GEELMERK
stadsnieuws
Niemeijer's
VAN NELLE'S
PAKJES KOFFIE
THANS ÉÉN GULDEN per pond
50 CT. p. halfpondspak
20 CT. per onspakje
DONDERDAG 6 NOVEMBER 1930 TWEEDE BLAD PAG. 6
VAN HET STADHUIS
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat door hen
de beslissing op het verzoek van de Coöpo
ratieve Groenten-, Fruit- en Bloembollen-
veilingvereeniging „Leiden en Omstreken",
om vergunning tot het oprichten van een
ondergrondsolie bewaarplaats voor benzine
met bovengrondsche aftapinrichting op he;
perceel kadastraal bekend Gemeente Lei
den, Sectie C 201, gelegen nabij den Zoeter-
woudsche weg, is verdaagd.
Leiden, 6 November 1930.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
HOUDEN VAN VARKENS.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter openbaxe kennis, dat op Woens
dag 12 November a.s., des namiddags te S
uur, in het Gemeentehuis (Rapenburg 12)
gelegenheid zal worden gegeven om bezwa
ren in te brengen tegen het houden van
varkens op een terrein aan den Zoeterwoud
sche weg, nabij de Jak- en vernisstokerij
van de firma Herfst en Helder, kadastraal
bekend Gemeente Leiden, Sectie C No. 170,
waartoe vergunning is aangevraagd door
H. J. P. van der Hart, tie Leiden.
De betrekkelijke stukken liggen in. het
Gemeentehuis ter inzage.
Leiden, 6 November 1930.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
DE GEMEENTEBEGROOTING 1931
EEN ZUINIG BEHEER NOODZAKELIJK
Nadat we gisteren in 't kort de voor
naamste cijfers van de gemeentebegrooting
toelichtten moeten we thans nog 't volgen
de aan de geleidebrief van B. en W. ont-
Jeenen:
Het juiste bedrag der uitkeering per in
woner uit het door het Rijk ingestelde ge
meentefonds is ook thans nog niet bekend,
zoodat B. en W. evenals bij de belasting
voorstellen zijn uitgegaan van een bedrag
van 15.330.98, welk bedrag 250.000 lager
is dat waarvoor voor deze gemeente het uit
zicht bestond.
Op de begrooting voor 1931 konden wor
den uitgetrokken: -
a. uitkeering per inwoner
uit het gemeentefonds 811.349
b. uitkeering in de jaarwed
den van den burgemeester en de
gemeentesecretaris tot een max.
van f 3000 2.250
c. van de hoofdsom der
grondbelasting134.062
d. de hoofdsom der personeele
belasting 220.000
e. 100 opcenten op de perso
neele belasting 220.000
f. 15 opcenten op de hoofdsom
der vermogenbelasting 13.300
g. gemeentelijke inkomstenbe
lasting (de opbrengst van het
belastingjaar 1930/1931, vermin
derd met het gedeelte op den
dienst 1930 verantwoord) 54
h. 2/3 van de opbrengst van
60 opcenten op de hoofdsom der
gemeentebelasting 261
INGEZONDEN KEDEDEEI TNG
Totaal 2.205.387
De kwade posten in de ge
meentelijke inkomstenbelasting
enz. zijn uitgetrokken tot een
bedrag van 116.000, waarvan
ten laste der Algemeene Reserve
is gebracht 82.667. zoodat ten
laste van den gewonen dienst
blijft m 33.333
Netto 2.172.054
Op de begrooting voor 1930 was dit netto
bedrag geraamd op 1.994.480.
Uitgaande van een heffing van 60 opcen
ten op de gemeentefondsbelasting, tot welk
aantal deze opcenten moeten worden be
perkt, heeft het jaar 1931 een hoogere
bate van177.574
Verder i9 thans voor het eerst
Uitgetrokken de opbrengst der
atraatbelasting200.0C0
Verhoogde opbrengst recogni
ties, honden- en vermakelijk
heidsbelasting M 13.400
Vrijgekomen gedrag in den
vorm van meer winst wegens
beëindiging van de bijschrijving
van rente bij de Vernieuwings
fondsen der lichtfabrieken57.700
zoodat de hoogere bate boven
3930 stijgt tot 448.674
Niettegenstaande deze meerdere ontvang
sten sloot aanvankelijk het ontwerp der
bogrooting met een tekort van circa 103.000
waarvan de oorzaak te zoeken is in een
baast algemeene stijging der uitgaven.
