DHOVEN
MANIPEL EM DMDÜSTTKIIE
J)(' Nijverheid van Eindhoven
Triplex- en Multiplexliout
De zevende stad van Nederland
I^pïcüi
Eindhovennv.mm-er pag. TV
lllllllllllllllllllllllllllllllllllBllllllllllllllllllllllBlllllll
Woensdag 29 October IPSO.
door H. van der Putt, Voorzitter van kring Eindhoven van de Alge-
meene Roomsch-Katholieke Werkgeversvereeniging.
Met de beste wil kan ik mij niet verzoenen
taet degenen die de tegenstelling Noord-Zuid
prediken. Aan m'n gehechtheid aan m'n ge
boortestreek en het Brabants volkseigen gaat
gepaard een volledig opgaan in de grote
gemeenschap die Nederland heet Slechts
als Nederlander kan een Brabanter tot voi
le ontplooiing van
z'n karakter ge- -••••.
raken en daarom
verheug ik me er
over dat de na-
tuurlike en figuur
like scheiding die
fiet water steeds
gevormd heeft in
létterlike en fi-
guurlike zin gaat
overbrugd wor
den; dit is ook
van groot kultu-
recl belang voor
de beneden de
landgrens liegen
de Zuid-Neder-
landsche gewcs-
Een provincie kan zicli door klagen en
protesteeren niet opwerken; van binnen uit
moet de kracht uitgroeien, die tot volledige
erkenning van haar belangen leidt Boor
ontwikkeling, beschaving, wilskracht ge
hechtheid aan eigen geloof en volksaard,
door 'n waardige verdraagzaamheid dringt
men ziohzelf op en dwingt men eerbied af.
En eerst dan als men volkomen de gelijk
waardige is van anderen dat is nu een
maal het lot in deze ongevoelige wereld
ten men z'n rechten volledig laten gelden.
Het moge waax zijn dat vroegere ge
dachten zich met al te grote krachtsinspan
ning en onder haast ondragelijke tegenwer
king een weg hebben moeten banen ik
weiger tans nog achterstand te erkennen.
Een uitstekend middelbaar onderwijs,
waarvan de verdienste grotendeels toe
komt aan de vereniging O. M. O. (Ons
Middelbaar Onderwijs in Noord-Brabant),
die in alle gemeenten van betekenis lycea
en handelscholen oprichtte en waarvoor de
B. K. Leergangen te Tilburg de leerkrach
ten leverden, dit onderwijs met als be
kroning de eigen Handels Hogeschool
heeft de geesten rijk gemaakt en tezamen
met de machtige landbouworganisaties met
haar coöperatieve boerenleenbanken, heeft
het Brabant opgekweekt tot het wereld
burgerschap in brede betekenis.
Eindhoven is altijd op de Industrie aan
gewezen geweest, omdat de snel toenemen
de bevolking geen voldoende bestaan vond
in de landbouw. Wat men in deze omge
ving ziet als weide en akkerland Is alles
ontgonnen, en in Eindhoven zelf liggen n>og
grote stukken heide en dennebossen.
De bevolking is met de industrie samen
gegroeid en ik mag wel zeggen dat over *t
algemeen de verhouding tussen de werk
gevers en werknemers goed ia
In een debat met den heer Knuvelder
met wie ik bet overigens op veel punten
eens ben heb ik hem erop gewezen dat
hetgeen hij in z'n boek „Van uit wingc-
'n leider der arbeiders bijgevallen.
Hier is volle waardering voor de arbeid,
en de ondernemers zijn er zioh zeer wel
van bewust, dat 'n groot deel van hun suk-
ses gelegen is in de arbeidzaamheid cn in
de eerlike toewijding van de Brabantse
werknemer.
Kring Eindhoven van de R. K. werkge
vers omvat de meest verscheidene bedrijfs
takken. De belangrikste zijn: de tekstiel- en
sigarenindustrie, sigarettenfabriek, leder- en
schoenfabrieken, houtindustrie, bierbrouwe
rij, etikettenfabriek, drukkerijen en bouw-
Het is juist het grote voorrecht van Eind
hoven dat de nijverheid zo verscheiden is.
Werkloosheid komt slechts sporadies voor
en de werklozen van de ene industrie w
den veelal door de andere opgenomen.
