DONDERDAG 16 OCTOBER 1930 Lu^.u bi_AD, PAG. 3
JENTRAAL VERSLAG ARBEIDSINSPECTIE
VAN VROUWENLEED
X.
Wie let op de toename van het aantal
kouwen, dat in de industrie emplooi vond
Vstaat dat ook het aantal gehuwde vrou
»en hier te werk gesteld, moet zijn toe ge
[omen.
Toch is die toename minder groot, dan
ken wel eens geneigd is aan tb nemei
tans volgens de cijfers, die ons door de
Jrbeidsinspectie worden verschaft. Nu stcl-
tn wij voorop, dat een zuivere opgaaf ont
weekt, wijl nimmer een opzettelijke telling
gehouden.
Uit de beschikbare cijfers valt af te lei-
jen, dat in 1929 ongeveer 5500 gehuwde
touwen in de fabrieken werkten; een
kntal dat wij zien oploopen tot 1927 en
kt dan ongeveer 9300 gedraagt, terwijl in
de 10.000 worden overschreden en in
dit zelfde aantal ruimschoots wordt
Ongetroffen.
Dit zijn cijfers verkregen bij het. fabrieks-
jezoek. Vergelijken wij dit niet het aantal
[(gereikte arbeidskaarten dan komen wij
[el tot belangrijke verschillen, maar zien
[ij evenmin een sterke toename.
In 1922 werden 13111 kaarten uitgereikt,
it aantal komt in 1923/24 iets boven de
im dan weer langzaam op te looren
[t in 1929 bijna 15000 kaarten werden afge-
Vergelekcn met 1929 is die toename in
len geval onrustbarend. Wie vergelijkt de
itaal aantallen uitgereikte kaarten, ziet
fs ccn proccntische daling, zij het dan 'n
•inge van 6.9 pCt. tot 6.3 pCt
Meer dan de helft der gehuwde fabrieks
fbeidsters treft men in de textiel- en de
jceding- en waschindustrie. Men vindt dan
nk de grootste aantallen in Overijsel en
jrabant. als derde in dc rij volgt Noorct-
jolland.
In den loop van het jaar is ook een onder
[ek ingesteld naar den arbeid van fabrieks
ibeidsters in een tweeploegcnstelsel. Het ls
[genlijk een brok ellende.
Wij lezen van meisjes niet ouder dan
jaar, die na 12 uur 's nachts thuis komen
langer dan 12 uur, één zelfs langer dan
uur van huis is om 8% uur op de fa-
•iek te kunnen werken. De vraag rijst of
niet moet komen tot een verbod voor
ieisjes beneden 18 jaar om tc werken in
vee ploegen.
In verband met deze ongeregelde werk-
jden krijgt 10 pCt. der meisjes gedurende
In der beide weken, waarin in afwisselen-
ochtend- en avondploeg wordt gewerkt
n warm eten, terwijl 1*4 PCt. in het ge
tal geen warm eten en 1 pCt alleen op
pndag warm eten gebruikt.
De loonen zijn niet zoo, dat men kan
reken van evenredigheid tegenover de
igunstige arbeidstijden. I-Iet gemiddeld
jon van ongeveer 1000 vrouwelijke perso-
n in de Kunstzijde-fabricage in Breda he
heg f 10.79.
De texticl-industric is ecnigszins gunsti-
daar komt men tot een gemiddeld loon
f 15.47.5.
jUitgebrcide staten zijn opgemaakt, waarin
m overzicht wordt gegeven van de genoten
achtrust. De kortste nacht maakt een ar-
èidster hoven 18 jaar in Noord-Brabant, die
'emiddeld slechts 5*4 uur in bed door
mengt nl. de eene week 5 uur en de andere
eek 6 uur per nacht.
jWie over den arbeid der gehuwde vrou-
in de bijzonderheden leest, voelt welk een
laar kruis sommigen dragen.
