^Bruiur geïhsdft (Lounutl
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
ABONNEMENT*
per kwartaal f 3.25
(RHsctilkklncstiosfen f0!5)
)er week 1 8*21
Voor tiet Buitenland bi) Woke
lijk.-w he ceintuur V—
qtt datreiilkat-.he tending *7s-
Alles bil vouniifhPlallnc
Losse nummers S cent
met Zondagsblad 7 h cent
Eondagsblnd niet afzonderlijk verkrijgbar
No 3220
Bureau: Breeslraat 123 Telefoon 2710 Postbox 20 Postgiro 58936
DONDERDAG 4 DECEMBER 1930
O V G B E N TI e Ml
Van 1 Int 5 rwl, ftlWJ
blke reeel .neer ,022yt
Inge? 4edp«tpi dngeu
van I—5 regels
Elke regel meer .0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor'het bevragen aan het bureau
wordt berekendf0.10
10e Jaargang
Wie zich heden als Kwartaallezer op ons blad doet inschrijven, ontvangt
de tot 1 Januari a.s. verschijnende nummers GRATIS
Abonné's op te geven aan de Agenten of aan de Administratie
WÊÊÊÊÊmÊmÊÊÊiÊHÊm
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
WONDERLIJKE TEGENSTRIJDIG
HEDEN.
Zij, die op grond hunner Christelijke over
tuiging nationale weerloosheid prediken en
ons dat van tijd tot tijd per ingezonden
stuk verzekeren, maken zich toch vaak
schuldig aan wonderlijke inconsekwentie.
We doelen niet op de altijd maar weer
geciteerde tekst: Die het zwaard trekkon,
zulten door. het zwaard vergaan. .Daarover
al zoo vaak gehandeld, dat hernieuwde
bespreking toch geen nut kan stichten voor
hen, die een tekst buiten alle verband en
samenhang te pas brengen.
Neen, we denken nu aan een ons gedane
vraag, waarom Nederland kalm toeziet, dat
de arme belijders van God in Rusland dood
gemarteld-worden en waarom men dit land
niet boycot?
Let wel, deze vraag komt van iemand, die
het zwaard, ook dat der vergelding, zoo ver
mogelijk weg wil werpen.
Blijkbaar heeft hij er echter geen be
zwaar tegen om met economische wapens
te strijden, zonder te bedenken, dat deze
even wreed kunnen treffen als het zwaard
van staal. We weten dat nog maar al te
goed uit de groote oorlog: een volk laten
uithongeren is toch zeker even misdadig
als een aanvallend leger terugslaan.
De vraag, op welke wijze regeeringen en
volken iets kunnen doenvoor de vervolgde
Christenen in Rusland blijve hier onbe
sproken; ze is-trouwens veel gemakkelijker
gesteld dan beantwoord; maar we wijzen
op de inconsekwentie,. dat sommigen, die
weerloosheid prediken om de wreede oor
log. te ontgaan, luide verkondigen, dat de
economische oorlog, wélke heel een volk
bedreigt,.aanvaard moet worden.
Dat klopt niet op_eJkaar.
Even inconsekwent is het te wijzen op het
voorheeld van Gideon, die de overwinning
uit Gods hand ontving en dan daaraan de
opmerking te verbinden, dat het Nederland
sche oorlogsvlootje toch niet meer is dan
bevlagd klompje, waarmee niets is uit
te richten tegen de vloton van Engeland,
Japan en andere staten.
Immers, indien we de bizondere positie
van Israël en de geheel eenige opdracht aan
Gideon niet uit het oog verliezen, dan mo
gen we ons juist op déze geschiedenis be
roepen.
Gideon trok op tegen de belagers van zijn
volk enformeerde een krijgsmacht, zoo
sterk als hem mogelijk scheen; doch ge
hoorzaam'aan God stelde hij alles in Diens
hand en viel de vijand aan met een onbe
duidend. legertje.
