ECONOMIE
WOENSDAG 17 DECEMBER 1930
BINNENLAND.
NEDERLAND--DUITSCHLAND
De Min. van Buitenl. Zaken heeft een com
missie ingesteld voor de onderhandeld.gen,
die met Duitschland, als gevolg van afspra
ken, onlangs te Genève tusschen lo Ncder-
sohe en Duitsche regeering getroffen, binnen
kort gullen plaats vinden.
Als eerste en tweede voorzitter zijn respect,
aangewezen dr. H. C o 1 ij u en dr. jA. Nb-
d e 1' b r a g t.
De Min, van Arbeid heeft aangewezen de
heeren ir. J. A. Kalff en nu. M. P. L. bteer-
berghe; de Min. van Binnen!. Zaken de hecrcn
fr. Hi. J. Monsholt, inspecteur van den land
bouw en ir. R. P. Bonthuls, rijkstuinboawcoT>-
tul ent, en de Min. van Financiën den hoer Ij.
Sfeye rs chef van de afdeeling invoerrechten
i accijnzen aan 't departement van fin&tctën
De heer Wolff, hoofd der handel safdcellng
m Hr. Ms. gezantschap te Berlijn, neemt
geeneens aan de besprekingen deef. Het secre
tariaat der. commissie zal worden waarge
nomen door mr. C. J. M. Schaepman.
Fen voorbereidende vergadering is reeds te
den Haag gehouden.
PROVINCIALE STATEN VAN
ZUID-HOLLAND
i-product J,
Vraagt het Uw schoenmaker
tengewoon Jammer vinden, indien werd beslist
overeenkomstig het afwijzend advies van Ged.
den Commissaris der Koningin stat b=pIeit de toekcmlfaK vao mbsidie.
xii gronKrirnprieek- Ji, m
PROVINCIALE STATEN
Naar we vernemen, zal de heer D. Lij-
berse (A.-R.), Arnhem, bij do as. vcrlclv
zing van leden voor die Prov. Staten van Gel
derland geen oandidait.uur meer aanvaarden.
De heer R. Bol ten (C.-H.) s'elt zich niet
herkiesbaar voor de Staten van Groningen.
In den foyer van het Gebouw vóór Kunsten
en W. te Den Haag. kwamen gisterochtend 11
uur de Provinciale Staten van Zuid-Holland in
tweede gewone zitting bijeen, onder voorzit
terschap van den Gommis
Jhr. Mr. Dr. H. A. van Karnebeek. i Mevr> c o h e n-T e r v a e r t-fs r a 1 s (lib)
De Voorzitter opende de bijeen oms |-gaat accord met het afwijzend advies van
met een woord van uitlegging waarom do 0ed staten> evenals do heer Eerste n(st.-g.)
Staten ditmaal m dit gebouw bijeen geroepen Dp heer Werker (v.d.) wijst op den yeel-
ziin. 1 zjjdigen arbeid van het bureau, dat het eenige
Bij punt 4 der agenda, een verzoek tot wij- dat omvat wat d]t gebled ge-
I ziging van de reclameverordening, bep e i gevens en adviezen wordt verlangd.
1 heer De Visser (Comm.) maatrege.en te- D<? heer Heukels (Gei Staten) erkent,
gen ontsiering van het landaïhapsschoon. dat ]ie(. bureau zijn taak totnutoe volledig
De heer Schaper (Ged. Staten) c j heeft verricht volgens de bedoelingen van dol
Btateert, dat de toestanden onze Provincie op ^jchters. Het deed dit bij een begrooting van
dat gebied gunstiger is dan in andere provLn- f sooo_ yoor 1931 Jg d)e begrooting plotseling
dén; o.a. Groningen. Intusschen ls ln verband vt!rhoogd mct f 9000> waaidn f 4250 tneer
met de welstandseischen verbetering moge- ga]arjs voof leidin? en hulp (waarvoor op 1
lijk, althans voor vele gedeelten der provincie.de begrooting van 1930 slechts f 7Ö0 als tege-
Do heer B raat (Plattel.) ach moetkomlng was uitgetrokken) i3 begrepen.
6tand niet hinderlijk en wijst op e I gpr. nieent, dat dit niet anders kan worden op-
sten die voor vele landbouwers rut g 1 dan ajg een karakterverandering van het
van reclameborden voortvloeien. bureau, om welke redenen Ged. Staten voor-
Na re- en dunliek wordt overeenkomstig stellen afwijzend te beschikken,
advies van Geden. Skaten afwijzend op het j VOorstel van Ged. Staten wordt met 44
verzoek van het Instituut Stad en Landschap stemmen aangenomen,
van Zuid-Holland) dat een verbody.an ree1- bet voorstel tot vaststelling van een re-
mes zelfs voor pigen zaak of bedrijf behelsde,giernenb voor de waterschappen, geheel gele-
terwiil Gedep. Staten niet verder willen gaan g.pn jn Zuid-Holland, ter uitvoering van art.
