Kou op de Borsf
VRIJDAG 28 NOVEMBER 1930 FERSTE BLAD PAG.
DE ONTWAPENINGSCOMEDIE
DE ONTWAPENINGSCONVENTIE EN
DE ONTWAPENINGSPLICHT
DEK OVERWONNENEN
SCHERP VERZET VAN GRAAF
BERNSTORFF
In de Donderdagmorgen gehouden zitting
der voorbereidende ontwapeningscommissie
werd behandeld het reeds in eerste lezing
aangenomen artikel, waarin wordt be
paald, dat de ontwapeningscanvèntie op
geenerlei wijze de verplichting vermindert,
die zekere staten bij vorige verdragen ten
aanzien van hun bewapening op zich heb
ben genomen.
De strekking hiervan is dus, dat de mld-
den-Europeesche landen, die den oorlog ver
loren hebben, in elk geval totaal ontwa
pend moeten blijven, terwijl de overwon
nen hebbende staten wellicht iets van hun
tegenwoordige zeer sterke bewapening of
bewapeningsplannen zullen laten vallen.
Massigli (Frankrijk) begon met een ver
klaring af te leggen, dat voor Frankrijk dit
artikel een conditio sine qua non is.
Bernstorff aan hot woord.
Graaf Bernstorff legde dan een even dui
delijke verklaring namens Duitschland af.
De huidige ontwerp-conventie, zoo zeide hij,
heeft met ontwapening, althans voor zoover
het de strijdkrachten te land betreft, niets
meer gemeen dan de naam. Wanneer de
meerderheid het artikel aanneemt, zal dit
slechts betrekking hebben op de staten die
do ontwerp-conventie onderteekenen. Graaf
Bernstorff verklaarde, niet tot de laatsten
te zullen behooren. Integendeel zal ge
noemd artikel hem aanleiding zijn om te
gen de ontwerp-conventie in haar geheel to
stemmen. Misschien, verklaarde hij, zijn!
hier in de commissie gedelegeerden, die gc-
looven, dat men mijn regeering een verdrag
ter onderteekening kan aanbieden, dat, in-
plaats van werkelijke ontwape
ning te brengen, den stand der
bewapening te land in de ge-
heele wereld verbergt en inte
gendeel de uitbreiding goed
keurt, door welke on-derteekening men
misschien tegelijkertijd zou willen interpre
teeren, dat deze een vernieuwing
van de Duitsche onderteekenin.g
van het Verdrag van Versailles
beteekent. Ik verzoek u dringend, derge
lijke illusies definitief op te geven.
Wat de Fransche verklaring en het Frai>
sohe voorbehoud betreft, kan het Duitsche
standpunt algemeen hekend geacht worden
en spreekt het vanzelf, dat Duitschland het
eerste ooit wapeningsverdrag slech ts als zoo
danig erkent wanneer de in dit verdrag
vastgelegde tegenprestatie werkelijkheid i?
geworden en wanneer een oplossing, dit.
met de veiligheid van alle staten
rekening houdt, is gevonden. Duitschland
zal ook deze nieuwe ontwapeningscor.ventie
beoordeelen naar den maatstaf, of zij ook
als tegenprestatie voor de Duitsche ont
wapening eindelijk den grondslag der pare-
tetische veiligheid brengt
Engeland naast Frankrijk.
Lord Cecil, die zich in deze zaak geheel
bij het Fransche standpunt aansloot en daar
mee de zwenking voltooide, die in de En
gelsche ontwapeningspolitiek struis de Duit
sche verkiezingen merkbaar was, protesteer
de heel scherp tegen de verklaring van
Bernstorff, ais zou de ontwerp-conventie
niet tot vermindering der bewapening lel
den. Het was hem onbegrijpelijk, dat Graaf
Bernstorff een dergelijke meening kon ver
kondigen,
Bernstorff, den Engelschman beantwoor
dende, vroeg Lord Cecil, of deze van mee
ning was, dat de conventie een verminde
ring der geoefende reserves, een verminde
ring van het oorlogsmateriaal en een beper
king der oorlogsbegrootingen inhiedd. De
ontwapeling te land was aan de ontwape
ning ter zee opgeofferd.
Eén voorstel van de Bulgaarsche dele
gatie, die gesteund werd door de Turksche
en de Italiaamsche gedelegeerden, om een
beslissing over deze kwestie uit te stellen,
en over te laten aan de Internationale Ont
wapeningsconferentie zelf, werd verworpen
met twaalf stemmen, waarbij Duitschland,
Italië, Rusland, Turkije en Bulgarije vóór-
stemden.
De opvatting uitgesproken door den Fran
sohen gedelegeerde Massigli werd krachtig
gesteund door den Pcolschen gedelegeerde
Kasnrzinslcy, den Joego-Slavischen minister
Markowitsj en den Roemeenschen gedele
geerde Antoniade, die een krachtig protest
tegen de verklaring van Graaf Bernstorff
lieten hooren.
Het artikel aangenomen.