|Wij doen een greep uit het vele dat ons
:boden wordt:
.,Van de 26 gehuwde vrouwen, die in de
linstnijverheid te Breda in 2 ploegen werk
jn, waren er 7, wier mannen in dezelfde
Ibriek in 3 ploegen werkten. De vrouwen
lerkten van 6 uur tot 13 uur of van 13 uur
t 22 uur en de mannen van 7 tot 15 uur
in 15 uur tot 23 uur of van 23 uur tot
[uur. Eén week van de 6 achtereenvolgen-
weken waren ze dus thuis samen; een
federe week waren zij 's middags samen
luis, van de resteerende 4 weken was de
jne op dc fabriek en de andere thuis. Door
gevolgde werkregeling konden ze ook
iet tegelijkertijd naar de fabriek of naar
[lis gaan, als ze in dezelfde ploeg werkten,
[hoewel dc huiselijkheid en het gezinsleden
|n zeerste leden onder deze arbeidsregeling
[aren deze arbeidsters echter al heel blij
lt haar mannen werk hadden en voelden
|ich gelukkig als ze zich vergeleken met
andere gehuwde vrouwen van dezelfde
Ibriek, van wie de mannen werkloos
pren. In het laatste geval moest toch het
&in leven van de inkomsten der gehuwde
[ouwen, varieerende van f 10 tot f 14.50
•r week, terwijl in de eerst bedoelde gc-
Elen man en vikniw samen f 30 tot f 36
(komen per week genoten.
een der gehuwde vrouwen was de
voor de 3e maal in een krankzin-
jgengesticht. Zij woonde nu met haar kin-
,'an 7, 6 en jaar bij haar ouders in
■diende met nog twee zusters samen
30 per week, terwijl haar vader als grond
erker te Rotterdam werkte. Niettegen-
Jaande de vele zorgen, die deze 28-jarige
Jouw ongetwijfeld had, zag ze er flink en
gezond uit. Zij haalde zich het zwaardere
kruis van anderen voor den geest om het
hare, dat zooveel lichter was te kunnen
dragen.
Twee der gehuwde vrouwen waren nog
maar kort vóór zij ondervraagd werden, het
ranke huwelijksbootje ingestapt met een
werkloozen arbeider. Een der beide mannen
was nu pas verzekeringsagent geworden, dc
andere had in de 3 maanden, gedurende
welke hij getrouwd was, nog geen cent
diend. Ze leefden uitsluitend van de
diensten der gehuwde vrouwen."
Maar ook wat hieronder volgt over de
ongehuwde meisjes spreekt tot ons:
„Te Breda werd veelal aan de arbeidster
gevraagd, of ze 's nachts alleen naar huls
liepen of met anderen. De meesten gingen
in clubjes of met tweeën naar huis en zij
die 's nachts gedurende eenigen tijd alleen
moesten loopen of fietsen, hadden, behou
dens een enkele uitzondering, nooit eenigcr
lei molest of hinder ondervonden.
Een 19-jarige ongehuwde vrouw verklaar
de niet bang tc zijn, alhoewel ze 's nachts
over een eenzamen weg moest loopen. Haar
broer kwam haar af en toe halen, hetgeen
Ongetwijfeld tegen eventueel molest preven
tief kan werken.
Een meisje van 18 jaar, dat 's nachts van
11.30 tot 12 uur over een eenzamen weg
waaraan geen enkel huis stond, door bos-
schen moest loopen, had eveneens nooit
last ondervonden. Bij slecht weer werd ze
door haar 64-jarigcn vader gehaald.
Ecu flink knap 17-jarig meisje, dat
's nachts heelemaal alleen moest loopen,
.verklaarde nergens bang voor te zijn en
nooit eenigen last te hebben ondervonde:
Zij werd, in tegenstelling met anderen, nooit
afgehaald. Het is hier de vraag, of zij, wan
neer zij werkelijk eens ernstig molest onder
vond, zooals toch inderdaad zoo af cn toe
wel eens voorkomt, nog zoo dapper zou zijn
als zij nu voorgaf.
Een 16-jarig meisje, dat 's nachts met een
vriendin door een bosch moest loopen. ver
klaarde, dat ze alleen niet zou durven.
Een 15-jarig meisje, dat in de eene ploeg
te 3*/2 uur v.m. van huis gaat en in de vol
gende ploeg te kwart over 12 's nachts thuis
komt en per dag dan 14% uur van huis is,
verklaarde, dat haar 54-jarige moeder, die
weduwe is, haar 's morgens naar de tram
brengt en haar 's nachts van de tram haalt,
omdat ze alleen niet durft. Ze woonde n.l.
uur loopen van de stopplaats van de tram
en langs dezen weg stonden geen huizen.
