m
■OCH
nswtptft»
ENCI-CEMENT
UiTSLAC ©IR
AANBESTEDINGEN
CfliSETON
TE
TE ROTTERDAM
Welstands- en Schoonheids-
eischen voor Nieuwbouw
OBMSCE^IHIOIFIF CEMENT
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN
BOUWBLAD No. 76. PAO. 2
MAANDAG 10 NOVEMBER 1930
SKI BXTÏFS©!]
SIERLIJK EN DOELMATIG 4IJN DE
d. d. p. scHOOsre-umrE*
„SANKEY"
voot rookkanalen van 11, 15, 20, 25 en
30 cM. - Vraagt onze attesten.
Firma RftASSOJS Wzn.
Aelbrechtsplein 3a - Telefoon 31309 - Rotterdam
Mil
i pl.m. 735
voornoemd.
WOENSDAG 12 NOVEMBER
SASSENHEIM. De arch. B. Hoogstraten,
weg 54. Rijswijk, In hotel „Het Bruine f
te Sassenhelm: het bouwen van een dnbbel
nlng aan dc Kerklaan. bestek en teek.
verkrijgb. bij voorn architect.
ZATERDAG 15 NOVEMBER
DELFT, 10 sm. Hot Gem.best.: het bouwe
een bergplaats op het speelterrein op een t<
aan de Brasserskade; inl. op het Bur. van i
Oude Delft 55, afd. Techn. Dienst, op 11
ichle<
i O. W.. Oude Delft 51,
Werken.
Krljgb.
Raadh
NOORDW1JK, 11 sm. Het Gem.best. in
der lokalen van het Raadhuis te Noordwijk: I'
'huisje^op do Al£. Begraafplat
f 5.50, rest. f 2.50,
Raadhuis, Noordwijk.
MAANDAG 17 NOVEMBER
AMSTERDAM. 11 sm. De Dir. van de
éer P. W. der gem. Amsterdam, op ki
i het Raadhuis
•s-GRAVENHAGE, 14 i
in het Florr
ran de bestann-
<tek enz. ad f 2
Stadhulze, afd,
WOENSDAG 3 DECEMBER
s-GRAVENHAGE. 11 sm. De Rijkswaters
u hot gt-b van het Dep. van Waterst. te Dt
tag: het onderhouden van de rlvlerwerken vr
Bergsche Maas. het Heusdensch kanaal.
afgedamde Maas en den Amer, ged de Jart
931, 1932 en 1933, in 2 perc het bestek ligt r
"Not:
-ofd"'
Den Ha:
de dii
lage bij den Ing. te Dordrecht, Nieu-
LEIDKN. De
Ingbouwvereen. „Di
n van 37 woningen
rest. f 10, verkrljpb
te Den Haag
MAASTRICHT
NEDERLANDSCHFABRIKAAT
BBBWMBBWIIlWWIIIIIIBWiyWBBEIIUIMMIIBiyilMiniinilllWlillMnilllllBHBnillBinHIMWiBHDBllllllMlIflllHniHBBBBIinfninCBlBMnUl^
Vertegenwoordigers voor MB8VC JP
ROTTERDAM OMSTREKEN: H» IVlUYu <X UU.
AEL3RECHTSKADE 147b
TELEFOON 30404-30233
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN 'MK
i bij de Alg. Lan
'Zf. 15 5
AALSMEER. (Onderh.).
