F DINSDAG 17 FEBRUARI 1931 TWEEDE BLAD PAG. 5
VAN LIJDEN, LEED EN LIEFDE
Wonden
Schoolnieuws.
Van vreemde plaatsen,
voor Nederland van Mm
VIER MONUMENTEN VAN CHR.
BARMHARTIGHEID
VOOE IDIOTEN EN ACHTERLIJKE
KINDEREN
IV (Slot)*
Naar Noor cl wijk.
Aan het bezoek der Stichting te Noordwijk
kon ik nast evenveel tijd besteden als aan
dat der drie stichtingen op d Veluwe. Het
was echter een mieserige regc .ïdag en dat
maakte alles een beetje som her. Dat wil
zeggen, aan de buitenkant, want binnen de
muren en achter de ramen was overal een
sfeer van milde warmte en vriendelijkheid.
De vraag, waarom men deze Stichting
niet naast Groot Emaus heeft gezet ze
verzorgen- hetzelfde soort kinderen is
gauw beantwoord.
De provincie Zuid-Holland is zoo verstan
dig geweest om de verzorging van deze
kinderen niet zelf ter hand te nemen, doch
aan het particulier initiatief over te laten.
Dr. Mr. WILLEM VAN DEN BEBGH
6e grondlegger van deze arbeid, naar wien
de stichting te Noordwijk genoemd is.
t)otrh de ouders beklaagden zioh dat de riis
nair Ermelo zoo ver was, en'daarom werd
een duin- en gecstgrondterrein onder Noord
wijh gekozen om hie: de kinderen uit Zuid
Hol 'and t verplegen.
Mogelijk heeft men zoo. onbedoeld ook
oog een ander voordeel verkregen.
Als.ik bet goed begrepen heb. dan krijgt
Groet Emaus langzamerhand moeite met
de plaatsing van de ..geslaagde" kinderen
in allerlei, liefst kleine bedrijven.
Di i zijn er op de Veluwe wel, doch niet
In z \6 groote mate, dat op den duur alle
gestirhtskinderen. die voor plaatsing in aan
merl ine komen, daar emplooi kunnen vin
den.
Te Noordwijk openen zich echter wat dat
betreft weer nieuwe persr"1-tieven.
Er zijn nog andere voordcelen en daar
van maakt de directeur, de heer J. Jüch
H P n een dankhaar gebruik. Het is hei
voor teel. dat het hier een'geheel nieuwfe
6tichting geldt, zoodat men niet gebonden
zit c.an oude, vaak ondoelmatige gebouwen,
waardoor het toepassen van nieuwe metho
den menigmaal onmogelijk wordt
Het pavilJoenste^seL
Wie wel eens een bezoek gebracht heeft
aan een groot krankzinnigengesticht, b.v
Meilemblik, die kreeg bij het doorwande
len een somber gevoel over zich, juist door
de opeenhooping van zoovele ongelukkige»
in één groot gebouw. Sluit z: maar op. des
ncods achter tralies; zoo was vroeger het
prirool.
Het derde artikel stond in ons blad
van 14 Februari.
Onze Christelijke gestichten hebben met
dit systeem gebroken en het paviljoenstel
sel ingevoerd; daarbij uitgaande van de er
kenning, dat een verpleegde geen n u m -
m e r mag worden, doch een m e n s c h blijft
De zegenrijke gevolgen van dit systeem
zijn niet te loochenen; en er is op dit ge
bied dan ook een toenemend streven naar
gezinsvorming, zou ik willen zeggen;
d.wz, kleine groepen verpleegden, samen
brengen in één huis. onder leiding van een
vast groepje verplegend personeel, dat met
de algeheele leiding, verzorging, opvoeding
en onderrichting belast is.
De Directeur van de Dr. Mr. Willem van
den Bergbstichting gaat in deze richting zoo
ver mogelijk en heeft nu natuurlijk mee.
dat hij niet gebonden is aan groote gebou
wen, maar de villabouw kan bevorderen.
Dat er reeds een paar groote gebouwen
staan, hindert natuurlijk niet; die zijn toch
noodig voor medische verzorging, ad
ministratie en alles wat op de algemeene
leiding betrekking heeft.
