Is Iserorientosring gewenschl?
fy Van vreemde plaatsen,
3 voor Nederland van belang
DINSDAG 13 JANUARI 1931
Euitenlandsch beleid en Marine
niet geheel op het peil. dat men er in de
intemationaal-politioke balans een genoeg
zamen doorslag van zou kunnen verwach
ten. hoewel we met het vlootplan Deckers
ongetwijfeld een belangrijke stap in de goe
de richting hebben gedaan.
Al deze overwegingen zijn echter geba
seerd op den ruggesteun van het Britsche
Rijk en op de Britsche suprematie ter zee.
Evenwel, wanneer we de balans der con-
Naar aanleiding van overste Furstncrs Ieren ties van de laatste tien jaren nagaan,
voordracht, Vrijdag te Rotterdam voor de dan komen we tot de conclusie,
Vereen, ter beoefening der krijgswetenschap Britsche suprematie ter *ee
gohauden. schrijft men ons: i Amerika s financice -economische druk
deed zich na den oorlog in de wereld
Kerknieuws.
ZENDING
De Zending en haar financiën.
De centrale vraag, die naar aanleiding vanv
overste Furstaers voorbracht uit de omvang gevoelen, en wel in die mate. dat zelfs En-
rijke cn gecomplkecrile materie van het In- gfland 2'n oppermachtige positie met tol-
ter-nationale vlootvraagstuk met betrekking i st!P^t meer kon handhaven
tot, Nederland eterk naar voren komt, zou militair gesproken T n 'nnn
a]£ volgt zijn te formuleeren: Is het ge-
xvenseht, dat in verband met de wijziging
van bepaalde internationale machtsverhou
dingen onze buitenlan ische politiek een
heroriftnteering ondergaat?
De leiders van ons buitenlandsche beleid
hebben in de naoorlogsohc Jaren het woord
zelfstand'Lgheidspolitiok nog al eens op de
lippen gehad- en we mogen aannemen dat
inderdaad ook in die richting gestreefd werd
Toch heeft de practijk bewezen dat som
mige feiten en omstandigheden niettemin
noopten tot oriënteering in een bepaalde
richting.
Die bepaalde richting was Engeland. Het
Rijk der Nederlanden heeft nl. met het Brit
sche Rijk een zoo groote gemeenschap van
belangen grooter dan met eenigen andc
ren staat dat het moeilijk denkbaar is
dat deze twee in een wereldconflict zich
tegenover elkander zouden bevinden. We be
hoeven slechts een oogenblik onze aandacht
to wijden aan de belangrijke groote verbin
dingswegen, die belde Rijken ln de wereld
gemeen hebben, aan do gelijksoortige strate
gische ligging van de Nederlandsoho over-
zeesche gebieden met vele Britsc.he
VTolpicrih/i atntnn en Nftdflrl.vïndiftl.
(bijv.
maritiem
befaamde „twopowcr
jtandard" (sterker zijn dan de twee sterkste
zeemogendheden ter wereld) moest opgo-
Wil Engeland eenigc intornationaal-
politieke actie voeren dan is het verplicht
zich te voren te doen vergewissen van de
houding van Amerika, in 't algemeen z'n
buitenlandsche politiek een oriëntatie te ge
ven in de richting der Ver. Staten.
Nu Engeland een element van afhènke-
lijkstelling van de houding van een andere
mogendheid heeft moeten toelaten in de
oriëntatie van z'n burtenlandsch beleid is
de vraag gewettigd en tevens noodzakelijk
of het wenschelijk is dat Nederland zijn
oriëntatie wijzigt in verband met het pro
blematisch worden van Engelands ruggo
steun. Met name moeten we nu tevens 6toun
gaan zoeken bij Amerika? Deze vraag zou
ontkennend beantwoord dienen te worden,
indien we aan het begrip steun een andere
interpretatie gaven clan die van exploiti
ring
....Q an de bestaande machtstegenstellin
gen. Steunen op een andere mogendheid
mag niet beteekenen zich aan de genade en
de welwillendheid van die mogendheid toe
vertrouwen (waarvan helaas van hot verle
den voor ons land nog wel eens blijken wer
den waargenomen). Vooral een steunen op
Amerika is riskant door Uncle Sams onge
stadige van de business-barometer afhanke
lijke sympathieën.
Steun zooken in den zin echter van exploi
tatie eencr machtstegenstelling zal met zich
meebrengen de verleening van wijderen
armslag aan onze diplomatieke posten in
de br-trokken landen, in dit geval speciaal
aan die te Washington, door er meer geld
aan te bestoden dan de geringe bedragen
die men nu voor die doeleinden uittrekt.