Zoo stegen, ongerekend de meerdere uit
gaven voor fabricage, die der verkiezingen
inet 1 8500, die der pensioenlasten (open
bare veiligheid) met 5300, meerdere sub
sidie t.b c.-bestrijding met 3550, Pensioen
lasten enz. (openbare werken) met 4oOO;
boventallige onderwijzers enz. met 12.000,
subsidies bijzondere bewaarscholen met
f 6100, nijverheidsonderwijs met 6000;
subsidie gemeentelijke commissie voor maat
schappelijk hulpbetoon met 5000, werk-
loozensteun met 25.000. subsidie werk
lozenkassen en kosten Sociale Dienst met
f G00O; reserve voor aflossing op geldleenin-
'gen met 10.000; rente en aflossingen geld
leen ingen, alsmede rente over deposito's van
bedrijven enz. en kasgeld met .f 57.400.
I)e fabricagebegrooting was oorspronkelijk
f 87 000 hooger dan de raming in 1930 en
112 000 liooger dan de uitgaven in
terwijl de winst van het slachthuis (incl.
ijsfabriek) onveveer 12.000 lager werd be
groot. Een andere belangrijke omstandigheid
was dat de begrooting over 1930, als gevolg
van' de verlaging van den vermenigvuldi-
gingsfartor van 0 9 op 0.7, sloot met een
tekort v-n 250.000, hetgeen zich in 19ol
niet mocht herhalen. Een sluitende begroo
ting is thans nog meer dan vorige jaren
een eisch in verband met de nieuwe f man-
ei eel e regeling.
Het ging niet gemakkelijk middelen te
vinden om de begrooting in evenwicht te
houden, aangezien aan verhoocing van het
aantal opeenten on de gemeentefnnrlshe'as-
tipg niet kon worden gedacht Niet alleen
hebben zii nnk n°£ een bpdrnc beschikbaar
weten te houden voor een tweetal nosfen,
betrekk'ng hebbende on ris lichtfabrieken
cr> on de fahricp^erekening.
Ten eerete achtten B en W. een ver-
hnn„:n<r van de winst der lichtfabrieken
mogelijk. Mede in verband met de inge
treden dnline der kolenprijzen kwam het
hun geoorloofd voor voor de gasfabriek een
hoogere winst uit te trekken van 22.000
en voor de Centrale van 61.000 zoodat de
fota!» winsten voor 1931 gebracht worden
voor de Centrale van f 61.000 zoodat vie
olectriciteitsfabriek op 660.275.
Wat de fabricagerekening betreft hebben
en W. weten te bereiken, dat behalve
de reeds door de commissie zelve voorge
stelde verminderingen van uilgaven ad
pl.m. 11.000 nog een verlaging werd ver
kregen van circa 22.000 en dat het ver
lies der gemeentereiniging ca. 5000 is ge
daald, waardoor in zijn geheel een bedrag
werd verkregen van 121.000.
Het tot dekking van het tekort overblij
vende bedrag hebben B. en W. gebruikt voor
de posten werkloozensteun en onvoorziene
uitgaven alsnog te verhoogen.
Als is dus, zoo zeggen B. en W., ten
slotte evenwicht verkregen tusschen ont
vangsten en uitgaven, schenkt dit toch geen
voldoening, temeer, nu het algemeen finan
cieel aspect niet bemoedigend is voor wat
de verdere toekomst betreft
Immers dit jaar is de begrooting sluitend
kunnen worden gemaakt o.m. door een toe
vallige daling der kolenprijzen. Voorts is
in het onderhoud van straten, wegen enz.
een achterstand ontstaan, die moet worden
ingehaald en waaraan de hoogere raming
voor fabricage is toe te schrijven. Verder
zijn belangrijke uitgaven te wachten voor
nieuwe werken bijv. een versneld tempo in
de voltooiing der centrale rioleering, over-
brugeing van het Galgewater, de nieuwe vee
markt, het uitbreidingsplan, de oplossing
van het overweg-vraagstuk aan den Rijns-
burgerweg, enz. Ook het onderwijs blijft
zware eischen stellen en de bouw van een
nieuw stadhuis zal eveneens offers vergen.
Voorts zijn de vooruitzichten betreffende de
werkloosheid en de armenzorg hoogst on
zeker.
Practisch staan nog slechts open ver
zwaring van de personeele belasting en ver
hooging tot het maximum der opcenten op
de gemeentefonds- en de vermogensbelasting.
Doch dit zou groote moeilijkheden met zich
brengen.