Het artikel, dat bepaalt dat de conventie
Van kracht blijft zoolang de in den wereld
oorlog overwonnen mogendheden Duitsch-
Oostenrijk, Hongarije, en Bulgarije de hun
door het vredesverdrag opgelegde ontwape
ningsbepalingen handhaven, werd tenslotte
aangenomen met 14 stemmen er vóór. Tegen
stemden Duitschland, Italië, Bulgarije, Tur
kije en Sovjet-Rusland. Een aantal tijdens
den wereldoorlog neutrale mogendheden, w.o,
Nederland, stemde blanco.
wordt spoedig verlicht door keel en borst
tegen bedtijd met Vicks VapoRub in te wrij
ven. Het werkt als een pap
en tevens als inhalcertoïstei.
door de geneeskrachtige
dampen welke ontstaan.
VApoRu3
I. Af.
Het sluitingsprotocol.
NIEUWE KERKGEBOUWEN
IN BERLIJN
(Van onzen Duitschen correspondent)
Wenn sie lautcn am Sonntag
Das klingel wohl schön,
Dann wollen wir alle
Zur Kirchc gohn
Und wollen versaunmelt am hoilgen
Ort
Uns predigen lassen des Herren
Wort
Lezen wij met boning van de systemati
sche geloofsvervolging in den Russischeh
ideaalstaat der communistische wereldher
vormers, dan kijken wij met een gevoel
De Europeesche Economische Conferentie van dankbare opluchting naar de nieuwe
heeft Donderdag de sluitingsactic goedgi
keurd, waarin de navolgende punten ver-
lo. Verlenging van den ratificatietarmijn
van de overeenkomst inzake een tarieven-
wapenstilstand tot 25 Januari 1931.
2o. Besluit tot het beginnen van directe
onderhandelingen ter vermindering der
douanetarieven op grond van de voorstellen
van de Enigelsche cn Nederlandsche regee
ringen.
3o. Richtlijnen voor de onderhandelingen
tor verbetering van de voorwaarden voor
den afzet van het graanoverschot der Zuid-
oostclijk-Europeesche staten.
4o. De Fransche voorstellen inzake be
handeling van do buiten de tarieven staan
de kwesties (indirect protectionisme).
5o. Verdere bespreking van de overeen
komst inzake het afschaffen van uit- en in-
voerverbcdsbepalingen.
6o. Hervatting van de conferentie inzake
het internationaal recht
7o. Voortzetting van de werkzaamheden
der Europeesche Economische Conferentie.
De onderteekening van het sluitingspro
tocol zou vandaag plaats hebben.
DE POSITIE DER LABOUR REGEERING.
Conservatieve motie van wantrouwen
verworpen.
In het Engelsche Lagerhuis is een conser
vatieve motie van wantrouwen tegen de re
geering van Macdonald, verworpen met 299
tegen 234 stemmen.
DE SOC -DEMOCRATEN EN DE
RE GEERIN G-2RÜNIN G.
Dinsdag begonnen in het Rijksdaggobouw
te Berlijn besprekingen van de leiders der
ociaal-democratische Rijksdagfractie, met
den Rijksminister van Arbeid, Dr. Steger-
wald, over de sociaal-politieke eischen dor
sociaal-democraten, waarvan dezen, naar
men aanneemt, hun verderen steun aan het
kabinet-Brüning afhankelijk zullen maken.
RIJKSKANSELIER BRUNING OVER HET
HERVORMINGSPROGRAM.
Het coat om een nieuwe bnsis.
Tijdens de zitting van de Hoofdcommissie
van den Rijksbond der Duitsche industrie,
hield de Rijkskanselier een redevoering, waarin
hij de richtlijnen uiteenzette, welke de Rijks-
regeering geleid hebben bij het cpsiellcn van
haar hervormingsprogram.
Het program stelt zich tot doel de orde der
Duitsche financien en het herstel van een ge
zonde basis voor het Duiteche bedrijfsleven
met het doel het crediet van Duitschland en
rijn positie in de wereld te versterken en de
politieke en economische vrijheid van het
Duitsche Volk te bereiken. Voor ali'es is het
•n-oodig in 't bewustzijn van alle kringen van
het Duitsche Volk het inzicht te wekken, dat
het er niet alleen op aankomt met liet Her
vormingsprogram de basis te leggen voor een
verstandige regeling der Duitsche reparatie
verplichtingen, doch ook betreft het hier
maatregelen die eveneens noodzakelijk zouden
LITWINOF OP WEG NAAR MOSKOU
Zijn indruk uit de Ontwapenings
commissie.
In tegenstelling met de verwachting, dat
Litwinof naar Moskou zou terugkeeren, is de
Sovjet-Russische Volkscommissaris van Bui-
tenlandsche Zaken over Berlijn naar Moskou
doorgereisd.
Op zijn doorreis door Berlijn stond Litwi
nof, volgens een bericht in de .Berliner Bör-
senkurier", een vertegenwoordiger van het
T.A.S.S.-agentschap een interview toe, waarin
hij verklaarde, dat de Sovjetdelegatie ter Ont
wapeningscommissie te Genève den indruk had
gekregen, dat zekere staten, die dank zij hun
suprematie van bewapening een heerschende
positie in de wereld innamen, vast besloten
zijn hun militaire macht in geen geval te ver
minderen, welke bedoelingen door de voorbe
reidende ontwapeningscommissie gedekt wor-
WAT IS EEN OZILIAAN
Een oziliaan ia een inwoner van de nieu
we republiek „Ozilie", waar de zindelijkheid
heerscht. Men heeft daar n.l. het gebruik in
gevoerd van zeeppoeder „OzR", dat door de
Fa. Wigleven in Rotterdam wordt gefabri
ceerd en slechts 10 ct. per pakje kost. Dit
fabrikaat toont aan dat al wat men méér
betaalt voor zeeppoeder dan 10 ct. per pakje
weggegooid geld is. Wordt dus Oziliaan!