Doch bovenal de troeven, die onze diplo
maten bij eventucele jiegociation" in han
den moeten hebben behooren volwaardig te
zijn. De noodzakelijkheid om de marine
troef volwaardig te maken, dringt nop
meer nu Engelands ruggesteun problemu
tisch werd.. O. a. tengevolge van do ver
zwakking der Britsche vloot.
Als wo dus die vraag beantwoorden: i?
herorlcntoerlng gewenscht? dan kunnen
we zeggen dat inderdaad een oriënteering
tevens in Amerikaansche richting ge
wenscht is, mits Nederland zorg draagt over
volwaardige machtsinstrumenten en
speciaal maritieme, te beschikken, want de
Amerikanen vragen slechts zakelijk: wat
kunt ge aanbiei-ten? Wanneer we iets aan
te bieden hebben, iets in het spel kunnen
brengen, staan we stevig en dan alleen
wordt het begrip zelfstandlgheidepolitiek
van phrase tot feit.
Op het terrein der Zending gebeuren de
laatste tijden groote dingen, het werk in In-
dië groeit. Telkens wanneer men op een of
andere wijze met dé Zending in aanraking
komt. wordt men hierdoor getroffen.
Het is heerlijk dat stee'Is meer op den
zendingsarbeid vrucht wordt gezien; dat
steeds meer arteiders. steeds meer hulp^
middelen noo 'ig zijn.
Dit heeft echter tot gevolg gehad, dat de
uitgaven al meer zijn gaan stijgen, zóó zelfs,
dat dringende aanvragen van hot zendings
terrein moesten worden geweigerd. Ieder
die hier eenigszins op de hoogte is, zal het
eten.
Dit niettegenstaande het feit, dat de in
komsten ook steeds omhoog gingen, zoo
zelfs, dat het Zmdingsbureau te Oegstgeest
1930 een bedrag van ongeveer 9 ton
De uitgaven voor 1931 zijn thans, na
tot het uiterste bezuinigd te hebben, ge
raamd op bijna 1 millioen
In verband met een en ander en de moei
lijkheden die daaruit voortvloeien gevoelt de
Directie van genoemd Zendingshureau
behoogtc aan. zich de band met de gemeente
te realiseeren door samensprekingen te hou
r zendingslrelangen met hoofdbestuur
ders. bestuurders van afdeelingen. classicale
commissies en andere hulpvereenigingen:
daartoe vatte ze het plan rp eenige verga
deringen te organiseeren om inlichtingen te
erstrekken, adviezen in te winnen en nog
ens weer verzekering van steun van de
zijde der gemeente te ontvangen.
De oerste dezer bijeenkomsten werd gister
(12 Januari) gehouden te Rotterdam in de
Deutsche Vercin, Witte de Wlthstraat, 's na
middags half twee.
Do volgende vergaderingen zijn belegd:
te Amster'tam (13 Jan.), Utrecht (14 Jan.),
Nijmegen (20 Jan.). Zutfen (21 Jan.), Zwolle
(23 Jan.). Breda (26 Jan.), Middelburg (27
Jan.), Leeuwarden (2S Jan.) cji te Groningen
(29 Jan.).
De bijeenkomst te Rotterdam stond onder
leiding van ZenJIngsdirektor D r. K. J
Brouwer, die na met gebed de samen
komst te hebben geopend, sprak over de
ftlfera blijkt, de
-elk he
lesson
de Inlandsche Christenen zelf, wordt inge
licht, dat hiervan treffende voorbeelden zijn,
bijv. van de Sangir gemeenten, die veel geld
opbrengen, waarmee zij in eigen kring werk
verrichten, b.v. scholen houwen; ook wordt
en oer-vB.evmxcnijc HBIL... het vormen van Inlandsche leiders beoogd,
do to'kai-i .iminK vormnn worden (jjc het werk van de Europetscho krachten die hierop volgde, werd door Z.Ex. P r o f. Dr.
Iten Vind»8Ct'aiponv£neb°uTtgavö'n I kunnen overnemen, maar hier ondervindtjg j01J- -«—v-
Leo"', afachrfivlngen op bozlttln
f dio
ladelük
Bij de
bespreking,
hot Zendlnsji
io blnnenlnndsi
lo Zcndlnirshui
Inboprepon. bedri
fho kost
de Nederlandsche
nd door do Zendelingen
do leiding Gods
'ftrhindering tn de financiën
en i die nnodig zijn om dergelijke personen op
I te leiden en te salarieeren; daar de kapi-
hooi g<?- taalkracht der Inlandsche gemeeuten dik-
van allo j wij Is gering is.
