Bouwcredieten en toot
Schoonheidscommissies
ENCI-CEMENT
N.V. HOUTHANDEL v/« Firma J. G. ALBLAS
AANSTAANDE
BMGIINI
BOUWBLAD No. 75, PAO. S
MAANDAG 3 NOVEMBER 1930
BILLIJKE VOORWAARDEN.
Te bevragen DUSSEL Zonen, Bazar-
straat 27, Telefoon 15154, Den Haag.
Vooral de nadeelen, welke kleven aan de tegenwoordige wijze van
samenstelling van vele dezer commissies; maken dat ze niet die
waardeering van de architecten genieten, welke ze noodig hebben om
goede resultaten te bereiken.
Bouwkunst is voor de samenleving min
stens even noodzakelijk als de toonkunst,
lechter nog volstrekt niet, in verband met
■nare waarde, de baar toekomende waar-
deering.
Het meerendeel van 't menschdom be
steedt aan 't algemeen belang, wat bij de
behandeling van de bouwkunstvraagstukken
aan den dag treedt, nog veel te weinig aan
dacht
De leek interesseert zich in hoofdzaak al
leen voor dit vraagstuk als het een voor-
zijn rekening uit te voeren project betreft.
Komt hij bij de uitvoering hiervan voor
moeilijkheden te staan, dan pas begrijpt hij
dat er bij de uitvoering van een dergelijk
project sprake van schoonheid kan zijn.
Ook weegt hij de kennis van den door
hem gekozen bouwleider niet eerder dan dat
hij voor de moeilijkheden zit, pas dan ziet
hij verschil. Voor dien tijd is hij van mee
ning dat ieder, die eenig jaren geteekend
heeft en hem een prentje kan voorleggen,
hoewel deze van 't wezen der bouwkunde
weinig en van dat der bouwkunst nog niets
begrijpt, geschikt is om de leiding van een
bouwwerk te dragen.
Dit is in hoofdzaak de reden waarom stad
en land nog steeds in hooge mate ontsierd
worden door mislukkingen op bouwkunst-
gebied.
In ons land. worden, voor de uitvoering
van een bouwwerk, nog geen eischen aan
de bekwaamheid aan den leider daarvan ge
steld.
Waarborgde vroeger het lidmaatschap van
enkele vakvereemgingen de noodige be
kwaamheid, in de laatste jaren is dit vol
strekt niet meer het geval, rijp en groen
worden door deze groepen als lid toegelaten.
Dit is ook de reden waarom er 'in deze
lichamen een verkeerde geest is binnenge
haald; er is een splitsing ontstaan in de
eenheid welke vroeger bestond. Vooral voor
het tot stand komen van bouwwerken, waar
bij van bouwkunst sprake kan zijn, is een
heid noodzakelijk.
De meeste in de laatste jaren gestichte
nieuwbouw toont een groot verschil met
|e bouwwerken van vroegere perioden. Ze
Onderscheiden zich in vele gevallen, in
ftoofdzaak, daarvan door de slechte verhou
dingen en de minderwaardige samenstelling,
dus vooral in den ongunstigen zin.
Vooral in de landelijke streken, waar de
bewoners door de autobusdiensten uit hun
isolement verlost zijn en die een gemakke
lijke verbinding met de steden tot stand heb
ben gebracht, is de invloed van de vorm
geving der stadsbouwwerken merkbaar. De
dorpelingen nemen de voor hen vreemde en
nieuwe vormen, die ze in de stad zien, bij
voorkeur over om de gevels van hun gebou
wen hiermede te versieren.
Ze zijn daardoor op paden terecht geko
men, waarvan ze de richting niet meer be
grepen. Ze verloren door het loslaten van de
bij hen nog langen tijd geheerscht hebben
de vormen, welke hier door de traditie be
waard waren .alle houvast-
Gelukkig is het voor de goede architec
ten en de door hen voor den landelijken
bouw meer en meer gevolgde vormgeving,
dat bij het meerendeel der buitenmenschen
nog wel iets is blijven hangen van de vroe
gere begrippen en dat maakt hen vatbaar
voor de eenvoudige en degelijke vormge
ving der vroegere architectuurtijdperken.