T Af.
kerken, die tien laatsten tijd in het Duit
sche Christenland gebouwd worden. Op de
Keuteche Pressa zagen wij indertijd een
kerkgebouw geheel van staal, dat inmid
dels in Stettin een vaste plaats vond. Ge
heel en al ingenomen waren wc met dit
product van modernen kerkbouw welis
waar niet, maar waarom zouden ook dc
jonge architecten niet eens aan het woonJ
komen?
Een later geslacht denkt over hun werk
allicht anders dan wij. En werden er ook
in ons land niet de laatste jaren vele ker
ken gebouwd in een stijl, die ons eerst
vreemd aandeed? De religieuse architec
tuur zoekt en zoekt naar een nieuwen stijl,
die den geest van onzen tijd weergeeft en
het resultaat van dit streven schijnt mij
nog lang niet bereikt. De profane bouw
kunst behaalde een succes, dat vooral in
Nederland den toon aangeeft en bij voor
drachten over moderne architectuur hoor
de ik in Duitschland reeds menigmaal ons
land ten voorbeeld noemen. Wandelt men
door de buitenwijken onzer groote steden,
dan kijkt men verbaasd naar de sierlijke
combinatie van huizenblok en parkaanleg.
Van huurkazernes, waar de bevolking een
troosteloos bestaan slijt, is allang geen
sprake meer. Ook de minder bcmiddeiJu
burger kan in zijn bescheiden woning vol
op genieten van licht e.n lucht. De volks
gezondheid geeft bij dezen blokbouw den
toon aan en de architecten zijn er op uit,
om het schoone onct het practische in over
eenstemming te brengen.
De woningnood, die zich niet slechts tn
Duitschland na den oorlog bemerkbaar
maakte, kwam den architecten tegemoe:,
gaf hun een wijd arbeidsveld en hierdoor
werd hun een schoone gelegenheid gebo
den, om het resultaat hunner ontwerpen
aan kritiek te onderwerpen. Deze kritiek
is overwegend te hunnon gunste uitgeval
len.
Bij den kerkbouw zijn we helaas nog niet
zoo ver. Ontbreekt hier de belangstelling
van kerkelijke zijde of missen we de archi
tecten, die den geest der kerk in een nieu
wen vorun weten weer te geven? Is het
mogelijk, dat de zorgen om het dagelijksch
leven de belangstelling voor alles, wat met
de kerkelijke interessen samenhing, in de
schaduw stelden?
Hoe dit zij, de onverschilligheid der ja-
ren-van-na-den-oorlog heeft eindelijk weer
plaats gemaakt voor een ondernemings
geest, welke zich ook in Berlijn doet gel
den. In verschillende districten der wereld
stad wordt gebouwd of zijn de plannen tot
nieuwen aanbouw in vollen gang.
Vergelijkt men de ontwerpen met elkan
der, dan ziet men, hoezeer de opvattingen
der architecten uiteenloopen. Ook de meest
modern aandoende architecten blijven in
hun gedachten nog aan den oorepronkeüj-
ken kerkbouw hangen.
Zij rijn daarin al niet veel anders dan wij
zelf. Spreekt men van een kerk, dan denkt
men onwillekeurig aan gotische hogen, aan
romaanaehe basilisken, machtige gewelven
hoogrijzende torens, zooals de geschiedenis
ons die van jeugd aan heeft bijgebracht.
Den modernen architect schijnen deze
echerpgelijnde herinneringen onvrij
sche volk meet zich bewust worden van de i Zj-?P bewegingen te maken
grootte der taak en begrijpen, dat de ernstV.1.^ z«ne.r ontwerpen heeft hieronder
der tijden een samenwerking en offervaardig- i L® Kerken moeten nu eenmaal een
heid van alle deelen van liet volk eischt. I ander formaat hebben als woonhui
De regeering echter moet bij het doorzetten ?on. of mdustrieele romp.exen. Een kern
vsn haar maatregelen bereid zijn ook een J Jf Reen warenhuis. 7.Ü moet n
HET PROCES TEGEN DE
RUSSISCHE INDUSTR1EELEN
POINCARE'S NAAM IN DE ZAAK
BETROKKEN
PROTESTEN UIT PAKIJS
Bij de voortzetting van het proces te Mos
kou tegen de Industrie-partij deelde lv klaag
de mee, dat hij In 192G betrekkingen had aan
geknoopt met een groep voormalige Russi
sche industrieelcn in Polen, welke hem op
dracht gegeven hadden het 5-jaarsplan te
saboteeren. Verder heeft Fcdotow bespre
kingen gevoerd met Baltische firma's, die
hem verzocht hadden details mede te doelen
over de producten der Russische fabrieken
en de verkoopen. In 1923 heeft hij in Parijs
en Berlijn den Russischen industrieel Kar-
pow aangetroffen die hem verzocht had de
leiding op zich te nemen over de organisatie
van samenzweerders te Moskou. K. heeft
verteld, dat hij met Poincaré heeft
onderhandeld over den strijd
tegen de Sovjetregeering. Aan
deze bespreking tusschen Ivarpow en Poin
caré namen verder deel de Russische pe-
troleum-industrieel Lianosow fde voormalige
president van de Noord-Russische regeering
in 1919), de Russische industrieel Rja-
buschinski en anderen. Poincaré heeft de. ac
tie togen de Sovjetregeering toegejuicht, en
tijdens het verdere onderhoud medegedeeld,
dat de Fransche generale staf zich gereed
hield een bijzondere sub-commissie te vor
men, die de effectiefste strijdplannen tegen
Rusland zou moeten voorbereiden en zelf dc
leiding op zich zou nemen. Fedotow legde
er den nadruk op, dat de Fransche generale
staf plannen beeft samengesteld voor een
militairen aanval op Sovjet-Rusland, waar
bij gerekend werd op steun van de bevol
king in het land zelve.