B. pn W. betoogen vervolpens, dat de be
lastingbetalers bij den nieuwen toestand
zeer gebaat zijn. daar zij en hier komt
de nivelleeringspedachfe van de wet tot
uiting een aanzienlijk bedrag minder aan
belasting zullen te betalen hebben dan an-
des het geval was geweest Immers ware
deze wet er niet gekomen, dan zou de bur
gerij 600.000 meer aan belastingen op te-
brengen hebben dan thans. Vergeleken met
het belastimrinnr 1930—1931 worden zij ont
last met 240.000.
MENTAWEI-FILM
De verkoop van de kaarten vnor de Men-
taweifilm welke Woensdag 26 November
a.s. des avond te arht uur in de Stadsge
hoorzaal zal nlaats hebben is aangevangen.
De Mentaweifilm is er een wat de uitvoe
ring betreft zonder weerga.
De kaartenverknop zal plaats hebben bij
de firma's van Dijk, Nieuwsteeg, de Kier,
Nieuwe Rijn; Pontier, Haarlemmerstraat en
Eggers, Botermarkt; bij het laatste adres
kan tevens plaats besproken worden. Prij
zen der plaatsen f 0.70 en f 0.90. Plaatsbe
spreken 10 cent. Omdat slechts één avond
gegeven kan worden raden wij al onze le
zers aan ten spoedigste tot kaartaankoop
•er te gaan, zulks om teleurstelling te voor
komen.
Dr. J. Riemens heeft andermaal de muzi
kale leiding.
NEDERLANDSCH GEN. TOT ZEDELIJKE
VERBETERING VAN GEVANGENEN.
Aan het jaarverslag over 1929 van boven
genoemd Genootschap, afd. Leiden, is het
volgende ontleend:
Het ledental verminderde met 8 en be
droeg op 31 Dec. 1929 140. Aan contributies,
giften, subsidies van Regeering en hoofdbe
stuur werd ontvangen f 1893.88. De uitga
ven bedroegen f 1596.48i/2. Het nadeeiig
saldo «van f 1000.85>/2 over 1928 is derhalve
over 1929 f 703.4G. Aan rechtbanken, politie
rechters en andere rechterlijke autoriteiten
werden 56 rapporten uitgebracht, overaard
cn vroeger leven van beklaagden. In 53 ge
vallen gingen de Rechtbanken, enz. met de
conclusie van de rapporten accoord. De
voorwaardelijke invrijhcidgestelden baarden
de meeste zorg.
Meer dan andere jaren mochten werkge
vers bereid gevonden worden liet eens met
de reclasseeringspatiënten tp probccren en
gelukkig kon geconstateerd, dat vele pogin
gen zijn geslaagd.
ARBEIDSBEURS.
Op 5 November 1930 stonden 1106 werk
zoekenden bij de Arbeidsbeurs ingeschre
ven tegen 663 op 5 November 1929.
INDISCHE VOORDRACHTEN IN
DE LEIDSCHE UNIVERSITEIT
LEZING Dr. H. BOSCHMA
Dr. H. Boschma hield een voordracht
over het leven der zeeën van den Indi-
schen Archipel, waarbij lichtbeelden wer
den vertoond van een aantal der besproken
planton cn dieren.
Wat men tegenwoordig weet van de bio
logie der zeeën van Nederlandsch Indië is,
aldus spr., vooral wat betreft het leven in
de diepe gedeelten, bekend geworden door
voor dat doel uitgeruste expedities. Behalve
uit de gegevens van enkele buitcnlandsche
die slechts een klein deel van den Archipel
exploreerden, is de tegenwoordige kennis
van de organismen der zee in het gebied
grootendeeis bekend geworden door de re
sultaten van de Siboga expeditie, die werk
zaam was in het Oosteliik gedeelte van den
archipel in 1S99 en 1900. Tegenwoordig is
(sinds anderhalf jaar) de Snellius expeditie
bezig met het onderzoek van de zeeën van
het Oosteliik gedeelte van Nederl. Indië.
Van de factoren, die van belang zijn
"oor de organismen der zee, nemen vooral
vier een belangrijke plaats in: het licht,
de temperatuur, het voedsel en de aard van
den bodem der zee. Licht is in de eerste
plaats noodig voor plantenleven: voor rlp
assimilatie is zonlicht noodig Beneden 200
M. diepte (de onderste grens van het door
dringen van zonlicht in het zeewater) ko
men dan ook geen planten voor. Wel leven
er hen eden die grens verschillende soorten
van dieren.
De organismen, die geheel onafhankeliik
zijn van den bodem, kan men verdoelen
in twee biologisch groepen: het plankton
en het nekton. De planten en dieren van
het plankton drijven on or zweven in het
water, zij kunnen zich zoo weinig zelf
standig bewegen, dat zij zelfs door zwakke
zeestrnomen word°n meeepsleurd. De die
ren. die tot het nekton behooren, zijn daar
enteeen goede zwemmers.