Bij krachtig ingrijpen en door 't plegen
yan overleg met de opdrachtgevers is hier
dan ook nog veel te bereiken.
Dit te doen ligt vooral op den weg van de
provinciale schoonheidscommissies.
Hiervoor is echter persoonlijk contact tus-
schen de vertegenwoordigende deskundigen
dezer commissies en degenen die laten bou
wen noodzakelijk.
Vele architecten zagen in de gedachte van
een instelling van schoonheidscommissies be
langrijke voordeelen en wel, omdat men
meende, dat dit de lichamen konden worden
die eindelijk paal en perk zouden stellen aan
de verscliikkelijke voortbrengselen der eigen-
bouwers en der onvoldoend deskundige bouw
leiders en dat op deze wijze de verdere ont
siering van de nieuwere stads- en dorps
gedeelten zou worden tegengegaan.
Door dergelijke commissies leiding te la
ten geven bij de uitbreiding en den te ver
rijzen nieuwbouw verwachtte men, dat deze
in betere banen zou worden gebracht.
De schoonheidscommissies hebben gedaan
wat ze konden doen.
Vele van de buitengewoon dwaze eigen
aardigheden zijn dan ook verdwenen en
sommige hebben plaats moeten maken voor
een geheel andere, een nieuwere en in elk
geval meer doordachte vormgeving.
In de laatste jaren is echter gebleken, dat
door dc wijze van samenstelling en de werk
wijze deze lichamen naast de voordeden vele
nadeelen meebrengen en dat het meerendeel
van de architecten, die vroeger deze instel
lingen met vreugde hebben zien komen,
thans hun opheffing met gejuich zouden ver
nemen.
En toch is dit laatste niet noodzakelijk
en zelfs niet wenscliclijk, schrijft G. V. in
het Centraal Orgaan. De houding welke ech
ter door vele der architecten tegen de licha
men wordt aangenomen hebben deze veelal
aan zichzelf of aan de door do overheid vast
gestelde dwaze bepalingen, waaronder ze
verplicht geworden zijn te werken, to danken
Eigen schuld der lichamen is 't als door
één der architectleden, die in de commis
sie zitting heeft genomen, er naar gestreefd
wordt om alleen die bouwwerken te laten
errijzen waarin de door hem voorgestane
bouwvormen tot uitdrukking komen en dat
deze wijze van bouwkunst-uitoefening alleen
wordt gesteund.
In enkele schoonheidscommissie treedt
deze fout naar voren, dit komt omdat de
daarin zitting hebbende deskundige alleen
maar in staat is de schoonheidsnorm van
deze vormen te beoordeelen. Een dergelijk
lid begrijpt niet, dat schoonheid niets met
een persoonlijk karaker te maken heeft.
Commissies, waarin dergelijke leden zit
ing hebben, beginnen vaak mot vage en
soms tegenstrijdige grieven te uiten tegen do
verschillende onderdoelen dor ingediende
plannen.
En 't is geschied dat, waar de vormgeving
hun antipathiek was, ze het plan afkeurden
zonder den ontwerper de reden van deze af
keuring met de daarvoor aangevoerde gron
den bekend te maken.
Ook werden de inzenders in verschillende
gevallen gedwongen de geuite gedachten
de beoordeelaars over te nemen, dit alleen
gaf de commissie reeds een zekere voldoe-
Ze begrepen echter niet dat er ingezonden
ontwerpen waren welke op deze wijze ge
vaar liepen de daarin aanwezige eenheid te
verliezen en vooral niet dat het mogelijk was
dat plannen met weldoordachte en bij do
uitvoering welverzorgde onderdeelen zooda
nig werden gewijzigd, dat architectuur van
goed gehalte en met goede hoedanigheden
naar beneden werd gehaald.
Sommige commissies hebben zelfs de goede
en algemeen als zoodanig erkende architec
ten, waarvan vele meer kennis bezitten 'dan
verschillende der in de commissies zitting
hebbende deskundigen, onder haar voogdij
gesteld en dat was toch niet 't doel waar
mede ze ingesteld werden.
Vooral door die architecten, wier plannen
in verschillende gevallen beoordeeld wer
den door een commissie in hoofdzaak sa
mengesteld uit leeken, werden deze in
stellingen als nutteloos en nadcelig gequa-
lificeerd, en terecht.