Zaterdag zal te Moskou een geheime zit
ting worden gehouden van het Hooggcrechts
hof, waarin de pers niet zal worden toege-
laten.
In deze zitting zal de beklaagde Krylenko
de namen noemen van de geheimzinnige
agenten van den Franschen Generalcn Staf
K. en R., die zich thans te Moskou ophouden
cn daar allerlei opdrachten van den Fran
schen Generalcn Staf zouden hebben uitgc-
oerd.
Fransch proces te Moskou.
De Fransche gezant te Moskou. Herbette,
heeft Donderdagmiddag een bezoek gebracht
bij den waarnemenden Volkscommissaris
van buitenlnndsche zaken om te protesteeren
tegen het betrekken van Frankrük in het
proces tegen de z.g. Industriceele Partij
Fransche persstemmen.
De Fransche bladen noemen de beschuldi
gingen, door de beklaagden in het proces
der anti-revolutionnniren te Moskou, tegen
Poincaré en Briand ingebracht, belachelijk
en onjuist Zij meenen, dat de verklaringen
van de beklaagden zoo zeer lachwekkend
zijn, dat het geheele proces wel één groote
comcdie gelijkt. Deze zou dan de bedoeling
hebben de aandacht van het Russische volk
af te leiden van hen, die waarlijk verant
woordelijk ziin voor het failliet van het eco
nomische stelsel in sovjet-Rusland.
Dc Matin is van oordeel, dat dergelijke
praktijken verdienen, dat de betrekkingen
met de sovjets worden afgebroken.
maandenlange impopulariteit te verdragen.
COMMUNISTEN EN NAZTS.
Te Keulen werd gisteravond in de Messe-
halle een nat. socialistische demonstratie ge
houden. Toen de nationaal socialisten over
de Hohenzollernbrug naar Deutz marcheer
den, ontmoetten zij een troep van ongeveer
300 communisten. Een botsing ontstond,
waarbij 5 personen gewond werden en een
een levensgevaarlijk schot in de longen be
kwam. Er werden enkele arrestaties ver
richt, waaronder de communistische partij
secretaris Sommer, die verdacht wordt aan
do rel te hebben deelgenomen.
PERZIE HEVIG GETEISTERD
Volgens de „Voss. Ztg." heeft in Perzië een
herige aardbeving gewoed, waardoor de stad
Teheran geheel verwoest zou zijn. De bewo
ners moeten in tenten op het vrije veld ver
toeven en hebben veel van de koude te lijden.
Een bevestiging van <lit bericht van andere
zijde is niet ontvangen.
DE AARDBEVING IN JAPAN.
Het aantal slachtoffers.
In een mededeeling van de Japansche ambas
sade te Londen wordt bekend gemaakt, dat het
aantal dooden, tengevolge van de aardbeving
op het schiereiland Izu thans 260 bedraagt.
DE ONLUSTEN IN PERU.
De politieke oneenigheden tusschen revolu
tionairen en de arbeiders hebben den toestand
to Lima meer gespannen gemaakt. Naar ver
luidt, zou een aantal revolutionairen neerge
schoten zyn.
DE DO. X TE LISSABON.
De DO. X is Donderdag te 15.10 uur van
La Corunha te Lissabon aangekomen. On
dcrweg werclen groeten gewisseld 'met dc
Duitsche kruisers „Köln" en „Karlsruhe".
Dr. Dornier was te Lissabon aanwezig.
Zaterdag wil men naar Cardix vliegen.
SALARISKORTINGEN.
Verlaging der tarieven gevraagd.
Het Bestuur van het Rijksvcrbond der
Duitsche Industrie heeft een motie aange
nomen, waarin op grond van het feit, dat
door de korting der ambtenaarssalarissen
bij de Rijksspoorwegen en de Rijkspostc-
rijen bedragen van reap. 84 en 62 millioen
vrij komen, aangedrongen wordt op spoe
dige verlaging der tarieven.
DE NOBELPRIJS VOOR DEN VREDE.
Södcrblom en Kellogg.
De Nobel-commissie van het Noorsche
Storting heeft beslist over de toekenning
van den Nobelprijs voor den vrede.
