Kaas ƒ0400.42 per pond.

Handc-i vlug.

l.EIDEX, 19 Febr. (Groen ten veiling L. en O)
Prezen: roode kool 1015; s-ivoyé kool 0
8; groene kool 15; prei f 45: selderie 4
—6; knolselderie 3—6 alles per 10 Ostuks;
kroten 60; kroten (^ek.) 1013; witloof
2025; boerenkool 2530: uien f 1 2: wnr
te! f 1418; spruiten le srt f 2032; o srt
f ip0; aardappelen f 57 alios per 100 kg.

VISSCHERIJ

ÏJMU'DEX. 19 Febr. Heden kwhraon aan don
ryk&afglag 14 stoomtrawlers, 9 loggers, 3 stoom
beugers, 10 kustvischer.

Trawlvlsoh. PrU?en: tarbot f 2.652; tong
f 3.251.90; heilbot 1" 1.76—1.60 per kg.: grlot
f 7536; gr schol f 3831; middel schol f46
35; zetschol f 5941; kleine seho) f 4817j
schar f 22—17; bot f 15—6; tongschar f 6"; gr
scbelvisch f73 middel schelv. f67; k> middel
schelvlsch f51; kl. schelv f 38I7;gr gullen
f 23—18; kleine gullen f 23—13; wijting f 15—
8; harinp f 7 per 50 kg.; koovisch f l.lö0.28;
leng f 2.101.06; vleet f 4.183.30; per stuk;
rog f 4828 per 20 stukf; kabeljauw f 6041
per 125 kg.

Beugvisch. Prijzen; lev kabeljauw f78.89
per kist; doodc gr. gullen f 18: doode kl. gul
len f18 per 50 kg.; lov gulltn f26 per k %r;
wijting f 13 per 50 kg.; rog f 3623 per 30 st
vleet f 3 20 per stuk.

Po besommingen dea- stoomtrawlers warent
IJM 385 Darika 4 (ISO mandon) 3381. Ï.TM 59
Luther (160 manden) 3531, IJM 326 Hib«rnlia
(100 manden) ƒ2000; IJM 6 Polaris <110 man
den) 3500; IJM 331 Holland 5 manden»
1736. IJM 61 Frisia (130 manden) i 2800; IJM
5 Inie (100 manden) ƒ3150. IJM 30 Olga (50
manden) 2011. IJM 2y0 AvantJ (105 mande.n>
1500; IJM 57 Friesland (56: manden) 1284,
IJM 4 Golrla <70 manden) 1689; IJM 63 Eclip
tica (40 manden) 1493. IJM 102 Elnot (70 man
den) 2100: IJM 12 Johanna 1300.

De stoombougers beeomden: VL 85 ƒ1217, VU
103. i 198.

De motorlaggers besomden: KW 70 lOOOfc
KW 175 1000; KW 67 1000; KW 127 1311 (ji-
KW 167 ƒ1150, KW 49 1200; KW 24 1300;
SCH 190 1000, SCH 72 200.

IX

WALDECK, HET LAND VAN
KONINGIN EMMA

Wanneer men in Cassel, dat zooveel
moois op elk gebied heeft te bieden, ver
toeft, wordt men door Cassel en de Wil-
helmshöhe zoozeer in beslag genomen, dat
men nauwelijks bedenkt hoe dicht men is
bij een plaats en een land, die voor Neder
land een zekere beteekenis hebben. Men is
nauwelijks een uur sporens verwijderd van
Arolsen, de hoofdstad van het vroegere
vorstendom Waldeck-Pyrmont, dat uit twen,
van elkander gescheiden deelen bestond, en
thans bij twee verschillende provinciën van
Pruisen is ingelijfd. Dat Waldeck-Pyrmonl
heeft aan Nederland gegeven de moedei
van onze Koningin, en hoezeer deze be
mind en geëerd wordt in het geheele land,
is in 1928 eu 1929 wel duidelijk komen vast
te staan.