Merkwaardig is. dat deze nieuwe richting
(of althans de strenge doorvoering) aanvan
kelijk geen instemming vond in de Prov
Staten van Zuid-Holland, welke, zooals van
zelf spreekt, geen geringe invloed kunnen
oefenen, omdat zij groote sommen gelds
leenen voor bouw en uitbreiding.
Welnu, in de Staten is ndertijd nog al
critiek geoefend door het 'iberale lid, de
heer Bee ken kamp; doch deze criticu'
was voor rede vatbaar. Hij toog naar Noord
i wijk en stelde een selfstandig *n uauwkeu
I rig onderzoek in en kwam in een volgende
vergadering van de Staten met de erken
ning: wat ik gezien en gehoord heb. heeft
mijn meening gansch en al gewijzigd; met
het allervolste vertrouwen steun ik de plan
nen van den energieke» directeur der
Sticht5 en ik zal gaarne royale ;n /erde
re nedewerking verleenen voor de toekomst j
Dat w-.-
sen royaal gebaar
waarvoor we respect moeten nebben; want
het leek eerst wel een beetje gewaagd. Zoo
stond een pas aangekomen jonden van niet
al te gunstige reputatie even verbaasd, lal
hii niet alleen op 't terrein vrij rond mocht
loopen doch dat er zelfs geen prikkeldraad
hek -omheen stond: hij liep weg; werd te
ruggebracht en taalde er later niet weei
naar.
Zie, dat is wat nieuws; een algemeene
huisorde, natuurlijk; doch overigens heel
veel vrijheid.
Nu moet men niet vergeten, dat men hier
met kinderen te doen heeft en dat
paedogogiel. dus uit de aard der zaak
kan domineeren boven medische behan
deling. Ook de laatste heeft soms een over
wicht; de zaal met lijdenden die alleen
maar verpleegd kunnen worden, is daar
van het droevige voorbeeld; maar als de ge
zondheidstoestand het toelaat, dan gaat de
opvoedkunde voorop.
Vandaar de stichting van kleine gebou
wen voor hoogstens 20 kinderen onder lei
ding van een onderwijzeres met groote
zelfstandigheid en twee verpleegsters, plus
reservekrachten voor vrije dagen.
Hierdoor staan de kinderen heel de day
onder dezelfde leiding en ze dwalen niet
van de een naar den ander, zoodat ze gevaar
loopen nummers te worden. Thans lecri
men de'kinderen heelemaal kennen; ze
kunnen individueel behandeld worden en
zijn om zoo te zeggen onophoudelijk-in nb
servatie terwijl een nauwkeurige sorteenng
mogelijk is.
gebouwen, bestemd voor 20 verpleegden, bij
En nog is er steeds plaats te kort Ge
lukkig. met vooruitzienden blik is een groot
terrein aangekocht en zooals nü blijkt, vol
strekt niet te duur. Er is dus nog gelegen
heid om uit te breiden.
De bijgaande foto geeft voldoende aan.
hoe men zich de uitbreiding denkt: een klein
villadorp aan den voet der duinen.
En hiermede eindig ik de artikelen over
deze gestichten van barmhartigheid; in de
hoop. dat de bespreking, waarover ik zelf
verre van tevreden ben, nochtans moge mee
werken om meer belangstelling te wekken
voor deze arbeid in een sfeer van lijden en
leed, maar ook van 1 i e f d e 1
God zegene allen, die daar arbeiden of
verpleegd worden!
Eenige paviljoenen van dé stichting te Noordwijk.
onderwijzen, welke andere alnderen op dp
moederschool loeren: kleuren, verhou
dingen, wal langer en korter bctoekent enz
Er zijn dan ook leermiddelen voor zintuig
lijke oefeningen; doch met kartonnetj-.'s-
knipnerij houdt men zich niet op. De leerlin
gen leeren direct een vak, n.l. matten-
strikken; al duurt het soms ook zes
maanden vöór een kind de draad achter een
pen kan kriia-c
Voorts zijn er veel oefeningen in het
spreken.
In de tweede iröbilklasse komen er groo-
ter toestellen en worden eenvoudige
matten gevlochten.
Nu begint
de selectie;
de -ïllerachterlijksten, die niets anders kun
nen leeren fan mattenvlechten gaan aaar
de mattenmakerij. De meerbegaafden echter
gaan naar de schoolklasse en leeren
tevens weven.