Moeten wij niet hetzelfde doen? Een on
middellijk bevel Gods zal tot ons niet ko
men, ook omdat Gods wijsheid de plaats van
ieders woning en de levensomstandigheden
van menschen en volken bepaald heeft en
daarin voor ons duidelijke aanwijzingen
gaf.
Zeker zou het strijden met Gods geopen-
baade wétten, wanneer wij meenden een
vloot te moeten bouwen, welke alle andere
In grootte en bewapening overtrof. Want
dan zouden we daarmee niet alleen het
volksbestaan zelf in gevaar brengen, doch
ook duidelijk té kennen geven, dat we Zijn
Woord niet gelooven, als Hij ons verzekert
dat Hij machtig is om met veel, maar ook
om met weinig te verlossen.
Waaruit echter nooit kan volgen, dat wij
In zorgeloosheid kracht mogen zoeken.
NOGMAALS: DR. NOLENS EN DE
KWESTIE-ALBARDA.
't Wordt vervelend nogmaals over dit on
derwerp te schrijven, doch er is reden voor.
Vooreerst, omdat het met het r.k. dagblad
„Ons Noorden" moeilijk is van gedachten
te wisselen.
Wij schreven, dat Dr. Nolens zich conten
teerde met het salarisvraagstuk en „Ons
Noorden" maakte er van: koketteerde, aan
welke bezigheid we heelemaal niet gedacht
hadden, cn die al heel slecht bij Dr. No-
lèns past.
Wij deden niets dan vragen, en „Ons
Noorden" zegt, dat wa allerlei „sombere gis
singen" maakten en spoken zagen. Dat is
toch niet hetzelfde.
En nu in een wederwoord schrijft „Ons
Noorden", dat wij uit het zwijgen van Dr.
Nolens concludeerden, dat de houding der
S D. A. P. den leider der kath. fractie niet
Interesseert!
Dat alles is toch, dunkt ons, al te haas
tige polemiek.
Intusschen mengt zich thans ook „De
Tijd" in hot debat. Het blad zegt, dat het
ons moet/teleurstellen, omdat het niet aan
alle r.k. Kamerleden kanvragen, waarom
zij zwegen. Doch overigens meent de redac
tie, dat do verklaring van het zwijgen
eenlgszins voor de hand lag. Immers:
Wat de heer Albarda enkele maanden
geleder, verteld heeft, bracht voor ons,
Katholieken, niets nieuws. Sedert het zoo
genaamde Vredescongres van de socialis
tische vakbeweging in 1922, kon het alge
meen bekend zijn, dat de S. D. A. P. en
het I. V. V. zich formeel hïbben gebonden
om het uitbreken van oorlog met de af
kondiging van een algemeene werksta
king te beantwoorden.
Men weet ook, dat hierover in de S. D.
A. P. verschil van meening bestaat. De
heer Albarda behoort tot de leiders, die,
om den half-bolsjcwistischen linkervleu
gel niet te moeten afsnijden, het noodig
achten, af cn toe een mond vol revolutio
nairs phrases uit te storten.
,Of de bedreiging met revolutionair ge
weld ooit zal worden uitgevoerd?
Dat weet de heer Albarda zelf niet en
hij kan het derhalve ook niet zeggen.
Alles hangt af van het antwoard op de
vraag wie op het kritieke oogenblik in
de S. D. A. P. de leiding hebben, de demo
craten of de revolutionairen. En dat hangt
weer af van de andere vraag, nl. hoe de
Nederlandsche arbeiders zelf reageeren op
een militairen aanval, welke tegen ons
land zou worden beraamd.
De heer Albarda is een goed spreker,
maar de gave der voorzegging bezit hij
niet. Bovendien gelijkt zijn positie in de
S. D. A. P. wel eens op- dien van den ge
neraal, die zeide, dat hij zijn troepen
volgde, omdat hijhun leider heette
te zijn. Op de gestelde vragen kan de heer
Albarda thans niet met .ja" of „neen" ant
woorden. Zijn antwoord moet nu wel lui
den, dat het kan vriezen of dooien.