Planktonoro-anicmen ziin nu zoo gebouwd,
dat zii gemakkeli'k kunnen blijven zweven
Dit kan tot stand komen door pen laas
soorteliik gewicht zooals bii kwallen, die
een zeer waterriik weefsel hebben, of door
het afscheiden van gassen in holten, zooais
bii v°le Siphonnnhoren Rn andere planten
en dieren van het nlankton wordt de weer
stand vermeerderd door oppprvlaktevere
grootinir: verbreeding van bet lichaam of
ontwikkeling van borstels of andere uit
steeksels. die het zwepfvermotren bevorderen
Bii bodemdieren doet zich do invloed van
de temperatuur niet zoo sterk gevoelen als
dat bij plankton organ ismen vaak het geval
is. Nederl.-Tndië is pen van de rijkste ge
bieden van bodpmdieren uit de dienzee.
De dieren van den zeebodem in hpt on
diepe gedeelte, ook die van het. strand, ziin
in de eersto plaats pfhankeli'k van den
aard van den bodem. Een eigen nssoriMip
vormen (Be organismen, die de koraaleilan
den samen stellen. Hiertoe behooren in d«
eersto plaats de rifknralen, die pen kalk-
skplet vormen, waardoor het rif steeds
er omhoog groeit Maar ook sommige
planten en andere organismen belnen mep
>m bet rif te vormen. Het dond« materiaal
an de riffen /afgebroken stukken koraal
en zand. dat uit door de golven stukgesla
gen koraalhrokkpn ontstaat) vormt
zoogenaamde puinwallen die weer 'n i
nlaats bieden aan verschillende soorten van
dieren.
BOONEN EN GEMALEN
VRAAGT UWEN WINKELIER
MAATSCHAPPIJ TOT
BEVORDERING DER TOONKUNST
DIE JAHHESZEITEN
Natuurlijk hebben we hedenavond de
klacht gehoord: „Hoe komt men er bij, zoo'n
oud afgezongen werk uit te voeren." Natuur
lijk werden er aanmerkingen gemaakt op den
tekst
Zullen de menschen dan nooit leeren, dat
elke muziek versohijnsel is van den tijd van
ontstaan?
En tevens dat een muzikaal werk uit dien
tijd van ontstaan ver heen kan reiken over
den tijd, omdat het wanneer het door een
genie is gemaakt, een glimp van het eeuwige
aan zich heeft.
Omdat Haydns „Jahreszeiten" door tal
E. TH. WITTE GAAT MET
PENSIOEN
Een opzienbarend interview.
Op 27 October j.l. is de bekende hortu-
lanus der Leidscbe Universiteit, de heer E.
Th. Witte, 65 jaar geworden en daarom
zal hij met 1 December a.s. zijn fundi*
moeten neerleggen „wegens het bereiken
Ter gelegenheid van zijn a.s. vertrek uit
den Leidschen Hortus heeft een der redac
teuren van „Het Vaderland" een interview
gehad met den heer Witte, die daarbij zeer
interessante dingen vertelde.
aan te hebben herinnerd, dat de
uuiutu riayuus „jaiireszeiieii uuur uxi - 7 f-
an onbevoegde dirigenten en gammele koor- vT°^ge 2 i rf wi?,™In Pota
V, jJI ivin had gehad, evenals Herbarium en Bota-
OKOESTEM»ARE BRIEVEN.
ariclJ Binnenland: Administratie Midden
stands Onderlinge. Den Haag; Blancke Curt-
Haap; Cardlnaal fa. Gebr., Elnntio-
Couperus Den Haag; Departement v
Justitie. Den Hang: J E Janssen Velp: Fn Mls
Doetlnehem: J J G Oploo. Haarlem; Miles-
ikerlngsbank Amsterdam; MeJ. N v d Stoel
RUk: Fraul M Schutte Den Haag: Mr. A Stoop,
Rotterdam: Telefoon Bureau, Amsterdam; MeJ.
efkaarten Binnenland: Bertha van Beek;
Krimpen a. d. IJssel; S Battlnea, Hulzen; B
Broekhof, Guldemond, Amsterdam; MeJ. F H
Herlno-a Sneek; C do Koning, Hilversum; MeJ.
Moinlng, Amsterdam; P van Velzen. Alkmaar
Brieven Buitenland: L. Rothhirar, Hamburg;
Samson. Paramaribo.
Briefkaarten Buitonland: Dojouonif. Bouen; W
aris.