Het is gebleken dat er zich onder deze
leden personen hebben bevonden en er zich
nog bevinden, die niet in staat, zijn de in
gezonden teekeningen te begrijpen en an
deren die zich geen beeld konden maken
van het te verrijzen gebouw zonder dat
er een pcrspectief-teekening bijgegeven
werd.
Nu weet "elke architect wel wat voor
waarde er uit een oogpunt van architec-
tuurbeoordeeling gesteld mag worden aan
de meeste perspectieven. De wijze van de
samenstelling van dergelijke lichamen is
dus wel een der grootste fouten. En elke
erkende architect moet nooit gedwongen
kunnen worden om 't door hem uit te voe
ren ontwerp naar het oordeel van de
schoonheidscommissie te wijzigen, als het
daardoor in zijn oogen wordt verminderd
Zoo'n commissie is n.l. nooit in staat
een bouwwerk zoo te beoordeelen als dit
bij het ontwerpen door den goed ge
schoolden, serieusen architect, geschiedt.
In de praktijk blijken de voordeelen van
deze instellingen dan ook niet op te wegen
tegen de verkregen nadeelen.
Door den hinder, welke verschillende ar
chitecten van deze lichamen ondervinden
beginnen er zich van deze groep hoe lan
ger hoe meer te scharen bij hen die aan
dringen op de afschaffing van dit in vele
gevallen ondeskundig en daarom de be
vordering der bouwkunst belemmerend
lichaam.
Bij de instelling had de overheid onvol
doende kijk op de door deze commissie te
verrichten werkzaamheden. Velen lieten
zich onvoldoende door deskundigen en an
deren door onvoldoend deskundigen voor
lichten. In weer andere gevallen meende
de overheid 't beter te weten dan de des
kundigen en sloegen ze door deze gegeven
wenken en raadgevingen in den wind
met 't resultaat dat ze thans met onbe
kwame leden in dit lichaam moeten wer
ken. Door dergelijke oorzaken hebben de
meeste van deze instellingen met groote
moeilijkheden te kampen en mogen ze zich
niet in de belangstelling en medewerking
van de hierbij betrokkenen verheugen.
Een lichaam, dat op zoodanige wijze In
de belangen van de architecten en de bou
wers ingrijpt^ kan alleen kracht ontwik
kelen en resultaten bereiken als het ge
dragen wordt door den steun van de ver
schillende belanghebbende vakvereeni gin
gen en daarom is het wenschelijk dat het
samengesteld is uit de door deze groepen
gekozen deskundigen.
Waar het hoofddoel van elke schoon
heidscommissie moet zijn, het tegengaan
van de verdere ontsiering van stad en
land, kan dat doel het snelst en het beste
bereikt worden door te zorgen dat de
leiding van de uitoefening van het bouw
bedrijf alleen wordt verzorgd door de
daan-oor geroepenen, de goed geschoolde
c-n de met practische ervaring toegeruste
deskundigen, de architecten.
Deze moeten in de samenleving de plaats
innemep welke hen, in verband met de ken
nis welke ze bezitten, toekomt.
Dit doel te bevorderen was de gedachte,
die de architecten bij de .instelling van de
schoonheidscommissies voor oogen hadden
en als de schoonheidscommissies mede
werkten om dit doel te bevorderen, dan
zouden ze de volle medewerking van de ar
chitectcn verkregen- en behouden hebben.
Dat dit niet 't geval is, ligt aan de door
deze commissies gevolgde werkwijzeen
de samenstelling, en
de oorzaak
MAASTRICHT
NEDERLANDSCHFABRIKAAT
Vertegenwoordigers voor MIIVC Pn AEL3RECHTSKADE 147b
ROTTERDAM en OMSTREKEN: A. lYlUlO 01 00. TELEFOON 30404-30233
TELEFOON 57650 (2 ll|nen)
waarom dit lichaam nu door vele der ar
chitecten en vooral door de meer bekwame
als«nadeclig, zoo niet als nutteloos voor de
bouwkunde wnrdt beschouwd. De instellin
gen zullen, willen ze blijven bestaan, dan
ook omgevormd moeten worden en wel zoo
dat er bij de beoordeeling van de plannen
var. erkende en geschoolde architecten geen
pietluttige opmerkingen worden gemaakt,
en dat in elk geval al deze opmerkingen
vergezeld moeten gaan van een uitvoerig
cn goed gedocumenteerd rapport waarin de
bezwaren, welke tegen het plan of de on
derdeclen daarvan bestaan, met redenen
omkleed worden vastgelegd.