126 der ambtenarenwet 1929. vraagt de heer
Schoolnicuws.
HOOGER ONDERWIJS
In do gedachte van het nieuwjaar ligt het
symbool van levensvernieuwing, het ons
opnieuw geven aan God en Zijn dienst.
Na deze toespraak, waarop uit den aard
dpr zaak niet veel bespreking volgde, ging
do vergadering verder mot huishoudelijke
zaken.
LAGER ONDERWIJS
Prof Dr. Jac. van Glnneken, de bekende
filoloog, die eertijds voor vereenvoudigde
spelling geijverd heeft, doch van overtui
ging is veranderd en van voorstander zelfs
fel tegenstander is geworden, schrijft in een
wetenschappelijk zeer belangrijko reeks ar
tikelen in de „Maasbode" iets, dat een ge
heel ander licht werpt op den maatregel
van Minister Terpstra, dan daarin vrij alge
meen wordt gezien.
Na aangewezen te hebben, dat de tendenz
BOOTTREIN „NEDERLAND"
giers, in w t
van St. Aldegonde, tengevolge van de zware
bezetting na Bazel in twee gedeelten zal wor
den gesplitst, welke respect, via Zevenaar en
Ni'mogen zullen rijden.
Beide treinen worden te Arnhem gecomb!
ncerd of wel niet een tuaechenruimte van
ongeveer acht minuten na elkaar via Utiecht
naar Den Haag doorgevoerd. De passagiers
nier bestemming Amsterdam zullen aldaai op
de reeds gepubliceerde tijden aankomen, dar
wèl een weinig later met "en extra trein. De
aankomst te Rotterdam (Maas) blijft onge
wijzigd.
Land- en Tuinbouw.
ALG. VEREEN. VOOR BLOEM
BOLLENCULTUUR
DB 169e VERGADERING.
(Vervolg.)
Na oproeping der afdeel Inge n worden do
notulen goedgekeurd.
Tot voorzitter werd met alg. stemmen
herkozen de heer E. H. Krelage te Haarlem.
In de vacature P. Bakker Wz. word als
bestuurslid gekozen de heer J. Valkering
Tzn.-Te Limmen, met 183 van de 260 stemmen
In de vacature Jan de Graaf! Werd als
bestuurslid gekozen de heer J. C. v. d. Meer
te Noordwijk met 128 van 251 stemmen.
Óp den heer Philippo te Bennebroek wer
den 123 stemmen uitgebracht.
Een voorstel tot statuten-wijziging, waarhij
aan leden en lid-leerlineen verboden wordt
cm eenigerlei wijze ten diensite van een pieh
lid .-,hulp of medewerking te verleunen tot
liet aangaan van een overeenkomst, werd
met algem. stemmen aangenomen.
Een voorstel tot het instellen door de
Alg. Vereen, van een keuringsdienst op
ziekten en zuiverheid van bepaalde geslach
ten bloembollen voorloopig alleen voor
tulpen werd aangenomen met 148—90
stemmen. Over een voorstel van de afd.
Schoten—Velsen zal het hoofdbestuur vol
gende vergadering prae-advles uitbrengen.
Aangenomen werd een voorstel tot wijzi
ging van art 16 van het Hutoh. reglement.
De begrooting 1931 werd goedgekeurd,
sluitende in ontvangsten en uitgaven op
t 79.500.
Bij de rondvraag hield de afd. Hillegom
een langdurig betoog tegen de irreëele han
del in bloembollen.
De afd. Noordwijk informeerde naar de
mogelijkheid facturen en derg. comraercieelc
stukken als drukwerk te verzonden.
Veel werd tenslotte gepraat over de open
stelling van de Februari-bloernententoon-
sielling op Zondag. Het hoofdbestuur had
besloten de tentoonstelling wel op Zondag
geopend te houden. Uit de vergadering rezen
daartegen van velé zijden protesten, die slui
ting op Zondag bepleitten, evenals ook de
Kersttentoonstelling op eersten Kerstdag ge
sloten zal zijn.
Het hoofdbestuur zal over dit punt nader
beraadslagen.
dan elschen van welstand te overwe<
t.z t, met voorstellen te komen, beschikt.
Bij 't voorstel tot herziening van de met de
Ver. tot Chr. verzorging van branlcz. in Zee
land aangegane overeenkomst betoogt mvr. D e
V r i e s—B ruina (S-D.),~ dat in plaats van
„werkverschaffing'' behoort te worden gesteld
„actieve therapie", daar werkverschaffing een
geheel andere heteekenis heeft dan de arbeid
der verpleegden. Voorts dringt zij aan op be
palingen dat voldoende gediplomeerden wor
den aangesteld.
De heer Werker (V.-D.) zet uiteen dat
de Staten vooraf in deze herziening hadden
moeten zijn gekend.
De heer Van Baren (A.-R) acht den
term werkverschaffing gemakkelijker begrijp
baar voor de betrokkenen. Overigens erkent
Spr-, dat wat daar geschiedt arbeids- of ac
tieve theranle is.