Va acn paar .aar wordt or -veer zorgvuldig
geschift: -sommigen gaan nu naar de weef
"nrichting welke er binnenkort komt)., ie
beteren vorden 'oorbereid /oor ien vak m
de -naatschappij. Ze 'eeren intensief 'ezen
rekenen en schrijven en de jongens krijgen
land- en tuinbou aonderwijs. Er .s
een schooltuin van 2 H.A. en er wordt voor
al z a a k onderwijs gegeven: afwegen, paal
tjes slaan, salpeter gebruiken, mesten enz.
Met groote be langs tal ling heb ik kennis
genomen van netgeen ie onderwijzer nier
presteert: ik heb zijn leiding in kas en kip
penhok bewonderd Men staat verbaasd, wat
hij met de jongens klaarmaakt, zoo wat be
treft tuinaanleg, verbouw van aardappelen
en groenten, eendenfokkerij en straks öok
varkens.
Ik mag wel verklappen, dat de firma
Sluis van Weesperkarspel zoo verrukt' .vas
er de verzorging der eenden (die een per
manente legwedstrijd houden) en over het
doelmatige en deskundig gebouwde kippen
hok, dat ze dezer dagen 60 jonge leghorns
zal zenden ais blijk van belangstelling.
Wat het onderwijs
betreft, volgt men de opvatting, welke doe!
treffend bleek: liet is goed en puttig om de
kinderen lezen, schrijven e rekenen te lee
ren; maar beroepsvorming (zal ik
rnaar met een groot woord zeggen) is van
minstens evenveel belang.
Men moet n.l. niet vergeten, dat de arbeids
gevoeligheid meestal op 14-jarigen leeftijd
afneemt, c i dat dus gewoon- en vakonder
wijs onmidd 'lük cn voortdurend samen
moeten gaan.
Klassen maken is -atuurlijk onmogelijk
men haalt uit de kinderen, wat mogelijk is
In de fröbel klasse b.v. moet men dingen
3. JüCH H. Bzn,,
directeur van de stichting te
Nooriwijk-Binnen.
De jongens, die hier tot flinke arbeids
krachten gevormd zijn, gaan straks de
maatschappij in, liefst naar een gezin, waar
men niet alleen de arbeid van het eens ach
terlijke kind begeert, doch waar o>ok harten
vol liefde Kloppen voor misrieelden.
De meisjes, die het verder brengen dan
weven, worden opgeleid voor
huishoudelijke arbeid.
Ze leeren breien op de vlakke machine
gaan als 't mogelijk is ook 6traks de
maatschappij in, of maken :ich verder ver
dienstelijk in de paviljoenen.
Voorts nae ik aiet vergeten te vermelden
dat men voornemens is Dm. in samenwer
king met de Heidemaatschappij binnenkort
te beginnen met de teelt van zijderup
sen op moerbeibladen.
Wat valt er heel veel te bereiken, met
stumperde iie in de vrije maatschappij een
sta-in-de-weg gebleven zouden zijn. Want
meen niet. dat er 'n de werkplaatsen maar
wat gebroddeld word<t. De matten, die men
vlecht, kunnen gezien worden. Vraag het
de tuinders naar.
fn .'.e veefinrichtuigen staat men versteh
jver letgecn ie »nderwijzeressen (de dame?
leiden met vaste band!) bereiken.
Wie °en uitzet van net nier gemaakte lin
nengoed, eenvoudig /f met fraaie patronen
meekrijgt, die is goed af.
Er is dan ook hier, precies als op Je Vp
luwe. steeds volop werk; want de 'evertng
aan particulieren neemt met den dag \or
en de leiders wijzen niet graag orders af
Dit 1 -eft me steeds weer verbaasd op de
Stichtingen, dat de leiders overal enthou
siast aijn over de bereikte resultaten en dal
ze met grooten ijver en toewijding vervuld
konden zijn. als het een eigen, particuliere
aangelegenheid betrof.
Daarom begreep Ik .dok zoo goed. wat de
neer Jtick mij vertelde, dat het onder
wijzend personeel niet aan heengaan denkl
cn dat de vorming van gezinnen" één lieer
lijk nadeel heeft: er vormt zich tusschen de
opvoeders en de kweekelinger. zulk een
band van liefde en toewijding dat er pro
testen rijzen, als men wegens noodzakelijke
selectie (schifting) een leerling moet mis
sen.