De prijs voor 1930 werd toegekend aan
den Zweedschen Aartsbisschop Nathan Sö-
derblom, en die voor 1929 aan den vroegeren
Amerikaansehen Minister van Buitenland
3che Zaken Kellogg, J
arenhuis. Zij moet
haar stijl den geest der eeuwigheid a<
men, in haar gedaante den voorbijganger
imponeeren en den bazceker tot ka.lme
overdenking nopen. Zij stelt veel hocgere
eiechen dan ieder ander product van arciii
tectonischen arbeid-
Deze eigenaardige eischen 6ohijnen steeds
meer door te dringen tot hen, die zich met
den kerkbouw bezig houden. Zoo vrucht
baar aan variaties op eenzelfde thema was
onze tijd 6odert lang niet meer en dat i6
een feit van groote beteekenis, een reden
tot vreugde in onzen somberen tijd.
Men zal zich herinneren, hoe in Neder
land meerdere jaren geleden de kleine huis
jes, welke in vroeger tijden uit practische
overwegingen rontlom de kerken gebouwd
waren, werden afgebroken, om de kerk tol
haar reoht te doen komen. Ik denk hierbij
onder meer aan de Groote Kerk
Haag. Ook in Amsterdam volgde
voorbeeld, zoodat men de statige gebouweii
te zien krijgt inhun oorspronkelijke ge
daante.
Deze als noodzakelijk gevoelde afschei
ding schijnt nu weer sommige architecten
op de gedachte gebracht te hebben, een
andere, betere combinatie te ontwerpen. Men
ziet bouwgroepen uit den grond rijzen, wel
ke de kerk met haar vergaderzaal, pastorie
en kosterij harmonisch trachten te vereeni-
gen.
Van dezen gedachten gang uitgaande is op
't oogenblik Ilans Hertlein in Siemer.sstadt
doende. Hij wordt hierbij ondersteund door
het parochiaal bestuur en zijn werk staal
onder het patronaat der Siemenswenke. Van
het middelpunt, de kerk, gaan twee vleugels
uit naar links en naar rechts, welke paste
rie en gemeentehuis zullen warden. Ondei
„Gemeindehaus" verstaat men hier de ver
gaderzaal voor kerkelijke samenkomsten.
Als het centrum eener groote evangelische
gemeente bnuwde Curt Steinberg in Trep-
tow „de Bekenntniskirohe". De bétrekkeJijk
lage verhoogingen rechts en links van de
entree kunnen nauwelijks torons genoemd
worden en hierdoor valt de kerk onder dc
andere huizen nauwelijks op
Het bouwen eener katholieke kerk is
minder problematisch als dat eener evan
gelische, beh neft zulks ook niet te zijn, daai
immers menig vraagstuk, waarmede de
bouwmeester eener protestantsche kerk zich
moet bezig houden, voor zijn katholieke col
lega door dogma en ritus reeds eerder werd
geregeld en beslist. De katholieke kerk
draagt als kern ihet altaar en van hieruit
gaat de handeling uit tot de gemeente. Hoog
stens is dus den katholieken architect een
variatie cip het oorspronkelijke thema toe
gestaan. De onlangs ingewijde Sankt Mar-
tiauiskirche gaf Josef Bachem de gelegen
heid zijn talent te toonen. Deze trok in
Kaulsdorf algemeen de aandacht cn zoodoen
de werd hem ook de bouw der Augustinus-
kerk in Berlijn toevertrouwd.
Aan den Reuterplatz in Neukölln is men
bezig met het begin 1930 aangevangen bou
wen van een katholieke Sankt Christ>pho-
rus-kerk, het werk van Carl Kühn. Hier
ligt de kerk boven en blijft het parterre ge
deelte als vergaderzaal beschikbaar. De vier
kante toren bereikt een hoogte van veer
Schoolnieuws.
LICHAMELIJKE OEFENING
VOETBAL
WEDSTRIJDEN VAN MORGEN.
CHR, NED. VOETBALBOND»
District Zwollei
n 11—Lie Quick HI
—Sportclub I
-Oiyuipia 1
V.V.'o.' 1—M.V.V. I
Doto II—D.J.K. i
M.V.V. II—Dcbto II
Blauw Wit I—V.C.O. II
ROTTERD. CI1R- VOETBALBOND!
C Olympla 1Eendracht I
Sturmvogcla 11—D.V.V. U
B.V.A. I—Excelsior II
A.B.S.—Unicum 11
eserve Tweede klas
W.1JL. II—V.V.O. II
tig meter. De kerk is uit baksteen opge
trokken en werkt in haar natuurlijke kleu
ren zeer aantrekkelijk.
In Mariendorf zal nu eindelijk ook het
plan, dat reeds veJe jaren geloden werd
aangenomen, maar uit geldgebrek bleef lig
gen, tot uitvoering komen. De oude Teni-
pler-do«rpskerk zal een tweede evangelische
kerk rijker worden. Het nieUwe godshuis
zal op den Kaascrplatz worden gebouwd,
waar reeds eerder een school en een stad
huis hun plaats vonden. Bij het ontwerp
van den architect Steinberg valt hier op den
voorgrond een toren van 50 meter hoogtb
het meest op. Een door vensters omgeven
gedeelte wordt het altaar voor de liturgie
en van hieruit vaJt ook het licht op den
kansel. Bij een prijsvraag, welke juist dezer
dagen voor het bouwen eener evangelische
kerk werd uitgeschreven, viel het mij op,
dat de lichtkwestie aan velen moeilijkheden
biedt bij hun ontwerp. Door een jongen
architect liet ik mij vertellen, dat men veel
voor bovenlicht gaat voelen, zooals dat wel
in ruimten gezien wordt, waar kunstwerkten
geëxposeerd worden.