De heer Borgliols (Gedep. Staten) ant
woordt. dat spoedshalve de thans voorgestel
de weg is gevolgd Overigens sluit Spr. zich
aan bil den heer Van Beren.
De kwestie der aanstelling van gediplomeer
den behoort niet in de overeenkomst thu's Zij
hemt echter de aandacht van Gedeputeerden.
pele (e.-d.) of Ged. Staten niet
wat verder kunnen gaan, door de waterschaps
besturen te verplichten reglementen inzake de
positie van het personeel va3t te stellen. Voorts
zou hij het overleg niét willen zien beperkt tot
vereenigingen ran ambtenaren in do provincie
zelf, doch ook de landelijke organisaties zou hij
in dit overleg willen zien betrokken.
De heer Schaper (Ged. Staten) erkent,
dat landelijke bonden de zaken breeder bekijken
dan provinciale of plaatselijke organisaties.
Waai1 echter het personeel van de waterschap
pen grootendeels in provinciale bonden is ge
organiseerd, daar acht spr. het niet practisch
en niet juist, de waterschapsbesturen tot zoo
danig landelijk overleg te verplichten.
De heer v. S t a p e 1 e wil een principieel 1
uitspraak van de Staten vragen.
De beer Mooyman (t.k.) zou het ver
keerd achten dit tc doen, daar een waarschijn
lijk" verwerping van zulk een motie verkeer 1
zou worden uitgelegd.
De heer Schaper ontraadt eveneens de
indiening eener motie en zegt, dat de heer v
Stnpele, wanneer hij het onderste uit de kar
wil hebben, gevaar loopt, het lid op den neus
GODS SOUVEREINITEIT EN ONZE
ROEPING
De Jaarslulling van Utrechtsch S. S. R.
De laatste vergadering van de Utrecht-
sche afdeeling van S. S. R. in dit jaar was
een ure van wijding. Ds. W o e 1 d 0 r i n k, o
Ned. Herv. predikant te Vreeswijk heeft!'van Kollewijn c.s. is het afschaffen
deze geleld met een toespraak, waarvan de het geheele grammatische onderwijs, schrijft
hoofdgedachte una: lie Spuvereiniteit Gods Dr. van Glnneken, dat het doel der door
cn onze roeping. den Minister gemaakte uitzonderingen,
Ds. Woelderink stelde de hoofdgedachtewaardoor de kern der woordgeslachten
van het Gereformeerd Protestantisme: Hoo j wordt gehandhaafd, juist is: ..het deze Kol
komt God aan Zijn eer? Tegenover het lewijntendenz practisch onmogelijk te ïna-
Luthersche Protestantisme: Hoe zal ik zalig ken om nog verder binnen te sluipen; en
worden? Wanneer men de uitingen van daar, waar ze reeds binnenbrak, hardhan-
dezo verschillende gedachten nagaat, zietdig uit dc deur te wijzen",
men do kracht van de eerste gedachte tegen- Voor hen, die het rnet de Vereenvoudigers
over do zwakheid van do tweede. De school- I niet geheel eens kunnen zijn zal deze toe-
strijd moet bijv. in Duitschland nog begin-lichting van Dr. van Ginneken wel weet
nen; wij hebben dien al uitgestreden. Dat is een groote geruststelling wezen Dr ran
W «7^ v£ maflr'fTn S
«-aarop esn.rdveU - W cn W als.adviseur van Mr. Tcrps.v
optrad, weet
de strekking
grondfout, die
'CwfckGor<l°Xnt°a?BCllouvereln, moet H„m I mee^cnoemden niaatroBcl uitte,aard alles
op alle terrein van het leven dienen. Zoo
Een voorstel van Gedep. 'Staten om aan de te krijgen. De hier Stapele ga tot de betrok-
Prov. Commisole ter bevordering vnn de gei- kenen en rade h™ aan. ^oh landelijk te orga-
tenfoldteri) in Zoid-Holland f 1B7Ó subsidie toe ni™=ren, desnoods bj de katbolleken. (Ge.ach)
l_ .1Ue hl
FUSIE BIJ DE RUNDVEESTAMBOEKEN.
In een gisteren te Groningen gehouden bui
tengewone algemeene vergadering van het
Groninger Blaarkoprundveeetamboek is met boek-
te kennen ten behoeve van den Provincialen en
den R.-K Bond van Geitenfokvereenigingen
geeft den heer D e Visser (Comm.) aan
leiding tot de opmerking» dat Mi een tegen
stander is van splitsing van GeRenfckyereeni-
gingen, in neutrale, R.-K, enChristelijke. Hij
benleit fusie.
De heer Gardenier (S.-D.) sluit zich
daarbij aan.
De heer Braat (Plattel.) wijst erop. dat
de splitsing op ander gebied nu eenmaal be
staat en acht het verklaarbaar, dat zij zich
ook tot de geitenfokkerij heeft uit-wbreld.