Voor ons is dit echter geen vraagstuk.
Wij weten, dat de S. D. A. P. èn krach
tens haar beginselen, èn door haar revo
lutionnairen inslag, én door haar onver-t
vulbare eischen bijv. op het stuk van dé'
koloniale politiek en de weerloosheid een'
partij is, waarmee regeeren voorshands
niet mogelijk is.
Om dó.t te weten had de leiding der
katholieke fractie een verhoor op vraag
punten niet noodig.
Hierbij omdat we tot een slot willen ko
men, nu slechts een dubbele opmerking.
Waar het op aan komt is de conclusie in
de voorlaatste alinea: de S. D. A. P. heeft
zich voorhands als regeeringspartij uitge
schakeld. Daarmee zijn wij het, ondanks het
woordenspel in deze partij, volmaakt eens,
gelijk uit onze artikelen bleek.
In de tweede plaats kunnen we nochtans
de opmerking niet onder ons houden, dat
in tegenstelling met „De Tijd" en de ka
tholieke fractie, de Regeering, met name
de r.k. ministers, en eenige r.k. bladen een
nadere verklaring wèl gewenscht vonden.
BINNENLAND.
OFFICIEELE BERICHTEN
RIJKSCOMMISSIE GEMEENTEFIN ANCIEN
De Rijkscommissie van advies voor de ge-
meentefinanciën heeft benoemd voor den
tijd van één jaar tot buitengewone leden
dier commissie de heeren F. Kroon, referen
daris bij het Prov. bestuur van Utrecht e:i
W. F. Wijthoff, referendaris ter gemeente
secretarie van 's-Gravenhage.
DIRECTE BELASTINGEN ENZ.
Bij beschikking van den Minister van Fi
nanciën is de inspecteur der dir. bel. enz
J. H. Steegmans te Waalwijk, verplaatst
naar Valkenburg, en aangewezen als hoofil
van de inspectie der dir. bel. enz. aldaar;
verplaatst de inspecteur der dir. bel. enz.
H. J. Danser te Groningen, naar Enschedé
en aangewezen als hoofd van de inspectie
dor 2e afd. aldaar;
verplaatst de inspecteur der dir. bel. enz.
C. van Willigen to Zutphen, naar Waalwijk
en aangewezen als hoofd van de inspectie
der dir. bel. enz. aldaar.
ONDERSCHEIDINGEN
Bij Kon. besl. ie benoemd tot ridder in de
Oranje Naseau-orde pater P. A. E u w e n e,
rector van het St. Elieabeth-Gasthuis te Wil
lemstad (Curacao).
Is toegekend de aan de Orde van Oranje-
Naesau verbonden eeremedaille, in brons,
aan D. K oio y, wonende te Heemstede, voor
man van de afd. plaatdrukkerij der fa. Joh.
Enschedé en Zonen te Haarlem.
16 aan II. F. Waller, directeur van de
Ned. Gist- en Spiritusfabriek te Delft, verlof
verleend tot het aannemen van zijn benoe
ming tot officier der Orde van Leopold II
van België.
DEPARTEMENTEN
Bij Kon. be6l. zijn eervol ontslagen J. J.
M u 1 d e r en D. Duit, onderscheidenlijk als
hoofdcommies en commies bij het departe
ment van defensie.
AUDIËNTIES
De gewone audiëntie van den Minister van
Defensie zal op Maandag 8 December e.k.
niet plaats hebben.
KANAAL APELDOORN-DIEREN
Wordt slechts één brug opgeheven?
Op de vragen van den heer van Rappard
in verband met een voornemen tot opheffing
van een 3-tal draaibruggen over bol kanaal
DierenApeldoorn heeft de Minister van
Waterstaat o. m. het volgende geantwoord:
Aanvankelijk heeft het in het voornemen
gelegen, dé „Loènensche" en de „Ivlabanus"-
brug te vervangen door één hoog gelegen
vastn overbrugging. Bij nadère bestudeering
is hiervan afgezien.