"torn«n't Ten slotte werd nog aangedrongen om
ran wat niet maar één Zendingsweek. in November,
ai» mon maar minstens nog één per Jaar, te organi-
M«i.Vdo see ren; de directie wil dit niet van boven
jor dor- af opleggen, maar acht het verschijnsel, dat
g mankt sommige kringen hiervoor gaan voelen, ver
[Tooiend. I blijdend, en laat voorts deze zaak liever aan
de kringen zelf over.
De Binnenlandsche actie
Vervolgens was het woord aan Zcndinga-
dirertor D s. B. J. C. Rijnders. die tot de
rgadering sprak over de Binnenlandsche
actie als volgt:
Hot dool van deze samenkomst nldug 8pr..
uitga von Is de
mende aanwas
1920 tot 1930
„Financien der Zending".
ildus de spreker. „Is reeds
nukkelUk hen alloc
'Ogenblik, dat het bedrag dm
jespreken ln
ilng bedroeg
"'0.000,
1931 opge'
998.000 gulden
975 000 guldoi
-erd worden tc
,11e Indische aar
VAN STAD TOT DORP
j Maleisohe staten en Nederl.-Indië), aan de
nauwe relaties op handelsgebied in de lei-
2 o.. ding van ondernemingen van wereldbetee
kenis als do Koninklijke Shell-comhinatie
'EN e.a., om de juistheid hiervan in te zien.
In deze niet contractueel vastgelegde en
16 nl officieel onuitgesproken belangengemeen-
schap vormt de keten van Britsche vloot-
eteunpunten op den weg naar het Verre
Oosten, vormt de machtige Britsche vloot
».«l een onmisharen ruggesteun bij de bescher
ming van de 'Nederlandsohe belangen in de
sfeer der internationale politiek en bij de
handhaving van de communicatielijnen van
ons Rijk. Al was dus de oriëntatie in de
richting van het Britsche Rijk min of meer
door de omstandigheden opgelegd, het be
grip zclfstandigbcidspolitiek behoeft daar
door nog niet tot een bespotting te worden,
want ook Nederland heeft eenigc troeven
in ha-nden, nl. de Engelsche ondernemers
belangen bij Nocterl.-Indiö en het belang
van de Britsche politiek bij een beheersohtng
van den Oost Indischen Archipel door een
bevriende neutrale mogendheid.
Aan het laatste, de beheersching van den
Archipel, althans aan de middelen om die
te verzekeren, heeft in den loop der jaren
nog al het een en ander ontbroken, voor
namelijk tengevolge van hot voeren van een
uitermate bekrompen marine-politiek. Hot
maritieme machtsinstrument werd op een
dusdanig niveau gelaten, wat omvang en
samenstelling aangaat, dat dit niet bere
kend was voor die taak om het uitgestrekte
zeegebied van Ned. Oost-Indië op bevredi
gende wijze te controlecren. Men ging een
voudig van de stelling uit: we verdedigen
"hét. eilarjil Java als zetel der Regeering,
doch de overige eilanden, de zgn. „buiten-
1 gewesten", laten we maar aan hun lot over
en de zeeën in ons belangengebied laten
we onbetwist in de macht van een mogelij-
'Jken tegenstander. Tijdens den wereldoorlog
n'werd van Nederland echter geëtsht op
6traffe van in een conflict betrokken te
worden, de handhaving van onze neutrali
telt in het geheele zeegebied van den
iiu«rt4 Oost-Indischen Archipel. Het voor die taak
voisMJcrachtens hun snelheid nog eenlgermate ge-
igTuuSschikte materieel waren een achttal vijf
toaeJ honderdton torpedo jagers en wo mogen van
geluk spreken dat toen de hoofdmomenten
van dien oorlog zich niet in het Verre Oos-
KINO ten hebben afgespeeld. Deze omstandigheid
I alsmede de groeiende beteekenis van de olie
havens in de buitengewesten, gaf den stoot
B8n* tot den bouw van een harmonische zce-
I gaande vloot, bestaande uit onderzeebootcn,
en vliegtuigen, jagers en kruisers, passende op
lt3 góJ de verbreede doelstelling: verdediging van
k vari geheel Indië en handhaving van onze neu
k teij traliteit en ons meesterschap in de Oost-
oo i et Indische wateren.
