DONDERDAG 22 JANUARI 1931
TWEEDE BLAD PAG. 6
DE BEGROOTING IN DEN LEIDSCHEN RAAD
NOG STEEDS ALGEMEENE
BESCHOUWINGEN
Het onderwijs en financieele toestand
der gemeente
B. EN W. AAN HET WOOED
(Zitting van Woensdag.)
De Voorzitter, Burgemeester Mr. A. van
de Sande Bakhuyzen, heropent de vergade
ring en deelt mede, dat een adres is inge
komen van de werklooze arbeiders met hun
vrouwen om verhooging van de steunuit-
keering. Wordt behandeld bij de algemeene
besch orwingcn.
Het woord is daarna aan Mr. Donders
(r.k.). Spr. wijst op de uMeen 1 nopende mee
ningen over de oorzaken der crisis en de
werkloosheid. Spr. noemt als markante
uitingen die van de hecrcn Van Eek en
Bosman. Spr. is het niet met den heer Van
Eek eens als hij zonder meer het kapita
lisme als oorzaak aanwijst Wel is do plu
tocratie, zooals Mr. P>mpe die in een bro
chure aanwijst, voor een groot deel de
schuld. Maar ten slotte zijn niet soc.-dem.
en R. K., maar een zeer groot deel der
menschheid, die bet daarmee eens zijn. De
Kath. Staatspartij gaat dus tot op zekere
hoogte in haar streven met de s.d.a.p. me
de. Doch er is groot verschil. De Kath
Staatspartij wil echter rekening houden
met de bestaande maatschappelijke geledin
gen en wil nimmer het standpunt der
s.d a.p. innemen.
Spr. haalt a's normgevende uiting aan
een citaat van Mgr. Nolens, waarin deze
aangeeft dat de welvartshevordering van
het geheele volk als doel moet voorstaan
Zoowel geestelijke als stoffelijke belangen
moeten worden behartigd.
Deze begrinnen moeten ook in het oor
gehmdrti worden bij de kwestie der werk
loosheid.
Algemeen is ook in dezpn Raad f/wgwre
ven, dat het vraagstuk internationaal is
Allen moeten streven naar verbetering, n'
kan de oplossing ook niet worden verkre
gen. Allen, dus zoowel particulieren als de
overhpid. moeten mephelpen.
B. en W. zeggen dat ze doen wat ze kun
nen. Wanneer de Raad zegt dat het niet z-x-
is, moe* die tegensnraak met feiten ge
staafd. Daarom is Snr. het niet met der-
heer Manders eens, die vroeg om meer of
andere voor-stellen in diens tweede punt
De heer Vpn Stralen kwam in concrete
met het voorstel om de I eidsr-he Hout reed-,
nu af te werken, inclusief de sportvelden
Snr. gevoelt er in nrincioe veel voor mits
zonder de snorfve'den. omdat daar eers'
adv-'es ov«r moet komen.
Spr. achtf
de Leidsche steunregeling
goed, 't is slechts de vraag of ze absoluut
voldoende is. Wij moeten de financieele ge
volgen kunnen overzien, de weg die dp
s.d.a.p. volgen wilde, was onjuist. Nu in
middels de cijfers bekend werden is ho'
Spr. nog al meegevallen.
Weth. Go'slinga: Maar er zijn uitge
breide voorstellen ingekomen.
De heer Van Stralen (s.d.): Alle in
willieen hoeft ook niet. Liefst wel, maar ook
met enkele zal Snr. reeds blij zijn.
De heer Donders meent dat met het
oog op de financiën sommige vaorstellcn
kunnen worden ingewilligd. Spr. wil erh;e>
gaarne eerst de practische uitvoerbaarheid
van het College vernemen.
Vervolgens bespreekt Spr. de uitgaven
voor de overcomplete leerkrachten. Het
College stelde zich voor 3 scholen np te hef
fen, de schoolcommissie meende echter
slechts 2, doch dan in eens. om daardoor
dubbelklassen te voorkomen, 't Ts niet de
vraag of met dubbelklassen goede resultaten
verkregen kunnen worden, maar nf daar
mede het meest nuttige effeet wordt ver
kregen. Uiteindelijk besliste de Raad op
voorstel van het College tot geleidelijke op
heffing van scholen en dus tot tijdelijke
vorming van dubbelklassen. Daarmede is
het gedocumenteerde betoog van de Scnool-
commissie op zij gezet. De Commissie, en
Spr. is het daarmede eens, meent dat nu
het besluit van Aug. 1928 tot het facultatief
stellen van dubbelklassen kan worden in
getrokken. Spr. doet daartoe het voorstel.
De heer Me ij nen (c.h.) wil breeder in
gaan op de cijfers door den heer Romijn
geeeven over de verhouding van de kocten
sch-olbouw en verbouw van scholen. Spr.
wil 'n drietal punten behandelen, die naar
Spr.'s meening aangeven waarom de bij
zondere scholen zooveel meer geld noodig
hadden. Vóór 1920 moesten de schoolbestu
ren zelf voor alles zorgen, daarom werd
geen aandacht geschonken aan middelen
voor lichamelijke oefening. Het is duidelijk
dat na 1920 dat wel gehenrde. In de tweed"
plaats moesten oude gebouwen volgens de
eischen der wet worden verbouwd. In de
derde plrats d* teruggang van het leerlin-
genaantal op de openbare en de toevloed
van leerlingen op
de bijzondere scholen.