En dat zulks doordringt tot de oudere
zou ik kunnen bewijzen met de «feschiedenis
van een nog al revolutionair 'aangelegd va
der. die zijn kind eerst met geweld wilde
terughalen; die allerlei dreigementen uitte
en die. na een paar bezoeken aan de Stich
ting, veranderde in de grootste bewonde
raar, zoodat hij zelfs aan de Koningin
schreef of deze niet eens door een bezoek
aan de Stichting van haar groote belangstel
ling wilde doen blijken.
Dit verzoek is niet ronder uïeer terzijde
gelegd; doch de heer Jüch meende tik
hoop er geen kwaad aan te doen het te
vertellen), dat er thans nog te veel in aan
bouw is om hoog bezoek te ontvangen; af
gedacht nog van het feit, dat rustig door
werken voorloopig beter is Want. het maakt,
natuurlijk nog al verschil of gij of ik, dan
wel Hare Majesteit op bezoek komt.
Zooals ik zei. de aanbouw gaat met
kracht door. Er komen dit jaar weer eenige
MISDADIG
huiduitslag, springen-
5 de handen, kloven, win- I
I terteenen, dadelijk ver- J
I zachten en verzorgen met m
AKKER'.
KLOOSTERBALSEM
bijt niet!
ONDERWIJZERSSALARIS EN MALAISE-
ln het „Friesch Kerkblad" schrijft de heer
J. Strikwerda, directeur der Chr. Kweek
school te Dokkum: ,nu de inkomsten van
de particulieren minderen, de belastingen
voor rijk en gemeente vrij wat minder op
brengen, nu ts het tijd ook voor hel Chris
lelijk Onderwijs zich te bezinnen. Het kosi
op bijna alle plaatsen aan de schatkist min
der dan het openbaar onderwijs, maar het
moet een voorbeeld blijven. Wanneer de ie
ensstandaard blijft dalen en aanmerkelijk
lager k unt, er is wenig tegen dal de salaris,
sen worden verlaagd, mits maar bedacb
wordt, dat de lagere inkomens weinig ver
mindering kunnen verdragen".
En even verder merkl hij op: „Wanneer
de onderwijzers met de burgers en boeren
gelijk staan, zijn ze zeer dankbaar. Mits dr
met enkel in de mager^ jaren gevraagd
wordt".
ONDERWIJZERSPEIL ACHTERUIT
GEGAAN?
De heer J. Suiawerda. directeur der Chris
lelijke Kweetvocuool ie Dokkum, bespreekt in
hel „Friesch Kerkblad' Je klacht dat de be
langstelling *oor hei Christelijk ondérwij:
zou afnemen, mei hei minst ook bij de on
.lerwiizer.- dit veelal niei meer zouden on
derwijzei uii beginsel maar om loon, met
mindet toewijding en levend als heeren. H
wijst deze vergelijking met het verleden ai.
Toen, evengoed als nu. was niet alles goun
wat er blonk, en men moet voorts niet ver
geten dat de zoozeer andere omstand'ghe
der ook andere blijken van beginseltrouw
vroegen. Hij verhaalt bijv. hoe hij zelf na
vale malen solliciteerens. eindelijk blij wa>
raet een plaatsje van 350 gulden (56 leerlin
gen in drie klassen), terwijl hem dadelijk
na het verkrijgen der acte een goede plaats
bij hel openhaar onderwijs werd aangelioden
Ook bij de scho dhestuursleden werd de
nefde voor het Christelijk onderwijs op een
sterker proef gesteld, zooals blijkt uit wat
hij onlangs op een schooljubileunv door een
schoolhoofd hoorde varhalen van de moei
ten, die voor vijf en twintig jaar en later
waren doorworsteld, ook door ouders en be
stuursleden. ,Een hunner had 's morgans
vroeg eerst zijn boerderij verzorgd. En on
een winterdag ,'s morgens zeven uur, don
ker nog. stapte hij op klom pan de deur uit
om voor de school te collecteeren. Hij liep
ten minste twintig kilomeier, collecteerda
heel den langen dag, miste 's avonds trein
■m tram .liep weer dan langen terugweg,
altijd op klompen en kwam thuis toen alles
in diepe rust lag. In letterlijken zin stond
het bloed hem in de klompen. Maar hij had
ROFFEL-RIJMEN
De &.r. heer Smeenk merkt op. dat
geenszins alle ellende het gevolg
13 van het kapitalisme; bijv. niet
het gebeurde in China en Rusland.