ihcIiiiM De leioling van onze buitenlandsche poli-
heeft noodig troeven van economischen
a"' nat en van militairen aard, zonder welke men
u» tiaitiu eenmaal niet aan de conferentietafels der
wereld terecht kan op wat voor prijzens-
r"i d» waardige oratorische, juridische of humani-
ié aoj taire bagage men overigens ook zou kun-
m"ru-nen Wij260*
r icuni Troeven van economisclien aard bezitten
we in ruime mate (toltarievenkwesties hier Er zijn dorpen, die doen ais of ze steden zijn. Maar de kleine stad Laqoxu bij Berlijn toil
>n.®\'ort -buiten besohouwing gelaten), doch de troc- pcm haar stadsrechten afstand doen uvidat haar dat voordeeliqer lijkt. Op bovenstaande
ec ?K.-_ ooivi »iin nno. I fQto zfe( men een aatdiq hoekje van 't idyllisch qclegenstadsdorp.
n' JJUlieu wsummnjjin it
ij ven van militair-maritiemen aard zijn nog
r. Krnemer b« iUn I
avaanoche Kejneonte
l.-hlk Hit (HU heeft
^westen veel te v.-elnlK medische Zending en
>k hier en daar een tekort ann opl.-MInir van
laatfltgenoomd Jaar
conomiseh moellUke Jat
de Kroel, bewös
van den kring dei
bewijs, dat die krlnK
rkenden. Mar
>rdt duidelijk
.nden. vooral
1930 K^hlo-
30.000 Kulden.
i de opmerkir
gemaakt dat het hem zoo goed had gedaan
dat op een vergadering als deze, waartoe
daarvoor zoo gereede aanleiding zou kunnen
worden gevonden, geen melding gemaakt
was van de tegenwoordig zoo algemeen be
sproken crisis op economisch terrein.
De referent. Ds. Rijnders, rnerk.e in vol
band met een desbetreffende vraag noe op,
dat het feit, dat het classicale zendingswerk
niet die voortgang maakt als wenschelijk
zijn, me1e hieraan is te wijten, dat het
werk al te zeer drijft op enkele personen,
zoodat door hun wegvallen (door vertrek of
drgl.) de actie verslapt
Nadat Prof. Slotemaker de Bruine
was voorgegaan in dankgebed, werd de ver
gadcring gesloten.
latlacho bearbeiding
i het Intieme vi
"zeer btJr.ondei
I> bate der eollectebunjcs Bteeg
nn f 1000 tot f 52 000; de ba
erkjee ln 10 Jaar
18 Jaar
endings
f lR.Ojrfl; van
nlddeld Jnnrltlke f 7000 i
r>e baten door Zendln
:en on lentoonetellInKen
Het leeft en beweeKt
letle ln elk opzicht. De
#bl«d. film vei
Jn d® btn'nenl
De voorbeeld zön
ln meer bildraKen
■Sire jaar. Het werk
ooter. Natuurlijk tt
,ict srootc Inspannl
December haaldei
s Ned. Han
op ondert
;cn. die dm
.eft bile.
leeni
lllgheld der
s wordt aun
Ifren rondKodeelde Utat.
n Jaar de maan
debot btJ do N.H.M.
rpt doordat
itverloop.
die de
acht en
ïrd kost
indeigk-
Indische
roltlksche
zijn ook
dus slechts
dnt de laatste Jaren ook eteod» grooter
It wordt de nood aan kasgeld nijpender
:i f -< leidt tot de conclusie, dat er ko. ie
lm voldoende basis en aai
idoendo werk-
Ult de lepatE
ondson wordt
al Jaren bovendlei
korten kan
del gevonden worden c
-ofd Is.
istgesteld:
d.^ home
dezelfd.
tie li
dient dnnxbt)
•el ge kl au cd
r 1929 bodrc
loetltJkhedon
aks alle tellingen en
n Juist te zön. dan
December 1980 bodragen
werking der gem
afzonderltlke
DJt zier
oowel wn
vat de firn
[Ide betreft, ah
at, het hoofdei
1. waarschijnlijk d<
oan ultoefonon? W1
De corporaties be
gedachtenwissellng.
waarvan door verschillende aanwezigen
werd gebruik gemaakt Punten die bespro
ken werJen waren o.a. of niet beter de Zen
dingsweek in 't begin dan in 't eind van het
jaar zou kunnen worden gesteld, omdat de
menschen dan beter in staat zijn verschillen
de uitgaven te doen; maar hier staat tegen
over, dat men dan de drang van het drei
gende tekort zou missen; verder werd ge
memoreerd, dat de Indische Kerk een ultge
.breide zendingsactie voert (b.v. op Ambon),
die ook voeling houdt met de actie van uit
Nederland. Aangaande de pensioenregeling
werd op een vraag nader opgemerkt dat de
pensioenregeling niet bij muatschappijen is
ondergebracht, maar door de organisatie
zelf wordt -verzorgd en dat daartoe de pen
sioenfondsen zijn ondergebracht in zelfstan
dige stichtingen die niet afhankelijk zijn
van de zendingscorporaties.