De teruggang van de eerste was pl m. 500.
de uitwas van de andere ruim 1009 Of deze
verhouding nu de normale uitgroei heeft
bekt valt niet te zeggen.
Spr. noemt énkele openbare scholen die
verbouwd werden. Bouw van biiz.ondere
scholen was niet duurder dan van open
bare, al waren de eerste na 1920 misschien
wat hoog. Snr. uit z'in tPvredoohrtM met
den naam die de schrien voor middelbaar
opdenvlis ven Leidon hebben.
Spr. meent riet de motie-Van Eek inzake
toepassing Zondagswet niet bevorderlijk is
aan den welstand der burgerij. Zon do es-
optochten zouden voor de nauwp «traten t°
groo'e luidruchtigheid geven, een lawaai,
dat niet bevorderlijk is voor een rustige
Z -ndngsvlering.
Spr. herinnert aan een uiting van Mar
Donald, die ple'tte voor den ouden Schot-
schen Zondag. Dat was de uiting van een
hooggeplaatst soc.-dem Spr. vraagt of een
rustige Zondag ool^ niet in het belang is
van de soc.-dem
De heer De R e e d e (c.h 1 merkt op dat
de economische rrisls ool< Leiden beroert.
Hoewel ongewensoht narlementie te spelen,
is een wnnrri van a'gem"ene «trekking on
ziin pin Ma. Nnch heit kanitMisme noch he«
te reg'ement'n'"'ing heeft de schuld, noch
■rfp v-o F"k rü" de rrW*
pctrimil wil regiernn»if««ren. hebben gpu'k
arbeidenden stand. De arbeider is ver-
pi'oht mede fA iue-kep jnsfandhou
ding van het tegenwoordige regiem, want
anders krijgen we het Russische voorbeeld
ook hier.
De overheid heeft de plicht de meest
schrijnende misstanden te verbeteren.
Het treft dat de crisis-invloed maar wei
nig merkbaar is op de begrooting. Vroeger
is dat wel anders geweest.
Een andere invloed is dat de wet-De Geer
zoo is tegengevallen voor onze gemeente.
Spr. aeht de nivelleering hij een sluitende
begrooting een groot voordeel van de wet.
Er is nu gelijkheid tusschen de gemeenten
gekomen: ook dat is een voordeel.
Normaal zou zijn deze begrooting met
een nadeelig saldo van een ton te doen
sluiten, maar reserveering heeft geen nut,
omdat t'-ch ook de reserves moeten aange
sproken worden. Alleen zal de vrees niet
ongegrond zijn. dot we v'^ende jaren weer
mnt tekorten moeten werken.
Annexatie van Oegstgees-t heeft door de
oive'leering geen financieele voordeelen.
T,aat Leiden daarom liever zachten drang
op Oegstgeest uitoefenen, dat is beter.
De financieele toestand
•s gearmd D;t FnlTro-r beeft gelukkig ge
boerd en mocht in stede van tekorten over-
«cbnftcn hoeken. Dat is de eer van "t College
Toch is d® hegrooting met een ton geflat
teerd. terwijl geen void-curie bedrag voor
onvoorzien en slecht® een matig bedrag
voor crisisnifefiven beschikbaar is en even
min voor salarisverbetering iets was af te
Bezuiniging on salarissen zon moeten he
Snr. nriM hét CoHnge. omdat zij de wacht
'•Afrr.Trlrnn Vipnff bh' dr ink -Tnofpri en de VCH-
-en ven de s.d e n. afwees. Wat zou er van
•"mvTen els deze v""T"o eens wereld kb pin
waren geworden. Waf als de s d a n. eens
uitvoeren, als ze de lakens mocht
Sn
•""rhf verdienen. Tn de porcfe nlaats wo-
'bunrVnon\. Tn de tweede plaats bevorde-
'nn- 7wem«nnrt.
De beer Van F"k wilde bii de Re"eerine
aandringen on wiirieing von de financieele
wet. Maar in da fitMnn-^eneraol was de
- o n vonrsfsnder van de wet.
T)p T.e'dspVie s d a n is in Tmnga mate
men ook 'n strsnt.be'ast'nar met den steun
van de s.d.a p. tot s'and gebracht
De financieele pos'tie van de gemeente
moet onaangetast blijvpn om de gemeente
in staat te ste'len het millioen, dat nu voor
sociale doeleinden bestemd wordt, te blij
ven bestemmen. Laat toch Leiden niet doen
als Berlijn, dat nu aan handen en vraten
gebonden is wegens minder goed financieel
beleid.
Spr. critfseert de opmerkingen van den
heer Bosman inzake industrieel tarief van
de lichtfabrieken.
Wat aangaat de steunverleening. ook deze
moet practjsch vol te honden zijn. Daarom
mopt de s d.n.n.-fr«eMp'zich ook weten in
te denken de mentaliteit van de democrati
sche e'emcntcn der rechterzijde.
Dp heer Schuller fs.d.) noemt he.t
sfmiisv-gelnnlitiek van de rechterzijde om
"erst de lofromnet te steken en dan het
College te kanitte'en. Spr. laakt de uitin
gen van Dr. van Es over de gehouden ver-
{rAhorineen en noemt het nonsens.
De Voorzitter verzoekt hem niet te
snreken van nonsens-verhalen van zijn
mede'eden.