Was dit van 't begin af aan voorschrift
geweest dan zouden deze instellingen niet
geworden zijn tot de vitcolleges, zooals er
thans vele zijn, en dan zouden de leden
zich beter van 't gewicht van hun taak be
wust geweest zijn.
Voor de uitvoering van een dergelijke be
paling zou het ook noodzakelijk blijken dat
de leden van deze commissies deskundig
waren, die alle persoonlijk in staat zouden
zijn een beredeneerde meening over 't in
gebonden ontwerp te uiten.
Indien de bezwaren op schrift Werden
vastgesteld dan zouden de leden peter
hunne verantwoordelijkheid voelen en zich
niet later kunnen verschuilen achter 't ge
zegde. dat de mededeeling hun meening
niet juist weergeeft, zooals thans bij een
bespreking of een beroep maar al te vaak
voorkomt.
De leden moeten persoonlijk in staat zijn
de architectonisch foede ontwerpen te schei
den van de gevoelloozc en karakterlooze
ontwerpen, zooals voor het meerendeel de
ingediende er nog zijn. Ze moeten, de plan
nen niet alleen kunnen beoordeelen met
kennis van de door hen als de eenig juist
geoordeelde richting, doch ze moeten in
staat zijn de verhoudingen te beoordeelen
on daarvoor moeten ze algemecne kennis
van *ouwkunst bezitten en een kijk hebben
op de daaraan, in verband met de stads- en
dorpsuitbreiding, te stellen eischen.
Indien de schoonheidscommissies op deze
wijze zijn samengesteld en gaan wencen
dan zullen ze een lichaam kunnen worden
dat de algemeene waardeering geniet en
dan geven ze zelve tenminste geen aanlei
ding om den steun van de architecten en
van 't publiek te moeten ontberen.
Als de commissies alleen uit deskundi
gen worden samengesteld, dan bestaat er
voor den goeden architect, die zich zijn
kennis bewust is, geen reden meer om te
weigeren deel te nemen aan dit werk, dat
dan ook volgens zijn meening alleen ten
algemeene nutte kan strekken.
Ook zullen deze commissies in waarde
winnen als ze meer dan tot heden belast
worden met het aan de overheid advisee-
ven, over de in groote lijnen vast te stellen
eischen, waaraan de bebouwing in de ni
we wijken, in verband met een door hen
goedgekeurd en vastgesteld uitbreidings
plan, moet voldoen.
Ook zullen de schoonheidscommissies
geregeld voeling moeten houden met de vak
vereenigingen, die de leden der commissies
heben gekozen en deze op de hoogte van dc
verkregen resultaten moeten houden.
Alleen op deze wijze kan de tegenstand
welke thans in de tot oordeelen bevopgde
kringen hoe langer hoe grooter wordt, wor
den overwonnen en omgevormd tot waai-
dee ring.
De door verschillende architecten en
lichamen bepleite afschaffing van deze in
stellingen is nog niet wenschelijk, omdat er
tot heden nog geen grenzen zijn gesteld
aan degenen aan wie de bouwieiding mag
worden overgelaten. Pas als het zoover gi
komen is, dat de bouwleiders verplicht zijn
aan een vast te stellen norm van kennis
te moeten voldoen dan zal het wezen der
schoonheidscommissie op een geheel ande
re basis .gesteld kunnen worden.
Dan zullen ze nog van groot algemeen
nut kunnen zijn n.l. om de overheid te ad
vieseren en om de algemeene richtlijnen
aan te geven, welke noodzakelijk zijn voor
het verkrijgen van een goed stads- en land
schapsbeeld.
Bij afschaffing van de schoonheidscom
missies, zonder een andere regeling van
de bouwieiding, zouden we binnenkort weer
de meest ergerlijke ontsieringen krijgen
welke vroeger de schoonheidscommissies
noodig hebben gemaakt, en waarvan 't mee
rendeel tegenwoordig wordt omgevormd tot
een dragelijke ontsiering.