Arolsen is een plaatsje van weinig betee
kenis. De vreemdeling, die het doortrekt,
zou -er waarschijnlijk slechts vluchtig aan
dacht aan wijden, ware het niet, dat daar
sedert den aanvang der achttiende eeuw
een paleis staat, dat zich onderscheidt door
voornamen eenvoud en mooi evenwicht Dil
paleis is door Friedrich Anton Ulrich van
Waldeck gebouwd van 1710 tot 1728; het is
opgericht in renaissance-stijl met herinne
ringen hier en daar aan het rococo. Arolsen
was toen nauwelijks een stadje, maar om
het paleis heen verrees Arolsen zooals het
langzamerhand geworden is.

Dit was ook wat de vorstelijke bouwei
wenschte. Vandaar zijn edict van 20 Se.ptem
ber 1717, waarbij hij voorschriften gaf voor
het bouwen der huizen. Die moesten naar
het uiterlijk alle zich bij het paleis aanpas
sen, vandaar dan ook, dat zij, met uitzonde
ring van later bijgebouwde, denzelfden stijl
verraden, terwijl met groote regelmatigheid
huizen met vijfvenstersfront en met dric-
vejistersfront elkander afwisselen. Met de
ruimte behoefde men niet karig te zijn; van
daar, dat Arolsen ruim uiteen gebouwd is,
over breede 9traten en pleinen beschikt en
in al zijn eenvoud den indruk maakt van
een typisch deftige residentiestad.

De vorstelijke 6tiehter heeft wel aanvan
kelijk er aan gedacht óm handel en nijver
heid naar Arolsen te trekken, maar bij
plukte van dit pogen weinig vruchten, het
geen. gezien de ligging van Arolsen, ook
niet kan verwonderen. Later daarentegen
hebben de vorsten van Waldeck de vesti
ging van handel en nijverheid zelfs tegen
gegaan, en zoo is Arolsen gebleven gelijk
het was. Het stadje beschikt over prachtige
wandelplaatsen; ate men het binnenkomt,
van de zijde van Cassej, ontwaart men da
delijk de pracht van de groote atjée, die
over een lengte van 1% K.JVL met zes naast
elkaar staande rijen van oude eikenboomen
is beplant, en middenin sluit deze recht
hoekig aan op een allée van kastanjes die
de stad met de bosschen. waarin zij is rp-
legen, verbindt. Arolsen beschikt, nevens
het pnleis, over hot voormalig regeeringsge-
bouw en de Marstal, die in de onmiddellijke
nabijheid daarvan is gelegen. Bijkans

Het vorige artikel stond in het num
mer van 17 Februari.

recht tegenover het paleis aan de andere
zijde van de groote allée, ligt het veel klei
nare, maar elegante weduwenpaleis, terwij'
op het plein, dat de bijkans op elkander
staande straten verbindt, zich de Evangeli
sche kerk verheft, waarin, zoodra men haar
binnentreedt, de blik valt op do beelden
voorstellende geloof, hoop en liefde, afkom
stig van don te Arolsen geboren beeldhou
wer Christiaan Daniël Rauch. I»- het on
derste deel van de straat, naar hem go
noemd, vindt men zijn geboortehuis, gelijk
men in de Kaulbachstraat het geboortehute
vindt van den schilder van dien naam, ge
boortig uit een tientallen van jaren achter
een in Arolsen gevestigd geslacht, tevoren
knappe en kunstrijke handwerkslieden,
later kunstenaars. Deze echter hebben niet
gelijk Rauch, de liefde voor hun geboorte
plaats in zoo sterke mate behouden en z io
vindt men in Arolsen zelf weinig of niets
dat aan Kaulbach's werken herinnert Weei

Vorst Georq Victor van Waldeck-Pyrmont,
vader van Koningin Emma.

sen ander beeld doemt vanzelf voor ons op
wanneer wij het oude kerkhof van Arolsen
bezoeken en er het gedenkteeken van do
familie Mare zien, waaronder rust Julia
Marc, die Hoffman's „Seelenhraut" was
Zoo is er meer in Arolsen dat verdient onze
aandacht te trékken, en dat ongetwijfeld
telkenjare de aandacht ook trekt van de
vele en velerlei gasten, die hier verblijf
houden. Wat niet verwonderen kan, wan
neer men de prachtige ligging; van Arolsen
in oogenschouw neemt en bedenkt, dat let
terlijk naar alle kanten heerlijke wandelin
gen gaan, die een of meer uren, een halven
of een heelen dag vergen.

