I gfrAg ooon De contractonderhandelingen P.VLIETSTRA TOCHT L. DAS GELDEN beschikbaar BOUWBLAD No. 84 (Verschijnt eiken Maandag) MAANDAG 6 JANÜAPI 1331 psJïpE SIERT DE WOWiiS F;$ ro CesoteX ISTATIONSWEG 37» 1 mumi S r, „Goed" triplex'. =JS J «Mc-, 4 5 i 5 „De Bouwwereld" in 1931 Daar staan zc weer, de twaalf, gereed om telkens haai1 beurt in den reidans te ont vangen. En ieder harcr verdwijnt weer en keert niet weer. Want al brengt elk jaar zijn twaalf maanden opnieuw, Januari van 1930, die gij bcleefdet, is niet de Januari van 1931. Dit is een der wonderen van het le ven, dat het zichzelf ook leeft, dat het groeit en voortgroeit, eindeloos in het ver leden, eindeloos in de toekomst is. En dat 't groeiende altijd zich weer verandert, geen seconde aan zichzelf gelijk blijft De laatste dagen van een jaar maken den mensch week en vaak zwaarmoedig. Als sombere schimmen dragen zij hun zwaren last naar het einde. Maar zoodra het Nieuwe Jaar zijn intrede heeft gedaan, verandert alles als bij tooverslag. Dan treedt het zakelijke op den voor grond, de nuchtere alledaagschheid ver dringt de poëzie. Op kantoren en fabrieken: balans en inventarisatie. In alle zaken en winkels: Groote opruiming. En we richten onze blik weer naar de toekomst, zijn ons bewust van onzo roeping. Onze roeping! Heeft „De Bouwwereld" ook ln 1931 een roeping te vervullen? Een volmondig „ja"! is daarop ons ant woord. Nog heden ten dage is dc huisvesting van velen en in het bijzonder van de arbeiders klasse dikwijls slecht De woningen zijn te klein, er is veol te weinig ruimte om te wo nen of te slapen en bij zeer vele woningen ontbreekt de ruimte, in den vorm van een tuin of een binnenplaats. En de gevolgen van zulk een slechte huis vesting zijn verschrikkelijk. Voor de zede lijke en geestelijke verheffing van ons volk, zijn de woningtoestanden van de grootste beteek en is. Slechts in een goede en gezellige woning kan het gezinsleven bloeien en al leen daar, waar het gezinsleven op hoog peil staat, is beschaving en ontwikkeling mogelijk. „Het hulsgezin ls de kern van heel het maatschappelijk en staatkundig leven schrijft dr. H. G. v. Beusekom, ci. - daar wordt de levenswarmte gekweekt, die heel de maatschappij en den Staat doorgloeit enj/ die Ms functie behoorlijk wrvullen in een goede woning". Geleidelijk is op het gebied der Volkshuis vesting veel goeds tot stand gekomen, maar er ontbreekt nog heel wat aan. De taak die ons thans wacht is de aan daoht te vestigen op bestaande en onhoud bare noodtoestanden en tevens onze lezers voor te lichten waar goede woningen ge bouwd worden. Alles wat kan leaden tot versterking van de kracht, die van „De Bouwwereld" uit gaat, zal onze volle belangstelling hebben. Wij zullen het er wel allen over eens zijn, dat het er in onzen, voor de bouwwereld zoo bijzonder moeilijken tijd, in de eerste plaats om heeft te gaan, met „De Bouwwereld" een krachtig sociaal-centrum te blijven, dat die kracht ook naar buiten positief kan too- nen. Hoezeer onze lezers aan hun blad ge hecht zijn, is algemeen bekend; die band moet er ook komen tusschen de lezers van „De Bouwwereld". Wij zullen zooveel als wen schelijk en mogelijk is laten zien wat onze architecten en bouwkundigen willen en be reiken, om aldus iets van de naast ons ar beidenden te kunnen verstaan. Alleen dan kan er kracht uitgaan van een zaak, wanneer alle belanghebbenden warm voor de zaak gevoelen en medewerken in de gedachte en met de daad om dc zaak, die hun zaak is, groot te maken. De redactie verzoekt den lezers, een geweldige hoeveel heid deugdelijk