J. C. Hulseboc
veren van ongeveer: 63000 M.3 zand. 5000 M 3
zwartegrond, 5200 M.2 granlet-koibestratln
15600 M.2 Waal klinkerbestrating: 2900 M.2 KIJi
kllnkerbestrating: 6000 M. trottoirband: het leg
gen van pl.m. 3300 M. riool op paalfundeerlng ir
afmetingen van 0 30 X 0.45 M. tot en met 1 M
diameter: beide best. ad f 1 en de teek. ad f 0.75
(otaal f 1.75) verkrljgb. bij de Administratie van
Gem.werken. Bierkade 4: voor beide best. moet
gelijktijdig, doch afzonderlijk Ingeschreven
een partij betoni
nhout 6 5 X
Gem-best.: het
Zuid-Holland, in het lokaal van het Pi
Best, Korte Voorhout 9, Den Haag: het maker
van een keersluis, deel uitmakende van de wer
ken voor de verbinding tusschen den Holland-
echen IJssel en de Gouwe onder de gem. Moor
drecht, met de bijk. werken: het bestek ligt tei
lezing In het lokaal van het Prov. Best van Z.-
te Den Haag en is te bekomen tegen
kosten bij de fa. Gebr. v. Cleef, Spui 2Sa
Haag en door hoar tusschenkomst In de
voorn. gem. des Rijks: inl. zijn
het Bur. van den Prov. Watersl
Niuewe Uitleg 4 en bij den bouwk. A. Best, Dir.-
keet, Moordrecht, alwaar de staat van aanw. ged.
de week vóór de besteding ter inz. ligt: aanw. in
loco op Woensdag de besteding voorafgaande
vm. 10 uur.
DONDERDAG 27 NOVEMBER
UTRECHT. 11.30 sm. De Dir. der Gem.worken,
In het bur. Achter Cla
Holland
RIJKSWEG ZWOLLE-WIERDEL
De hoofdingenieur van den Rijkswater
staat heeft aanbesteed het maken van een
rijbaan en rijwielpaden van asfaltbeton op
den Rijksweg ZwolleWierdel, met bijko
mende werken. Raming f187.000. Ingekomen
waren dertien biljetten, waarvan één ongel
dig. Laagste inschrijfster N.V. de Geruisch-
looze weg te Heemstede, met f 158.750.
ZIEKENHUIS STAD HARDENBERG
Onder architecteur van Gebr. Wierenga te
Coevorden heeft een aanbesteding plaats ge
had van den bouw van een ziekenhuis te
Stad Hardenberg, voor rekening van het
Groene Kruis. Er waren 48 inschrijvers.
Laagste inschrijver de heer G. van 't Hag,
te Almelo, met f30.299.
WONINGBOUW NIJMEGEN
Bij de door de woningbouwvereeniging
„Nijmegen" gehouden aanbesteding voor het
bouwen van 36 woningen en een pakhuis
aan den Anjelierenweg en de Begoniastraat
te Nijmegen, was laagste inschrijfster de
firma Beker en Van der Kas te Nijmegen
voor f89.730.
VILLABOUW
'S-HERTOGENBOSCH
Bij de te 's-Hertogenbosch gehouden aan
besteding voor het houwen van een villa
met garage aan den Koningsweg aldaar voor
den heer G. de Gruijter. werd het laagst in
geschreven, door de firma Verstappen te
Eindhoven, voor f57.000.
Gemeentehuis Brielle
Postkantoor Bussum
B. en W. van Bussum stellen den Raad
,voor op een terrein aan den Huizerweg al
daar een nieuw postkantoor te bouwen.
Nic
Slachlhuis Sneck
Het door den heer J. de Kok, directeur van
(Gemeentewerken te Sneek, ontworpen slacht
huis is officieel door den burgemeester, den
beer P. J. Hoop, geopend.
vehl
LPHEN AAN DEN RIJN. De r
ch. J Henge-
Laagste Inschr. W. v. d. Breggen-Boet
Wingei
AMSTERDAM. Het Ge
het Gem. Girokantoor.
Kouwelingen f228.500.
Rijswijk, Rijswijk.
J Laagste inschi
/Tjk en Janssens, f 120.860
ERDAM. De arch. Pierre Cuijpers. na
it best. der N.V School vereen. „Hage
het bouwen van een schoolgebouw me.
Laagste Inschr Willem
BUSSUM. De
DORDRECHT. Do Dir. der Gem. Gasfabr.
WEERBESTEN
VUURVAST
ER-GW ZAAGBAAA
Door decellenstructuur is GASBE.TON een prima
isolatiemateriaal tegen warmte, koude,electriciteit en
derhalve aangewezen voor binnenmuren, separatie-
wanden, daken, vloeren en ommanteling van stijlen
en binten. Te leveren in Platen van diverse afmeting
en 5.G.
fèbriekHoode Rijndijk, ZOETERWOUDE
Telef NS 2952
KANTOOR N.V. AEROCRETE - HOLLAND
■■■bb WassenaarscheWeg20den Haag Tel. N? 11334
VOLGENS HUURK00PSYSTEEIVI
TE KOOP
fCHIIBROfK
Vestibule. Trappen-
/cicialam Sïï;k,m5
F. VAN BOVEN
Allard Piersonstraat 14b, le étage *42.50 p. mnd.