Dat de Eindhovense industrie zonder de
Philipsbedrijven ook nog wel iets te beteke
nen heeft, blijkt uit het aantal arbeiders
dat in de overige bedrijven werkzaam is.
Dit aantal is 155.000, w.o. voor de sigaren-
en sigarettenindustrie ruim 5000, en tekstiel
circa 2000.
Daar de werkzaamheden van onze kring
zioh hoofdzakelik bepalen tot lokale be-
De eenige Nederlandsche Triplexfabriek nl. dc N.V. Houtindustrie
„Picus" is te Eindhoven gevestigd.
De Hoofdingang van het modern ingerichte Slachthuis der Gemeente
Eindhoven. Gebouwd in 1928.
opmaken van een plaatselike loonstatistiok
Ongetwijfeld wordt ook nog in andere ar-
tiekelen de belangrikheid van Eindhoven als
nijverheidsstad aangetoond en mag ik ge
rust vaststellen dat aan de voorwaarde voor
'n erkenning als „volwaardig", waarop ik in
de aanvang doelde, zeker door de industrie
voldaan is.
Ik wil eindigen met te wijzen op de
vriendsrhappelike verhouding die bestaat
tussen onze kring, de Philipsbedrijven eji
de overige werkgeversgroepen. De meeste za
ken het algemeen werkgeversbelang ra
kend worden door hun vertegenwoordi
gers behandeld.
Nu ik hier toch over spreek, mag ik er in
't openbaar wel eens de aandacht op vesti
gen dat de onderlinge verhouding in 'ti zo
gemengde stad als Eindhoven zo biezonder
gunstig is.
Verscheiden in aard, taal, geloof en zeden
leven hier bevolkingsgroepen samen in vol
maakte harmonie. Er is misschien niet eens
de helft van de inwoners in Eindhoven ge
boren en toch zijn dank zij het aanpas
singsvermogen enerzijds en de traditional
verdraagzaamheid en gastvrijheid anderzijds
nooit ernstige meningsverschillen voor de
dag getreden.
Dat er onder beide groepen de ni.
gekomencn en de oer-bevolking ernstige
mensen zijn die zich beijveren om, met be
houd van eigen inzicht, waardering
elkander te kweken en tegenstellingen Ie
overbruggen, is van grote betekenis voor het
zedelik cn maatschappelik welzijn van onze
Van harte wens ik dat ook „De Rotterdam
mer" dezelfde gastvrijheid in Eindhoven
moge vinden.
Eindhoven, Oktober 1930.
(Op verzoek van den schrijver in de
vereenvoudigde spelling gezet.)
Chr. Nat. School a. d. Leendenveg,
Gebouwd 1930.
Architecten. Honrath cn Briet.
Theresiakerk, gebouwd 1928, Architect M. v. Beek.
langen de algemene zaken worden door
het diocesaan-bestuur te Tilburg of door het
Federatiebestuur te 's-Gravenhage behandeld
treedt hij niet vaak naar buiten op.
Vele belangrike kwesties maken echter *n
plaatselik verband van R.-K. werkgevers
noodzakelik. Ik noem o.a. de ziektewet en
de plaatselike controle die hier in samen
werking met de Raad van Arbeid en met de
Philips fabrieken door 'n gezamelik controle
westen" laat zeggen door 'n vrouw van 'n instituut wordt uitgeoefend, het benoemen
fabrieks- 1 van leden in- of het aanbevelen van candi-
fabrieksdirecteur: w't is i
meisje" 'n onwerkelikheid is en zeker niet
op Eindhoven van toepassing kan zijn. Een
dergelike uitdrukking is hier eenvoudig
onbestaanbaar.
Tot m'n genoegen werd ik hierin door
daten voor de commissie van toezicht op de
wcrkloosheidsdienst. Raad van Arbeid. Ka-
mor van Koophandel. Commissie van Sa
menwerking, het adviseren i.z. gemeen
tebelasting en andere gemeentelike vraag
stukken de werkgevers rakend, het geregeld
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiic
Het uitbreidingsplan van de Gemeente Eindhoven.
Het was nog maar een eenvoudig stedeke,
Eindhoven, toen de eerste industrieën tot
rijpheid en bloei begonnen te komen. En de
faam ervan was al even gering.