materiaal aan het redactie adres te doen bezorgen, want „De Bouwwe reld" zal ten spoedigste weer minstens 4 pa gina's groot worden. Er is dus ruimschoots gelegenheid zich uit te spreken. Het aantal rubrieken zal worden uitgebreid en bestaan- do worden vergroot Er zal worden gezorgd voor publicatie van werk der voornaamste architecten en bouwkundigen; speciale ru brieken zullen er komen voor: rechtszaken, nieuwe materialen; wegenbouw, binnen huis-kunst, voor tijdschriften- en boekbe spreking, voor problemen van stedebouw kundigen aard. Met voldoende medewerking kan de 3e jaargang van „De Bouwwereld" een be langrijke worden; het blad komt in veler handen, ook buiten den vasten lezerskring (Abonnement op „Dc Bouwwereld" slechts per jaar fr. p. p. door geheel Nedcr- bezielt En het huisgezin kan alleen die'land). Kenmerken zich door het wantrouwen. Een bouwvakpatroon schrijft in „De Werk gever": „De eerste phase van de contractonder handelingen heeft voel weg van een locomo tief waarvan de wielen doordraaien, terwijl ze- niet van hun plaats komen. Groote snelheid in t draaien en veel mis baar kan zoo'n locomotief daarbij ontwikke len, maar de trein blijft op zijn plaats. Zoo ongeveer gaat het ook me.t de onder handelingen. We hebben nu drie conferenties achter den rug, een stroom van woorden heeft ge vloeid en we zijn pas toe aan punt 10. Het bijzondere kenmerk van deze onder handelingen blijft het wantrouwen. Al wat door de patroons is voorgesteld ter hetere omschrijving, wordt zoo ongeveer als een poging tot knevelarij beschouwd. Al ware het de schuld van de patroons dat zij maar een zeer enkelvoudig belang bij het contract hebben, zoo wordt hun een zijdigheid verweten. Praktische waarheden, dat de patroons bij hoogconjunctuur geen arbeiders kunnen krij door 't contractloon en bij laag conjunctuur, als zij arbeiders voor hooger loon kunnen krijgen, daarop niet mogen ingaan vinden geen verhoor. Men plaatst daartegenover den plicht om billijke arbeidsvoorwaarden te geven, een plicht welke onzerzijds niet ontkend wordt, maar vergeet, dat aan wederzijdsche partij en een contract verplichtingen moet opleg gen en geven. Hmelsbreed verschilt dan ook de mentali teit van de arbeidersleiders bij de onderhan delingen en die, tijdens den duur van een contract Interpretaties, welke aanvaard zijn in tij den van samenwerking, weigert men nu vast te leggen omdat het overbodig zou zijn. Wij worden tegengesproken op punten, waarover in andere dagen geen verschil van meening is. Wij zouden dit punt. voor punt kunnen na gaan, maar beter is, dat wij verwijzen naar dc notulen, al zal de publicatie daarvan nog wel een paar weken uitblijven. Opmerkelijk was, dat na alles wat over de voorstellen van de patroons was gezegd, er bij het voorstel tot uitbreiding van de vacan tie eensklaps een beroep werd gedaan op het open oog van de patroons voor de belan gen der arbeiders. Vraagt men ons nu, wat is het perspectief dan kunnen wij geen concreet antwoord ge ven, maar vergelijkenderwijs wel zeggen: het perspectief is niet donkerder en niet lich ter dan andere jaren. Het hardnekkig ontkennen, dat het ook in ons bedrijf minder rooskleurig wordt, is niet roeer vol te houden nu de eerste symptonen daarvan in cijfers konden worden aan- gf. wezen. 