Met betrekking tot het zendingswerk door
Komecnten. Die
voor'zfchi
Kn dan
de daad der leeker
i de Christelijke *er
Plnkstordag
.rporal les gedna
DnarhtJ i
een gemef
rkeltJkc hulp
AL TE VRIJGEVIG.
Een Afrlkaansch prediker behandelde
■ns den tekst: „Wat baat het den iiK-nsch
k> hij de geheele wereld gewint en schade
zijner ziele lijdt" en zei o.a. ook dat me
nigeen daardoor schade lijdt non zijn ziel
orndat hij te vrijgevig is. -
Zijn hoorders vroegen hem een nadere
ai klaring.
„Velen", zoo zei hij, „bezoeken ne kerk,
hooren de preek en deelen deze, als zij ge
ëindigd is. onder de menschen uit. dit dee!
.s voor dien man. dat deel voor die vrouw;
die vermaningen zijn voor deze personen eit
dio bedreigingen zijn voor die zondnars. En
zoo nu" ging de prediker voort „geven
zij de ganse he prediking weg en behouden
niets voor zichzelf'.
NED. GEREF. KERK IN ZUID-AFRIKA.
Door vriendenhand werd ons toegezonden
het „Jaurbuek van de Nederduitsch Gere-
lormeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar
1931". Dit boek van bijna 500 bladzijden be
vat zeer uitvoerige en belangrijke gegevens,
vvaarop we nog nader hopen terug te komen
Thans stippen we slechts het volgende aan:
De Ned. Geref. Kerke in Suid-Afrika telicn
totaal 375 Kerken, en wel als volgt: Kaap-
sche Kerk 192, Vrijstaatse Kerk 78, Naial-
sche Kerk 10 en Transvaalsche Kerk 95.
Het aantal leden bedroeg in 1930 totaal
354.437, tegenover 348.986 in 1929, terwijl de
bevolking toonam van G99.444 in 1929 tot
108.318 in 1930
Dat genoemde Kerken het contact met
het maatschappelijk leven niet willen ver-
Mezen, kan blijken uit het feit, dat is op
genomen een „Bentetafel vir 'n Jaar", een
Rekpntafel om Prijs van Wol of ander
Produkte te Bereken", een lijst waarin
wordt aangegeven de „Planttijd van groente
in die Unie".
Als bewïj9 dat men getracht heeft in
allerlei opzicht volledig te zijn, diene dat de
namen van alle ouderlingen zijn Opgenomen
verder natuurlijk die van den scriba, en ook
steeds die van den Koster, soms ook die
an de(n) „Orrelist(e)". WnardGvol wordt
het boek ook door de „Tijdtafel van Ver-
nanmste Gebeurtenisse in die Geskiedcnta
van die Ned. Ger. Kerk in Suid-Afrika",
door een uitvoerige beschrijving van „Die
oerste Evangelieprediking deur Gercformeef
de Predikante In dio vier Provinsics" en
door 'n liist van „oorlede Predikante" vanaf
1666.
Uit een en ander blijkt reeds, dat het
boek vele zeer waardevolle gegevens bevat,
waarom misschien menig lezer van ons blad
het zich zal willen aanschaffen; zfj kunnen
zich daartoe wenden tot den Ferw. A«
Gemengd Nieuws.
U allerlei
•soouIUk welbow
FRAUDE.
Naar wij vernemen is door de gemeente
politie van Beverwijk procesverbaal opge
maakt tegen J. J. W., thans vertoevende in
Ned. Oost-Indië, terzake van gepleegde
fraude bestaande uit verduistering en
valscirheid in geschrifte tot een bedrag van
ruim f 15000, eon en ander ten nadeele van
de N.O. bioembollonfmndel v.h. Gebr. de
Goede, bij welke vennootschap verdachte W.
als boekhouder-correspondent werkzaam
was.
Naar wij vernemen ls deze zaak bereids
ln instructie bij den rechtercommissaris te
Haarlem.
KERKINBRAAK.
In de Chr. Geref. kerk te Rljnsbarg is
ingebroken. De vangst was nihil.