1 Indien do beide genoemde' bruggen behou
den blijven, kan opheffing van de nabij ge-'
legen „Zilvcnsche" brug in aanmerking ko
men, .aangezien daarover slechts,zeer gering
verkeer plaats heeft.
Door deze opheffing wordt zoowel het
scheopvaartbelang als het financieel belang
van het Rijk gediend.
Een beslissing omtrent de opheffing van
deze brug is nog niet genomen.
PROV. STATEN VAN ZE' ND
Door de Prov. Staten van Zeeland werd
aangenomen het voorstel tot liet mogelijk
maken van den afkoop van tollen op wegen,
voorkomende op het Provinciaal wegenplan
Voor het voorstel van het raadhuis te
Veere werd f 10.000 gevoteerd. Een voorstel
«ot verleening van een crediet van f lOOOhO.
voor de electrificatie van SchouwenDuive
land, Tholcn en St. Philipsland werd aan
genomen.
Voorts werd goedgekeurd het verleunen
van een renteloos voorschot van G5.000
vo-vr verbetering van een deel van den weg
St. Janssteen—Koewacht; van S5.000 voor
den weg Aarden burg—St. Kruis.
Het voorstel tot het deelnemen voor
50.000 in hét kapitaal der N.V. „Haven
van Vlissingen" werd aangenomen.
ZUIDERZEESTEUNWET
VOORLOOPIG VERSLAG.
Verschenen is het Voorloopig Verslag no
pens het wetsontwerp tot wijziging van de
Zuiderzeesteunwet.
Yerschillonde leden vragen zich af of men
nu omtrent den aanstaanden algemeenen
maatregel, van bestuur betreffende tegemoet
koming wegens waardevèrmindering van
eigendommen, gerust kan zijn.- Zoo meen
den zij, dat alsnog een stellig antwoord zal
moeten gegeven op de vraag- door den heeh
Kersten in. de Tweede Kamer gesteld, hoe
de regeling vanjde tegemoetkoming 'wegens
"nfwaardevermindêfmg zal zijn, wanneer de
betrokkene komt te overlijden.
Zij 'zouden het daarom op prijs stellen,
indien de Minister in zijn Memorie van Ant
woord aan deze Kamer een zoodanig sche
ma van dezen algemeenen maatregel van
best}uin zou overleggen, dat elke tvrijfel uit-
gésloten is.
Eenige leden verklaarden de methode van
wetgeving hier gevolgd bij art. 6a nieuw,
volgens welke aan den algemeenen maat
regel van bestuur wordt overgelaten het uit
werken van een beginsel, hetwelk in de wet
vaag wordt gedefinieerd, niet te kunnen
bewonderen. Tc meer nu art. 3 der wet
van 14 Juni 1918 regeling bij de wet voor
schreef.
Een lid achtte de aanvaarde oplossing
nadere regeling bij algemeenen maatregel
van bestuur daarom met dit wetsartikel in
strijd. De bedoeling is een Vecht op gelde
liike tegemoetkoming te geven, maar dit
staat niet in de wet terwijl bovendien de
Regeering volhoudt niet van systeem te
zijn veranderd. Op deze wijze komt men
niet tot een deugdelijke wijze van rechts
vorming.
Andere leden waren van oordeel, dat,
waar de wet nu slechts van een „tegemoet
koming" spreekt, wat iets geheel anders is
dan schadevergoeding, de Regeering niet
verplicht is bij algemeenen maatregel van
bestuur volledige schadevergoeding toe te
kennen.
Vele leden betuigden hun instemming met
den inhoud van het wetsontwerp, zooals
die ten gevolge van de behandeling Ln de
Tweede Kamer is geworden.