Juist dezer dagen maakte ik in Lichterfel-
de de inwijding eener langvormige evan
gelische kerk mede, welke door Fritz Sohupp
en Martin Krommer werd gebouwd. In de
door mij bewoonde voorstad Zehlendorf,
gaat het nieuwe gemeentehuis, dat dicht bij
de Pauluskirche omhoog rijst, zijn vol
tooiing tegemoet Pfarrer Mann hoopt het
nog dit jaar in te wijden, althans, wanneer
men het geld tot de inrichting van hot in
terieur bijeenbrengt. Dit gem-ee -huis
maakt met zijn voorplein een voel impo
santeren indruk als het hyper-moderne stad
huis, dat een jaar geleden officieel werd
geopend.
Zoo ziet men, hoe in alle deelen der we
reldstad nieuwo kerken worden gebouwd
Katholieken en protestanten wedijveren
hier met elkander in voorbeeldige harmonie
ter eere van God en Zijn Gemeente.
HOOGER ONDERWIJS
NED. HANDELSHOOGESCIIOOL
TE ROTTERDAM.
Verschenen is het Jaarboek 1929—'30 der
Ned- Verecriiging voor Hooger Hande.s-
onderwijs (Ned. Handelshoogeschool) te
Rotterdam. We treffen hierin aan alle mo
gelijke gegevens en verslagen betreffende
de Vereeniging, de Hoogeschool, het Hooge
schoolfonds, het A. A. van Beek-fonds en
het Avondonderwijs (Voortgezet Handels
onderwijs) Volledig opgenomen is do rede
van den rector-magnificus op 7 Nov. j 1.
over: „Problemen betreffende de vetstof-
wisseling der diabetici" de redevoeringen
van promotor en promovendus ter gelegen
heid van de eere-promoti- van Dr. A. D. A
de Kat Angelino.
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN.
Dr. E. A. D. E. Cnrp, benoemd tot hoog
leeraar in dc Psychiatrie als opvolger van
Prof. Dr. G. Jclgersma, zal zijn ambt aan
vaarden Woensdag 10 December a.s.,
middags te 2 uur, met het houden van een
rede in het groot-auditorium der Universi
teit.
Prof. Dr. H. T. DE GRAAF.
Naar wij vernemen, is Prof. Dr. H. T. de
Graaf, hoogleeraar in de Encyclopaedic dei-
Godgeleerdheid, de Wijsbegeerte van den
Godsdienst en de Zodekunde, aan de Leid-
sche Universiteit, zeer ernstig ongesteld.
CALVINISTISCHE
STUDENTENBEWEGING.
Uitgekomen is nummer 1 der Mededee-
iingen van de Calvinistische Studentenbe
weging. Opgenomen zijn de statuten der C.
S.B., mededeelingen van het Algemeen Be
stuur, kort verslag over 1930, financieel
verslag, /concentratiekampen" (conferon
ties der C.S.B- te Lunteren), in extenso di
openingsrede van den heer C. Veenhof >p
het 13de Galv. Studentencongres, verslag
en mededeelingen over het kampleven der
meisjes (jeugdwerk C.S.B.), internationaal
studentenwerk en van L. J. du Plessis
beschouwing over: „Die Suid-Afrikaanse
Naturelle-vraagstuk van Gereformeerde
standpunt bezien".
S.S.R-
In het jongste nummer van het orgaan
der Societas Studioeorum Reformatorum
komen_ voor een felicitatie aan Prof. Dr.
J. F. Koksma; een gedachtenwlsseling over
de beteekenis van Unie en disputen voor
het afdeelingsleven (te Amsterdam), eer
„herf6trede" van den praeses van een Am-
sterdamsch oratorisch diepuut en onder
scheiden mededeelingen.
„TUBA".
Het Studentencorps „Nil Desperandum
Deo Duce" aan de Vrije Universiteit geeft
thans een eigen orgaan, „Tuba" genaamd,
uit. Dit corpsorgaan, dat mededeelingen,
beschouwingen en redevoeringen bevat,
verschijnt iedere maand.
LAGER ONDERWIJS
ONDERWIJZERS NAAR INDÏE!
In de „School met den Bijbel" leidt D. de
noodklok voor de Christelijke Scholen in
ons Oost-In-dië. Er is groote behoefte aan
onderwijzend personeel.
Hij schrijft o.m.:
„Als het u niet schelen kan, hebben
u ook niet noodig.
Maar als het u wel kan schelen, luister
dan.
,..Ta", zei er een, „hij roept altijd om naar
Indië te gaan, maar zelf gaat-ic er niet heen
en zijn kinderen stuurt hij ook niet".
Ja, lieve mensohen! jo hebt altijd en overal
wrange zuurpruimen. Die praten van wat
ze niet weten.