Een briefkaart zonder adr(
NEOFRL. VROUWENBOND TOT
VERHOOGING VAN 'T ZEDELIJK
BEWUSTZIJN
LEZING ZR. J. G. v. d. ELST
Vanwege bovengenoemde vereeniging
gistermiddag in dé groote Nutszaal een thee
middag gehouden ,waar zuster J. G. v. d.
Eist, uit Amsterdam, een voordracht heeft
gehouden over het werk der vereeniging.
Na een kort inleidend woord van de pre
sidente, mevr. S. A. C. van Nesv. d. Pol
ving zuster v. d. Eist, dadelijk met haar
voordracht aan. Spr. begon met te zeggen,
dat men nog wel over zijn geestelijk, maar
niet gemakkelijk over zijn zedelijk leven
spreken kan. Daarom wilde zij ter typeering
van het werk van de Ned. Vrouwenbond
vertellen een verhaal van een visscher, die
op het meer aan het visschen was en daar
zag een arend opstijgen in zijn matestueuze
kracht totdat deze krachtige vogel plotseling
beneden viel en hulpeloos en dood in
vater terecht kwam. Do visscher vroeg
zich af wat de oorzaak was van dezen dood.
Hij roeide naar den vogel toe en vond een
heel kleine adder onder de vleugelen. In den
vroolijken zonnigen dag was de arend op
gestegen van een rots, met de dood reeds
onder zijn vl.erken.
Zoo is het ook met vele Jonge menschen,
jonge meisjes, die vroolijk en met zon in het
hart naar de stad trekken en zonder dat ze
het zich realiseercn tot den val komen. Ze
cnan uit met vrienden naar amusementen.
Dat is het leven, denken ze. Maar dan komt
f*r een dag waarop ze. zelf kind nog, een
nngewenscht kindje krijgen, het begin van
groote ellende.
Wat kan er aan dit alles gedaan worden?
De handen moeten ineengeslagen worden
door de verschillende organisaties waar n-
der nok de Ncderlnndsche Vrouwenbond be
hoort. Er zijn tehuizen gesticht; ook hier
in Leiden is er een. Deze tehuizen moeten
tot eiken prijs worden behouden. Dikwijls
heeft men veel geldgebrek. Maar laat men
daar niet al te veel op zien. We gelooven
toch aan gebedsverhooring. Spr. vertelt van
dc huizen voor meisjes cn vrouwen in Am
sterdam, waaruit blijkt hoe de leiding van
God in alle dingen merkbaar is. „Trifosa"
is thans een waardig tehuis, dat goed is
ingericht. Ilct andere tehuis is van zeer
spccialen aard. Tijdens de Olympische spe
len opgericht, is dit een tehuis voor meis
jes die met de politie in aanraking komen
die door de politie naar het bureau zijn gc-
brachL Spr. vertelt van de ervaringen in
dit tehuis, wonderlijk, mooie ervaringen,
droevige ervaringen. Het werk van de Ver
eeniging is weer naar boven te brengen in
de afgedwaalden, wat zij vroeger hebben ge
leerd.
Behalve de tehuizen is het Jeugdhuipwerk
van groote beteekenis door de praeventieye
werking ervan. Het gaat hierbij, zooals bij
allo werk onder de vrouwelijke jeugd, om
de meisjes te doen inzien dat zij een blin
kende kroon op het hoofd hebben, die zij
moeten behouden. Dit is moeilijk en hoe dat
bereikt moet worden, daar kan spr. niet op
antwoorden.
Er is noodig gebed. Er zijn ook noodig
vrouwen, die dit werk willen aanvatten, in
gehoorzaamheid Christus volgend.
En dan is er ook noodig: liefde. Hier
door moeten de handen ineengeslagen wor
den om vast te grijpen wat dreigt verloren
te gaan en terug te brengen naar Jezus,
wat afgewaaid is.
Na deze lezing werd de thee rondgediend
en was er gelegenheid om vragen te stellen,
waarvan evenwel niemand gebruik maakte.
De presidente dankte daarna dc spreek
ster voor haar leerzame voordracht, waarmee
de middag besloten werd.
verenigingen in den loop van 130 jaren is had gehad, evenalsHerbarium en Bota-
mishandeld, daarom is het werk nog nietj ™sch Laboratorium, doch dat op voortel
afgezongen. Dat heeft de heer Anton Tieric j van Prof. Jansen daaraan ,f0 w.r
met de Toonkunstuitvoering van gisteravond anr< n'"r a woc ODTn
wel bewezen.
We hebben oprecht genoten van deze mu
ziek van een bijna 70-jarige. De technische
structuur van „Die Jahreszeiten" zit zoo
stevig in elkaar, dat ze vanzelfsprekend en
gemakkelijk lijkL De instrumentatiekunst is
met de orkestmiddelen van dien tijd, zoo
schitterend als men maar wensohen kan.