Het paleis vormt, als reeds gezegd, zoo
niet geografisch, dan toch in werkelijken
zin het middenpunt van Arolsen. Het be
staat uit een middenstuk met twee bijvleu
gels en het vertoont, zij het ook in kleiner
afmetingen, gelijkenis met het slot to Ver
sailles. Óf het voor bet uitbreken van den
oorlog te zien was gedurende de weinige
dagen, dat geen lid der vorstelijke familie ei
verblijf hield, weten wij niet. Maar ten ge
volge van de gebeurtenissen van 1918 is
door den rechter thans uitgemaakt, dat het
paleis eigendom is van den laatst regeeren
den vorst van Waldeck, Frederik, de eenige.
broer van Koningin Emma, die bittere

ironie zijn zilveren regeeringsjubileuni
herdacht in datzelfde jaar 1918. Voor ons
Nederlanders heeft dit paleis, dat niet ten
onrechte tot de mooiste wordt gerekend, die
in Duitschland in den Idop der achttiende
eeuw zijn gebouwd, een bijzondere beteeke
nis, want, in oen der kamers daarvan is
Koningin Emma geboren. Wij hadden het
voorrecht slechts zeer korten tijd geledep.
hot paleis te zien. Wij gingen door de voor
hal, waarin twee kleine modelkanonnen
staan, en dc trap op, wij kwamen in de
groote zaal, die toegang geeft tot de kamer,
die in den regel zit- en schrijfkamer van de
Koningin-Moeder is, wanneer zij te Arol
sen, gelijk in het afgeloopen najaar, ver
toeft, waarbij zij dan gebruik maakt van
meubelen, die van de hand van den groot
vader van den schilder Kaulbach zijn. Op
deze verdieping bevindt zich de roode sa
lon, waarin Koningin Emma en hare broers
en zusters allen ten doop zijn gehouden; er
zijn ook verschillende kleine salons, die
met kostbare schilderijen zijn versierd» waar
onder vele van Tischbein. Over een grooi
deel van de breedte van het paleis aan den
achterkant is de groote zaal, waarin ondei
andere relequiën daar ook staat opgesteld
de groote doos, den vorst in het veld door
zijn regiment aangeboden bij zijn zilveren
regeeringsjuhileum en geheel vervaardigd
uit hout van de loopgraven. Hierbij sluit
zich aan de eetzaal, waarin prachtig an
tiek porselein is te bewonderen en waar een
schut staat, dat de Koningin-Moeder in haar
jonge jaren heeft geschilderd. Maar bene
den, toegang gevend tot den tuin, is de
groote. witte zaal, die in de dagen, dat Ko
r.ingin Emma en haar broer en zustere
jong waren, als het ware de huiskamer
was van deze vorstelijke familie, die het
onderling familieleven boven alles stelde.
Het is een prachtige zaal, geheel in het wit
gehouden en die van de zijde van den tuin
heerlijk licht ontvangt. De tuin zelf is groot
en laat een heerlijk uitzicht toe op den
omtrek; hier strekkon zich kleine en .groote
vijvers uit, hier leert men reeds de beboscb-
te omstreken van Arolsen kennen, hier is
het heerlijk, vredig en stil.

Het paleis te Arolsen is een echt vorstelijk
verblijf, en men ziet zich deze witte zaal
op don zevenden Januari 1879 toen daar. na
de voltrekking van het huwelijk in de ka
pel van het slot, het statig déjeuner dina-
loire plaats had. Hier heeft Koning Willem
ill naast zijn jonge bruid gezeten en uit dit
paleis zijn ze weggegaan, nagewuifd door
de vele vorstelijke gasten, die er waren.
Arolsen had ln die dagen nog geen spoor
wegverbinding gelijk thans; twee uur moest
nren rijden alvorens het naaste spoorweg
station was bereikt, dit zal of Warburg of
Cassel geweest zijn!