Sommige leden waren van oordeel, dat
ipdien de onvoldoendheid van het ontwerp
binnen korteren of langeren tijd zich zal
doen gevoelen, de Regeering niet zal mo
gen nalaten meer afdoende hulp te ver-
lecnen.
Van andere zijde achtte men het beden
kol ijk, voor de betrokkener te veel zeker
heid voor hun toekomst te geven, omdat
er voor hen een prikkel behoort over te
blijven zooveel mogelijk zelf het initiatief
tot het verkrijgen van nieuwen arbeid te
nemen. Eenige leden achtten het wensche
lijk het bedrag der tegemoetkoming we
gens waardevermindering ineens uit te kee-
ren, om met dit kapitaal nieuwe zaken te
beginnen.
NEDERLAND-FRANKRIJK
UITWISSELING JONGELIEDEN.
Tusschcn Frankrijk en Nederland Is een
regeling getroffen in zake wederzijdsche toe
lating van ten hoogste jaarlijks 50 jongelie
den van beiderlei kunne, ter opleiding in
eenig beroep of bedrijf („stagiaires").
Do „stagiaires" mogen in beginsel niet
ouder zijn dan 30 jaar. De verblijfsvergun
ning wordt voor één jaar gegeven, met bi]
uitzondering verlenging voor zes maanden.
Gegadigden, die van hovenbedoelde rege
ling gebruik wensehen te maken, en een
werkgever in Frankrijk hebben gevonden,
moeten daartoe bij den directeur van de
Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering
en Arbeidsbemiddeling Bezuidcnhoutsche
Weg 30 tc Den Haag, een schriftelijke aan
vraag indienen.
AUTOVERKEERSWEG
BERLIJN—AMSTERDAM
De provincie Hannover heeft de gelden toe
gestaan voor den aanleg van een grooten
verkeersweg Rheine—Bentheim—Nederland
sche grens, waarmee reeds in April a.6.
[wordt begonnen.
HET KANAAL
ANTWERPEN-MOERDUK
EEN BELANGRIJKE KWESTIE
VOOR BELGIE EN NEDERLAND
De door den Minister van Waterstaat aan
gekondigde verbetering van den vaarweg
door het Hellegat, yvaarvan de totale kosten
fl. 2!500.Ö00 zullen bedragen, heeft de oplos
sing van het vraagstuk der verbinding
Antwerpen—Moerdijk zoowel in Nederland
als'in België wederom midden in de open
bare belangstelling geplaatst
Deze verbetering van den vaarweg door
het Hellegat wordt zooals men weet, een
onderdeel van het door Ir. van Konijnenburg
ontworpen Eendrachtskanaa), waarvan de
trace getrokken is vanuit Antwerpen
(Kruisschans) door het Kreekerak, de Een- j
dracht en het Volkerak en waarin ingeno
men zijn sluiswerken bij Kruisschans. bij
Bath (met een doorsteek van den spoordijk,
die Brabant en Zeeland met elkaar ver- j
bindt), bij Tholcn en ten Zuiden van Din- i
telsas benevens inpoldering van het z.g.
Xnordland bij Bergen op Zoom, waardoor
200 H.A. polderland in cultuur zouden kun
nen worden gebracht, en aanleg van een ver
bindingskanaal van Bergen op Zoom op het
Eendrachtskanaal.
Na het bekend worden van dit plan Ko
nijnenburg door de „Nieuwe Gazet" van
Antwerpen als „Konijnenpijp" betiteld is
de Belgische pers, in het bizonder de „I.loyd
Anversoise" in heftig verzet gekomen en
bepleit zij opnieuw krachtig den aanleg van
een kanaal dat Antwerpen rechtstreeks zon
der talrijke kunstwerken via Bergen op
Zojm,- Roosendaal en Zevenbergen zal vei-
binden met-Moerdijk.