't Is een diplomatenspeL Zaken, die wel worden zullen toegegeven, worden nu nog als vreeselijk bezwaarlijk voorgesteld om ze straks als ruilobject meer dcre waarde te geven. Neen, 't is niet de prettigste sfeer waarin wij de arbeiders ontmoeten. Bijeenkomsten als arbitrage-commissie en bestuur bedrijfs- vereenigingen geven heel wat meer voldoe ning over de samenwerking. Enfin, 't is de zure appel, waarin periodiek de tanden moeten worden gezet. We zullen nog wel een tweetal conferen ties noodig hebben, voordat het zoogenaamd nader beraad van partijen plaats heeft. Voor het einde van 1930 zal er nog een conferentie plaats hebben, nl. op 30 Decem ber. Vóór 1 Januari zal dus geen overeenstem ming zijn verkregen. Trouwens het geloof aan de mogelijkheid daarvan ook in elk ander jaar wordt reeds als gremelooze naiviteit gebrandmerkt. Er wordt steeds op gerekend, dat de wie len wel blijven doorslaan en op het laatste oogenblik de treeplank nog kan worden be sprongen om mee te gaan. Dat is nu eenmaal een kwestie van men taliteit, daaraan valt niet heel veel te ver anderen. Probeer het zelf maar eens lezer, om een aanwendsel af te lceren". (^atharina Jacobsdochtershof, Leiden Architectuur: A. v. d. Heyden, LeidenUitvoeringNed. D. Hcrv. Gem. Leiden In de Zegersteeg te Leiden bestond een I paarse klinker en gelen gevelsteen. De in hofje van de iDaconie der Neder Duitsch moderne- en met zorg gekozen kleuren ge- - schilderde, kozijnen en deuren, verfraaien den gevel. Het geheel is afgedekt met verbe terde Hollandsche pannen. In het voorjaar en in den zomer, wanneer de talrijke rozenstruiken bloeien de aar dige tuinen worden door de Diaconie on derhouden zal het geheel nog heter tot zijn recht komen. De indeeling is als volgt: voorkamer 3.76 X 3.26, slaapkamer met kast 2.64X 1-96, keuken met hangkastje, W.C. een groote kast onder de trap en boven een ruime zol der met flinke slaapkamer. De architect, de lieer A. v. d. Heyden, Leiden, mag o.L met voldoening op d" werk terugzien. BOUWMEESTER Hervormde Gemeente. De huisjes verkeerden in een eenigszins onbewoonbaren toestand, reden waarom deze werden verkocht Naar een nieuw terrein moest dus worden omge keken. De keuze viel op een stuk grond, gelegen aan den Nieuwen Rijn en Kaarsen makers- straat. voldoende voor 14 hofjeswoningen. Een en ander heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Zoo werd de bouwvergunning erg lang opgehouden, daar bij de Leideche Stadhuisbrand de ingediende teekeningen mede zijn verbrand. Dc architect moest dus nogmaals al het werk aan zulk een bouw verbonden verrichten. Het geheel ziet er frisch en degelijk uit De gevel is opgetrokken van Limburgsche f^en zeldzame huizen makelaarster Een der vreemdste vakken oefent juf frouw Adams uit, die in een voorstad van Londen woont Ze is er op uit, het Engelsche landschap te doorzoeken naar oud-Engelsche landhuizen. Deze verkoopt ze aan rijke Ame- ning op eenige huisjes in de omgeving be slag, ontnam zë aan hun eigenaars om ze te schenken, aan zijn Samaritaansche. Een van deze huisjes wil juffrouw Adams nu verworven hebben. Hoewel het zoo verwaar loosd is, dat de gemeente 't voor onbewoon baar verklaarde, hoopt ze er den prijs van een paleis voor te maken. Ze r 'mm WÊ rikanen, die steen voor steen Oceaan laten komen, om ze in Amerika weer op te bouwen. De Amerikanen betalen onge- loofelijke prijzen voor een goed geconser veerd huis, zoo uit den tijd der Tudors of Elisabeth. Zoodra juffrouw Adams een ge schikt buisje gevonden heeft, wordt het op gemeten en gekiekt en gaat ze de historie er van na. Dan biedt ze dit object hande laars en agenten in Nieuw-York aan. Haar aanbiedingen voor haar eerstvolgende reis een dorp in Hereforsthire, waar de pleeg moeder van Queen Bess woonde, vier huisjes in Gloucestershire, in een dorp, waar Sha kespeare eens een bezoek heeft gebracht, en een varkensstal, die