Nochtans duurde 'tniet lang, cl de be-
st.uurderen van het toch al nijvere provin
cie-plaatsje deden van zich spreken en zij
waren 't, die er na lange jaren van noesten
en energieken arbeid van maakten wat bet
nu is: een stad, die in vereeniging met de
omliggende gemeenten de tweede plaats
genoemd wordt van de provincie Noord-
Brabant. de zevende stad van ons Vader
land.
On industrieel gebied heeft Eindhoven
zelfs een wereldvermaardheid gekregen.
Waar ter wereld heeft men niet van de
machtige Philips industrie hooren spreken?
Wie weet niet dat in Eindhoven 't centrum
gelegen is van de sigarenindustrie?
Speciaal deze laatste tak van nijverheid
dateert van jaren her. In 1808 waren er al
22 tabaksfabrieken met circa 1000 man per
soneel. Nog van veel ouderen datum is de
textielnijverheid. Beiden evenwel zijn nis
monumentale en majestueuze eiken opge
groeid en weerstonden reeds vroeg den
zwnarstcn rukwind van malaise en slapte.
Steeds tot op den dag van heden steken
deze machtige industrieën fier den kop om
hoog, even-hoog als de ranke torenspitsen
van de talrijke kerken.
Het is interessant geweest eens te gaan
kijken hoe de stad zich heeft gehouden
en gemakkelijk was het geweest wanneer
het slechts bij kijken had kunnen blijven.
Want dat is een plezier op zioh zelf. Eind
hoven is een goed Brabantsche stad en waar
zou men pleizieriger te gast komen dan
juist bij Brabanters, die dan bovendien nog
zooveel belangrijks te vertoonen hebben.
Maar dan later de indrukken in beknopten
vorm weer to geven is lang geen gemak
kelijke taak. Want de sterke ontwikkeling
van Eindhoven is bovenmatig en soms zelfs
excessief, heeft tot gevolg gehad dat men
daar, meer dan in welke stad ook, gelijk
tijdig cn in snel tempo heeft moeten z eken
naar de oplossing van welhaast alle moder
ne vraagstukken van overheidszorg en
socialo bemoeiing.
Eindhoven verkeert of misschien be
ter verkeerde in een periode van niet
meer normaal te noemen groei. Het is wel
eens interessant na te gaan hoe snel de
bevolking is toegenomen hetgeen moge blij
ken in het volgende staatje:
1 Januari 1920 47.946 Inwoners
1 1921 50.161
1 1922 52.516
1 1923 55.513
1 1924 59.168
1 1925 63.870
1 1926 65.880
1 1927 68.695
1 1928 77.517
1 1929 89.622
1 October 1930 93.455
wat dus een vermeerdering beteekent in
ongeveer 10 jaar met 100 procent, hetgeen
voornamelijk zijn oorzaak vindt in de enor
me ontwikkeling ran de Philips' fabrieken.
Al deze cijfers en feiten worden hier niet
vermeld pour épa'nr le bourgeois, maar om
dat zij zoo groote beteekenis hebben voor
de bepaling van het beleid van een gemeen
tebestuur, dat te regeeren heeft over een
gemeente waar dergelijke bedrijven geves-
tigd zijn. Want een gemeentebestuur kan
zich maar niet bepalen tot het demonstrèe-
ren van zijn vreugde over de ontwikkeling
van een groot bedrijf binnen zijn gebied,
over de daaruit voortvloeiende uitbreiding
van een koopkrachtigen middenstand,
naast de uitbreiding van het arbeiders
contingent, welke zooals T, Landré in de
Gcmeente-financiën zoo terecht opmerkt,
niet steeds tot onverdeelde verheugenis
stemt, over de daaruit weer rcsulteerende
verheffing van den winkelstand en wat er
verder al reden tot blijdschap moge zijn.
Maar een gemeentebestuur moet die ontwik
keling van een bedrijf tegemoet komen, het
moet al de maatregelen nemen, welke dc
uitbreiding van dat bedrijf noodzakelijk
maakt Zoo staat een gemeentebestuur in
een dergelijk geval voor een extra zware
en moeilijke taak die natuurlijk niet ver
vuld kan worden zonder dat er nu en dan
eens vergissingen worden begaan, maar,
vooral, zonder dat er heel veel critiek wordt
geoefend, ook als er geen vergissingen
worden begaan. Ook Eindhoven kent deze
moeilijkheden, kent de vergissingen on kont
de critiek.