Craandijkstraat 3e, Benedenhuis 40.- p. mnd.
Beukclsweg 96b Vrij bovenhuis ƒ50.— p. mnd.
Adres: P. POOT Hzn., Adriën Milderstr. 96, Tel. 31405.
chr. Fa. Florijn, aldai
:rbrug. Laagste in-
's-GRAVENHAGE. De Rljksgebouwendli..
t uitbreiden en verbouwen van het post-, tele-
-aaf- en telefoongebouw te Terneuzen. Laagste
schr. J. A. Moertens, Terneuzen, f 34.925.
's-GRAVENHAGE. De Rijkswaterst.: het
■rhoud van dc werken van het Merwedekar
Zuid-Holland met zijtak langs de Linge
de Merwede, ged. de Jaren 1931, 1332 en 1
lags te inschr. B. M. v. Noordenne te Giess
im. f 36.468.
's-GRAVENHAGE. De RIJksgebouwendlei
Zutphen tot jeugdgevahg<
H. L. Morskate te Lonneki
lanjrs deji^ Rijk
ie grens, tusschen K M. 1.180 en K M. 1.800,
gem. '8-Urnvenhage. Laagste Inschr. L. Tin
r. Willemsdorp. f 5600.
s-GRAVENHAGE. De Rijkswaters
■al, ged. de jai
1931. 19320,|
ialtboinfcie
s-GRAVENHAGE. (Ondei
Kulpei
.-Mij."
Den Haag. perc. 1
een bijz. sch<_
en een gymnastieklokaal op een t
lugo Verrieststrnat. Laagste lnscl
Schiplulden, f 73.900.
GRAVENHAGE. De Rijkswatersl
i. van de Rij«dijk- en oeverwerken
voetsluis, van de Hoornsche hoofdei
irken
iehavi
•edijk
Zuid-Holland, ged. d<
t&Xi
HAARLEM. De Rijkst
Duyn, IJmulden, f 19.000.
bovenbouw
HAARLEM.
HAARLEM. Het
Het verleenen van de bouwvergunning hangt louter af van
het believen der Overheid met haar adviseurs.
In de vorige bijdrage, betreflende hoven-
staand onderwerp, bespraken «ce Je -
keur, verbonden aan een welsta ïdsbepallng,
welke beoogt hei weren van den „aai .stoot",
dien het uiterlijk van een gebouw, Lj.-rein
afscheiding enz., zelf of in verband met de
omgeving uit eer, oogpunt vm welstand
kan geven.
Andere dergelijke bepalingen gaan echter
nog verder, door b.v. alleen voor te schrij
ven, dat „het uiterlijk aanzien van gebouwen
met bijbehoorende terrcinafsche:ding bene
vens de groepeering en de ligging dier ge
bouwen, mede in verband met re omgeving,
moeten voldoen aan eischen van welstand".
Zoodaniqe eischen worden echter in de
verordening niet vermeld.
Een voorwerp kan in ieders oog zóó leelijk
zijn. dat 't aanstoot geeft, beweert men. uoed:
toegegeven! aldus mr. K. J. van Nieukerken
in „Ons Eigendom"; mits men daartegen
over erkenne, dat aanstoot, meer of minder
of geen aanstoot afhange van persoonlijke,
inwendige, subjectieve gevoelens, waarbij
zedelijke en schoonheidsontwikkeling te pas
komt, welke zich uiteraard niet laat meten.
Met het gevolg, dat de goedkeuring van het
bouwplan, dus het verleenen van de bouw
vergunning louter afhangt van het believen
der Overheid met haar adviseurs.
Zoodra men dan óók nog den „aanstoot"
weglaat als grond voor de bouwweigering en
alleen zich bepaalt tot het „niet voldoen aan
:hedé? f 402.100 en f 399.100.