In West-Brabant vindt dit plan onaf
hankelijk van de Belgische motieven en uit
andere overwegingen dan de in België ge
koesterde wensehen in vele kringen
grooten bijval. Steunen de Belgen hun ver
langens op een vlotte, door geen sluiswer
ken en moeilijk bevaarbare riviergedcelten
als Hellegat en Hollanilsch Diep gehinderde
verbinding met Dordrecht e:: Rotterdam,
West-Brabant vraagt een goed geoutilleerd
afvoerkanaal voor 'net vervoer te water
waardoor deze streek uit haar betrekkelijk
isolement zal worden verlost en Bergen op
Zoom, door de verzanding der Ooster Schel
de van bloeiende handelshaven tot „ville
morle" is teruggebracht, een kans zal geven
zijn vroegere welvaart te herkrijgen.
Op bijgaande teekening vindt men duide
lijk aangegeven den tegenwoordigen water
weg AntwerpenRotterdam via liet kanaal
door Zuid-Beveland, Mastgat, Zijpe en Kram
rner (voor de schipperij vaak een ware lij
densweg).
Vervolgens vindt men op de kaart het
trace ontw erpen door Ir. van Konijnenburg
onder den naam Eendrachtskanaal. Het ge
arceerde gedeelte bij Bergen op Zoom geeft
de inpoldering van het z.g. ..Noordland" in
dc Oosterschelde aan evenals het gearceerde
gedeelte ten N.W. van Willemstad wijst op
de voorgenomen verbetering van het Helle
gat.
Tenslotte is op deze kaart aangegeven het
trace van het drx>r de Belgen verlangde
kanaal AntwerpenMoerdijk, zooals de
„Llovd Anversoise" aangeeft en dat, zooals
wij reeds zeiden, in West-Brabant groote be
langstel ling heeft.
/ENBLRCjEJI.
WEMELblNq&l
I ArtlVEKPEfl.
TEcfflwoow AtfTwrypiR -yoTrr^DAK
ELnDKAQ-Hfó-HAMAAL HAA^HtlMAM lATt t*. vPW.
KAUAAL Aitrwrï>mi -MQERjy*. too tup Biiryê. HEJ ZOU
DE HAAGSCHE ANNEXATIE
DE RAADSVERKIEZINGEN EEN JAAR
UITGESTELD?
Naar de Tijd verneemt, is een wetsont
werp in voorbereiding, om de verkiezingen
voor de Haagsche Raad uit te stellen tot
Februari 1932, waardoor dubbele verkiezing
wordt voorkomen.
Indien dit bericht juist is (het ts wel
waarschijnlijk), dan geldt het natuurlijk ook
voor de gemeenten, welke door de annexa
tie opgeheven of wier grenzen gewijzigd zul
len worden.
De maatregel zou voorkomen, gelijk we
reeds vroeger betoogden, dat er twee jaar
achter elkaar een nieuwe Raad zou moeten
gekozen worden. Volgens het normale ver
loop immers zullen er in 1931 verkiezingen
plaats hebben; vindt echter op 1 Jan. 1932
de annexatie plaats van Rijswijk, Voorbuig
en een deel van Stompwijk, dan zou er in
den loop van dit jaar weer een nieuwe Raad
moeten gekozen worden.
Intusschen vernamen we dezer dagen, da-
de voorbereiding zooveel werk met zich
meebrengt, dat uitstel der annexatie tot
1 Januari 1933 ook niet onmogelijk zou
zijn. In dat geval zonden de raadsverkie
zingen natuurlijk wel doorgaan.
AUTO-SNELWEGEN
DE NEVAS BLIJFT VOORTBESTAAN.
Tn een gistermiddag te 's-Gravenhage ge
houden vergadering der Nederlandsche Ver-
eeniging voor Auto-Snelwegen is besloten,
niet tot liquidatie der verecniging over te
gaan, wat vele leden aanvankelijk ge
wenscht achtten daar het denkbeeld, dat de
hoofdaderen van het landverkeer met mob>-
rische kracht moeten zijn uitsluitend auto
wegen, vrijwel gemeen goed is geworden.