Zelf naar Indië gaan is tij alle menschen
van ons Comité uitgesloten, want ze j
allemaal aan de zonzij van de vijftig. En ais
je over de dertig bent, dan wordt het al
moeilijk. Dus dat gaat niet
Maar Dr. Ilorrenstein wou liever weer
vandaag dan morgen, als hij maar mocht
En Ds. Breukelaar heeft kinderen in Indië,
die er graag zijn. Dc heer Schutte heeft een
dochter in Indië gehad. Mijn kinderen, waar
die zuurpruim het over had, dat ik ze niet
naar Indië stuurde (stuurde, n.b.l) daarvan
zijn er twee in Indië en het zal wel niet
bij twee blijven. Alleen, dit moet ik beken
nen. Venema heeft geen kinderen in Indië
en die dénkt er voorloopig ook niet aan orn
ze er heen te zenden, om dc doodeenvoudige
roden, dat hij ze niet heeft
U ziet dus wel, dat we allemaal zoo'n
beetje besmet zijn. En dat we vrij goed we
ten, wat voor liefs en leeds er in Indië te
ervaren is. En we zeggen allemaal:
Geef-u-op! Bij de Jong! (Den Haag).
Doet het nu!
Ja, maar mijn meisje!
Man, maak geen moeite! Blijf hier, als
je meisje niet wil. We moeten gezinnen heb
ben, die graag naar Indië gaan. Heel graag,
zelfs!
Mijn kinderen? Nu ja, dat moet man van
geval tot geval nagaan. In Bandoeng is
goede gelegenheid voor onderwijs en zoo
zijn er meer-plaatsen. Maar het komt me
toch voor, dat je in Surhuisterveen ook niet
alle gelegenheden vlak bij de hand hebt voor
je kinderen. En zelfs niet in Bingelrade, of
Gerkesklooster of Halsteren. Maar dat je
in Indië beter een paar jongens buitens
huis kunt hebben dan in patria.
Ik spreek daar verder niet over. Wie naar
Indië gaat, die heeft nog zulke groote kin
deren niet. die hij zijn huis zou moeten uit
zenden. En als ze zoo ver zijn, dan weet
ieder voor zich wel, hoe het moet.
Ziekte?
Ja, dat is waar. Hier in Holland is nooit
iemand ziek. Maar in Indië hebben ze wel
eons Van der Scheersche, zijn zelfs wel ver
kouden. En gaan wel eens dood zelfs, wat
hier in Holand nooit gebeurt. Ja, dat is een
nadeel. Daar kan ik niets tegen zeggen.
,,'t Is er zoo warm!"
Ja, dat is het. Indië is snert, heet en groen!
Houd iemand niet van snert, dan zeg ik,
wat mijn moeder altijd zei, als wij wel eens
meenden iets niet te believen: „Dan zet je
het maar zeven voet van je, dan deert je
de reuk niet". Dat zeg ik ook mijn goede
moeder na.
Maar voor anderen zeg ik: Je huis is er
op ingericht, je kleeren zijn er op ingericht,
je werk is er op ingericht. Je heele leven
is er op ingericht. En dan kun je nog heel
lekker in de kou naar Lembang of naar Ko-
peng óf ergens anders naar toe. En je kunt
het betalen. En dan ga je na zes jaar lekker
naar Holland voor een half jaar om wat
langer een frissche neus te halen. En je
komt tot ontplooiing van je persoonlijkheid.
En je werkt aan mooi werk.
Maar als je heelemoaJ niets voor zulk
werk ook voor Zendingsarbeid voelt;
als je niet begrijpt, dat Indië ook recht
heeft op onze kracht, op onze hulp, op ons
zelf, dan moet je niet gaan. Heusoh niet.
Er zijn in Indië al genoeg mensohen, die er
alleen zijn om er van te proliteeren.
Weerbericht.
Het dunne ptJUJe geert den vortgen stam
Hoogste stand te Memel 762.7.
Laagste stand te Roche ford 743.1.
Stand vanmorgen half twaalf 753.3.
WEERVERVV ACHTING
Matige Oostelijke tot Noordelijke, later
wellicht Noordwestelijke wind, betrokken tot
gedeeltelijk bewolkt, mogelijk eenige regen,
weinig verandering in temperatuur.
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen halftwaalf 8.0 C.
29 NOVEMBER
Zonsopgang 7.42 u.; Zonsondergang 3.54 n.
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTEN
OP HEBBEN
Van 's avonds 4.24 u. tot 's morgens 7.18 n.
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
29 Nov. v.rr n.m v.m. nm
Delfzijl 4 45 17 42 flellevnetal. 916 2153
Term-helling 205 1457 Wllkmstart 10 12 22 66
llnrlingcu 2.41 25 25 Hrouwersh. 828 2105
Ilelilwr le 10 40 - Zierlkzee 943 2132
Mem 'Je 23 21 109 Wemeldlnge 913 2156
I imalden 9 34 22 09 Vliselngen 7 34 20.22
II v; Holland 838 2113 Tem en zeil 8 07 20 53
Uo-trr.lsm - 10.23 23 20 Hanaweert 834 21-2»
Denk u Nederland een oogenblik zonder
Indië. Hebt u dat wel eens gedaan?? Dan
worden we een staat, zooals Bulgarije of
Roemenië.