De heer Al b 1 a s (H G.S.) bestrijdt de toe
kenning van subsidie aan de R.-K- Geitenfok-
vereeniging.
De''heer Grena de Iongh (Gedep. Sta
ten) verdedig het voorstel on antwoordt, dat
Gedep. Staten bij de betrokken bonden weder
zullen aandringen op het nerren van maatre
gelen teneinde de fusie der beide fokvereenl-
gingen mogelijk te maken.
Fet voorstel wordt aangenomen.
Nog wordt na eenige discussie, welke ech
ter op de persplaats nauwelijks is te volgen,
z.h st- goedgekeurd een voorfltel inzake subsi
die vopr het nemen van proeven ten behoeve
van de varkensfokkerij.
Hierna wordt tot twee uur gepauzeerd.
Na heropening van de vergadering bestrijdt
de heer Van S 1 e e n (s.-d.) "het afwijzend ad-
viea van Ged. Staten op de subsidie-aanvrage a u w
van het Bureau voor Kinderbescherming te I 'i'ü.u'ï,, brtbirt'Ctenrtède Lmog
Amsterdam. mnt dn meerderheid der ingelanden, die de
v olgens Ged. Staten ls aan dit bureau geen opheffing wensrht. tot* overeenstemmir.o t>
provinciaal belang verbonden. Spr. acht dit ar- I geraken. Na twigging van een'ge tegemoet
gument niet steekhoudend en constateert, dat knm'ngen door den heer Schaner nemers
zulk een argument maar al te gaarne wordt go Geden. Staten, wordt het voorstel z.h.st aan-
besigd door een deel der Staten, wanneer het I genomen.
van een of andere zaak om andere redenen nietTe 5 uur in min. wordt de vergadering ver-
wil weten. Er werden toch ook subsidies toe- daagd tot Woensdag 11 uur.
gekend voor de geitenfokkerij en voor het ne
men van selectieproeven met varkens enz.,
waaraan naar spr.'s meening geen grootere
provinciale belangen ziin verbonden. Spr. be
roept zich op een advies van den inspector
van het buitengewoon onderwijs., dr. Van
Voorthuyzen, die het nut van dit bureau heeft
aangetoond, dat gegevens verzamelt, die ook
voor de Staten belang hebben.
Mevr. De Buy W e n n 1 g e r-H u I s eb 0 s ,4
(lib.) acht subsidieerlng van dit bureau van-j?ema^kt voor een nieuw te stichten be-
wege de provincie niet noodig. i pouwing In de Jordnan. Deze behou\vIng
De heer Bergmeijer (s.d.) zou het bul- Mre" RM(lkobpe woningen met drie s!anj>
3_ f 5_3o tot f 0.20 per
zijn
tot Indiening eener motie geen gevolg
neven, In het voltrouwen, dat aan de lancl"-
Ujko bonden gelegenheid zal worden gegeven
waar noodig, san het over1 eg deel te nemen.
Het voorstel van Gedep. Staten wordt z.h.st
Bij h"t voorstel inzake reglementcerinc van
den polder De Blesbosch vraagt de heer V 1 i e
lander (lih.) verbetering van den diiken
van dpn Ixjuisn- en Oannmnan^-poldm'. d'e 'm
't belang van den BjeshoFohnojdm- Js te achten
Den hec-**'anden toestand acht hij onverant
woordelijk.
De heer De Kan ter Gfb.) gaat de ge
schiedenis van dezen nolder na.
De heer .Ta n <5 e n Maneschijn (n.-r.)
'fleht. het onhlhUk, dat de omringende klelrc
'polders n'et bifdragen In de ond«rhoud«kósleó
dat a'les zon neerkomen op den jjolder, die
den aanlag h»-*>ft bekostigd, met name aan d«
Vereen. De BIecVoceb.
De heer B c h i 11 h u I s (v.-d.) Is hei piel
den laatF+en spreker niet eens, hetgeen luj
nod«r toel'cht
De heer Schaner (God. Staten) acht het
aangewezen, ast Mt territoir van den pol dei
Do B'^chosch alle. binnen den ring gelegen
Jnfodiikte gebieden omvat
Fet voorstei wordt z.h.st, aanenomen.
Nog ontstaat oen'ge discussie ovc» het voor
stel van Gedep. Staten om geen medew rkiog
te verleen on tot onheffing van het schutsluie;*
van den vereen. BToMnndg^Pen en Km-tenaar-
po'der waarhij de heer D
komt God aan Zijn eer.
Do mensch komt door dio erkenning to
staan tegenover Zijn grootheid. God is on
doorgrondelijk, onbegrijpelijk. Zijn Goddelijk
wezen is ver buiten ons begrip. Maar do
Schritf sperokt toch ook van het Verbond
met den mensch door Gods vrijmachtig wol
fhagen. We komen te staan tegenover
Gods verkioz^g, noodwendig gepaard met
■en verwerping.