UTRECHT. De Rijkswatei
an de Moffenbrug over de
hr H. C. Geerdlnk,
N.V. Verschure'
UTRECHT,
itlngen e'n'
UTRECHT. De Dir. der N. S.: het maken van
>n ploegbnaswonlng met terrelnafsluitlng op
Schaesberg. Laagste inschr. A. Dec-
aldaar, f 4600. Ggund.
Laagste Inschr.
de Dijksloot i
Kleine Havei
LEIDEN. Het Gem.best.: het uit'
ratings- en rioleeringswerken ai
oudschenweg, aan de Aloëlaan e:
irstr. en aan den Lagen
schr. massa fa. Marcelis e
f7649.
Heemskerk, aldai
Bouwkundig Bureau
C. Henri van Ingen
Ft'dnm. Vlietstr. Sb. Tel. 117iS
Alles tot het vak behoorend
Holle Betonvloer- en
Plafondconstructies
9 9 Vraagt prospectie ol bezoek.
■ui N.V. Eetonfabriek en Techn. Adviesbureau „GORNIC"
lili WADD4NXVEEN TEL. No. 88
N.V. HOUTHANDEL Firma J. G. ALBLAS
WADDINXVEEN TELEFOON No. 6
opslagplaats ROTTERDAM
aan den Zwaanshals No. 203-205 - Telefoon No. 40891
Sedert 1864 het gezochte kwaliteitsmerk
D3JCKERHOFF voor normale werken.
Vraagt bij spoedeischend werk het snelverhardend cement
DiJCKERHOFF „D O P P E L v^§t prospecti.
1jvii.'i i>
LOCHEM. De gem ar
buitenschilderwerk aan
«te inschr. Jansen en H
NUMANSDORP. De
bouwen van'een woonhi
sa, zonder stucadoorsw
Heinenoord, f 5641: atm
des, Dordrecht, f 975.
ROTTERDAM. Het
ROTTERDAM. Het
met bijk. werken vut
namegebouw, deel uit
schestraatweg. den Gi
>uwk. J. Maaten Gzn..
Laagste inschr raas-
li. Gebr. v. d. Wulp,
Soorswerk Gebr. Ger-
(Tarwebuurt).
Administratie- en
van het Zuider Ziel
Verrassend
Het gemeentebestuur van Veere heeft op
advies van den heer C. Barentsen, secreta
ris der vereeniging Nehalemnia, een aan de
gemeente behoord geveltje, vlak bij het stad
huis, laten schoonmaken Het resultaat wa<
verrassend. Voor den dag kwamen niet al
leen hoeken van bergsteen, maar ook een
aardig geprofileerde, laat-Gothische deurom
lijsting met toog, welke dank zij het gevon
dene, geheel kon worden gerestaureerd.
Verbouwing Gerzon Amsterdam
In overleg met het Bestuur der Neder
landsch Hervormde Gemeente te A'dam.
die eigenaresse is van het perceel Kal ver
straat, gelegen tusschen de beide Kapel
stegen, zal de Directie van Gebr. Gerzom
Modemagazijn die aanzienlijk verbouwen.
Een en ander zal geschieden door de ar
chitecten A. Moen en A. Redert.
TOCHT
is gevaarlijk
Laat direct
RAMPN, Dc UREN enz. van
„METAVI" voorzien.
(Metaal-Tochtvilt)
Brengt meer Gezelligheid
in huis. Bespaart kolen
Sierlijk - Eenvou
dig - Practisch
Vraagt gratia demon tralie
L. DAS
ARNHEM's groote kerk
Tot den bouw van deze Groote Kerk of
St. Eusebius werd in 1450 besloten, terwijl
het dwarsschip eerst in de jaren 15261529
is bijgebouwd.
De Groote Kerk dateert uit het bloeitijd
perk en uit den vervaLtijd der Gothiek, ter
wijl het bovendeel van den toren in den
Renaissancestijl is opgetrokken.
De kerk heeft ir plattegrond den vorm
van een Latijnsch kruis; het koor ligt op
het oosten, de toren op het westen.