Het koorwerk is almede meesterlijk in de
lijst gezet en gecomponeerd. Onberispelijk
technisch kan nog wel dor zijn. Maar daar
van is hier geen sprake. Het is aMes zoo
jong en friscli van sentiment als men
wil. Natuurlijk, in onzen tijd schrijft men
geen aria's en duetten met coloratuurpas-
sages. Maar zijn we ten slotte niet aan on/.c
muzikale vorming verplicht, ook dit te hoo-
ren? De bekoorlijkheid en de gratie van de
Rococo zijn een element in de cultuurge
schiedenis, in muiziek, zoowel als in bouw
en schilderkunst, die ons het leven beter
doen begrijpen. Want ten slotte klopt en
bruist en siddert in deze pastorale rococo-
muziek hetzelfde warme leven als dat wat
hamert in een fuga van Bach, een sympho
nic van Beethoven, Bruchner of Mahler, een
sonate van Debustjy, Alleen het uit zich in
ziin eigen histori6chen vorm en voor ons
spreekt en leeft het in dien vorm.
Anton Tierie heeft een voorliefde voor
deze muziek en het is hem aan te zien aan
de enthousiaste en energieke wijze waarop
hij het groote ensemble aanvoert. Er gaat
kracht en bezieling van hem uit. Hij houdt
stevig de groote lijn van de compositie vast
en weet deze te omspinnen met al de sier
welke noodig is: soms de fijne verinnigingen
en het ragfijn canbillewerk van fijne lyriek,
soms de barokke glorie van het rustiek
festijn.
Het Toonkunstkoor, dat onder zijn leiding
al het koorwerk had ingestudeerd, was onder
zijn handen een orgelend instrument ge
worden. Prachtig, uitstekend geschoold ma
teriaal: glanzende sopranen, een mooi donker
altenkoor, een tenorenkoor .dat ditmaal wel
bizonder verraste door zijn prachtig timbre,
cn een bassenkoor van izwaar dragend ge
halte. De koren zaten er vast in en troffen
opnieuw door hun variatie van rhythme en
sentiment. Ik herinner aan de slotkoren der
vier verschillende deelen en aan het Jagere
koor uit III. Het zou ons te ver voeren de
verscheiden schoonheid van alleen maar deze
vijf koren te bespreken. Genoeg zij het, in
herinnering te brengen, dat de uitvoering
voortreffelijk was, technisch af en doorzin-
derd van leven en gloed.
De keuze der solisten kon bezwaarlijk
beter zijn geweest.
We hebben niet alleen de zangkunst van
mevr. Van IJzer—Vincent bewonderd, ze
heeft ons voor al geboeid door haar prach
tige doorleefde voordracht. Dit moet een
partij zijn diie ze van buiten en van binnen
kent en die geen geheimen meer voor haar
heefL Zij gaf een voordracht van stralende
schoonheid. Van Louis van Tulder kan pre
cies hetzelfde worden gezegd. We hebben
opgemerkt dat hij zijn partituur even goed
thuis had kunnen laten. Wanneer een zan
ger als hij, met 'n dergelijke fijne poëtische
aanvoeling en evenals mevr. Van IJzer
superieure steunmiddelen, zoo los is van do
geschreven noten, dan moet er wel naar
voordracht, dictie en klankschoonheid
iets komen, wat haast niet kan worden over
troffen.
Voor zoover we weten, hadden we in de
Leidsdhe concertzaal nog niet kennis ge
maakt met den bas Van Duuren. Die ken
nismaking is thans een verrassing geweest:
een nobel warm en diep geluid, een prachtige
voordracht, een bezielde zang.
En tenslotte moeten we bet begeleidings
apparaat, het Residentieorkest noemen, dat
niet het minst in de instrumentale voor- en
tusschenspelen dient te worden geroemd om
•het prachtig spel.
Een afzonderlijk woord van hulde verdie-
;n de hoboïst, die Mevr. Van IJ^r bege-
.viHft in de Aria „Welche Labunjf en de
Waldhoorns die het „Jagerchor" begeleidden.
»ok ten opzichte van het orkest willen we
ons van detailopmerkingen onthouden.
„Toonkunst" heeft wel een artistiek buiten
gewoon geslaagde uitvoering in haar analen
te boeken. De heer Tierie ontving benevens
herhaalde warme huldebetuigingen een
:>iien krans.