En die moeilijkheden en de critiek wer
den grootcr op 1 Januari 1920. van welken
dag het bestaan van
Groot Eindhoven.
dateert. Moeilijkheden voornamelijk van een
aangenamer aard omdat nu het zoeken naar
normale oplossing mogelijk was geworden.
Groot-Eindhoven had, tengevolge van den
groei in vijf verschillende richtingen rond
om één kern, een allerzondcrlingsten vorm,
die min of meer herinnert aan een door
herfstbuien verwaaid en verfianst spinne-
web. De industrieën vestigden zich langs
de wegen naar de aangrenzende dorpen,
waar zij woonkolonies van beambten en ar
beiders om zich heen verzamelden. Zoo ont
stond het verflanste spinneweb dat een wel
zeer oneconomische situatie bood met zijn
door de vijf uitlooper» omsloten braaklig
gende driehoeken. Eindho\en moest dus be
ginnen met een systematisch uitbreidings
plan, waarin van de niet of maar nauwe
lijks samenhangende doelen een harmonisch
geheel weid gemaakt. Dit kon echter niet In
de eenige opgave zijn welke men zich bij
het ontwerpen van dat uitbreidingsplan had
te stellen. De geschiedenis van de agglome
ratie Eindhoven, waarvan een periode was
afgesloten door de annexatie, was geweest
de geschiedenis van de ontwikkeling
van deze plaats, welke ontwikkeling op het
tijdstip van de annexatie allerminst het
aspect had, dat zij voorloopig zou stilstaan.
Integendeel. De annexatie was juist meer en
meer noodzakelijk geworden bij het vooruit
zicht, dat de ontwikkeling zich zou voort
zetten in progressieven zin, en met dit voor
uitzicht moest ook het uitbreidingsplan re
kening houden. Dat wil zeggen dat men
moest zorgen voor een aantal behoorlijke
toegangswegen naar de stad, dat men een
uitgebreid industrie-terrein moest reservee
ren, dat men, in verband daarmede, moest
rekenen op een zeer ruime uitbreiding van
woonwijken, zoowel voor arbeiders als voor
den middenstand, dat de bewoonbaarheid
van de stad moest worden verbeterd door
den aanleg van voldoende plantsoenen en
parken, dat de verschillende gedeelten bin
nen de toen bestaande kernbebouwing na
der tot elkaar moesten worden gebracht door
verbetering van de bestaande verkeerswe
gen. Ten aanzien van dit laatste punt deed
zich voor zoover do verbinding met het voor
malige Woensel betreft, de moeilijkheden
voor dat deze wijk van het centrum ge
scheiden is door een spoorbaan met slechts
enkele overwegen. Op een andere plaats in
dit blad wordt over deze kwestie in een uit
voerige beschouwing meer gezegd.
Een en ander komt duidelijk tot uiting
bij dc bezichtiging van het destijds door de
heeren Cuypcrs-Kooken gemaakt uitbrei
dingsplan. later omgewerkt onder leiding
van den thans nog tungeerenden directeur
van Gemeentewerken, den heer Ir. G. C.
Kools. Men vindt op dat plan zeven radi
ale hooftlverkeerswegen met intercommunale
--internationale waarde. De breedte van deze
wegen is buiten de ringbaan 32 Meter, tus-
schen dc ringbanen 21 M. en daarbinnen
20 M. en minder. Voorts vindt men een
aantal radiale wegen van de tweede soort,
thans reeds bestaande wegen, welke de ver
schillende woningcomplexen zullen verbin
den met het centrum. De breedte is 20 tot
21 M. En tenslotte vindt men dan een aan
tal ringbanen, die de belangrijkste functie
zullen hebben hij het vereenigen van de
samenstellende doelen tot een geheel, en die
bovendien aan de stad het grootsteedsche
karakter zullen geven
Ten aanzien van de grootte van het plan
en van de uitgestrektheid dor industrie
terreinen, vertelde ir. Kools ons dat de op
bet uitbreidingsplan aangegeven toekomstige
stad ruimte biedt aan 200000 bewoners en
"T A. bestemd is voor industrieterrein.
verband met het uitbreidings-
Triplexhout, het materiaal, dat de laatste
jaren hoe langer hoe meer wordt toegepast
in de moderne Architectuur en de Meubel
industrie, wordt in Eindhoven gemaakt dooi
de eenige Nederlandsche Triplexfabriek, de
N.V. Houtindustrie „Picus".