Misschien is het wel de moeite waard er
aan mee te werken, dat dit ndet gebeurt. En
dat kan alleen gebeuren, als we allen mee
werken om aan Indië te geven, waar het
recht op heeft. Allereerstmaar zoek het
zelf maar eens uit. En denk eens over Indië
Studeer er eens wat anders over, dan uw
handboekjes."
UNIE VAN CHR. ONDERWIJZERS.
Aan het jaarverslag 1929-1930 van de Unie
van Chr. Onderwijzers(essen), is liet volgende
ontleend:
Het aantal leden is van 1163 op 1 October
I3z9 gestegen tot 1104 op 30 September 1930;
het getal donateurs klom van .251 tot 263.
waarvan 201 in ons land. Het aantal afdee-
linjren bleef stationair. Door het bureau der
Unie werden 312 adviezen gegeven, o.m. over
rechtspositie, pensioen en wachtgeld dienst
tijd en salaris, moeilijkheden mei bestuur
cn(of) hoofd De salarisactie werd voortgezet
in samenwerking met de andere bij de onder-
wijscentrale aangesloten verecnigingen. De
Unie is in den loop van het jaar toegetreden
tot het Ned. Paedagc giscii Congres en tot d<
Ned. Jeugdherberg-Centrale.
Verschillende ontslagkwesties werden behan
deld, ook enkele, waarin ontslag werd ver
leend wegens „overcompleet" zijn. In al deze
kwesties werd rechtskundige bijstand verleen®
dooi Mr. A. Bruch te Haarlem, der. rechts
kundigen adviseur der vereeniging. In de
twee groote ontslagkwesties te Lemmer en
ï-'rancker kon, ch-or bijzondere omstandigheden.
Air. Bruch alleen consultatief jptreden, en
verleende Mr. Rollema zijn bijstand. De be
grooting voor 1931 is, in uitgaven en ont
vangsten. in tctaal cp f 13.910 geraamd.
BÏNNENVAARTSCHOLEN.
Men verzoekt ons te melden, dat met in-
gang van Maandag 1 December a.s. alle Bin-
nenvaartscholen van het Onderwijsfonds
voor de Binnenvaart, n.l. te Amsterdam. Rot
terdam, Dordrecht. Groningen, Gouda, Zwol
le, Zwartsluis, Hoogeveen, Leeuwarden,
Harderwijk, Harlingen, en Lemmer, zullen
zijn geopend. Binnenkort zal ook te Vlissin-
gen een Binnenvaartschool opengesteld
worden.
SCHOOLTANDVERZORGING,
Te Utrecht had een bijeenkomst plaats
van schooltandartsen. bijeengeroepen door de
Ned. Maatschappij tot bevordering der Tand
heelkunde, ter bespreking van de ervaringen,
in de verschillende plaatsen tot nu toe gedaan.
Uit Amsterdam, Arnhem, Bloemendaal, Dor
drecht. Heemstede, Den Haag, Nijmegen, Zaan
dam Zandvoort waren schooltandartsen aanwe
zig.
Uit de besprekingen bleek, dat het systeem,
zooals dat nu in ons l?nd wordt topgenast, nl.
het svsteem van pronhylaxe en onderricht in
mondverzorring, zeer goed voldoet.
Zonder uitzondering waren de aanwezigen
van oordeel, dat vooral gelet mort worden op
de mondreinising en op 't vroe<rtiidig pankwee
ken van de gewoonte van mondverzorringdoor
het kind zelf. De schooltandart* helpt dus als
het ware de kinderen om oen fr'sschen mond
♦f Icriio-en en zich daaraan te leeren gewennen.
Het spreekt vanzplf. dnt d't tevens ten roede
komt aan wat het. kind in bet algemeen over
reinheid van het lichaam zich heeft eigen te
maken.
Daar bet te vrpezen is. dat er nog veel ver-
koelde denkbeelden bestaan ovpr wat de school
tandverzorring bedoe't. gevoelde m»n algemeen
de wrms'-hob.i-hpjfj. dat pl het mogelijke gedaan
worde, om bij oud-rs en om»oed»rs. gogi-rnte-
autoriMten en -re'fs npg ^el mn
en medici, een luist in-i-ht te K™..rren.
De med-werkin" van bet ond-.rwjj7„n^
soneel in de verschillende scheien, waar
Fchoo'tandver'org-nn- haar roeden invloed
de schoolieurd heeft kunnep bewijzen,
over het plgpmeen zeer genoemd.
Uitvoerig werden b»snrok°n de ver»eh'iiendi
ervaringen, met verzorging van de kmde
ren in hun eigen s«holpn. fhjs met verniaats-
haar instrumentarium, o* in pen centn,ni r,,int
wpar de kinderen dns gebrebt en rr»oi
ten worden. De h«t.»te merte-u hRkt vr"wé
overal moe'b'ikheden voor ond^vr;, 0,^n„
te geven. n-*t veel ongewenscht tijdverlies vooi
alm betrokkenen.
De verzorging in d« scholen zelf leverde nel
gens bezwaren on. fhn tot. een eoede vergelij
king van de resultaten te k»nn«n geraken zal
naar een uniforme administratie worden' ge
streefd, waartoe alle aanwezigen zich bereic
i verklaarden mede te werken.