Als reeds gezegd, Arolsen ligt in heerlijke
hóschrijke omstreken, gelijk trouwens ge
heel Waldeck met wouden als bezaaid is.
De akkers en tuinen vragen van den Wal
deck schen grond ruim i2, de bosschen ruim
38 pCt., zoodat men zicli niot behoeft af te
vragen of het hier in Waldeck heerlijk wan
delen, fietsen en autorijden is. Door Wal
deck gaan doelen van het Rijnsch West
fnalsche gebergte en zoodoende behoort h$t
tot de hoogste landstreken tusschen Rijn ori
Wezer. In het Noorden zijn de Hegelkopf
846 M. hoog, de Kttelsberg 831 M. hoog en
do Pon bijkans 800 M. hoog; dit is voor den
loerist ongetwijfeld het meest aantrekkelijk
gedeelte van Waldeck. Naar het Zuid
Oosten vermindert langzaam en geleidelijk
de hoogte van het gebergte en bij de Eder.
die langs de Zuidgrens gaat, is de gemid
dolde hoogte ook niet meer dan een 600
M. Wij hebben het ons waarlijk niet be

klaagd, dat wij, van Cassel komende, den
weg kwijt raakten. Want, ten gevolge van
dé onvoldoendheid onzer kaarten en reis
gidsen zagen wij, al kostte ons dit ook eeni
ge uren, de voornaamste plaatsen en plaat*
jes, waaraan Waldeck, dat een bevolking
van ruim 60.000 zielen heeft, zoo rijk is. Wij
waren in Korbach, in Mengeringhausen, in
Landau, in Freienhagen, on last not least
jn Wildungen. Voor liet meerendeej zijn dt
stadjes en plaatsjes met een aardig, aan
trekkelijk uiterlijk, dié nog verraden, dat
zij buiten de groote verkeerswegen der we
reld liggen. Maar deze stadjes, die ons nu
wellicht onaanzienlijk toeschijnen, hebben
bijkans alle een historie achter zich, die
eeuwenoud is en waarin op politiek en mi
li tail* gebied zich heel wat heeft afgespeeld.
Wie nu Korbach betreedt, zou niet denken,
dat het reeds bijkans 1000 jaren oud is; dat
het eeuwen achtereen een versterkte ves
ting was, die zich zelfs tegen de bisschop
pen van Paderborn verzette; dat tusschen
dc bewoners van Korbach en het nabijgele
gen Padtbcrg gewapende conflicten voor
kwamen, die aan werkelijke oorlogen de
den denken. Wie thans Mengeringhausen.
waar het zoogenaamde vrije schieten een
iaarlijksche gebeurtenis van belang is, be
treedt, zou ook alweer niet denkon, dat dé
muren en de poorten van deze stad, waar
van nog brokstukkon over zijn, eenmaal
goeden dienst hebben gedaan; herinnert te
nauwernood, dat bier in het begin der acht
tiende eeuw de regeering was gevestigd,
hetgeen zelfs aanleiding gaf tot de oprich
ting van een hofdrukkerij.

Wie nu in het even vriendelijke als rusti
ge Freienhagen binnenkomt, kan zich niel
indenken, dat hier in den aanvang der ze
ventiende eeuw de godsdiensttwisten hooi?

Onse Koningin-Moeder,

oplaaiden en er zelfs van een Bartholomeus-
nacht op 13 Mei 1615 sprake was. Wie in
Wolfhagen is, herinnert zich onmiddellijk
de sagen, verbonden aan het Stadtwaid, ge
lijk trouwens geheel hot land van Waldeck
is doortrokken van verhalen uit. den al Ier-
oudsten tijd. Maar, wie nu rustig en kalm
den Waldeekschen straatweg berijdt, kan
zich slechts ternauwernood indenken, dat
hier de dertigjarige en Inter do zevenjarige
oorlog ellende, ontbering or) wat a! nie»
meer hebben teweeg gebracht. Waldeck
heeft, toen het reeds tegen het einde van
den dertigjarigen oorlog liep, als basis ge
diend voor het 70.000 man tellende leger van
den Zvveedschen Generaal Banner, waarte
gén dc keizerlijke onder een hunner Aarts-
hertogen en do Beieren onder den bekenden