naar haar door de ker kelijke autoriteiten bevestigd is, over de 400 jaar oud is. Ze heeft ook verteld wat de dingen zoo kostbaar maakt voor de Amerikanen. Zoo hun geschiedenis in verband staat met Hendrik VIII, Koningin Elisabeth, Shakes peare of John Masefield, stijgen ze gewel dig in prijs. Een huisje, dat Ln Hereford staat eu waarin Masefield moet zijn groot gebracht, is minstens 100 pond meer waard. In New-York is Masefield op het oogenblik de mode. Een huisje is ontdekt in de buurt van Ledbury, waar zijn familie woonde; dientengevolge, is het die 100 pond meer waard geworden. Verband met Hendrik VIII doet de waarde van. een huis dadelijk met 150 pond stijgen en als het, hoe dan ook, in verband met Shakespeare staat, is het zoo vast als een cent een cent is, 400 pond meer waard. Juffrouw Adams heeft een huisje, waar aan de geschiedenis van Hendrik VIII is verbonden. Toen deze Koning eens op jacht was, viel hij van zijn paard. Een oude vrouw, die in de buurt was, verbond hem en lenigde zijn pijn. Daarop legde de Ko- den i geleden ontdekte ze een huisje uit den Tu- Bouivkundig Bureau J. C. Henri van Inge.i R'dam, Vlietstr. 8b. Tel. U74S VcTioTQinp van ln- en Exterieur. Hinderwet, Drank wet enz. Alles lot het vak behoorend ^PICUI TRIPLEX! K. J. BOS ZOON VUREN HOUTHANDEL GRENEN ROTTE RDAM HOUTLAAN 19 GEZAAGD GESCHAAFD nuia-mnibminuin iirnr nn nnn rnniim visser zonen SOLIEDE GELDBELEGGING A. Meubelmakers Rotterdam WoonhuisLambertusstr. 101 Werkplaats Schoutenstr. 131 F 7.SO PER WEEK VüluEMS HUURKOOPSYSTtEM TE KOOP SCHIEBROEX Vestibule, Traopen- teuten. In het Prinsenpark te Apeldoorn, nog enkele perceelen bouwgrond TE KOOP Prijzen: 3.—, 4.en 5.— per Ms. Te bevragen bij: Tcunisbloemlaan 1 te 's-Gravenhage is gevaarlijk Laat direct RAMEN, DEUREN enz. van MET AVI" voor zien. (Metaal-Tochtvilt) Brengt meer gezellig heid in huis. Bespaar kolen. SIERLIJK-EENVOÜ DIG - PRACTISCH Vraagt gratis demonstratie i'.iiiiiniHimiiiiiimiiiiioi iiniiiuiininiiiiiiiiuiRon J. R. C. SONNEVELD LOOD- en ZINKWERKER Aanleg van Ons- en Waterleiding BADEN BADKACHELS MASTIEK-DAKBEDEKKING ROTTERDAM Woonhuis: Willam Buytowachstraat 193a Werkplaats: Si Lauranastraat 95 TELEFOON 10414 N.V. HOUTHANDEL 7„ Firma J. G. ALBLAS WADDINXVEEN TELEFOON No. 6 OPSLAGPLAATS ROTTERDAM aan den Zwaanshals No. 203-205 Telefoon No. 40891 N.VJtON.VEREENIGDE TAPIJTF ABRIEKEN ROTTERDAM 9VIIJ. „NIEUW-EIGENHUIS" N.V. ■1 J. Pzn. Coenstraat 21, 's-Gravenhage, Tel. 73952 jg le HYPOTHEKEN. Rente huizen 5%, g 1 anderyen 4*4 B Bouwcredieten - Financieering - Voorschotten 1 B. SEVBNGA A Co. Esscnburgstraat 71a TeL 36566 ROTTERDAM H.H. Automobilisten!. Gaat U naar Den Haag? Dan naar Hotel KUYS WITSENBURG Voor logeergasten gratis Garage aan huis beschik 1 baar. Parkeerplaats voor minstens 20 wagens LOGIES MET ONTBIJT vanaf 3 Gld. 1 Hotel KUYS WITSENBURG HAAGWEG—RIJSWIJK-DEN HAAG i Houlh. v/hN.v.J. van Schijndel §Co. Hooiakantoor. Opslagplaatsen, óageru en schaver ANNO 1833 Oost-Admtrnlileitsknde47 Roltentam Nnmtuhnven - Boerenqnt varkensstal werd gebruikt Dit feit maakt haar inziens het huis bijzonder kostbaar, daar naar Amerikaansche begrippen een 'S-GRAVENHAGE IN 1930 Snelle groei. Voldoende woningvoorraad. O-penbare aan- n. Ongunstige arbeidsmarkt. Aanbestedingen. Nam de woningvoorraad door nieuwbouw in 1930 in vrijwel gelijke mate toe als in 1929, en heeft du^ de bouwbedrijvigheid in dit opzicht niets te wenschen overgelaten, ook de totaalbedragen waarvoor openbare aanbestedingen plaats hadden, m^ken in vergelijking met voorafgaande jaren geen slecht