De heer Schuller zegt dan dat de heer
Van Es h'iik gaf geen hegrin te hebben van
vakvereenirrlnirszaken. Dat moet hii voort-
eerst bestudeeren alvorens zich te
Spr. constateert dat bij
Openbare Werken
meermalen bleek dat wegens het gebrek
van voldoende krachten het tempo moest
geremd worden.
Waar blijft de reorganisatie, die al zoo
vaak gevraagd is? Antwoorden als „worrlt
aan gewerkt", „zal in hehandeling komen"
enz., die de strekking hebben den Raad
met een kluit in het riet te sturen, zeggen
voldoende.
Spr. vraagt het onderzoek te bespoedigen
dat Spr. vraagt
Spr. weerspreekt do meening van den
heer Romijn, dat aanbesteding goedkooper
zou zijn dan uitvoering in eigen beheer.
Spr. pleit voor invoering hij alle diensten
van een goed leerlingen stelsel. Ook wil hij
st'-pcfmaken als vak voor de ambachts
srholen.
Snr wijst op slecht uitgevoerd straat
werk d or een particulier, o.a. Rapenburg
Voorts laten de contracten van strantma
kers hij part'rui'eren vele leemten zien.
Daarom moet Lelden WPer als andere ge
meenten tot uitvoering van straatwerk in
e'gpn behper terngkeeren. Zoo niet, dan
dient in de bestekken benoald te worden
dat de loon voorwaarden beter moeten ziin
Snr. doet d°ortop pen voorstel, dat in stem-
m'nfr kan worden echrncht. indien het eer
«♦e voorstel wordt vprwornen.
Tn tal v«n n'nptsen wordt het Georg. Over
'ner als hpt liAhA-uv) aareorarkt om over
'onnvr°*"TsfnkkAr| te oordeeVn. H'er nipt
"'zoo. Er is 7p'fs pen afkeer van 't Georg.
TTe1
ven de bIaaMc* tinf'rndfl vprkgPVPrs T.pf
den noomt fTo jn. van
-""'i'.i Wm nnono inwoner*.
OAAUAt evVpTp ouoten. die de n.'r C.
W. in de liipnrtpnmmicüip rnoocf doen be-
eoepirAvi eo diens houding tegen-
Spr. dringt aan op
het Koopcn van gronden
aan den rand der gemeente en deze in han
den te honden. Snr. noemt als slecht voor
beeld van croodonlifipk een verkoop van
o-rond aan Zuiriendcht. Snr. dient een voor
stel in tot onderzoek van de verhouding
van dezen verkoopprijs tot den kostprijs
vn dien grond.
Snr p-peff peul «ra ciifpcs over de getallen
vn fenvpri/Tmctpidp vrrVloozen over de last
en pv"""1"" van 1929 en do eerste maan
den Ven 1090.
W«M> beeft meeepdeeld, dat bit
'n Uei-,tf«h«'ekon vmr 8 ten Is verwerkt
is iuM maar van d'e 8 ten is rti«?r
0 te:i in T eUTpn met gedpe'tp'tik ppbpiflo
«oen verwerkt. Waar er onlang* nog 1500
"•eririenven ""-''en. ste'do de gemeente nog
-iprbfc! een 100-fal ia werk Tegenover de
•oon»mn der wprVoosbeid vermir",erine
van bet getal tewerkgestelden bij de ge
meente.
Schilderswerk, f 24.000 mag slechts voor
een klein deel door werkloozen worden
uitgevoerd.
Dit College vertegenwoordigt de arbei
dende klasse niet en daarom is van dit Col
lege niets te verwachten.
Spr. komt even terug op een interruptie
van weth. Goslinga, die de betooging noem
de: een dooie b->el. Wil de wethouder soms
dat er vechtpartijen ontstaan? De weth
treedt het Chr. beginsel dat hij zegt voor te
staan, met voeten. Laten de arbeiders rustig
blijven en voortgaan met klem hun belan
gen voor te staan.
De heer van der Re ij den (C-H).
brengt lof aan B. en W. en vraagt besten
diging van de politiek tegenover de Zon
dagswet. Hij meent dat de S.D A P. genist
haar voorstellen kan terugnemen. Tenslotte
vraagt hij mededeeling van den stand der
stadhuisplannen.
De heer Vallentgoed (s.d.) bespreekt
de instelling van een commissie van adi-
vies om te hooren bij het opleggen van
straffen aan de politie-ambtenaren. Voorts
nleit hij voor een bad- en zweminrichting
en een politiepost aan den Rijnsburgerweg
Spr. komt voorts in verzet tegen de uit
lating van den beer Wilmer die bedoelde
te, suïgereeren. dat de S.D A P. de crisis
gebruikte om de partij te dienen.
Het is spr. een raadsel waarom de heer
Van Es,
de beginselen van de S.D.A.P. verderfolijk
kan noemen. Zij bedoelt alleen de arbeiders
op hooger plan te brengen. Zij bedoelt al
leen een economische verbetering van de
Maatschappij.
Grievend was de uitlating van den heer
Van Es als zou Maatschappelijk Hulpbe-
t-on den arbeid van de diaconieën afbreken.
Spr. geeft een voorbeeld van onbaatzuch
tige behandeling van een gesteunde, die
zich bij Patrimonium wilde aansluiten.