Het oordeel echter van verschillende leden
dat niettegenstaande dit feit neg wel dege
lijk een taak voor de Nevas is weggelegd
heeft tot voortbestaan geleid. Over enkele
weken zal wederom vergaderd worden.
OPBOUW-WERK
IN GRONINGEN.
Tc Groningen hebben eenige dames en
heeren van allerlei politieke en godsdien
stige richting, een Centrale Vereeniging op
gericht met het doel opbouw-werk in de pro
vincie Groningen te verrichten.
Rijks- en provinciaal bestuur zullen hun
steun tot dit doel verleenen.
Tot voorzitter werd voorloopig benoemd dc
heer A. van Geuns, tot secretaris de hoer K.
Nielard, secretaris ter provinciale griffie te
Groningen.
OOK EEN VLIEGTERREIN
TE BERGEN AAN ZEE?
Te Bergen bestaan plannen een landings
terrein voor kleine vliegtuigen aan te lég
gen! Daartoe heeft de badplaats dezer dagen
bezoek gehad van de heeren C. Kolff en'.M.
Dutilh, resp. president en bestuurslid van
de Rotterdamsche Aero-club en de heeren
H. de Bruijn, lid van dit club en II. Schmidt
Croue, chef-instructeur van de Nat. Lucht-
vaartschool. Zij arriveerden in twee Pan
dervliegtuigcn.
Men heeft het duinterrein ten noorden
van het tehuis van het Centraal Genoot
schap voor herstellings- cn vawmtiekolonies
bezocht, welk terrein den bezoekers zeer
geschikt voor het doel voorkwam, óók al
omdat het niet te ver van het bebouwde
deel van het dorp is gelegen.
De N.V. Bouw- en Bouwgrond-Mij tc Ber-
genBinnen zal spoedig overgaan tot den
aanleg van een vliegterrein.
HELPT ALLEN MEE
ONS BLAD
IN DE GEZINNEN TE BRENGEN
WAAR HET BEHOORI
DE ALMANAK
NA DRIEHONDERD JAAR OUD NOCH
VEROUDERD.
Bent u ook jong geweest?.... Ik bedoel,
ligt er in 't verreverleden een tijd achter
u, gekenmerkt door Zondagsschool, ge
schuurde of geverfde klompjes en Enk-
huizer Almanak?
Zoo neen, dan zijt ge van den modernen
tijd met zijn Russische laarsjes, poeder
doosje en radio; zoo ja, dan kan ik van
daag met u praten.
Die Enkhuizer. almanak.... ja, dat was een
mysterieus wonder van geleerdheid. Een
boekje, als geen ander boek.
Niet heelemaal zuiver, wat de leer be
treft, te veel'riekend naar het Nut van 't
Algemeen en daarom wat 't Mengelwerk
aangaat als gevaarlijk veroordeeld: maar
anderzijds in de eigenaardige kubusvorm
met stevig glimmend kaft en helderrood lint
toch ook weer zoo'n kostbaar bezit, dat het
altijd op den hoek van den schoorsteen
mantel voor 't grijpen lag.
Elke dag een krant als een boekdeel;
dat kenden we nog niet; hoogstens een
„Opregt" weekblad, iets meer „neutraal"
dan de neutrale kranten van tegenwoordig;
en daarom was dc Almanak een mooie
aanvulling, vooral op ^ange winteravonden.
Eigenlijk begreep je zelf niet, dat je er
telkens weer uren mee bezig kon zijn. En
ons geslacht begrijpt het heelemaal niet.
Slechts zij verstaan mij, die getuurd heb
ben op het rennende paard, de varkens- en
schapenkoppen of het houterige rund, waar
mee achter de data werd aangegeven, waar
,-annecr ergens paarde- of veemarkt was
of zij, die uren spendeerden, om het
doolhufverhaal op te lossen; of zij, die
de beurtvaartverbindingen. de loods- en
havengelden bestudeerden.