figuur. Men zie slechts de volgende eijfers: Enkele gegevens ontleend aan publicaties van het Gem. Statistisch Bureau te Den Ilaag stelt in staat een alleszins betrouwbaar oor del te geven over wat de Hofstad en haar be volking in 1930 ervoer, speciaal wat betrert de woningmarkt en de gehouden aanbe stedingen. Den Haag ls onder haars gelijken zeer zeker de snelst groeiende stad in zielental. Ook in 1930 bleef de vestiging het vertrek verre overtreffen, de sterfte was lager dan gewoonlijk, het geboortecijfer bleef bevre digend. Een en ander beteekent een toename van plm. 10.000 inwoners. Nog geen 5 jaar ge leden telde den Haag 400.000 inwoners en op het moment van de elfde volkstelling zullen we reeds belangrijk over de 442.000 heen zijn. Da Woningmarkt. De Inderdaad zeer groote bevolkingstoene- ming, welke we reeds in het jaar 1930 rele veerden, heeft uit den aard der zaak even als in de voorafgaande jaren geleid tot snellen en belangrijken aanbouw van nieuwe woningen. Dc toeneming van den woningvoorraad, heeft met den bevolkingsaanwas in 1930 ge lijken tred gehouden. Met andere woorden de gemiddeld woningbezetting d.i. het aan tal inwoners per woning is gerekend over den geheelen woningvoorraad onveranderd gebleven. De navolgende cijfers mogen zulks aan- toonen. Aantal Aantal Ver woningen inwoners hou- dingscijfex 100.594 104.429 107.043 110.373 113.127 31 Dec. 1926 1927 1 Nov. 1928 1 Nov. 1929 1 Nov. 1930 408.630 416.181 423.836 432.036 441.801 3.96 3.90 Zóó gezien kan dus worden aangenomen dat de woningvoorraad in deze stad vol doende was en is gebleven (rond 2900 wo ningen werden aan de markt toegevoegd). Intusschen is gebleken, dat de in dit jaar gepubliceerde woningtelling en het aantal leegstaande woningen, dat in die lagere huurwaarden, mede in verband met nood zakelijk gebleken krotopruiming cn onbe- woonltaarvcrklaringen, groote behoeften op bevrediging wachten. Speciaal in Scheve-' ningen en in de oude binnenstad. Van de 2993 nieuw gebouwde woningen tot 1 November j.l. behoorde er geen enkele aan de gemeente en slechts 102 waren Ver- eenigingswoningen. In uitvoering zijn thans nog 3691 wonin gen, waarvan 602 betreffen gemeentelijken en verccnigingsbouw. De 227 gemeentewo ningen daaronder hebben speciale bestem ming (ouden van dagen en groote gezinnen). Minder dan in 1929 toen 2 42 woningen gesloopt cn onbewoonbaar verklaard werden werd om die reden in 1930 aan den voor raad onttrokken, n.l. slechts dc helft: 120 wo ningen» Totaal bedrag Jan. der aannemingssommen. 5 1926 f 6.103.165.— 1927 4.402.851-. 1928 7.306.572— 1929 4.235.518— 1930 (9 mnd.) 5.577.761— Opmerkelijk is ln dit verband het feit, dal de arbeidsmarkt voor het bouwbedrijf zoo be duidend slechter is dan in 1929, zoo in Y bijzonder voor de schilders. De gewijzigde toestand kan nu niet veroorzaakt zijn door gebrek aan nieuwbouw. Het zal hem dus vooral in onderhoudswerken moeten zitten en hier spelen dan de zuinigheid en voor zichtigheid van het publiek in verband met de onzekere tijden een zeer voorname rok Vooral in vergelijking met het jaar 1929 moet de toestand in 1930 ongunstig go noemd worden. Tweemaal zoo groote werkloosheid als in 1929. Bouwbedrijf, schilderbedrijf, meu belmakers- en behangersbedrijf, hebben om vangrijke werkloosheid, waarbij zich vooral de toestand in het bouwbedrijf heeft toe gespitst. He. Amsterdamsche Saneeringsplan. Voert naar de vernietiging, naar de radicale uitroeiing van een groote groep nijvere medeburgers, de particuliere bomvers en huiseigenaren. Sombere, dreigende onweerswolken pak ken zich samen