Spr. haalt verschillende citaten aan, die
moeten bewijzen dat de S D.A.P. het inder
daad niet hii het verkeerde eind heeft
De heer Wilbrink heeft verwezen naar
Engeland, maar de arheidersregeering al
daar regeert bij de gratie van het Libera
lisme. dat moet men niet vergeten.
Prof. Heering heeft een brochure geschre
ven over de zondeval van het Christendom
in verhand met het Militairisme, wanneer
de tenrienz daarvan overgebracht werd op
het Materialisme van de huidige maatschap
pii kan snr. daarin meegaan.
De heer Zitman (V.B.) bespreekt de re-
peratie van den Zijlsingel en meent dat ver
schillende reparaties aan de grachten er op
wijzen dat er een nieuw gemeentebedrijf
in wording is. Spr. pleit er voor om zoo
weinior mogelijk in eigen beheer uit te
voeren.
Spr. vreest dat de arbeid der blinden wel
pens kon lelden tot werkloosheid van deze
menschen. Nu reeds is de afzet belangrijk
verminderd. Snr. vraagt een renteloos vooi
schot vóór beririifskanitaal met goederen
vnorr°pd p's onderpand.
De heer Van Rosmalen (c.h.) klaagt
over de Middelstegracht Eveneens over de
tramhalte op do Utrechtsche brug, het is
bpter deze iets meer Oostelijk te verplaatsen
Snr. vraagt spoedig verbetering van de
heffing van de Vermakelijkheidsbelasting
met de vrijstellingen.
Spr. uit een woord van lof voor de betere
verzorging van de kleine plantsoenen. Hij
nleit voor het verzorgen vn kleine plam
s"cnen door bloemisten bij wijze van re
clame.
Daarna wordt de vergadering verdaagd
tot kwart over acht
AVONDVERGADERING.
Te kwart over aoht heropent de Voor
zitter de vergadering.
Rede Parmentier.
Het woord is aan den heer Parmen
tier (a.r.). Spr. zal als laatste bij de algem.
beschouwingen niet. veel nieuws meer kun
nen bijbrengen.
Spr. kan niet nalaten even de aandacht
te vestigen op enkele apodictische uitlatin
gen van den heer Van Eek, die beweerde,
dat in een socialistische maatschappij geen
dergelijke crisis als nu zou voorkomen.
Spr. constateert dat de crisis een wereld
probleem is. De arm ede heeft tot oorzaak
de zonde. De s.d a.p. moge daar een ander
woord voor hebben, het feit blijft onaan
getast.
Wanneer de mensch zich niet gedraagt
naar Gods wet, wet of gebod niet opgeslo
ten in den privaten kring, maar uitgebreid
ook tot deze raadszaal, dan volgt de straf
Arbeid heeft tot dool o.a. zorg voor zich
zelf, maar ook zorg voor den naaste De
enkeling kan het niet doen, zeide de heer
Van Eek. Accoord. Ook wij zeggen dat.
maar willen dan in de eerste plaats de Chr
gemeensehan. de Kerk. zien optreden. Wan
neer de Kerk niet kan of haar plicht ver-
r-"kt. moet de overheid ontreden.
De zedelijke factoren, die in de liefdadig
heid van de Kerk tot uiting komen, kan de
overheid niet aanbreneen.
Snr. wil noodgedwongen wel een voor
beeld geven waarom voorziening door de
Kerk mogelijk is. De Geref. Kerk van Lei
den. die eebeel genomen minder dan de
middenstand is, wil geen overheidshulp
Deze brepgt samen een som "an f 25.000.
Als ieder zoo deed waren de economische
wantoestanden niet meer aanwezig. Draagt
elkanders lasten wordt daar in practijk ge
bracht. Wanneer de Christenheid niet meer
zoo ontreedt moet de overheid optreden.
Wat doet de s.d a p.? Niet veel anders
dan reiruestreeren. Maar in feite is er wei
^eld. De doorsnee-inkomens van Nederland
"aan niet boven een gemiddelde van f.2000
Nu ziin er inkomens van f 10 000. dus die
konden wel wat d^en. Maar men doet hei
niet. Wel doet men een voorstel van een
"frl.. die wil dat inkomens hoven f 0000 in
narti'kos worden gestort in den doofpot
Tnforru^iA* van s-d.a.p.-zijde.
Spr. wil een
speciaal den weth. van Publieke Werken.
In enkele jaren is de som die verwerkt
wordt met f 130.000 toegenomen. Een cijfer
dat nog sterker spreekt door de waarde
stijging van het geld.
Spr. constateert dat er voldoende ambte-
.naren zijn.
Spr. is ook voor instandhouding van het
parlementaire stelsel, maar 't is de vraag
of het in den mond van de s.d.a.p. juist is.
waar in de vergadering van werkloozen ge
zeg is. dat er niet zoo gnote pllende zou
zijn, indien het College behoorlijk zijn plicht
gedaan had. Dat is. wanneer het niet be
wezen wordt, opruiende taal.
Er is een commissie voor de werkverrui
ming. Heeft die commissie ooit iets voor
gesteld? Heeft de s.d.a.p.-mlnderheid ooit
iets gedaan of voorgesteld? Spr. vraagt:
beeft de fi.d a.n.-vertegenwoordiger in de
C?Tnm. van Fabricage ooit een voorste] tot
werkverruiming gedaan? Heeft de heer Van
Eek nota genomen van het met algemeene
stemmen goedkeuren van een schrappen
van een belangrijke som op de begrooting?