De lengte binnenwerks bedraagt met den
toren ruijn 78 M., de breedte 29 M. en de
hoogte 25 M.„ waaruit de indrukwekkende
afmetingen dus blijken.
Zooals bij alle middeleeuwsche bouwwer
ken zijn ook bij den bouw van deze kerk
bepaalde verhoudingen in acht genomen.
Zoo is de verhouding van de breedte tot
de hoogte van den hoofdbeuk als 1 2, 4
(die van den Keulsohen Dom als 1 2, 3).
Een der fraaiste kerken van ons vaderland.
De gelijkzijdige driehoek vormt den
grondslag voor ophouw. Wanneer men n.l,
uit den top van het gewelf van den hoofd
beuk lijnen trekt naar den voet van
muren in de zijbeuken, dan vormen deze
lijnen met de lijn over den vloer, die de
voetpbnt en der muren van de zijbeuken
verbindt, een gelijkzijdigen driehoek, dip
de Drieëenigheid symboliseert De verhou
ding van de. breedte van den zijbeuk en
den hoofdbeuk is 5:8, getallen eoner har
monische reeks.
De laai Gothische bouwstijl kenmerkt zich
ook door den vorm der gewelven, alle vrij
samengestelde netgewelven. Ook de pijler-
vertoonen laat-Gothische kenmerken; zij
zijn zeer samengesteld door de vele schalen
of kolonetten, welke elk een gewelfrib of
boog hebben te dragen. Elke schalk heeft
een afzonderlijke bekroning of kapiteel
daar, waar het gewelf of de boog begint;
deze kapiteelen zijn dan ook op verschil
lende hoogten aangebracht, i
eischen van welstand", dan is het hek hee-
lemaal van den dam.
Want zoodanige eischen laten zich noch
omschrijven noch denken!
Vandaar dat dergelijke verordeningen
dien onbegrensden last overdragen op Bur
gemeester en Wethouders, d.w.z. op nun
ambtenaren en adviseurs (Scho inheids of
Advies-Commissies). Deze worden bijv „be
voegd" verklaard „te dien aanzien nadere
eischen te stellen met betrekking tot den
vorm en de samenstelling der uitwendige
deelen en terreinafscheidingen". Hetgeen
hierp neerkomt, dat de „eischen van wel
stand" niet worden bepaald en in de lucht
blijven hangen, maar dat een bouwplan al
leen goedkeuring vindt, als 't overeenstemt
met den persoonlijken smaak der ambte
naren van Bouw- en Woningtoezicht, geïnspi
reerd door zekere architecten-adviseurs die
in hun praktijk geslaagd zijn, d.w.z. die in
de mode zijn, of naar men ook wel zegt
een kliek vormen.
De modes van Gothiek, Neo-Gothiek. Klas
siek, Grieksch, spelende Renaissance, bode
wijk- en F.mpire-stijlen, revolutie-beginsel
loosheid, blokjes en punten, moderne lijnen
horizontaal, verticaal of schuin en kronke
lend, monumentaal bouw, neue Sarhlich-
keit; van stokpaardjes-denkbeelden zijn de
bouwstijlen geen van alle verstoken geweest;
maar ze verrijkten de maatschappij dank zij
haar vrije ontplooiing.
Thans dienen eenvoud, soberheid, strak
heid van lijn en dergelijke uitdrukkingen
veelal om het gebrek aan geeRt, kennis en
gevoel te vermommen. De architecten-organi
saties maken veel misbaar. Ondpr zulke om-
'tandigheden kan de dwang meer en meer
gaan klemmen. De ontwikkeling houdf op;
de maatschappij verarmt.
De Amsterdamsche bouwverordening ver
biedt het bouwen o.ra. „wanneer daardoor
naar hQt oordeel van Burgemeester en Wet
houders, het stadsschoon zou worden ge
schaad".
Wat wordt hier bedoeld met „stadsschoon?"
Het stadsbeeld in het algemeen, de indruk
in de straat alleen of in het stratencomplexf
Er worden dagelijks gebouwen gezet, welke
in een of meer dier drie opzichten te kort
schieten. Juist de onvermijdelijkheid daarvan
bewijst, dat de adspirant-bouwer zijn rechten
,en plichten niet meer vindt in Wet en Recht,
maar in personen-machthebbers.