Er zijn gebeurtenissen, die meer
aan het communisme dan aan het
kapitalisme geweten moeten wor
den. (Kamerverslag).
Je kent die vette regels wel,
Die 't in de krant zoo dóén
Ze geven 't proletarenblad
Een zeer apart fatsoen.
Smeenk neemt het kap'talisme in
Beschermingdat slaat in,
Als 't ,Jlaagsche Volk" zoo'n slagwoord
Aan zijn verslag-begin! \_zet
Je stuift de vier kolommen door,
Brandt van nieuwsgierigheid
Naar wat het Amhemsch kamerlid
Beschermend heeft miszeid.
De christew-vakbewegingsman
Heeft zich vergaloppeerd
Toen hij de beide zinnen sprak
Hierboven geciteerd.
Wat wonder, dat het roode blad
Met vette regels slaat,
En Smeenk zijn schandelijk gedrag
Met hoon werpt in 't gelaat.
Wat spotternij! Wat roof aan 't geen
Den werkman heilig is!
Weet, proletaar, waar uw belang
Alleen maar veilig is.
LEO LENS
Nadruk verboden.
zeventig gulden verzameld, en dat was do
hoofdzaak. Dat was uitkomst".
De heer Strikwerda wijst er dan op. dat
zoodanig blijken van band aan het Christe
lijk onderwijs thans niet meer worden ge
vraagd.
„In die omstandigheden zijn onze onder
wijzers gelukkig niet meer. Maar daarmee
is hun beginsel niet minder betrouwbaar,
We danken er God voor, dat we telkens jon
geren en ouderen ontmoeten die in handel
en wandel, in onderwijs cn tucht toonea
kinderen Gods te zijn, levend bij het Woord,
zich inspannend om naar dat Woord huil
erk te doen. De tijden zijn anders en daar
om moet <le maatstaf van beoordeeling ook
anders zijn".
DAT HEET VERDRAAGZAAM.
Men bericht ons het volgende:
Te Asperen bij Leerdam werd het Ko-
ninginneleest steeds op een en denzelfden
dag gevierd door de Openbare en de Chris
telijke School. In 1930 echter heeft men van
de zijde der Openbare Sohool door heimelij
ke afzonderlijijke voorbereiding gezorgd, dat
dit voortaan op verschillende dagen geschied
de: op den eenen dag door de Openbare
School onder leiding van „Volksonderwijs"
op den anderen dag door de Christelijke,
alle? mei de gebruikelijke kinderoptocht, mu
ziek enz.
Onlangs trad nu in Leerdam voor „Volks
onderwijs" op de heer Klaas de Vries, diö
op ontroerende wijze als de taak der Open
bare School aanwees het kweeken van on
derlinge liefde en verdraagzaamheid: de
kinderen moeten niet in een bepaalde rich
ting gestuurd worden die scheiding beoogt.
Een der uit Asperen aanwezigen, een onder
wijzer bij het Openb. Onderwijs, greep dit
aan om afkeurend te spreken over de hou
ding van de Asperscheafdeeling van „Volks
onderwijs" bij het OrAjefeest in 1930. Deza
bespreking werd naar aanleiding van het
verslag der genoemde vergadering, in da
plaatselijke pers voortgezet, waarbij de ver
schillende voorstanders van Openbaar On
derwijs verdraagzaamheid in de prartijk
trachten door besdhuldïgingen tegen elkaar
te uiten als „zonder een spoor van verdraag
zaamheid", blijk geven dat van toepassing
is: ik ben een vat vol haat" en dergelijko
fraaiigheden.
Zeker tot voorbeeld voor de kinderen, om
hun te toonen, wat het is, „onderlinge liefde
en verdraagzaamhead" in practijk te bren
gen!
VIII B.