Spr. heeft voorgesteld een brug te bouwen
van f 60.000, daarin heeft de s.d.a.p.-ver-
tegenwoordiger hem niet gesteund.
In de Gehoorzaal is ook gesproken over
de Vecmarktplannen.
In den gemeenteraad is besproken een bod
van giron daan koop voor de Veemarkt, dat
met algemeene stemmen verworpen werd
De Raadsleden weten dus dat het onmoge
lijk is en toch zegt men' tegen le massa in
de Gehoorzaal dat B. en W. niot willen.
De s.d.a.p.-wethouder van Dordrecht er
kende, dat de werkloosheid niet kan wor
den ongelost, dat moet ook hier erkend
worden.
In Engeland trad het Labour-kabinet op
met de pretentie de werkloosheid op te
heffen, maar zij is verdubbeld; een bewijs
voor de oppervlakkigheid.
De uiting van den heer Van Eek, dat het
parlementnij-e stelsel wordt ondermijnd,
past na dit alles zoo is Spr.'s conclusie
niet in den mond van den heer v. Eek.
De medezeggenschap, een toovenvord hij
de s.d.a d., is practisch ingevoerd hij ..Het
Volk". Maar wat is dat. een mee-adviseeren,
meer niet Dat is geen medezeggenschap.
Gronden in erfnacht geven weerhoudt h'er
in Leiden niet de grondsnemiatie. want de
gemeente moe' eerst de gronden koooen.
In eigen beheer uitvoeren, dat wil Spr.
al* 't beter is. met als dogma.
Spr. brengt ter snrake art. 1 en 2 der
Bouwverordening fvoortninties). Spr. n^emt
voorbAelden die de onbillijkheid demon
streeren.
Een enkel woord wil Spr. zeggen over de
Zondagswet.
Dat is voor Spr. een der meest teere za
ken. Kan de s.d.a.p. niet zoover gaan dat
zij de heilige beginselen van anderen respec
teert?
Spr. wil den heer Van Eek waarschuwen
voor een mogelijk gewelddadig doorzetten,
dan zal u Nederland en Oranje tegenover
u vinden.
De heer Van Eek vraagt het woord
voor een persoonlijk feit, omdat de heer
Parmentier hem opruiende taal verwijt
De heer Parmentier geeft nadere ver
klaring en herhaalt zijn woorden. Ilij ont
kent dit verwijt te hebben geuit, wel als de
heer Van Eek niet waar maakt wat hij be
weert. dan zou hij opruiende taal hebben
gebezigd.
Interrupties van s.d.a p.-zijde.
De Voorzitter hamert.
Daarna is het woord aan weth Reims-
ringer. Spr. geeft een uitvoerige uïteen-
zeMine v°p den stand der ondcrhandelim»
over een inrichting vor vernietiging van af
gekeurd vioppc-h Tn Juni 1932 moet de zaak
in orde zijn. Dat kan.
Snr. dankt den heer Koole voor diens
goede adviezen inzake de badinrichtingen.
Snr. is pessimistisch gestemd voor de spoe
dige totstandkoming van de overdekte zwem
inrichting, maar toch hoopt Spr. dat het
ge'd er komen zal.
Wethouder Splinter dankt de leden
die het College met waardeering tegemoet
traden. Wanrdeering kwam ook van links.
Daarvoor dank.
Spr. merkt op, dat met versnelde pas is
gewerkt
De heer Van Stralen heeft geen enkel
nieuw punt genoemd., slechts het stok
paardje. v»n 1930 bereden.
Veemarkt, LeVendaal en Langegracht dat
waren de-drie objecten. Spr. geeft aan waar
om die-nog niet uitgevoerd kunnen wór
den.
De heer Manders meende zelfs dat te hard
gewerkt was. Het betoog van den heer
Manders was voorts meer een filosofisch
economisch pleidooi dan van practische
waarde. Spr. ontraadt de punten 1 tot 5 van
het voorstel-Manders, zooals de heer Wil
mer vr -eg. De commissie van punt 1 is on-
noodig. Punt 4, woningbouw, komt ook
zonder die aandrang. Spr. bespreekt hierbij
het denkbeeld-De Reede huurkoop, en
vreest dat in Leiden daar niet véél van
terecht komt.
Het lange uitblijven der bouwvergunnin
gen is niet te wijten aan de minder goede
samenwerking. Spr. toont met cijfers aan
dat het ligt aan de ingediende bouwaan-
yragen.
De heer Schuller heeft Openbare Werken
aangevallen en gezegd dat er veel ont
breekt aan de organisatie. Spr. ontkent dit;
sedert de reorganisatie is de leiding in
orde, terwijl de werkvei'deeling goed is. Spr.
bestrijdt uit legale overweging reeds het
voorstel-Schuller. Het verwijzen naar Zaan
dam gaat niet op, want de onderhoudswer
ken zijn hier in eigen beheer. Onderhouds
werken in eigen beheer meent het College
beter omdat de kwaliteit van het werk dan
gewaarborgd is, niet omdat het goedkooper
is. Op practische overwegingen toont Spr.
aan, dat uitvoering in eigen beheer van
nieuwe werken noodzakelijk een staf van
personeel vereisoht, waarvoor geen vast
emplooi is aan te wijzen.
Spr. weerlegt c'e bewering omtrent het In
dienst nemen van een gepensionneerd amb
tenaar. Deze is in particulieren dienst
Spr. geeft cijfers omtrent de uitgevoerde
werken en trekt daaruit de conclusie, da'
de meest m gelijke spoed wordt betracht.