In de ve^iv.-ag ligt de roeping, waarmee
God ons roept-We moeten alles verlaten,
om Hem te volgen. Geen lijdelijkheid, maar
activiteit Het leven behoort een offerande
te zijn. 0
üp één woord legde spr. nog den nadruk:
we moeten God liefhebben niet alleen met
ons hart, maar ook met ons verstand.
Als wo trachten In te dringen in de dingen
Gods, is dit ook de wijsheid Gods. Oaarom
staat iemand van hooger ontwikkeling veel
dichter bij een ongeletterd mensch, wiens
verstand ook In Gods dienst staat, dan bij
iemand van dezelfde ontwikkeling, vooi
wicn de dingen Gods een dwaasheid zijn.
Spr. wees in dit licht op de bijzondere
heteekenis van het Kerstfeest Wat God
van ons eischt, n.l. den geheelen mensch,
heeft Hij eerst Zelf ons gegeven in Zijnen
Zoon. Wie zoo heeft liefgehad, mag die niet
ons geheele leven opeischen? We staan
niet tegenover een starre onbewogenheid,
maar God is ook souverein in Zijn liefde,
AMSTERDAM
GOEDKOOPE WONINGEN
Ir. G. Hellingman Jr. heeft een ontwerp
91 tegen 53 stemmen aangenomen een voor- AANKOOP VAN JORDAAN WONINGEN
stel van den heer Joh. E. Luidenbergh te Den Voor de aankoop van 35 woningen in de
Hoorn, gemeente Leens om te besluiten tot Jordaan is besloten een bedrag van f 113.500
fusie met het Nederlandsche Rundveeatam- uit te trekken. Hiermede Is liet sanecrings-
j beek- j pian jn werking getreden.
CHRISTELIJKE OF OPENBARE SCHOOL?
Da P. Nomes, van Den Haag, schrijft in
,4e Goede Tijding" naar aanleiding van ge
maakte opmerkingen betreffende het onder
wijs afin onze kinderen het volgende:
Naar mijn meening moeten gedoopte kin
deren opgevoed worden overeenkomstig de
belofte, die de ouders bij den doop hebben
afgelegd. Een zeer groot deel van de opvoe
ding geschiedt door de scIljoI, die dus van
bijzondere beteeken ls ia De kinderen moe
ten niet slechts onderwezen worden in de
nuttige vakken, die zij voor het dagelijksche
leven noodig hebben, doch bovenal tot men
schen Gods, die in de schepping en in de
geschiedenis de hand Gods overal leeren op
merken. Het onderwijs moet dus gegeven
worden in bepaalden geest en de opvoeding
opgebouwd op een bepaalden grondslag. Wij
kunnen, naar mijn oordeel, siechts spieken
van „Christelijke en maatschappelijke deug
den", als wij den kinderen, ook Christus
zélf prediken. Christelijkheid zonder Chris
tus, don Christus der Schriften, kan ik mij
niet voorstellen.
De aard van de Openbare School brengt
med^ dat do godsdienstige gezindheid moet
ontzien worden. Men moet rekening houden
met kinderen van absoluut ongeloovigen,
evenzeer als met kinderen uit Toxische ge
zinnen.
Om den een niet te kwetsen, moet men
oor den ander zwijgen. Of men moet in
Hfaarsc/juvAMir
Wybert-tabletten zijn
alleen echt in de hygië
nisch verpakte en ge
sloten blauwe doozen
25, 45 en 65 ets.
Weiger namaak
Radio Nieuws.
slekendlenst
inaak. Bm.-l'red. der Kv
te BuEHum 2 Ttldsein.
2.45—3.15 Curt
Tijdsein. 10.3011
door
icj. G Ably,
Handw
HllVl
Tijdsein.
lelden door Ds. G O Donner, Gere
jcvcnlngen. Muzikale medewerking
H. Smit Duyzontkunst. bariton 1
m. IL Smit Duyzentkunst, bnrroonl
ding. 5 Tijdsein.
.rtl".
More
nde uit: Dirk
Mei
6.1Se.30 Cursi
1 Breda, deskundig 1
rmuziek aoor TrfcS
Vo*. looi. Mevr,
Hanny Helder-
or Kaden S. Nlmpoeno, Lc-t-rear MTS.
1 Instituut te Amsterdam. 7308 l'o-
n. S TOdsein. S10.30 Uitzending
.■enlg-lni
uit t
>uja"
BeereleldLng:
le pauze z
ijen namen
over: „Ni
leiding
:-n: Mevr. M. Woenlnk—IVagenti
sopraan. Mevrouw Ocbte l'looy.
e Laren alt. Marcus 1 looyer
Hendrik Koning to Amstordai
Chr. Radlo-Orket
1 Trc
:zt). 1
de Christ Rokn
r liet heilige 'and". 10 30—10.-19
an Vaz Dlas. 10.40--11.30 Gra-
HTJIZEN" (1875 M) KRO. 8—9.15 Platenconcert.