Afschaffing van de schoonheidscommis
sies is dus niet wenschelijk, doch de tijd is
rijp voor een omvorming van deze licha
men en wel op zoodanige wijze, dat de
waarde van de resultaten beter zullen blij
ken en meer gewaardeêrd kunnen worden.
,[^ESPOTTELIJK" GOEDKOOP EN
„BETREURENSWAARDIG" SLECHT
In een oud, maar nog steeds zeer mensch
kundig fabeltje treedt een echtpaar op, dat
drie wenschen mag doen. Zonder veel na
denken vraagt de vrouw een lekkere dikke
worst, waarop de boer woedend wordt en
uitroept: „ik wou dat die worst aan jouw
neus hing!" Daarmee was wensch num
mer twee van de baan, de laatste wensch
moest helaas besteed worden om die on-
smakelijken neustooi weer te verwijderen.
Er is maar een kleine variatie noodig om
dit fabeltje toepasselijk te maken op veel
gevallen van huisinrichting. De overeen
komst met de mogelijkheid om wenachen
te kunnen doen is aanwezig, nadat jaren
lang is gespaard voor nieuwe meubelen;
de overeenkomst met het onnadenkende
uitgesproken verlangen zien we dagelijks
als een volgend tafreel voor ons afspelen.
Een ameublement heeft eigens z'n ver-
lokkenden invloed doen gelden, voorname
lijk de prijs, die „bespottelijk" goedkoop is,
maar wat niet met de verlokking mee
klinkt is de waarheid, dat behalve „be
spottelijk" goedkoop het ameublement „be
treurenswaardig" slecht gemaakt is.
Och, en dan zijn er nog zoo'n paar be
zwaren, die heel licht worden gewogen,
zoolang de prijs nog indruk maakt maar
die uit de ijle lucht der fantastische prijs-
begoocheling steeds zwaarder naar beneden
zakken en tenslotte als droeve feiten voor
ons staan. Dan is de tijd genaderd, dat men
gaat inzien hoe weinig leven in den hout
glans boeit, hoewel juist weer to véél le
ven zich op andere wijze demonstreert als
n.l. de paneelen kraken en we zelfs mid
den in onze nachtrust worden opgeschrikt
door een overmatige activiteit van het
hout, dat zijn schade wil inhalen omdat
men toen hot er de tijd voor was, verzuimd
heeft het te laten „uitwerken".
IJZER
MAATSCHAPPIJ
N.V. KON. E3CTAIM
ROTTERDAMSCHE Bt 1 OHM"
v.H. VAN WAN ING C<>.
ROTTERDAM
TELEF. 1095-1096-1097 FILIAAL ENSCHEDE
GEWAPEND BETON
EN BIJKOMENDE WERKEN
WADDINXVEEN TELEFOON No. 6
OPSLAGPLAATS ROTTERDAM
aan den Zwaanshals No. 203-205 - Telefoon No. 40891
Dan is ook het oogenblik genaderd waar
op we de bezwaren gaan voelen van goed-
koope afwerking, als b.v. de wasbeits de
japonnen steeds een herinnering meegeeft,
de stoelregels los gaan zitten en de tafel
spiritistische waggelaanvechtingen krijgt.
We begrijpen niet hoe we er toe zijn ge
komen een heel ameublement te koopen
omdat we feitelijk alleen een dressoir noo
dig haddenen herinneren ons mot
pijnlijke wroeging dat we heel het ensem
ble tegelijkertijd moesten nemen, weliswaar
tegen een prijs, dienou, ja, die niet
hoog was
Nog is de lijdensbeker niet vol, steeds
ontdekken we meer tekortkomingen in de
meubelen, die nu niets verlokkends meer
hebben behouden, nu zijn we langzamer
hand rijp geworden voor de gave des on
derscheids en als we in dat stadium eens
een meubel onder de oogen krijgen dat van
edel materiaal, op onberispelijke wijze af
gewerkt is vervaardigddan voelen we
met weemoed welk geweldig verschil er
bestaat tusschen hout en hout en hoewel
we het eerst niet willen toegeven, rijpt toch
langzaam maar zeker het plan om ons te
ontdoen van die meubeltjes met hun bord
papieren aanzien. Dat is het einde van dc
derde wensch.