Het Uitbreidingsplan duurt lang, dat
moet worden toegegeven, maar de Raad
weet precies hoe het er mee staat. Nog pl.m
drie maanden zijn noodig voor het maken
van teekeningen. Daarna kan het plan pas
in gereedheid worden gebracht
Voorts behandelt hij de opmerkingen
over de Middelstegracht, over de straatma
kers, enz.
Spr. is moeilijk te volgen door de onrus
tige, sfeer in de vergadering.
Tn de Zijlsingel komt nog dit jaar 't stam-
riool. vandaar peen ombouw. De onmerking.
over het onderhoud zal Spr. onderzoeken
De woningp-ilitiek, door den heer Kooistra
ter sprake gebracht, komt langzaam tot 'n
oplossing nu eerstdaags het saneerlngsrap
port 'der Gezondheidscommissie te ver
wrii'eu is.
Statistieken ontbroken, zoo oordeelde de
heer Kooistra, daarom moet er een woning-
beurs komen. Naar Spr.'s meaning heef»
Leiden geen wonlncrheurs noodig. Het aan
tal gezinnen bedroeg op ultimo 1930 16 600
dat hij ruim 70.000 zielen een woonbehoefte
geeft van een getal dat zoo ongeveer aan
wezig is. althans aanwe'e- zijn als de
nieuwe woningen eereed zijn.
Spr. deelt mede wat met de Federatie is
werlogd. De aangesloten vereenigingen zijn
nnWig gebleven in het inzenden van op-
VAT-~Aiijj< mM Am*»e''fMm gaat nl«f on.
opAdp.i Tnifipn Apbeel armere behoeften beef'
R. en W. ziin eigener initiatief hegnrmp,.
"'A* h°t bnmvrifn too'-av, Ven gro«dPT1. Wan
neer er aanvraag komt wordt or mee
De grondno'ifTnk v»n de gemeente is he-
kend. B. en W. en df Rand hebben liier
eendrachtig Ran.p«w»v'eri<t. Snr ont-
f>m tegen exorbitante prijzen te kno
pen.
Zu'derzicbt is verkocht met dit gevolg
dat dit nu bebrmwd is. dat 'ïad de ge-
meente niet kunnen tfoen. fa heer Schul
ler heeft gevraagd om een onderzoek-com-
missie. Spr. zal daaraan nooit kunnen mee
werken, de Raad heeft alle stukken ge
had en heeft na rijpe overweping een be
slissing genomen.
Erfpacht, dat is een kwestie, die slechts
practische waarde heeft wanneer er groote
aanvraag is. Den Haag verkoopt nu ook:
Er ia hier nimmer, noch door industrie,
noch door anderen als bouwvereen. e-d. ge
vraagd om erfpacht, Spr. geeft cijfers om
trent de politiek elders.
Bouwvergunningen met de kwestie van
voortuintjes heeft Spr.'s volle aandacht. Hij
hoopt dat spoedig daarin wijziging zal wor
den gebracht.
Weth. Tepe aan het woord.
Weth. Tepe (Onderwijs) bespreekt aller
eerst de personeelzaken. Spr. is van oor
deel dat de medezeggenschap, die verder
gaat dan de arbeidsvoorwaarden, nog geen
voldoende burgerrecht heeft verkregen. Iets
andere is of het Georg. Overleg niet gewij
zigd kan worden. De commissie ad hoe
mrest in verhand met de Ambtenarenwet
het ontwerp, opnieuw in behandeling ne
men. Men behoeft niet te vreezen. dat dit
ontwerp niet vóór Sept. zou gereed zijn.
De heer Schuller zeide, dat een s.d. wet
houder geen vier iaar noodi? :.ou hebben,
maar dat is onbillijke vergelijking nu B en
W. slechts den weg volgen die is voorge
schreven. Een onm'ddellijke voorziening
zou nroditr zijn, indien de salarisregeling
niet van 1920 ware. De waarde van het
geld is niet verslechterd. Bovendien, het is
nu de minst gunpt.'ge tijd, op het belang
der ambtenaren lettende.
De werkwijze der commissie ad hoc is
omslachtig. Er is vaak en druk vergaderd.
Spr. heeft genoee snoe-d betracht.
Het Georg. Overleg is door Sor. zeker
niet gesaboteerd, zooals hier blijkbaar voor
gesteld is. Snr. is ook met de werkwijze niet
tevreden. Een Ver"rdeningswijziging is noo
dig. Daarover wordt een pne-advies uitee
bracht. De za°k knmt aan de orr'e en zoo
snnedig mogelijk. De heer Verweij gaf in
overweging om bet werkliedenreglement
rechtstreeks in het G. O. te brengen. Dat zou
tot de moeilijkheid leiden dat het College
straks 't daar niet mee eens is. De zaken
moeten in onderling over'eg gezien worden
Eerst dan wanneer bet G. O. een andere
werkwijze heeft kan daarin iets veranderd
worden.
De heer Schuller ze'de dat B. en W. niet
bereid waren de werklieden meer salar!
geven, doch wel de gelden gaven aan Kath.,
die deze gelden gebruiken om anderen te
bestrijden. Spr. geeft den heer Schuller in
overweging dit te bewijzen.