,n Brussel, de stad waar de opstand der
°i% da'ij Nederlanden tegen het Spaansche
jepo"de gezag werd voorbereid
wstnni. Brussel is een oude stad, al is zij niet
.^,de1zoo oud als het meerendeel der hoofdste-
jn naaiden van Europa. Want eerst in de achtste
in on} eeuw hoort men van haar, en dan slechts
-n" relais een der verblijfplaatsen van de grafe-
kwnJ lijke hceren. die over deze omgeving hoersch
t-»n '«ten. Het toenmalige Brussel bestond dan ook
iiTkiaVJ Uit niet meer Uun euaere Huizen,
om de kleine kapel van SU Gén, op het
"«""^Senne-eüandje, waar de legende wil, dat
m "etdeze heilige de kapel heeft gesticht
De oude documenten spreken van Bruc-
jselle, een samenvoeging van do begrippen
moeras en woonplaats, een naam. die n'el
verwonderen kan, wanneer men bedenkt,
£11. 'dat inderdaad deze streek moerassig was.
^Maar ln de elfde eouw begint deze onaan
zienlijke plaats zich snel te ontwikkelen.
PING. De Graven van Leuven zijn haar meesters
11 RuTigewor<len; zij we«"dcn spoedig daarop ller-
togen van Brabant, en zij lieten zich op den
noonV>4Koudenberg, do plaats waar thans de Place
der ce- Naarmate Brugge en de steden aan de
i Noordzee zich ontwikkelden en behoefte
erst iri hadden aan een regelmatige verbinding met
>ti .eb de n'lvere plaatsen langs den Ri|n. waar
te van Keulen de voornaamste vormde, nam
de ntwikkpling van Brussel toe. Tusschen
Brueec en Keu'cn en het verdere Europa
ontstond een druk verkeer, zoodanig, dat
prmsol dientencevolge reeds in de dertien
de eeuw uit de eerste omwalling trad.
De handwerkslieden, die tevoren voor een
groot deel buiten de stad hadden gewoond,
Rnvale is. een kasteel bouwen.
i-ieelej d
T
zagen hun wijken in de nieuwe ommuring,
die van 1357—1379 tot stand kwam, opge
nomen. Eigenlijk is het vreemd, dat deze
zelfde muren zijn gebleven tjt aan het be
gin der negentiende eeuw. Toen is men be
gonnen om de oude vestigwerken, die stra
tegisch geen nut meer hadden en den groei
der stad belemmerden, weg te breken, maar
de daarvoor in de plaats getreden boule-,
vards toonen nog aan hoe deze vestingwer
ken hebben geloopen. Om bij het Gore du
Nord te beginnen, zij hebben gevolgd de
tegenwoordige Boulevard Max, de Boule
vard Anspach en de Porte de Hal, een der
weinige overblijfselen van deze oude vesting
werken. Waaruit wel blijkt, dat Brussel, al
was de omvang kleiner dan tegenwoordig,
toch inderdaad een groote stad mocht hce-
ten.
Brussel was dan ook inmiddels de resi
dentie geworden van machtige heeren als
do hertogen van Bourgondië eu een siuve-
rein, die geheel Europa behcerschte. Karei
J V Vlaanderen, de Nederlanden in het alge
meen, behoorden waarlijk niet tot de minst
aardevolle bezittingen, die Karei V aan
zijn veelsoortige en veelzijdige kroon ver
eenigde. In 1515 aanvaardde de toen jonge
Karei de regeering over deze gewesten, cn
deed dit in dezelfde zaal, waar hij in
1555 plechtig afstand deed. Dat geschiedde
in hot palels van de hertogen van Brabant,
dagteekenend reeds van de elfde eeuw, des
tijds deel uitmakend van den Brusselschen
stadsmuur.
De groote zaal, waarin de beide plechtig
heden, die het begin en het einde van een
wondervolle loopbaan beteekendon, plaats
hadden, zijn ons niet alleen bekend door
haar grootte en haar evenredige afmetingen
maar ook om de kostbaarheid van haar ver
siering. Op deze plaatsen toch werden de
kapittels of de vergaderingen van de he
roemde Orde van het Gulden Vlies gehou
den. Dp muren waren destijds bedekt met
prachtige handtapijten uit de werkplaatsen
van Atrerht, en in het midden stond de
troonhemel, prijkend met de wapens van
Bourgondië. waaronder de hooge persoon
lijkheden bij deze plechtigheden zitting na
men. Indien men thans, te Brussel vertoe-
ende, zou zoeken naar deze zoal, zou men
vergeefs zoeken. Het gebouw bestaat niet
meer; het is door brand verwoest, en op de
plaats, die het eens innam, staat thans het
zgn. Palais de la Nation, het gebouw, waar
in zoowel de Kamer van Afgevaardigden
als de Senaat van België zitting hjudt.
Het is van het jaar 1779 en de plannen er
van zijn van Guinard afkomstig.