De zaal was voor ruim driekwart bezet
•met een gehoor, dat over 't algemeen deze
fri*=r-he muziek van Haydn nog wel gaarne
hoort, vooral als ze zoo voortreffelijk wordt
•tgevoerd»
een einde was gemaakt, wees de heer
Witte er op, dat sedert dien het Hortus
subsidie versmolt met dat van het labora
torium en dat dit het begin is geworden
van een lijdensperiode, die nog steeds
voortduurt, een tijd van stilstand, dus van
achteruitgang.
„Er zijn verschillende oorzaken" zeide
de heer Witte in dit interview „zoo b.v.
de specialiseering in de botanische weten
schap. Een hortus is iets naar het hart van
een systematicus, voor 'n phvsioloog is hij
bijzaak, hoe erg bijzaak bleek uit een aar
dig voorbeeld, dat de heer Witte gaf.
De onbekende paardebloem.
„De physiologen maken op hun laborato
rium praeparaten van planten, die ze. a's
zjj ze tegenkomen, niet eens kennen. Op "n
morgen kwam een student, die al doctoraal
had, bij den tuinknecht en vroeg of die'hem
een exemplaar van taraxacum officinale
kon brengen, of dat wellicht in den Hortus
aanwezig was. Nu moet u weten, dat is de
gewone paardebloem...... waar de tuin op
dat oogenblik juist góél van stond!"
Eerlijk gezegd bereidde dit voorbeeld ons
een kleine desillusie. Wij, die gedacht had
den, dat biologie een bij uitstek frissche,
levende wetenschap was; is bios niet leven
en logos kennis? Dus blijkbaar ook al een
dooie boel!
Maar de consequenties hiervan waren erg
voor den Hortus. Immers: de Prof. was
phvsioloog. We zullen de zuivere feiten ge
ven. Vroeger werden boeken en tijdschrif
ten uit het subsidie voor den Hortus bekos
tigd. „De laatste twintig jaar", aldus do
heer Witte, „toen 'het Hortussubsidie be
grepen was in dat voor 't laboratorium,
werd geen boek meer gekocht. Planten, die
men in cultuur heeft, zijn na een jaar of
vijf „uitgekweekt" en moeten door nieuwe
vervangen. In de laatste twintig jaar werd
nog geen 6700 gulden voor nieuwe planten
uitgegeven. Ik hoop één ding, dat bij een
vermoedelijk komende reorganisatie do
Hortus weer zelfstandig wordt, met eigen
geldmiddelen".
„Er ontbreekt veel in ons land", aldus de
heer Witte. „Engeland, Frankrijk, Amerika,
Duitschland, hebben groote botanische ver
zamelingen ten dienste van het onderwijs.
Nederland, een groote koloniale mogend
heid, bezit geen enkele behoorlijke culture
van zijn tropische gewassen. Kew, Dahlem,
Edihburg, Parijs hebben ware musea van
levende planten; waar blijven wij?
Vroeger kregen we hier jaarlijks twee
Wardsche kisten met planten uit Buiten
zorg en zonden die weer terug, gevuld met
Nederlandsche cultuurgewassen. De zen
dingen hielden plotseling op.
We vroegen waarom. Antwoord: Bezuini
ging. We vroegen dan zaden te sturen, cor
respondeerden met den hortul anus den waicn
lieer Dakkers, die ons graag wilde helpen,
maarer kwam niets".
„Wat zit daar nu achter, 'n Hoogleeraars-
ruzie?" vorschten we. De heer Witte zweeg.
Stemde hij toe?
Voornaamste Nieuws.
BINNENLAND
(bil. I)
Het nieuwe Rijkswegenplan gaat 1 'Jan.
1932 in.
De radio-beroepscommissie zal binnonko: i
worden Ingesteld.
De opening van het nieuwe Physiologiscli
laboratorium te Utrecht.
l)e Nobelprijs voor Letterkunde is toege
kend aan Sinclair Lewis.
De viering van de 24ste dies natal is van
de afd. Utrecht van S. S. R. Installatie van
eere-leden.
De handelstaktiek van Sovjet-Rusland.
Kapitein Borrens gratie-verzoek, door Mr.
H. Bavinck.
(Blz. 8)
Hoog water op verscheidene plaatsen.
(blz. 9)
Overleden is Prof. Dr. C. Eykman, oud-
hoogleeraar in de geneeskunde te Utrechb
Water binnen en buiten de dijken.
De aankomst van de D O X op Schelling-
woude.
BUITENLAND
(blz. 2)
De Democraten winnen de verkiezingen
in de Ver. Staten.
Crisis bij de Engelsche liberalen.
De voorbereidende nntwaj>eningsconferen-
tie is vandaag begonnen.