11,3012 Godsdienstig halfuurtje 12 Tijdsein
12,01—12 30 Politieberichten. 12.30—2 Lunchrau-
zlek door hot KUO-Trlo,
HILVERSt'M (298 M) AVRO. 8 Tlfd«?ln. 8,01—
9.50 Gramofoon 10 TUdseln. 10. :i10.15 Morgen
wijding. 10.30—12 Concert 12 Tijdsein 12-01i
-2.30 Hal"
5.306 Cos
-3 Ru-=tpèos. 3—4 Nnalcui
oon 4.305.30 Zlekenuürtj.
-6.30 Sportpraatje 6.307
.30 Engelschc les voor gevorderden. 7.30—9
Iproker. S Tijdsein. S—930 Vftudevllle-progiam-
na. 9.30—10.15 Concert- 10.15 Pcrsber. 10.1511
'opulai: Concert. 11 Uitzending van een klank.-
Ilm. 12 Sluiting
hot gewicht tengevolge van bultc
tizeivorming to groot geworden was. ai
De storing in de uitzending werd doo:
keling van een oude hulp.antenne ln
25 minuten opgehoven.
HET A.V.n O.-CONFLICT.
De „Telearrnar» tich gcldachleti
aansluiting op hetgeen wij gist
onbegrijpelijk en ondoorgrondelijk. Laat die j zoo algemeene en vage termen spreken, dat
liefde dan een vuur zijn, dat in ons brandt I j de kracht er van geheel verloren gaat
Ook het einde van het jaar ligt voor ons. Ik heb niet gespreken over degenen, die
ST1LTEI
STI LT
Kom dus vooral niet met krakende schoenen binnen.
LV.R.O. mot
te bedragen
gefourneerd. Dc
-rooLate doel van
m hieromtrent g
1 loggen, hoewel
herhaaldelijk
1 on ln zijn orgaau
son cn au dor ultoen
.ongerekend en van
EEK GROOTE SPRONG VAK DE N.C.R.V.
dc krachtige actie, welke do
Ver. gedurende de laa-tate
Ned. Chr. Radb
pagandadlonst.
>m (Huize
In de ge-
iededc-ölin;j
ze e d u I-
n d lid
op do Oponbaro School les geven en zou niet
gaarne beweren, dat er onder het personeel
niet gevonden worden, die wel in Christelij-
ken geest zouden willen onderwijzen. Maar
in positieven zin kan dat toch niet gebeuren
gezien het karakter-dier School en den aard
der bevolking.
Dat op de Openbare School als zoodanig
plaats is voor socialistische en communis
tische onderwijskrachten toont toch wel, dat
onderwijzers mogen op de eene plaats sym
pathiek tegenover de Kerk staan en daar.
door invloed hebben op den geest, waarin
het onderwijs gegeven wordt, elders is het
weer geheel andere gesteld. En dan acht ik
het godsdienstonderwijs ook no Kiig. Niet als
aanhangsel, door een predikant gegeven tij
dens of na de schooltijden.
Naar een School zonder Bijbel zou ik mijn
kind niet durven zenden, wanneer ik al
thans gelegenheid had het naar een School
met den Bijbel te sturen".
BEWAARSCHOOLONDER WIJS.
Te Dieren heeft een ingezetene voor do
stichting van een neutrale bewaarschool'*
f20.000 (twintig duizend gulden) geschonken
DE SCHEPPiNG
HET BOEK VAN Prof. Dr H. VISSCHER
door Dr. J. SEVERIJN
II.*)
Dit karakter der wijsbegeerte verklaart
hoe zfj open staat voor den invloed van tal
van psychische factoren, die niet van logi
sche» aard zijn en die ook zoodanige heer
schappij uitoefenen, dat zij hot logische aan
zich dienstbaar maken. De moderne psycho
logie, met name de Rransche psychologen
wijzen op de modoficaties welke daardoor
ln het denkproces worden aangetroffen. Het
gevoelsleven doet een werking uitgaan in.
over en door het logisch denken- Op grond
van deze verschijnselen wordt door don
6dhrljver crltiek geoefend op het intellectua
lisme van Spinoza, Hegel, Herhart, die de
psychische verschijnselen tot het denken
poogden te reducceren en de inonschelijke
ziel in het denken lielen opgaan.
De veelheid van wijsgecrige en rcligieuse
concepties laat zioh verklaren uit do gevoel9-
complexen, die wederom met uitwendige
toestandep saamhangen van geologischen en
cllmatoiogischen aard.
Ip het licht van deze beschouwing stelt de
schrijver zijn onderscheiding tusschen wijs
begeerte on wetenschap. Do wijsbegeerte zal
zich niet kunnen onttrekken aan den Invloed
van de persoonlijkheid, feitelijk drukt de
wijsgeer zijn eigen porsoonlijtóheld ln zijn
systeem uit De beoefenaar der wetenschap
zal daarentegen zijn persoonlijk gevoelen
zooveel mogelijk uitschakelen.