De heer Romijn stelde de vraag hoe het
kwam dat er zooveel meer geld werd uit
gegeven voor schoolbouw bijzonder onder
wijs. Spr. sluit: zich aan hij de opmerkin
gen van den heer Mijnen daaromtrent Of
er een andere tendenz zal komen weet Spr.
niet. Het College heeft steeds toegezien en
zal nog toezien dat de gelden zoo zuinig
mogpi'ik worden gebruikt.
Het is mogelijk dat verschillende open
bare scholen uiterlijk minder goed zijn.
maar dat komt dan door de leeftijd, de
nieuwe gehouwen zijn gelijkwaardig.
De heer Koole heeft voorgelezen een rap
port van den inspecteur der Volksgezond
heid. dat vernietigend was.
't Was B. en W. hekend. dat ook deze ge
houwen slechts voorwaardelijk en voorloo-
oig waren goedgekeurd, maar hier moest
het een op 't ander wachten.
De school Zpidsingel is niet ideaal, maar
de verandering is niet zóó urgent, dat ze
niet wachten kón.
De heer Groeneveld is nog al pikant in
ziin uitingen, ook nu. de omzetting van een
sebnol voor pindonderwiis in opleidings
school is niet zoo eenvoudig. Spr. noemt
ongele voorbee'den.
Hoe de onderwiisautoriteiten over
«choolhioscoop denken is Snr. nog niet
heel duidelijk. Wel is er bezwaar tegen het
onderbreken van bet klasse-onderwijs. Tets
anders is om in eigen gehmnv filmnroiecti
'e hebben, als dat er is wordt de zaak an
ders.
Het zwemonderwijs is in hehandeling. 'n
»^hande'in«r die waeriük traineert don-
de Schuld van het Coller* Als nroef is het
nor/Vel gevraagd van nndsrwiifprcnrP
«nt'As; eerst in Rent. 19°0 kwam het laatste
advies in. »lzoo een tijdsverloop van Fe
bniorj tot Sentember.
Daarna wordt de vergadering verdaagd
'ot hedenmiddag 2 uur.
STADSNIEUWS
MOEILIJKE TIJDEN
De huidige crisis en de daarmede ge
paard gaande omvangrijke en langdurige
werkloosheid, brengt voor een groot deel der
bevolking veel zorg en ontbering.
Hoewel dadelijk op den voorgrond stel
lende. dat van gemeentewege veel wordt
gedaan om dit leed te verzachten, zoo wil
het bestuur van den Armenraad zijn mede
burgers er op wijzen, dat ook aan de kerke
lijke en particuliere instellingen van wel
dadigheid zware financieele eischen worden
gesteld.
Het Bestuur van den Armen
raad wekt dan ook de ingezete
nen op, vooral deze instellingen
met giften en gaven te willen
g e d en k e n.
Men kan ook giften doen toekomen aan
een der ondergeteekenden of storten op post
rekening No. 104318 van den Armenraad
T.C'ien, met vermelding „oproep Armen
raad".
De Armenraad'heeft, vooral in de laatste
tijden, meermalen de ervaring opgedaan,
dat er ook in stilte schrijnenden nood
wordt geleden.
Geeft evenwel niet aan wie om hulp vra
gen. zonder voorafgaand onderzoek.
Informeert bij don Armenraad naar den
toestand der hulpvragenden.
Steunt don behoeftige, naar dat hij van
noodo heeft of schenkt uw bijdrage aan
een instelling, waarin gij vertrouwen
hebt.
Zoo zult gij goed werk doen of anderen
in staat stellen goed werk te doen.
Het bestuur van den Armenraad: G. A
Smit, Voorzitter; Dr. H. J. M. Boonncker,
Mei. D. Coebergh. ,T. C. B. Hiiner, Mr. P
A. Pijnacker Hordiik. Mej. C. Verheij van
Wijk, mej. A. M. de Vries, P. A. van Ag-
gelen wnd. secretaris, telef. 270.
Het bureau van don Armenraad is ge
vestigd T.nmmermerk' 67 en geonend iodp
ren werkdag van 8.30—12 uur en vn 1.30
tot 5 uur, 's Zaterdags van 8.30—12.30 mr
voorm. en van 7—8 uur n.m. Telef. 1052
DE WERKLOOSHEID.
Op 21 Januari stonden 1548 werkzoekenden
bij de Arbeidsbeurs ingeschreven tegen 749
op 21 Januari 1930.
Voornaamste Nieuws.
BINNENLAND
(blz. 1)
Verschenen is het eindverslag en de Me
morie van Antwoord inzake het ontwerp-
Drankwet.
(Rit. 5)
Conferentie N. D. D. D. to Hardenbroek.
Blz. 9.
BUITENLAND
(blz 2.)
De slotzitting van de Studieommlssie voor
üe Europeesche Unie. lteso.ut'es aangeno
men. Commissie benoemd om de Europeesche
samenwerking in een definitieven vorm te
brengen. Een vredesresolutie der vier groote
mogendheden.
Kalm verloop van het debat in den Vol
kenbondsraad over het Duitsch-Poclsch min
derheidsgeschil.
AGENDA
V r ij d a g, 23. J a n u a r i. Stadsgehooiv
zaal 8 uur: Concert directie do Koos.
Liederenavond Alexandra Trianti.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag 19 tot en
met Zondag 25 Januari a.s. waargenomen
door apotheek P. du Croix. Rapenburg 9,
Telefoon 807.