Dit materiaal biedt groote voordeelen,
welke wij eens nader zullen bekijken.
Met Triplex worden op eenvoudige en
vlugge wijze groote vlakken gevormd.
Drukke versieringen worden tegenwoordig
niet meer verlangd; men wil strakke lijnen
en vlakken, rechte hoeken en een zeer een
voudig en niet te zwaar lijstje, zóódanig
aangebracht, dat dit als het ware dc vlakken
omvat houdt
En hier is Triplex het aangewezen mate
riaal. omdat het bovendien zeer licht en sterk
is, niet werkt en gemakkelijk en snel kan
worden aangebracht. Hierdoor wordt den
kunstenaar tevens de gelegenheid geboden,
zijn ideeën op economische wijze te ver
wezenlijken.
Heeft u wel eens overwogen, dat een stuc
plafond eigenlijk een erg kouden indruk
maakt!? Moet dit niet om de zooveel jaren
een nieuwe behandeling ondergaan? En o,
die scheuren! Waarom geen plafonds van
triplex in uw woning? Men kan deze laten
verven in elke gewenschte kleur of laten
beitsen. En de geregelde kosten van onder
houd zijn hierdoor to* een minimum beperkt.
En hoe is het met de wandbekleeding?
Hier behoort nu eenmaal regelmatig een
frisch nieuw papiertje bij uw interieur. Wij,
Hollanders, houden van ons huis, dit is een
algemeen bekend feit; en tochhoe wei
nigen kennen nog het genot van een lambri
zeering en de gezellige warmte, die ervan
uitgaat!
Duur, zult u zeggen. Zclcer, men kin, als
_en dat wenscht, voor een lambrizeering
veel geld besteden. Wij behoeven in dit ver
band slechts de aandacht te vestigen op de
luxe betimmeringen in de tegenwoordige
passagiersschepen, groote hotels, privé-kan-
toren, warenhuizen winkels enz., meestal be
staande uit Multiplexplaten, met verschil
lende edele houtsoorten gefineerd (beplakt),
doch op deze kostbare wijze behoeft het in
uw woning niet te geschieden. Een eenvou
dige betimmering van Okoumé-Triplex, in
mahonie-tint gebeitst, doet reeds wonderen.
Okoumé is een houtsoort, die ook wel. Afri-
kaansch Mahonie wordt genoemd en wat
kleur en houtteekening (nerf) betreft, zeer
'eel op mahonie gelijkt.
En hoe smaakvol past in zoon betimme-
Woningbouw
En dit is wel een terrein waarop heol wat
moeilijkheden liggen. Immers bij Philips
stelt men zich op het standpunt, dat de
sterke ontwikkeling van Eindhoven te dan
ken is aan haar fabrieken. En onder die
omstandigheden, zoo meent men daar, ligt
het op den weg van Eindhoven de Philips
fabrieken bij de gestadige uitbreiding van
haar be.drijven tenvolle tegemoet te komen.
Vergete mag echter niet worden dat de
snelle, bijna abnormale ontwikkeling van
Eindhoven tot groote bedachtzaamheid en
tot uiterst voorzichtig beleid noopt. Daarbij
beteekent de vestiging van een zoo groot
contigent arbeiders niet uitsluitend winst
voor de gemeente. Maar bovenal heeft Eind
hoven ook nog andere belangen dan alleen
Philips. Men kan zegeen dat ongeveer 80%
der bevolking uit arbeiders bestaat, die
staan en vallen met de bedrijven en bij
entueele catastrofen ten laste van de ge
meente komen. Juist is het dan ook van
het gemeentebestuur gezien om zich door
thans gelukkige verschijnselen niet te laten
verblinden en rekening te houden met wat
in de toekomst toch mogelijk is.