Picolomini optrokken, zonder dat het intus
schen iets anders werd dan een stellingen
oorlog, waaraan de Zweedsche schansen, in
do nabijheid van Wildungen gelegd, nop
altijd herinneren. En in don zevenjarigen
oorlog trokken troepen van bijkans elke
nationaliteit van alle zijden door Waldeck
en zij brachten er niot alleen schrik en ont
zetting, maar ook leed, ellende en econo
mische verwording Gelijk in don dertigjari
gen oorlog ijzergieterijen voor goed werden
verstoord, zoo zijn in den zevenjarigen
oorlog ook gansche bedrijven ten onder ge
bracht Men denke over de aantallen solda
ten, die in het land waren; niet gering; in
1759 was er middenin den zomer oen leger
van 300.000 man, dat door Waldeck trok en
in 1760 en volgende jaren werd het slot
Waldeck en omgeving door niet minder dan
25.000 Franschen bezet Geen wonder, dai
toen de tijding van den Vrede van Hubertus
burg bekend werd, de klokken luiddoh ir
alle kerken en God werd gedankt voor den
zégen, dien Hij had geschonken.

Verlaat men Arolsen, en gaat men ovei
Mengerjnghnuse en Korbach in de richting
van Winterberg, dan komt men aan een zij
weg, dien men heeft te volgen om het slot
Waldeck te bereiken. Do burcht, die zich
dreigend op een kale rots verheft, heeft aan
hét vorstelijk geslacht der Waldecks en 'aan
het vorstendom den naam geschonken. De
sage wij, dat de ridderlijke edelman, die
geacht wordt de grondvester van het Wal
decksche geslacht te zijn, waarmedo dan
een graaf van Schwanènburg moet zijn
bedoeld, komende van hot Edermeer, der
top zag waarop thans bet slot Waldeck is
gebouwd. Aan een luien herdersknaap
vroeg hij hoe daarheen te komen, waarop
dc -jongen, zonder zich zelfs do moeite te
geven op te staan, met het hoofd knikte en
zeide: „Dort ar. dér Wald Ecke". Maar een
andere sage wil, dat do bouwer van het slot
een verbond aanging met Eek, den mach
tigen koning van het dwergenrijk, dat hui»
de in de grondvesten van het slot, en dat
hij met hem overeenkwam, dat hij hen zou
beschermen en toelaten, maar dat zij daar
entegen de grondvesten vau hot slot zoo
stevig en sterk zouden houwon, dat die (te
eeuwen konden weerstaan. Pat deel van de
overeenkomst is door den dwergkoning en
de zijnen eerlijk uitgevoerd, want nop
steeds staat de burcht Waldeck er. Natuur
lijk, het is niet meer het ridderlijk slot van
vroeger eeuwen, gereed om aan elk beleg
weerstand te bieden. Maar het is nog een
burcht uit de middeneeuwen, waarvan mer
den bouw volkomen kan herkennen, en
waarin men al datgene terugvindt, dat wij
in ridderverhalen omtrent do sloten van
dien tijd lezen.

Toen hot slot te klein werd voor het
steeds in omvang toenemend Waldeeksrb
geslacht, bouwde Heinrich VII, die de Wil-
dunger linie verdedigde, don Noordelijken
vleugel, die dientengevolge Wildunger vleu
gel werd geheeten, terwijl do Elsonburgers
in den Noordelijken vleugel verblijf hielden
Maar bij het uitsterven van deze laatsten.
kwam alles weer in het bezit van de Wil-
dungérs, die eerst aan het einde van de zes
tiende eeuw in een jongere en oudere linie,
reap, do tegenwoordige graven- en vorsten-
familie warden gesplitst Eerst in het mid
den der zoventiende eeuw werd de regee
ring van het slot Waldeck naar Arolsen
overgebracht en zelfs tot aan het einde van
den zevenjarigen oorlog bleef het landelijk
archief geborgen. Hooge bezoekers hebben
op Waldeck verblijf gehouden; Keizer Wen
zei heeft er als gast van Hendrik den IJze
ren vertoefd. MaAr na 1730 verloor de
burcht zijn .voornaamste bestemming; bij

werd gevangenis, kazerne en diende in den
oorlog van 1870 ook nog tot verblijfplaats
van Fransche krijgsgevangenen. Thans
wordt er voor het behoud van wat van den
burcht nog over is de neodige zorg gedra
gen.