Er was op dien 23stcn October 1555 veel
leven en beweging ln Brussel, want van
alle zijden waren de vertegenwoordigers der
gewesten, de Gulden-Vlies-ridders, de hoo-
gen in den lande, gekomen om bij den plec.h
tigen troonsafstand aanwezig tc zijn. De
keizer had zijn intrek genomen in een een
voudig burgerhuis, dat lag aan de andere
zijde van het park. dat zich toen achter het
palois van Brabant uitstrekte, het park, dat
in de revolutie van 1830 oen rol van ecnige
beteekenis heeft gespeeld.
De keizer, schoon pas 55 jaren oud, had
sneeuwwit haar en sneeuwwit was ook
zijn haard; zijn geiaat had diepe groeven
en rimpels. Op een zwart muilezeltje reed
hij den korten weg naar het gebouw, want
zijn ziekelijkheid en gebrekkigheid verhin
derden hem te paard te gnnn. De talrijke
nnnwezi?en konden dan ook ternauwernood
hun tranen bedwingen, toen hij langs
kwam. Maar toen de keizer bemerkte hoe
het zwart stond van de menschen langs den
weg. dien hij zich voorgenomen had te rij
den. bekortte hij dien weg en tring door
den hoektoren het palols van Brabant bin
nen.
De schitterende aanblik, dien de zaal dlon
dng bood, is te vele malen beschreven om
dit te herhalen. Wat zich in die zaal of
speelde is eveneens bekend. Reeds toen be
hoorden Willem van Oranje. Granveile, Fi-
lips II tnt de vnornnnmste acteurs in het
drama, dnt «sfnnd te beginnen, al kon men
toen moriliik vermoeden hoe heftig, h e
schikkend dit drama zon zijn. Het was Kn
cel V zelf. die in deze bijeenkomst 'n over
richt gaf van de wijze, wanrop hij gemeend
had ziin reeeerlng te moeten voeren, pn die
^e Staten cn zijn geheele volk bezwoer om
hun nieuwen heer alle gehoorzaamheid tc
bewijzen, de eenheid ln het bestuur te hand
haven en het Katholieke geloof ongeschon
den te bewaren.
Slechts vier jaren bleef de nieuwe souve-
rein temidden zijner Nederlandsche onder
danen. Wat te wachten stond, is ook toen
niet duidelijk begrepen. Meest vertoefde Fi-
lips te Brussel, en nog meer dan tevoren
ontwikkelde Brussel zich tot een werke
lijke residentie, tot een hofstad vol pracht
en praal. Dat gedeelte van de stad, waar
door men gaat, wanneer men zich van de
boulevards begeeft naar de SL Gudule en
het hooger gelegen gedeelte van de stad,
werd toen voor een groot gedeelte ingeno
men door de hotels, de w >ningen dus van
de rijke edellieden. Hier heeft het huis van
Egmont gestaan, dat daarna huis van Aren
berg Is geworden, maar thans voor velen
den ouden naam weer draagt. Daar waar
thans de Vrije Universiteit staat, waB het
hotel van Granvelle, terwijl in de onmiddel
lijke omgeving het holel van Nassau was.
op welks plaats thans het museum van
moderne schilderkunst is gevestigd.
In deze omgeving heeft zich de opstand
togen het gezag van den Spaanschen ko
ning ontwikkeld. Door deze nauwe straten
zijn de verbonden edelen gereden, om aan
Margarethg van Parma in het paleis VRn
Brabant hun smeekschrift aan te bieden
Door deze straten heeft Alva zijn somhoren
intocht gehouden, en vanuit zijn vertrekken
in het Brahnntsrhe paleis moet hij hebben
neergezien op het park, dnt intusschon een
heel andere gedaante had dan het thans
heeft. Vanuit dat Brabantsche palels heeft
hij zijn bevelschriften uitgevaardigd, die
Egmont en H mme troffen.
Geen vreemdeling, geen Nederlander ook,
die Rnissel bezoekt, of hij begeeft zich naar
de Grande Plaee. waarop het Stadhuis staat
en dat door zijn verzameling van schitte
rond oude gevels een bijkans eenig geheel
biedt Maar beseft hij weJ goed. dat op deze
Grande Plaee. vlak voor het Stadhuis, op
5 Juli 1508 was opgericht het schavot dat
achtereenvolgens door F.gmont en Hoorne
werd bestegen? Als hij daarna het Stad
huts binnengaat, en allereerst ln de zaal
wanrln tegenwoordig de vergaderingen van
iden Gemeenteraad plaats hebben en die
vroeger als vergaderzaal diende van de
Staten van Brabant, zijn oogen de kost
geeft aan de prachtige tapijten en schilde
rijen beseft hij wel good, dat hier deze bei
de voorname edelen hun vonnis hebben aan
gehoord? Op diezelfde Grand Place deed
Alva een week tevoren een twaalftal voor
name edellieden onthoofden, maar zelfs
toen dacht men niet, dat zijn arm zich zou
uitstrekken tot Egmont, een der meest voor
aanstaanden, don overwinnaar van Greve-
llngen en St Quentio Het zijn hardo en
sim here dagen geweest, die Brussel van 156S
tot 1572 heeft doorleefd, en Filips II vond
ln Alva een dienaar, die de schnduw van
zijn persoonlijkheid overal wist aan te
brengen.