LUXEMBURG, STAD EN LAND
Het Groothertogdom Luxemburg heeft een
oppervlakte van 258.745 H.A., waarvan onge
veer 80 000 beboscht zijn. De bevolking be
staat uit 250.000 inwoners, het meerendeel
vao. Gertnaansch ras, die het Luxemburg.^
dialect, dat een vermenging van Fransch en
Duitsch is. spreken. Fransch echter is de
officieels taal van het land en wordt gespro
ken door alle personen van ontwikkeling,
hoewel hij hen, en ook hij de lagere standen,
het Duitsch veelvuldig voorkomt. Behoorde
Luxemburg tot 1914 tot den Deutsche» Zoll
vermin en was het daardoor economisch ver
bonden met Duitschland, dat ook de leiding
had over het spoorwegnet, strategisch van
zooveel belang, de vrede van Versailles heeft
daarin verandering gebracht. De Luxembur
gers hebben, nadat Duitschland op 2 Augus
tus 1914 de neutraliteit, gewaarborgd bij het
tractaat van 1867, had geschonden, de ellen-
Het vorige stuk stond in ons blad van
10 Februari.
den van den oorlog in elk opzicht gevoeld:
zij werden als het ware afgesneden van de
rest van de wereld, en haddon de harde o >r
logsomstandigheden als uitsluitend heer en
meester te jrkennen. Sedert 1 Mei 1922 is
Luxemburg economisch met België één; rle
reiziger, die België en Luxemburg bezoekt,
hemerkt net, doordat .lij voor Luxemburg
geen bijzondere douane-controle geniet, en
reist hij per auto. geen afzonderlijke trip
tiek van noode heeft. Van de .wee deelen
waaruit Luxemburg bestaat, behoort het
eene geografisch tot de naburige Belgische
Ardennen. Het Zuidelijk gedeelte /an
Luxemburg, dat aan Lotharingen grenst, is
bekend onder den naam van Gotland; 'net
heeft een vruchtbaren bodem, die door ral
van waterwegen wordt doorsneden en gele
genheid biedt tot landbouw van den meest
onderscheiden aard. Het Zuidoostelijk ge
deelte, dat Esch-sur-AIzette tot centrum
heeft, is ii) het bezit van belangrijke ijzer
mijnen, en hier heeft geheel de omgeving
het karakter en het uiterlijk aangenomen
j van de groote industrieele districten van
België of van Duitschland.
Het Noordelijk gedeelte daarentegen, Oes-
ling genaamd, bezit een onvruchtbaar, rots
achtig karakter: het landschap verheft zich
hier tot 400 of 500 M.: het klimaat is er
's winters koud en onaangenaam, doch de
natuur biedt er. vooral in het voorjaar en in
het naiaar. schitterende uitzichten, die te
vreemdelingen tot zich trekken. In het Oos
ten van he.t Groothertogdom, min of meer
Gedicht op Diekirch, een centrum van tourislmverke.er in Luxemburg,
tusschen deze beide, wel onderscheiden ge
deelten in. bevindt zich, ten Zuiden van Je
vallei van de Sure of Saur. de zijrivier van
«le Moezel, dif geheel Luxemburg beheersent.
het eigenaardig massief ven Eris.
Twee zijrivieren van de Sure, *le witte cn
de zwarte Krnz, komen van dit massief. De
laatstgenoemde boort haar loop door liet
midden van het massief zelf en het behoeft
niet te verwonderen, dat dit gedeelte van de
vallei, bekend onder den naam van Müller-
thai, een groote toeristische aantrekking»
kracht biedt. Dit massief van Frnz. met
dichte bosschen bedekt, is op vele plaatsen
nog van een wilde séhoonheid en is moeilijk
te doordringen. Voor het verkeer echter Izijn
er, gelijk overal elders in Luxemburg, uit
.lemende wegen.
De toegangswegen, die per spoor haar
Luxemburg leiden, voeren als vanzelf langs
de mooiste ounten. Van Parijs gaat men
naar Luxemburg, hetzij over Sédan cn
Longwy, in welk geval men bij Rodange nf
Pétange Luxemburg binnenkomt; hetzij via
Toul, Metz en Thionville, in welk geval liet
kleine Bettembourg, door een spoorweg mei
Pétange verhonden, het eerste plaatsje is.
dat men aandoet.