Laat geen .bespottelijk" lage prijs u ver
lokken, een grooter wonder dan zoo'n spot
koopje is de eeuwige bekoring die een goed
meubel op zijn bezittere blijft uitoefenen.
„Thuis".
Nieuw Slachthuis te Breda
Naast de onlangs gestichte Veemarkt in
den Belcinipolder aan de Noordzijde van
Breda is een gebouwencomplex verrezen,
dat door zijn fraai architectonisch vormen
de aandacht trekt en waarvan een hooge
toren van boven de omgeving uitsteekt
Het is het gemeentelijke abattoir dat daar
gesticht is naar een ontwerp van den
vroegeren directeur van Gemeentewerken
aldaar, den heer J. C. Th. Elich, in samen
werking met den directeur van den VleescU
keuringsdienst, die ook als directeur het
nieuwe slachthuis zal beheeren, den heer
J. J. Meier. Hot is op een geheel afgesloten
terrein gebouwd van 113 bij 117 meter. De
kosten van het geheel hebben bedragen
ruim 6 ton.
Een aanwinst voor Breda!
Het vervolg van ons artikel „De ontwik
keling van de Centrale Verwarming" is we
gens gebrek aan ruimte niet geplaatst
'•-•innen worden.
De Redactie „Dc Bouwwereld,'
AAINIlilTE
DINSDAG 11 NOVEMBER
EINDHOVEN. 11 vm. Da Dir., namt
W.: het ged. rloleeren en bestraten can
straat te Eindhoven, onderdeel Stratun
bestek no. 56; bestek en teek. verkrijg
^NIJMEGEN. De
Ch. Estourgle, Javastr.
iet best. van het Zedelijk
de Oude Stadsgracht te Nijmegen, plaats
gem. nos. 26. 2Ga. 20b en 2Gc; bestek
irw. en 5 teek. ad f 15, fr. p. p. f 15-p0^ re
ZWOLLE. 12 sm. Het Ing bur vh. J. v. Has
selt en De Koning. Pater Brugmanstr. 2. Nijme
gen. namens de N.V. Ontginngs-Mij. „Land van
Vollenhove". In het Provinciehuis te Zwolle; a.
bet maken van onderbouwen voor 4 ophaalbrug
gen over het in aanleg zijnde kanaal van Steen-
wijk naar Ossenzijl; b. levering van 4 vallen
voor ophaalbruggen over het ln aanleg zijnde
kanaal van Steenwijk naar Ossenzijl. (o.a, 9300
KG. ijzer en 5 M.3 eikenhout): bestekken met
teek. ad f 1 voor a en t 1 voor b. verkrijgb. bij
het Ing bur. voorn.; lnschrijvlngsbilj. moeten
worden ingeleverd of Ingezonden uiterlijk 10
Nov. met de laatste post.
WASSENAAR.
m. Het Gem best., onder
ZATERDAG 15 NOVEMBER
DE BILT (U.). 12 mldd. Het Gem.best.: het
louwen van een op. sch. voor L. O. op een ter
den Soestdljkschestraatweg te
Bilthovea (gem. De Bilt): bestek
Icrljgb. ad f5, fr. p. p. f5.25, aan
het Buir.
Ij. vóór 15 Nov. a
•m. van 10—12 i
VRIJDAG 21 NOVEMBER
ZWOLLE. 12 sm. Het coll. van Ged. St. van
)verijssel. in óén der lok. van "t geb. van het
'rov. Eest. te Zwolle: a. het maken van den
nderbouw voor een ijzeren ophaalbrug in den
de Kallcovenwijk
lede het i
ardigi
9, Leiden, in „Patrimonium", Hoogl.