Gibson zou voorloopig goede resultaten
behaald hebben in zijn bemiddeling tus
schen Frankrijk en Italië.
Engelsch-Duitsche besprekingen over den
8-urendag.
Mijnramp in Ohio. Vermoedelijk 160
dooden.
„Het Haarde,n-adres" van de fa. A. v. d.
Ouweelen en Zonen aan de Hooigracht be
staat vandaag 40 jaar. In verband hiermede
as dc zaak den geheelen dag gesloten.
De officieele huldiging had vanmorgen
plaats in de rijk met bloemen versierde
zaak. Zeer velen gaven persoonlijk van hup
belangstelling blijk. In dc eerste plaats werd
gesproken door den heer H.H v. d. Ouwee
en, den oudsten zoon van den stichter, die
als blijk van erkentelijkheid zijn vader'een
gouden horloge aanbood.
Namens het personeel sprak daarna de
heer J. Bergman, die een reclame-lichtbak
voor de zaak als blijk van waardeering aan
bood, benevens een bouquet bloemen.
Een zwager van den jubilaris, dc heer T.
an Egmond uit Oegstgcest, herinnerde
daarna in een geestige speech aan de ge
schiedenis van de zaak, terwijl voorts nog
verschillende vertegenwoordigers van firma's
•aarmee de jubilaris zaken doet hun geluk-
enschen aanboden.
De verdere feestelijkheden van den dag
intiemen aard.
J. VAN WELZEN Jzn.
Ter gelegenheid van den zeventigsten ver
jaar van onze bekende stadgenoot, den heer
die Ik «oo lanoEehed J. to heea hjt m zijn
heb, was vaak machtig moeilijk
volgde hij. Je. bent verantwoordelijk
nooit kunstmest in den hortus gekomen is.
Grasmachines waren ook taboe. Maar zijn
binnengesmokkeld via den Rijksgebouwen
dienst, dien we de zorg voor enkele plant
soenen opdroegen".
huis den geheelen dag bloemen en geluk-
voiguu M I vvenschen gestroomd, terwijl velen persoom
alles wat op den tuin gebeurt, voor elke lijk kwamen complimentecren. Iiieronde.
culture, maar zelfstandig kun je nergenswaren ook verschillende deputaten van cor-
over beschikken. Materialen kan ik niet poraties, o.a. van de Diaonie der Ned. Hen
zelf bestellen, maar aanvragen bij den di-Gem. van het Kinderhuis der Ned. Hen',
recteur. Die weigeren kan en 't ook welgenten van hofjes,
gedaan heeft. Dit is de oorzask. dat er
ONGELUK.
Op het terrein van de Leidsoho Groenten-
veiling is gister de 32-jarige F. H., uit Moer
capelle, dooi' liet breken van dc wielen van
In het verder verloop van het gesprek een lorrie, daaronder bekneld geraakt, mei
vroeg de journalist nog, of er belangrijke i het gevolg, dat hij eon vrij ernstige wonde
voorvallen waren geweest in de afgeloopen aan het been opliep. Door den E.H.D. is hi;
jaren. De heer Witte antwoordde daarop: naar het Acad. Ziekenhuis gebracht om ver-
„Er had iets geweldigs kunnen gebeuren, bonden te worden.
Bijna was de Hortus naar rngegeest ge-;
gaan, 't was nog een plan van Prof. Surin-
gar, door Dr. Lotsv uitgewerkt; dan zou
een terrein van 40 H A. groot in «en Hortus R| |or CRI I ll^F QT ÜMD
herschapen worden. De plannen lagen ge- DUi\\Ji_r\L.!Ji\c. oiiainu
reed bij minister Rink op het departement, gehuwd:
die ze steunde. Toen kwam een politieke 'D Sine„ en d v d stec-n. j n verkiez en
crisis, plannen van de baan". H M Knaav N de Bruin en m Koolwijk P
Inderdaad, de Hortus heeft niet -vaak im en j v Abswoude g a announce wear,
geboft. en A C Plu L GUsman en G Jj/ Ovcet AL
„Een goede botanische tuin met een ar- m^dooi'—etf^f f ^arquenie ~(n EV^Berë
•boretum, waarin de voornaamste boomen j l h Schramp en m m v d stoen a q p
tot vollen wasdom kunnen) komen, moet Seebregts en G G B j Janssons h j Webbers
7.eker 40 H.A. groot zijn", vervolgde de heer een J F Dubbelaar W van Zuülon en 4 H ac
Witte, en bescheiden kwam er- achter aan:.®0" To„£Jen en-MCMarUnia ad Rover»
.We hebben hier 2% H.A." |en Bravo.