Vanuit Brussel gaat men over Jemelle en
Lihramont, vanwaar een weg leidt naar Bas-
togne. gelegen in het meest verlaten gedeel
te van de Ardennen, en vervolgens over
Neufchnteau en Arlon, om bij Klein-Bettin
gen Luxemburg binnen te treden; hier gaat
men dus recht door dat gedeelte, dat histo
risch het nauwst met het tegenwoordig
Groothertogdom is verbonden, en geografisch
de kenteekenon daarvan nog duidelijk
draagt. Vanuit Trier gaat men, voor een
deel langs de Moezel, over Igel naar Was-
6erbillig, gelegen op den linkeroever ven de
Süre; het plaatsje, bekend, omdat hier op
2 Augustus 1911 de Duitschere zich een
doortocht baanden: het moet op de brug.
die hier over de Süre ligt geweest zijn, dat
de dappere jonge Groothertogin haar auto
had geplaatst, ten einde, natuurlijk tever
geefs. den doortocht aan de Duitsche troe
pen te beletten. Vanuit Luik eindelijk voert
de weg naar en door Luxemburg langs ver
schillende van de mooiste punten, die e1'
zijn.
Bijkans onmiddellijk nadat de trein d<
Ourt he is overgegaan en ter rechterzij Ie
het plateau zich verheft, dat de hekkens, van
Maas en Moezel scheidt, komt men oij
Trois-Vierges of Ulflingen op Luxemburgse!)
grondgebied- Spoedii «arna bereikt men
Clervaux, een mid* .«.punt van de visch-
sport, een oud en aardig plaatsje. Bij Kau-
tenboch opent zich de schilderachtige vallei
van de Wilz, die verbinding geeft zelfs met
Bastogne.
Bij fióhplsmühle. dat aan de samenvloei
ing van Wilz en Süre is gelegen, bereikt
men reeds een centrum van toeristisch: ge
not; van hieruit kan men langs een mooien
weg gaan naar Eschaur Süre, een klein,
maar schilderachtig stadje van enkele hon
derden inwoners, dat eertijds een groote
betsekenis had door zijn bloeiende weve
rijen. Langs hel thans geheel vervallen kas
teel ven Boenschei-d, dat in 1684 door Je
Franschen gebombardeerd werd, komt men
spoedig aan Ettelbrück, gelegen aan de sa
menvloeiing van Je Wark en de Alzette,
waar het industrieele leven zich reeds dui
delijk uitspreekt.
Iets verder is het Larochette, dat onze
aandacht vraagt. De omstreken van Laro
chette zijn bekend, en geven, beboscht als
ze zijn, aanleiding tot heel wat mooie en
loonende tochten; men behoeft slechts te
denken aan wandelingen of rijtoeren naar
Verlorenkost. naar Himmeteberg en Gibia:-
tar. naar het kasteel van Maysenburg. en
bovenal naar het reeds genoemde Müller-
thal. Langs Mensch, van waaruit men de
llelperknap en de vallei van de Esch met
het mooie kasteel van Schónfeltz kan be
zoeken. bereikt men vla Walferdange, de
geliefde verblijfplaats van Prins Hendrik,
de hoofdstad, die wel de parel van Luxem
burg mag worden genoemd.
Wie van Luxemburg een groote 6tad in
den modernen zin des woord6 verwacht,
komt bedrogen uit. Luxemburg is beroemd,
en terecht, door zijn ligging. Geheel de bouw
van Luxemburg als vesting heeft de stad
in een hoog en een laag gedeelte verdeeld,
en wie wandelt over wat eens de vesting
wallen waren, kan onophoudelijk blikken
om zich heen werpen. Waar men gaat ui
Luxemburg, daar is het uitzicht prachtig
en .liet ten onrechte geniet de stad in lil
opzicht een bijna eenigen roep over geheel
de wereld. Er zijn mooie gebouwen in
Luxemburg, er is de kathedraal van Notre
Dame, tegen welke het kleine kapelletje
van St. Quirinu6, in de onmiddellijke nabij
heid van hel station gelegen, het moet af
leggen, al is dit kapelletje ook het oudste
van Luxemburg en als zoodanig een heilig
dom op zichzelf- Er is het Museum Pesca
tore genaamd raar den Luxemburger van
dien naam die ook aan een slichting te al
gemeene» bate een deel van zijn fortuin,
zoo welbesteed, afstond. Er is het Gouver
nementsgebouw. en er is het Groothertoge
lijk paleis, met daarnevens de Kamer van
Afgevaardigden, waar het parlementaire
leven zich ten volle ontwikkelt.