Kerkgracht te Leiden, namens het best. van de
W'oningb.vereen. „Eensgezindheid": het bouwen
van 27 woningen, met grond- en rloleeringsw..
aan de Munniken- en Oosterstr. te Lelden; be
stek en teek. ad f 8, fr. p. p. f 8.25, rest. f 4, ver
krijgb. bij voorn, architect
WADDINXVEEN. De arch. P. D. Stuurman te
Waddinxveen. namens 't best. der Coöp. Boeren
leenbank aldaar: het bouwen van een kantoor
gebouw met kassierswoning; bestek en teek.
verkrijgb. ad f 10, rest. f 6, bij voorn, arch,
bovenbouw van en op
haalbrug in den weg Hasselt—Coevorden over
de Kalkoven wijk in de gem. Avereest. alsm. t
uitv. van daarbij beh. Werken; de bestekken lig
gen met ieder 1 teek. van 4 Nov. af ter lezing
Zwolle; inl. volgens bestek.
dc hur. van den hoofdlng.-dlr. ln de dir.
ito Rivieren te Den Haag. v. Speykstr. 50,
Ing van het 2de arr. te Utrecht. Maliebaan
n bij de tcchn.-ambt. J. A. Steinz te Arnhem,
Scheltemastr. 1. J. H. de Vlieger, Lawlch-
ALMELO. De fa. Gebr. Kirch, het verbouwen
van een woon- en winkelhuls aan de Groots-
straat Laagste lnschr. G. G. Schipper, aldaar,
f20.044. Gegund.
Barends, aldaar, f 14.866.
AMSTERDAM. Het Gem.best.: het bouwen
een dubb. school voor g. 1. o. op een terr. ln
tuindorp Buiksloot Laagste lnschr. H. G.
Veen, aldaar, f 116.450 en f 300,
AMSTERDAM. De arch. W. H. M. Blaisse:
bouwen van een winkelhuls Middenweg 1. La
ste lnschr. F. J. Peters, f 19.460.
AMSTERDAM. (Onderh.), Het bouwen
een Parochiehuls voor rek. van het R.K. Ke
best der St Rita-Parochle. Laagste lnschr, H
Keulen. Amersfoort, f 86.245.
DELFT. Het Gem.best: het maken t
straten nabij de begraafplaats
van rloleerlngen en bijk. werke
fa. Lodder en Werner. Vlaardl
DORDRECHT. Het Bur. der
J. C. Bakkers, na
nsen F. v. Tilburg: het bouwen van een mid
lenstandswoning op :n terrein langs de Kla
/ierstraat. Laagste inschr. Gebr. Steging, al
daar. f 5560. Gegund.
ENSCHEDE. De arch. J. en Th. Stulvlnga t
Zeist: de schilder- en
het geb. „Irene"
i Noorderhagen.
GELDERMALSEN. De arch. J. G. Jansen, sa
lens het best. der Voreen. tot Stichting en In-
tandh. van Scholen met d«n Bijbel: het maken
an een 5de leslokaal, urinoir en bijk. werken
chool. Laagste lnschr. Gebr.
Waterweg 3
295.400.
HAARLEM. Het Prov. Beat.: het vervangen
>or een gemetselde brug met een rljdek ln gew.
er „de Scl
t in de gei
beton plaal
iet vervangen dooi
do Noordervaart bij dc Oterleekerweg te
Stompetoren ln de gen.. Oterlljk; het vervangen
door een houten loopbrug van de brug tusschen
den Oterleekerweg en den Rustenburgorweg over
J. J. de Korte en C. J. Waal veld, aldaar,
f21.336.
HAARLEM. Het Prov. Best: 1. het vernieuwen
in den bovenbouw van een vaste brug en het
aken van een rljwlelbrug ln gew. beton, nabij
kruising van de Ilavenst
Zaandai
en het Lulo Gat, bei
undeerlng voor do rijbi
an de brug over do Amatelveensche sluis met
Ijk. werken ln boveng. wegvaklcen, laagste in-
chr.: W. Koningen, J. P. Dijkman en W. Bijl te
imsterdam, f 199.365.
HAASTRECHT. (Onderh.). Het Gem.best.: het
.©rrlchten van straatwerk In dc kom der gem.
Laagste inschr. fa. Gebr. Wodenbeurg, Ameide,
f 2555.55. Gegund.
HARDENBERG. De arch. G. en W. Wlerenga
Coevorden. namens de Vereen. „Het Groene
:ruis": het bouwen van een ziekenhuis. Laag
te inschr. G. v. Hag, Almelo, f 30.299.
HENGELO. Het Bouwbur v. Hal: a. het bou-
jhanneweg; b. het glns-, schilder- cn be-
hangwerk. aLagste lnschr.. a. H. Stegglnk, al-
15.492, b. J. Dorgoloo, aldaar. 1 200.