Maar wié het stamslot der Waldcck's in
zijn ware gedaante wil zien, die zio het als
hij van Waldeck rijdt naar Wildungen on
straks verder naar Frietzlar, het aardige,
aantrekkelijke kleine stadje, in welks onmjd
delIijke nabijheid de eik moet hebben ge
staan, die Bonifacius velde oni er een hou
ten kapelitje voor in do plaats te stelten,
Deze weg loopt bijkans geheel langs de z.g.
Edertalsperre, wellicht het grootste water
bouwkundig kunstwerk van dien aard dat
men in Europa kent. Het aanleggen daar
van -werd noodzakelijk, teneinde aan de
Weber nieuw water toe te voeren om het
verlies te dekken, dat het z.g. Middenlnnd-
kanaal meebracht. Het F.dertal tusschen
Herzhaus en Hernfurt is daartoe tot een
roosachtig waterbekken, vergaarplaats van
water, ingericht. Do z.g. stuwmuur is 4f)0
M. lang en 48 M. hog: 12 ijzeren sluizen
dienon voor nf- en aanvoer; niet minder
dan ruitn 200 miUloon M3. water kunnen
in deze Talsperre worden verzameld en dit
is een hoeveelheid, die voldoende is om den
Wezer, ook hij den laagstou waterstand
bevaarbaarheid te geven. Tegelijk dient de
F.dertalsperre tegen gevaren dio gevolg zijn
van hoog water. Uitgebreide kunstwerken
zijn aangebracht en om dezen aanleg to he
reiken heeft men niet minder dan drie dor
pen moeten opofferen die gebouwd waren
tor plaatse waar nu het water overheerscht.
Do kronkelende weg langs <lo Ed-ertalsperre
voor auto's uitnemend berijdbaar, doet lang
nog slot Waldeck, zich verheffend op do
eenzame rots, zien.

Wildungen behoorde ,voel meer dan het
Noordelijk gelegen Pynnont, tot dc- voor
naamste plaatsen van het Waldeck-Pyr-
montische vorstendom. De bron van Wildun
gen genoot reeds tijdens den dcrtlgjaripon
en zevenjarigen oorlog een zoodanige be
kendheid, dat jeroemde krijgsoversten er
daarvoor toefden. In 18(50 nam de Staat tja
exploitatie in handen en sedert beschikt
Wildungen over een prachtig Kurhaus. een
geheel Kurpark, goed ingerichte hotels eu
al wat tot eeu voorname badplaats behoort.
Dit onderscheidt zich wel van het ou-te,
eerbiedwaardige stadje, dat min of meer ter
zijde van de hadplaats gebleven is. doch
vanzelf aantrekkingskracht on een ieder uit
oefent. Onder de bronnen zijn de Goorg
Victor en de Helena-bron de voornaamste;
zij zijn genaamd naar de oudere vaji Konin
gin Emma die aan de ontwikkeling van Wil
(hingen een groot aandeel hebben genomen.

Wie Waldeck niet kont. doot hier een
aangename verrassing op. Want het Wal-
decksche land is niet slechts een door een
voud aantrekkelijk, rnaar ook een mooi
land. In Arolsen komen or te! ken jare gasten
eenvoudige, dio het eenvoudige voor haf
willen nemen ,maar zij blijven er geruimen
tijd om er te wandelen in 'te bosschen on er
nutuurgenot te zoeken. Waldeck beschikt
over een oppervlakte van 1100 K.M.2, we!
een verschil met Pyrmont. dat or slechte
66 beslaat Maar de Waldeck-Pyrmontscho
souvereiniteit, die door de verbintenissen
mot Pruisen reeds van betrekkei ijken aard
was, heuft na den oorlog gel 'el opgehouden
te bestaan. Het Waldeokscho land blijft er
don gemiddelden Nederlander niet minder
aantrekkelijk om. en zeer zeker zal ieder on
zer, die in Cassel vertoeft en op de doorn-is
is naar het wonderschoone Thüringen. niet
nalaten den kleinen zijweg in te slaan, dio
hem over Arolsen, Waldeck en Wildungen
1 voort.