Op de Place Guillaume verheft zich. gelijk
bekend, het mooie ruitenstandbeeld van Ko
ning Willem II; elders in de stad ziet men
het borstbeeld, gewijd aan Prinses Amalia,
en overal waardeert men den mooien aan
leg. die aan Luxemburg is gegeven. Wie het
uitzicht ten volle wil genieten, ga naar den
Roeher in Boe, die ver vooruitspringt ho
ven de Alzette. en een wijden blik over ge
heel het dal. de omgeving en de voorsteden
van Luxemburg toestaat.
De hoofdstad is tenslotte het middenpunt
I
Hel kasteel van Viande, dal met zijn forsche contouren het heuvellandschap beheerschU
voor de vele loonende uitstapje, die men In
Luxemburg kan maken. Over Mondorf-les
Ba ins. dat sedert 1841 als badplaats bekend
heid geniet, gaat men naar Remicb, een
klein stadje, dot in het strategisch spe-1 der
Duitschere in 1914 een belangrijk punt
vormde. Anderzijds gaat men naar Echter-
nach, via Consdorf; Echternach is, behoe
ven wij het nog le zeggen, het stadje van
de springprocessie, die jaarlijks meer dan
20.000 bedevaartgangers en natuurlijk ook
nieuwsgierigen uit de nabijgelegen landen
vereenigt; vereenigt in de onmiddellijke na
bijheid van de kerk, genaamd naar den Hei
ligen Willebford, doel van deze processie.
Gaat men van Luxemburg naar F.ttelbrück,
dan kan men vai daaruit het oude en ver
maarde Diekirch. en van Diekirch het niet
minder oude en niet minder vermaarde
Vianden bereiken.
Hier is men in het deel van Luxemburg,
dat hpt meeste bekendheid geniet en ook
historisch het meeste belang oplevert. Die
kirch -en Vianden, doch het laatste vooral,
zijn oude plaatsjes, cn de kasteelen, die
men in den omtrek aantreft, spreken wel
daarvan.
Men behoeft, wat Vianden aangaat, maar
te verwijzen naar het 6tamslot, eigendom
van de Nassau-Vianden's. dat voor een groot
deel is bewaard, al i? het een mine. Maar
nok naar de naburige kasteelen van Falken
stein en Stol zen burg. die spreken van soger
en van daden van kracht en moed- Vanuit
Diekirch kan men erliike wandelintret
maken, en ook zich per rijtuig of per autr
bewegen: men kan gaan naar den Henen
berg en het Bauerthal, naar Brandenburi
en naar de ruïnes van het slot van dien
Inaam. naar den Kahlenberg en den Seitert,
en telkens wordt mon door natuurtafi-ree*
len, meer liefelijk dan grootöch, getroffen.
.Vanuit Vianden kan men verechillende be
kende nunten in den omtrek bezoeken; men
,kan gaan naar den Neglosberg; naar Das-
burg en Hosingen, en steeds weer zal men
het typisch kenmerkende, dat geheel dit
Luxemburgsche landschap heeft, els iets
bijzonders gevoelen. Wie er ronddwaalt, zal
er telkenmale, gelijk bekende reizigers voor
ons, ook getroffen worden door het eerlijk
en openhartig karakter van de bevolking;
door de vriendelijkheid, waarmede gij wordt
ontvangen, en door het eenvoudige maar
ware, dat land en volk onderscheidt.
De bandon, die Luxemburg en Nederland
zoo langen tijd zoo nauw hebben verbonden,
zijn reeds sedert bi;kans een menschenleef*
tijd vervallen. Dat echter in ons land bij-*
zondere belangstelling voor al wat Luxem
burg aangaat, blijft bestaan, het i6 nog weer
eens getoond geworden toon korten tijd ge
leden de tegenwoordige Luxemburgse!)©
Groothertogin, aan de zijde van Haar Ge**
maal. don Prins van Bourbnn-Parnxi, op
Het I.oo de Koningin kwamen opzoeken.
Er liggen heel wat en belangrijke jaren
tusschen het oogenblik, dat haar oudere
zuster, in 190S als jong en nog onmondig
'".root hertogin net je de gas: van de Koningin-
Moeder hier te lande, en velé en moeilijk©
-ogenblikken zijn sedert dien over Luxem
burg gegaan Maar Luxemburg is het land
ebleven van een trouwe, oprechte en eer-
i-ke bevolking, en hij die er reist, wordt
•veral getroffen door deze trouw en harte*
ijkheid in het hijzonder.