ALCOHOLISME EN ARMOEDE
LEZING Ds. HERMANIDES
De Leideche Armenraad had gieteravond
in een dar zalen van het Nulegebouw <*cn
vergadering belegd, waarin D«s. S. R. Her
manidee, Ned. Herv. predikant te Va'kcn-
burg (Z.-H.) sprak over „Alcoholisme en
Armoede".
De voorzitter, pastoor G. A. Smit, heeita
de weinig talrijke aanwezigen welkom en
gaf vervolgens het wooid aan Ds. Henna-
nid-ee, die allereerst opmerkte, dat iedere
tijd zijn eigen ©tempel draagt. Stond vroe
ger de godsdienst in het middelpunt van
de ged-achiengang dei1 volkeren, tegen
woordig wordt deze beheerscht door sociala
problemen. In zijn kwaliteit van ©ociaftj lei
der van het Medisch Consultatiebureau voor
Alcoholisten hier ter stele is spr. meer dan
ais predikant in adnraking gekomen met
het probleem alcoholisme en armoede
Aan de hand van eenige cijfers bewees
spr., da-t onthouding van aiocohol zoowel
dp arbeidsprestaties als de productie lou
goede komt. De welvaart in Amerika is m
de laatste jaren buitengewoon sterk toe
genomen. hetgeen spr. grootendeels toe
schrijft aan den invloed van het alcohol
verbod. Maar al te dikwijls i6 overmatig
gebruik van ailcohol de oorzaak van armoe
de en ellende, betgeen spr. met eenige voor
beelden aan de praktijk ontleend, nader
aantoont. Een van de eerste gevolgen van
drankmisbruik is slechtere huisvest-ng,
waardoor de man zijn woning ontvii-ooi. en
de vrouw en kinderen de nadeelen onder
vinden; daarbij komt als tweed* gevolg
bezuiniging op voeding en kleeding n.ei. als
droevig gevolg vermindering van het licha
melijk en geestelijk weerstandsvermogen.
Stopzetting der alcoholfabricage zou
stellig de werkloosheid doen toenemen doch
aan den anderen kant zou geestelijk so
ciaal en praktisch groote winst worden be
haald.
Armoede is evenmin het eenige gevolg
van alcoholisme als dit laatste het eenige
gevolg is van armoede, maar toch bestaat
er tusschen beide een wisselwerking, al
valt het aandeel van elk afzonderlijk
moeilijk te bepalen. Verleening van steun
m geldelijken vorm aan een drankzuchtige,
acht ©or. verkeerd, hoewel men zich tes m-
mer hen zeker niet afkeerig mag betoonon.
Spr. ziet in een drankzuchtige een zon
daar. een schuldige, die zoo langzamerhand
ziek is geworden: als iemand, die wordt
aangevallen en geplunderl door ronvers.
Aan ons. aldus besloot Ds. Hermanides. de
taak om hem te redden.
In antwoord on een vraag van den heer
Van Aggelen, deelde de spr. nog het een
en andere mede omtrent de werkwijze van
het hier ter stede gevestigde Consu'tatie-
hureau. De heer De Jong verklaarde de
drankzucht uit de individueel e geesteliike
mentaliteit en vroeg op welke wijze hier
maatschappelijke hulp kan baten. Nadat
Ds. Hermanides ook deze vraag bad beant
woord, sprak pastoor Smit een woord van
dank tot den inleider en wees de aarwrzi-
gen op de in ons blad gepubliceerde oproep
om te steunen daar waar zulks noodig is.
Hierna sloot hij de vergadering.
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN
EEN BELANGRIJK LEGAAT
Een gebeurtenis van buitengewoon' gewicht
heeft voor bovengenoemd Museum plaats
gehad. Dc heer P. A. Gildcmeester, die nu
bijna een jaar geleden te Egmond overleed,
heeft zijn geheele collectie oudheden van vóór
het jaar 10110 aan het Rijksmuseum van
heden gelegateerd. Aangezien de heer Gildc
meester als schilder gedurende het groot-re
deel van zijn loven hepft gereisd en daarbij
steeds verzamelde, wat on verschillende ge
bieden der Oudheid zijn kunstenaarsoog aan
trok, omvat dit legaat eer, collectie van de
meest uitgelezen k""*,vnnnvpnvn. zoowel
praehistorische als Egyptische of Klassieke,
maar vooral Romein-che uit ons e'"en 1-n t.
Wat hij hier bijeenbracht behoort tot het al
lermooiste en zeldzaamste, dat in eigen bo
dem gevonden is.
Vanaf Woensdag 28 Januari zal een sne-
ciale tentoonstelling van dit „legaat Gilde-
mcestor" on het Rapenburg te Leiden tc be
zichtigen zijn, nadat den nvom". te voren
Dr. Holwerda dc voorjaarsreeks der Museum-
lezingen zal hebben geopend met een voor
dracht over „Een schat uit den Rijn en het
legaat Gildcmeester".
ONDER DE WAPENEN
De dienstplichtigen der ItrMmrrnn 1926 en
1928. ven het Jde rreWm infontori,>, kn-
men d'f jaar h'er ter stede al* vo'rrt voor
tot t
f 1 Or'
an 3 tot en rnrt 26 ?0 pold-ten
'"een TsraflietenN van 2* to» en met
10 October, de korporaals en de overige
soldaten van 10 tot en met. 26 September.
-At?