boven het terrein van hot particuliere bouwondernemers- en huizen- exploitantenbedrijf hier te lande. Aan den eenen kant komen opdagen de gevolgen der algemeene oeconomisohe cri sis: lagere huren, reeds nu gevoelig merk baar in winkel-, magazijn- en pnkhuisper- ceelon, en ook in verschillende woontypen, alsmede het daarmede samengaand euvel van huurschuld, contractverbreking, ver- waarloozing door huurders en leegstaan, nin* en van de andere zijde zwaaide 't roode over I besta heidsspook feller en feller den fakkel over nieuw- en oud-bouw, en wint dag aan dag meer terrein in den strijd tegen de parti culiere bouwondernemers en huiseigenaren. Waar moet dat heen? Naar de vernietiging, naar de radicale uitroeiing van deze groep nijvere medebur gers. De overheidsbomv moet voorop, de winst beoogende particuliere bouw mag hoogstens zoolang hij nog niet radicaal vernietigd ri. ëen zwakke aanvullende rol spelen bij de gratie der De Mirandas. Kcppler's. Bakker Schut's e.a., respectievelijk wethouder en Dir. van Publ. Werken te Amsterdam en Directeur Dienst Stadsontwikkeling cn Volkshuisvesting te Den Haag, allen sociaal democraten. En onze katholieke Minister Verschuur ziet de. boomen in het bosch niet, en zegt nog steeds bij oificieele en niet officieele gelegenheden dot alles bij het oude blijft: dc particuliere bouw voorop, de orerheidsbouw aanvullend! Zal deze Minister .het Saneeringsplan voor Amsterdam-' nu tijdig doorzien, cn hier eens een krachtig halt toeroepen? vraagt „Ons Eigendom". Het blad noemt liet groote saneerings plan voor Amsterdam niets meer of min der dan de laatste sprong naar de vernieti ging van het particuliere bouwondem timers- Ti buizenexploitanten-bedrijf daar ter ste de. Lukt het m Amsterdam, dnn krijgt men dezelfde vertoornng door het geheele land! De krotten-buurten moeten verdwijnen, heet het; oud-Amsterdam, dat. in lompon als het ware gehuld is, moet een nieuw kleed krijgen! Doch de werkelijkheid is anders! Zeker: wij kunnen aannemen, dat oude Stadswijken, welke haar tijd hebben gehad, moeten aangepast worden aan ver- keers- en andere omstandigheden. Wij kun nen ook erkennen, dat een woning als wo ning nu eenmaal niet eeuwig kan Mijven bestaan. Maar dan heeft de gemeentelijke overheid van Amsterdam, wanneer zij meent, dat dit oogenblik voor de betrokken stadsgedeelten en de daarin gelegen perceelen thans is aangebroken, een anderen weg tc volgen als thans door haar wordt voorgesteld: op de eerste plaats moet zij duidelijk en klaar de noodzakelijkheid ran deze ingrijpende be moeiing mot het private eigendom van de betrokken bezitters aantoonen, vervolgens in haar z.g. Saneerings-voorstel doen blijken, dat zij volledig naar recht en billijkheid de eigenaren wil schadeloos stellen, en ten slotte perspectieven openen voor een nieu wen opbouw daar ter plaatse en aldus via het particulier bouwondeniemersbcdrijf. Van dit alles is in het Saneeringsvoorstel van B. en W. van Amsterdam echter nlat het minste tc bespeuren: dit voorstel beoogt zonder re delijke motiveering zich meester tc maken direct of indirect van duizenden perceelen beneden de eigenlijke waarde, en nu aniotie van de aangegeven perceelen, de geheele omgeving te behoerschen, waarbij nog komt. dat voor dc gezinnen, welke door deze „sa neering" elders in de stad zullen moeten worden ondergebracht, reeds vooraf nage noeg elke particuliere medewerking stelsel matig wordt uitgesloten, en gemeente Ikniw wordt voorgesteld» of beoogd. Hm- ligt des Fudok kern.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1931 | | pagina 11