Een en ander leidt tot de conclusie, dat
Het eerste stuk stond ln ons blad van
Maandag 15 December.
I het gevoéls- en denkleven voor elkander een
I bevruchtende werking hebben. In do toe-
I lichting, welke Prof. V. hieraan toevoegt
laat hij zien. hoe in de geschiedenis dor
j wijsbegeerte het intellectualisme een over-
Iheerschende plaats Inneemt Voor Thomas
I van Aquino is het wezen der ziel niet mhi-
der „denken" dan voor Spinoza. Daaren
tegen verschillen de wljsgeerige kunstwerken
van de groote denkers, wijl zij stoelen op
den wortel van het gevoelsleven en gedra
gen worden door een bodem van mvstisch
leven.
Hoezeer ook rellgleuso grondgevoelens zich
I in de geschiedenis deden gelden wordt nader
aangetoond in een paragraaf over het pan-
theïstisch karakter der wijsbegeerte. Hierin
onenbaart zich een conflict, wijl de pan
theïstische wijsbegeerte do identiteit van het
eindige en oneindige proclameert, waartoe In
het denken als zoodanig' geen logischen
grond valt te speuren. Het is oen gevoels-
openbaring, waarin ook do evolutionistische
1 trek van den modernen geest verklaring
I vindt. Daarom ook is deze trok niet nieuw,
maar werkt door do ganscho geschiedenis
heen en werd in den nieuweren tijd tot
1 evolutie-theorie. Haar prototype vindt zij ln
i de leer van Epicures.
I Hoewel men echter geen bezwaar kan
aanvoeren tegen het feit. dat het exacte
onderzoek streng methodisch vasthoudt aan
de mechanische voorstelling, het kan ons
geen licht verschaffen over het eenheidsmo
ment, dat in elk wezen Is en wannioor he'
Is, en evenmin kan ln d'en wee de eenheid
I der wereld verstaan worden. Toch wordt
Iook bij het exacte onderzoek die eenheid
ondersteld. Die eenheid is in ons geestes
leven zoowel als in de natuur gesteld. Wie
de methode der exacte wetenschap omzet in
een wijsgeerige beschouwing, moet <*ez; op
het geestesleven zelf toepassen en ontzegt
daaraan alle oorspronktdijk wezen, d.i. ver
nietigt de mogelijkheid van het kennen.
Het leidt derhalve tot skepsls.
Hoofdstuk IV. De religie en dc wereld
beschouwing.
De rellgieuse wereldbeschouwing ie do
oudste, na de mythenvormlng verscheen een
strikt rellgieuse wijsbegeerte. In den ntomve
ren tijd proclameerde de exacte wetenschap
haar zelfstandigheid en volstrekte onafhan
kelijkheid van wijsbegeerte en religie. De
geest van zelfbezinning verschijnt als een
voortdurende worsteling met de reiigieusè"
vooratelUngéiffi van voorbijgegane geslachten.
Eenerzijds beteekende dit loutering der rell
gieuse voorstellingen, anderzijds bedreigde
dit het rellgieuse leven met de verdorrende
werking ".an het intellectualisme. Daarbe-
neveris leefde het besef der onderlinge onder
scheiding op tusschen religie en wetenschap.
De psychologie wees op dc onderscheiding
thsschon de ratloneele ep affectieve logica.
De wijsbegeerte verloor haar objectieve
waarde er de exacte wetenschap werd bin
nen engere grenzen besloten.
Het gevolg werd een andere waardeering
van het religieuse beschouwingsleven, Ook
de wijsbegeerte is door emotloneele gronden
bepaald en afhankelijk van rein subjecti
visme. Zij is zelfs afhankelijk van religieuse
grondgevoelons. In het religieuse loven vor-
schünen deze in hun natuurlijke reinheid
Hierop volgt een beschouwing over den
genialen Calvijn, die op velerlei gebied be
ginselen heeft uitgesproken, die eerst ln den
loop der eeuwen hunnen rijkdom en vrucht
baarheid hebben geopenbaard. In de Gere
formeerde Theologie, zooals zich deze na
Calvijn ontwikkeld heeft, deed de middel-
eeuwsche wijsbegeerte in haar Platonische
of Aristotelische vormen weder haar Intrede.
Calvijn is van dezen zuurdeescm vrij ge
blcvop. Zijn beginsel is absoluut religieus
van karakter en nooit schroomt hij do con
sequente toepassing daarvan. Zijn bewust-
rijn's leven is zoo absoluut religieus bepaald,
dat zijn ganscho wereldbeschouwing een
emnorisch-religieus karakter draagt.
Do keunis Gods ls als zoodanig van eon
bijzondere orde. Zoo staat het voor Calvijn
vast, dat er in het mensche-lijk bewustzijn
eer. aensus dlvlnitatis, een gewaar
wording der Godheid leeft en werkt als een
natuurlijk instinct De religie is een alge
meen mensch SI ijk verschijnsel. De grond er
van ligt in het menschoijjk wezen, zoodat
er steeds een vatbaarheid is.