J. D. Kroneman f 93.
aLagste lnschr. J. Geldof. aldaar, f 7734. "Gegund
aldaar, f 9710; 3. J. Potman.
Gageldijk aldaar voor G, do Groot. Lnygslc i
echr. W. en J. de Graaf, aldaar, 15466. Gegund
NAALDWIJK. De arch. W. H. J. Jollnk, na
mens Al. C. v. d. BIJllaardt: het bouwen van een
woonhuis met garage. Laagste lnschr. Wolf cn
Barends, Monster, f 20.600.
kende meter schoeiïng met bijk.
den aan te leggen verbindingsweg Zwartcweg
Lange Kade. Laagste lnschr. C. J. Smit f 6890.
kantoor en woning. Laagste insch;
waard, Slikkerveer, f2568.
met garage aan den 's-Gravenweg. Laagste ln
schr. Engelvaart en Pusters, Den Haag, f 41.990
RIJSOORD. De arch. G. Bestebreurtje: de bouw
van een burgerwoonhuis met schuur te RIJs-
oord. Laagste lnschr.: metselw. C. Valk. 's-Gra-
vendeel, f3145; tlmmerw. Bak en De Jong, H. 1.
Ambacht, f 2500: smidsw. A. P. Hakkenberg. Kld
derkerk. f103; lood- en zlnkw. O. H. Spiering,
IJsselmonde. f 243: schilderw. B. Helderop. H. I.
Ambacht, f 449; electr. E. Groshart, aldaar, f60.
STAD-HARDENBERG. De Gem.opx.: het bou
wen van 6 burgerwoningen. Laagste Unschr.:
bouw G. Santman. Coevorden. f 18.140; lood- en
zlnkw. H. J. Otten, aldaar, f 659.
berg. aldaar, f22.485.
Veilinghaven. Laagste Inschr.
s Aan.bedrijf, Rotterdam, f 5980.
UTRECHT. De Dir. der N. S.: het afbre
drecht, f 38.940.
eens met kelderverdieping. Laagste lnschr. J.
Reim, aldaar, f25.957.
WERKENDAM. De arch. J. Bottenberg, na
mens de Wonlngb.ver. „Werkendam Vooruit":
het bouwen van 6 werkmanswoningen aan de
Uitbreidine. Laagste inschr.: metselw. C. Groene
veld, Woudrichem. f 6960; tlmmerw. F. v. Varilc,
aldaar, f5127; schilderw. G. Kreukniet. Gorin-
chem, f 923; loodg.w. G. A. Peters, aldaar, f 504.
WOERDEN. De arch. H. Slinger, namens Gebr.
Vergeer: het sloopen van een pand en het bou-
nwonlngen
ZWOLLE. De Rljkswaterst.: het maken van
ey rijbaan cn rijwielpaden van asphaltbeton op
den Rijksweg Zwolle—Wierden, mot bijk. wer
ken. Laagste inschr. N.V. Geruischloozo Weg,
Heemslcde. f 158.750.
Ossenzijl en in ec-n ged. van het Steonwljkcrdlep.
met bijk. werken (rond 113Ó700 M.S). Laagste
inschr. S. Krlkke en J. Waterlander, Heerenveen*
^sphalt of klinkers
Een lid had in technische bladen gelezen,
dat de asphaltwegen voor het moderne snel
verkeer niet meer deugen; zij verhoogen in
niet geringe mate het slipgevaar. Ilij'stelde
B. en \V. de vraag, of men niettemin met
het asphaltecrcn van straten doorgaat.
Ook een ander lid merkte op, dat het. ge
vaar van slippen op de Amsterdamsche
asphaltwegen zeer groot is, vooral in den
herfst, wanneer natte bladeren op den weg
liggen. Er zijn echter geasphalteerde wegen,
die veel minder gevaar voor slippen bieden;
dit lid noemde als voorbeeld den rijksweg
Arnhem—Ede. Hij verzocht B. en W., een
onderzoek in te stellen naar een systeem
van geluiddempende weigibedekking, dat
voor aulomobiclen en fietsen minder gevaaq
voor slippen biedt,