Thans wordt de plaats vMr het oude hotel
van F.gmont ingenomen door het mooie mo
nument, dat aan de graven van Hoorne en
Egmont is gewijd. Het Is daar een stille
Ietwat van het stadsgewoel afgelegen plek
waar men rustig den tijd heeft het monu
ment tot in aMe onderdeden gade te slaan,
om te overdenken de gebeurtenissen, die
zich danr hebben afgespeeld.
Brussel heeft den invloed van het ge
beurde weViig gevoeld. Vele belangrijke
staatkundige geJteurtenlssen hebben er zich
afgespeeld, en achtereenvolgende Spaan
sehe lnndvoogdcn hadden er hun zetel, en
vereenigdon er om zich heen een hof ,dnt
rijker en schitterender was naarmate hun
smaak het medebracht. Don Juan van Oos
tenrijk heeft een korten tijd in Brussel door
gebracht Parma heeft er langer vertoefd
en Albertus en Isabella hehben van danraii
gep>ogd de Nnordelilke Nederlanden terne
te winnen Toen In 16V8 de scheiding defi
nltief werd, bleef Rnissel ziin beteekenis
nis hoofdstad van de Zuideltjkp Nedertnn
den behouden, en ten allen tijde heeft de
stal een gpheel ander karakter gehad den
b.v. Amsterdsm en de Hike koopsteden ir
de Noordeliike Nederlanden etgen was
In den aanvang der achttiende eeuw spee'
de zich een nieuw drama binnen de muren
van Rrussel af De stad had haar etgen
rechten en vrijheden en wij weten alten
hoezeer de Hollnndsche steden dia rechten
wisten to waardecren on desnoods te ver
dedigen. Het Oostenrijksche bewind, <iat
na 1715 over Brussel en de Zuidelijke Ne
derlanden gezag verkreeg, maakte inbreuk
op de Bruaselsche rechten en een opstand
verhief zich daartegen, die in bloed werd
gesmoord en den leider het leven kostte.
De meest-bekpnde der Oostenrijksche land
voogden was Prins Karei van Lotharingen,
die een kleine veertig jaren gezug uitoefen-
do en Brussel schoeide op den leest van
Weenen. Van dien tijd dateert reeds iets
van den tegen woord igen v >rm van Brussel,
•lie eerst volmaakt is geworden in den aan
vang der negentiende eeuw, toen de wallen
werden weggebroken. Dat gebeurde tus
schen de jaren 1818 en 1340. dus voor een
goed deel onder hel bewind van Koning
Willem I, die afwisselend Brussel en Den
Haag als residentie had.
In Brussel Is de opstand uitgebroken, die
leidde tot de afscheiding van de Zuidelijke
Nederlanden en t >t de vorming van hol on
afhankelijke België. Dat geheurde in den
nacht van 21 op 25 Augustus 1830 en d<- uit
barsting kwam hij de operavoorstelling,
toen de Muette de Portlci werd gegeven.
Dan., bij het park, is de strijd gestresten tus-
«rhen de troepen, die het Nederlandsche ge
zag kwamen herstellen, en de opstnn.telin
gen, die zich achter de barricaden ver
schansten Dit gedeelte van de stad is vol en
vol herinneringen nan de deze afscheiding;
men vind» er het standl»eeld ter cere van
Gërard, die het verder voortzetten van den
tirndaagsrhen veldtocht tegenhield; men
vindt er de zullen van het Congres; men
w>rdt er herinnerd ann de politieke gebeur
tenissen van die ringen.
Van 23 tot 2fi September werd bij den ln-
irnnjr van Brussel gevochten en op ?1 Juli
1831 kwam de eerste Be'elerhe k mine,
T eorvold T, de «tnd binnen S.vlert Is er lieel
wat veranderd; sedert heeft Brussel ,|p vter-
•nrtfre henmevine van den emoten oorlog
doorstaan Maar Rnissel js onder dat attea
«rehleven hel rwierlire Rnissel van nlto .s. en
wanneer wif er rondwandelen is het b-ikans
onmnpeliik ons ten volte In te denken :o
JjjmaUsche dagen von 15G8, van 1S30 of van