Ook trokken de weervoorspellingen (een
heel jaar vooruit, wat nog een andere
prestatie is als die van De Bilt, waar men
hoogstens 24 uren van te voren waarschijn
lijk eenige neerslag verwacht als het pijpe- -
stelen regent!) de aandacht, doch enkel in
de eerste jaarweken. Dat ik ooit van dag
tot dag heb nagegaan of de weerprofeet de
waarheid sprak, weet ik niet meer. En
daarom denk ik waarschijnlijk, dat hij be
trouwbaar was,
Intusschen hoop ik, dat de Almanak voor
1931 het een beetje mis heeft, want hij voor
spelt op sommige data wel enkele mooie, zon
nige dagen, maar de algemeene weervoor-
spelling luidt: Lente: buitengewoon vee!
regen; zomer: weinig warme dagen en ver
anderlijk; Herfst: prachtig; Winter: bijzon
der mak.
Een vroolijk vooruitzicht is dat niet Zoo
langzamerhand denken we regen genoeg
gehad te hebben.
Intusschen: de Almanak geeft heel wat
meer dan weerberichten. Hij is op velerlei
gebied een betrouwbare vraagbaak voor!
boeren, burgers en buitenlui.
Ook nu hij zijn 300ste jaargang heelt
bereikt.
Dat is me toch een prestatie. Van 1630
af elk jaar een almanak en.... altijd in het
zelfde kleed en met dezelfde aartsvaderlijke
opzet, indeeling en uitrusting.
„Almanak voor het jaar onzes Heeren
Jesu Chfcsti 1931; voorzien met dc Jaar
markten, Kermissen, Paarden-, Beesten- en
andere Markten, alsmede Maans op- en
ondergang, benevens de Watergetijen enz."
Dat „enz." beteekent: heel veel mengel
werk en achterin de „Korte Kronijk" der
wereldgebeurtenissen, beginnende met het
jaar I860.
Heel veel mengelwerk. Hoeveel bladzijden
weet ik niet; want er is geen pagineering;
maar zeker SO pet. van het geheele boekje!
En dat in een tijd, dat de wereld over
stroomd wordt met lectuur.
Ja, ouderwetsch is de Almanak wel. Hij
doet zoo echt denken aan het eenzame plat
teland: de Bijbel (elke Zaterdag, wordt een
hoofdstuk uit het Nieuwe Testament ter
lezing aanbevolenj, een stoel en een longo
Gouwenaar bij de, haard èn de Almanak.
Het is een merkwaardig ding; een ana
chronisme in menig opzicht. En toch ook
zoo up to date, dat er elk jaar groote ge-
talen naar stad en dorp en gehucht gaan.
Men moet respect hebben voor de uitge
vers en daarom op deze dag een woord van
hulde en gelukwensch aan de N.V. Druk
kerij E. de Bont en 'Zn., te Rotterdam, dat
zij de 300ste jaargang van Zwaamen's en
Thompson's Rotterdamschon cn Enkhuizer
Almanak voor het jaar 1931 In 't licht gaf
en in den handel bracht.
Het is een merkwaardig eeuwfeest. Van
een zeldzaam boekje: singulier in alles!
Uit de Antirev. Partij.
DE A.R.J.A. IN DE HOEKSCHE WAARD.
A.s. Maandag 8 December hoopt de heer
H. v. d. Berg van 's-Gravendeel, Hoofdbe
stuurslid der Landelijke Organisatie in de
Chr. School te Nmnansdorp op to treden
met een rede, in het belang der A.R.J.A. en
met het doel om te komen tot clubvorming,
DE AJLJA. IN NOORD BRABANT.
Op Woensdag 10 December hoopt voor
de Kiesvereeniging te Fijnaart in de nieu
we Chr. School te Zwingelspaan op to tre
den de heer H. v. d. Rerg van 's-Graven
deel, die de Arja-beweging zal uiteenzetten
en toelichten. Na afloop zal getracht worden
tot clubvorming over te gaan.