De ondergang, of zelfs maar achteruitgang
van een industrie, waarvan dc arbeiders ge
meentewoningen bewonen, beteekent, dat het
gemeentebestuur zit met woningen waar
voor de huur niet betaald kan worden, daar
gelaten dat Eindhoven moet zorgen voor
de steun. Het gemeentebestuur geeft zich
er dan ook voortdurend rekenschap van dat
de tegenwoordige ontwikkeling van Eind
hoven de grenzen van het normale te buiten
gaat
ring weer een eenvoudige, uit hetzelfde
Okoumé-Triplex vervaardigde boekenkast,
die met de lambrizeering één' geheel vormU
De oude, bestaande kamerdeuren worden ge
heel gemoderniseerd, door er aan beide kan
ten een groote Okoumé-Triplexplaat van 5
of 6 m.M. dikte op te schroeven of te spij
keren. De ouderwetsche deur, met zijn 3 of
4 paneeltjes, is geheel gemetamorphoseerd en
plotseling cén groot triplex-vlak geworden.
Vooral in de Landhuisbouw wordt triplex
steeds meer gebruikt en ook in de moderne
keuken speelt het een rol van beteekenis.
Door de groote vlakken verdwijnen alle mo
gelijke verzamelplaatsen van stof en vuil!
Hetzelfde geldt voor ziekenhuizen, hotels,
enz. enz.
Tegenwoordig maakt de „Picus"-fabrfek
ook een Multiplexplaat van 34 m.M. (en dik-
•kcr), die als deur wordt gebruikt. Deze
TVTTVWVVTWVTW'
ptEX! 5
vlakke plaat zelf is dus de deur en hierin
worden scharnieren en slot aangebracht.
Voor fineerwerk is Okoumé-Triplex bij uit
stek geschikt. „Picus" fabriceert ook eiken-
triplex, d.w.z. een Okoumé plaat, aan één
of beide zijden met eikenfinecr beplakt
Op dezelfde wijze wordt ook teak-triplex
gemaakt
„Picus" triplex is verkrijgbaar in gangbare
dikten van 4 tot 25 m.M. (en dikker), leng
ten van 152 c.M. tot 250 c.M. en breedten
van 152, 122 en 91 c.M.
Voor speciale doeleinden (o.a. scheepsbouw
en meubelfabricage) worden zelfs olaten go-
maakt in de afmeting 152 X &>0 c.M.
Voor degenen, die van knutselen houden,
is triplex een wonder-materiaal. U wilt een
schemerlamp maken, een eenvoudig radio-
kastjeTriplex is uw vriend. U hebt een
Avrofoon ontvangen. Een „Picus"-Multiplex-
plaat van 15 of 20 m.M. zal de geluidwccr-
gave zeer verbeteren.
Bij verschillende reparaties in huis is tri
plex onmisbaar.
Te veel voorbeelden zijn er, om deze alle
te kunnen noemen.
Aan het verwerken van triplex is echter
een risico verbonden, nl., dat men niet bin
nen in de plaat kan zien, hoé deze is gefa
briceerd!
Vele onaangenaamheden met triplex zijn
het gevolg van het gebruiken van minder
waardige fabrikaten en do fouten komen dan
meestai pas te voorschijn, nadat het mate
riaal is aangebracht en afgewerkt.
Wij hebben met bewondering geconsta
teerd, hoeveel torp in het „Picus"-bedrijf aan
de fabricage wordt besteed en het is geen
wonder, dat de „Picus"-plaat onder de ver
schillende triplexsoorten zoo'n geheel aparte
plaats inneemt.
Een zeer voorname factor voor de buiten
gewone betrouwbaarheid van „Picus"-triplex
is het speciale lijmprocédé. Tegenwoordig is
deze firma zelfs zoover, dat haar triplex oolc
wordt gegarandeerd tegen de invloeden van
het tropisch klimaat.
Het zou ons te ver voeren; wat de fabricage
betreft, hier nader in bijzonderheden te
treden.
Wij moeten echter memoreeren, het feit,
dat door Hollandsche energie dit bedrijf, met
zijn ruim 600 arbeiders, in den loop der ja
ren zóódanig werd geperfectionneerd, dat
het zeer terecht één der eerste, zoo niet dc
eerste plaats inneemt onder de vele triplex-
fabrieken der wereld.
Hollandsche degelijkheid!Nederlandsch
fabrikaat!
In de Landelijke omgeving van de gemeente Eindhoven.