Daarbij komt bovendien objectieve open
baring In do schepping. Het religieus be
wustzijn ontwaart ook in alle creatuur iets
van de heerlijkheid van Gods Wezen. De
resultaten der wetenschap beschouwt hij in
dat licht, doch de onderscheidene natuur
kundige wetenschappon worden door Calvijn
volstrekt niet afgeleid uit zijn religieus be-
Allcs noodlgt en dringt tot een kennis
Gods, maar deze Godskonnis is van geheel
andere orde dan wat de wijsbegeerte daar
onder verstaat Zijn beschouwing op de
waardeering der religieuse ontwikkeling,
zooals de historie der menschheid dezè to
zien geeft, grondt Calvijn op die van den
apostel Paul us.
Het reJlg'eusc bewustzijn heeft een eigen
vorm van kennen, onderscheidt zich door
een eigen kenvermogen, dat niet op ééno
lijn staat met het kennen, zooals dat tn
wijsbegeerte en wetenschap optreedt Het
religieuse kennen beweegt zloh in een
andere sfeer, 9taat betrekkelijk los naast
het kennen in de natuurwetenschap. Daar
om behoeft Calvijn nergens eenige vrees te
toonen. Do religie geeft haar eigene waar
deering van de verschijnselen. Als er van
j een Calvinistische kenleer sprake zou kun-
j nen zijn, dan is dit een religieuse-ken -theo
rie. Zulk een kennisleer kan slechts bet ee
kenis hebben voor het Calvinisme als spe-
j cifiek religieuse wereld- en levensbesohou-
I wlng.
Men kan du9 ook geen kennisleer aan
j een of andere wijsbegeerte oritlecnen. Het
1 gereformeerd Protestantisme heeft dit niet
steeds voor oogen gehouden, maar liet zich
spoedig weer brengen onder den invloed
der middeleeuwsche scholastiek. Aan dien
invloed ls de Arminiaansclie strijd te dan
ken. De invloed van Cartesius cn Spinoza
bracht daarom dieper wijziging da n men
aanvankelijk vermoedde. De nieuwe wijs
begeerte zet de religieuse levensfeiten om
in begrippen maakt .20 tot iets, dat zij
ln werkelijkheid niet zijn. De God van den
bidder is een geheel andere voor zijn be
wustzijn dan het Godsbegrip van den den
ker. Het Calvinisme is een absoluut rell
gicuso wereldbeschouwing en ais zoodanig
niet drager ran ken-theoretische elementen,
die als zoodanig-zouden geschikt kunnen zijn
om 'n beheerschende functie to vervullen In de
methodologische structuur van wetenschap
pen, die naar haar object en methode van
andere orde zijn. Dit geldt ook van do
Christelijke religie in het algemeen.
Do Christelijke religie heeft bewezen draag
ster van groote cultureele krachten te zijn.
Dit noemt de onderscheiding tusschen -het
natuurlijke en het geestelijke niet weg.
1 Het wezen der religie wordt niet gekend
uit de beschouwing van het godsdienstig
leven der natuurvolken, doch uit de open
baring in de verschijning van den Hoero
Jezus Christus. In Hem is het volkomeno,
rijkste en schoonste religieuse levensbeeld.
In Christus ligt besloten al wat ons aan
Godskonnis kan worden medegedeeld.
Hoofdstuk V. Het ontstaan der religie.
Do religie ls verworven of in het wvzm
van den mens*1 gegrond. Dc evolutionisti
sche theorie wordt toegelicht en onder cri-
tiek genomen. Zij moet ten slotte leijden tot
verdringing van den geest
Zoover de wetenschap reikt wordt het
menschelljko leven van den beginne door
religieuse grondgevoelens gedragen. De vor
men, waarin het religieuse loven verschijnt
zijn veelvuldig verscheiden. Zelfs kunnen
do religieuse grondgevoelens reageeren
togen bestaande mvligfeuse vormen. Gods
dienstvervolging treft niet de religieus®
grondgevoelens, maar den verschijningsvorm.
De religieuse grondgevoelens, die in nor
malen zin het rellgouse leven dragen, kun
nen e*-n andere uitwerking zoeken op so
ciale, ethische, aesthetlscho of Intellectueele
momenten. Naar nieuwere psyc-hologiscbo
waardeering wordt het zlelewezep bo
schouwd als ln zijn totaliteit als dynamische
eenheid werkzaam. Principieel gezien werd
van ouds het psychisch leven ln zijn hoog
ste openbaringsvormen geïnterpreteerd 8ls
van con metaphysisch beginsel afhankelijk.
In de nrimalre en in de hoogere vormen van
geestelijk leven zijn deze drie (gewaarwor
ding, gevoel, streving; intellect, gevoel, wil)
toch steeds te beschottwen als renctievormcn
van een en dezelfde ziel, functies van reu
levend organisme temidden zijner psychi
sche of sociale omgeving.