Burgemeester en Wethouders aten zich
ter afwenteling van eigen verantwoordelijk
heid en ter bevrediging van de velerlei
onrustige elementen ook in deze bijstaan;
en wel door een schoonheids-Commissie, voor
namelijk samengesteld uit vertegenwoordi
gers van architectenvereenigingen waarin de
bestijgingskracht van den maatschappelijke»
ladder ai evenzeer de voornaamste factor
voor welslagen vormt als in de groote Maat
schappij.
„Ons Eigendom" behandelde reeds tal van
gevallen, welke de geestdrijverij, malle ty-
rannie of erger van zulke architecten-com
missies signaleerden.
Het is intusschen wel twijfelachtig, of B.
en W. van Amsterdam het oordeel, of het
stadsschoon door een bouwplan wordt ge
schaad, aan zich d.w.z. aan Bouw en
Woningtoezicht met Schoonheidscommissie
mochten laten. Zoodoende sloot de Bouw
verordening immers het oordeel van den
Raad uit, niettegenstaande de Gemeente
raad krachtens art. 5 Woningwet in hooger
beroep geheel vrijelijk over de gronden voor
de al of niet-verleening eener bouwvergun
ning moet kunnen oordeelen.
De Kroon geroepen door een adspirant-
bouwer te Heemstede, die zich niet neerlegde
bij het persoonlijk inzicht van B. en W. om-
trent den aanstoot, welken zijn bouwplan iu
de omgeving zou teweegbrengen. vernie
tigde de Welstandsbepaling in de Bouwver
ordening ter plaatse, op grond van dio
machts-usurpatie van B. en W.
Zulke woorden lijken wei is waar over
dreven, maar zijn niettemin volkomen op
haar plaats. De Overheden nemen voort
durend meer hooi op haar vorken dan ze
dragen kunnen. Vandaar de onrustbarende
stijging dcf- Plaatselijke Begroot ingen Van
daar ook de opgeblazenheid bij het vertoon
van den modernen VVoningbuuw 'en bate dor
Volkshuisvesting. De Werkende Stand ver
dient veelal het drievoudige van vr eger;
toch kunnen de huren de'kosten niet dek
ken; tonnen gouds moeten worden bijgepast;
vroegei woonde men voor enkele guldens en
werd nog aan verdiend.
En het mooiste van alles is wel het anti
democratisch karakter, 't welk aan het begin
sel der Welstandsbepaliug ten grondsiag
dient.
De welgestelde burgerij rtioet vooral afge
scheiden van het volk wonen, net ais de
schapen van de bokken. Eenvoudige volks
woningen mogen Jen zwier van paleizen eri
rijke villa's vooral niet verminderen, dat
geeft aanstoot uit het oogpunt van weistand!
Ieder in zijn hokjel
Ome voorvaderen verbonden veelal de
i.ken der rijken en aanzienlijken dooi die
van de meer en minder gegoeden en zelfs
"cirng bedeelde standen. Waardoor de stan
den elkaar altijd kenden, begrepen, hieipen,
en met elkaar meeleefden; gelijk in wer
kelijkheid aJJe maatschappelijke gro pen
slechts door en van elkaar eten en lev# n.
Onze v.jur -r deren brachten *an o k in
ladsaanleg en woningbouw een kleur -u
lurnunie. welke bij onze hui<''ge democra-
vem te z ckr„ zijn.
Er zijn gelukkig ook verstandige Gemeen-
Inbestureii, welke beu zijn van al het eur,
waartoe 1- t<iW|„„.sing eener welstandonepa-'
rig^ dagelijks onvermijdelijk aanlbi iing
Deswege besloot b.v. in 1929 de Raad van
ststelh igierl. cin haar uit de Bouw ver
lening t- lichten en af te schaffen.
Ivl rkwaorcLg zijri t Raads overwegingen,
eri wel, omdai ze vel komen passen met de
hoven aangtgeven tezwaren; maar boven-
di-n, omdat ze u- t-i het hooger Gezag kort
en bondig met een dooddoener zijn geketst.