Haar moeder moest zoodoende per week 5
of 6-maal een nachtelijke wandeling maken
van iy2 a 2 uren. Als men hierbij nagaat,
dat dit ook bij slecht weer en in de z$<?r
koude maanden Januari en Februari 1929
moest geschieden, komt men tot de conclu
sie, dat er nogal wat gedaan moet worden
voor de f 10 loon, welke dit meisje per week
ontvangt. Het meisje, dat alleen 's Zondags
warm eten kreeg en een zeer zwakke stem
had, zag er stevig cn gezond uit. Het gezin
deze weduwe bestond uit haarzelf en 4
kinderen, van wie hot/jongste 9 jaar
De vader was 8 jaar dood. Twee zoons ver
dienden samen nog f 13 per week. De eene
had als boerenknecht f 15 per maand
kost cn inwoning en de andere als boom-
kweekersknecht f 9 per week.
Een ander 15-jarig meisje, dat er nogal
aardig uitzag, deelde mede, dat ze 's avonds
reeds driemaal aangehouden was door een
onbekenden man op een fiets, die haar vast
hield en haar op de fiets wilde medenemen.
Zij verklaarde hiertoe nooit aanleiding gege
ven tQ hebben.
Het ontbreekt niet aan sterk sprekende
motieven, om de leeftijdsgrens voor de i:
ploegen werkende meisjes van 15 tot 18 jaar
te verhoogen.
Het viel op, dat vele huisgezinnen uitslui
tend van den arbeid der dochters leefden en
er vooral veel vaders werkloos waren, som
migen zelfs al jarén, zoodat de indruk werd
21-kregen, dat zij nu de kinderen flink
irdienden niet meer wilden werken.
Sommige meisjes waren er trotsch op, dat
vader, die vroeger veel had gewerkt, nu rus
tig thuis kon blijven, omdat zijn kinderen
flink verdienden. Anderen deelden mee, dat
vader te oud was om tc werken en daarom
ontslag had gekregen. Bij navraag bleek hij
dan even in de 50 te zijn.
Meermalen bleek ook dat de dochters hoo-
gore loonen hadden dan vader of volwassen
broers en werd bij informatie naar bun loon
geantwoord, dat die maar een boerenloontje
van f 10 5 f 12 per week hadden.
Enkele werden weemoedig, als er naar het
gezinsinkomen werd geinformeerd en bet
was goed dat de ondervraging in een afzon
derlijk vertrek plaats vond. Er bleek dan
bijv. dat moeder dood was en zij niet wist,
waar vader was, of dat alle leden van het
gezin werkloos waren, behalve zijzelf, waar
door er min of meer gebrek werd geleden.
Uit de antwoorden kon men ook afleiden,
dat zorgzame moeders dikwijls een sloverig
leven leiden door den ploegendienst harer
dochters, waardoor ook de moeder de eene
week vroeg opstond om haar geldverdienster
behoorlijk gevoed de deur uit te helpen en
de andere week laat naar bed ging, omdat
ze het niet vertrouwde en daarom 's avonds
Iaat haar kind tegemoet ging cn nog wat
eten voor haar klaar maakte, omdat opge
warmd eten zoo onsmakelijk is."
BINNENLAND.
DIPLOMATIE
GEZANT VAN HEDZJAS IN DEN HAAG.
De Koning van Hedzjas heeft sjeik Wa-
ba, die de eerste gezant van den Koning te
Londen zijn zal, tevens tot gezant in Den
Haag benoemd- Sjeik Waba zal de volgende
maand zijn geloofsbrieven te Londen aan
bieden en vervolgens naar Den Haag gaan.
In Hedizjas zijn de heilige plaatsen Mekka
en Medina gelegen, waarheen jaarlijks dui
zenden pelgrims, uit Nederl. Indië trekken.
PROV. STATEN VAN ZEELAND
VACATURE WALLIEN.
Door den voorzitter van het Centraal
Stembureau is in de vacature, ontstaan
door het bedanken van den heer J. J, W
lien, benoemd verklaard tot lid van de Pro
vinciale Staten van Zeeland de heer M. M.
Schippers te Wigsekerke, zulks in verband
met het niet-aannemen dezer benoeming
door den heer YV. J, Talsma.
DE „CENTRALE ONDERLINGE"
Dr. BARON WITTERT VAN HOOGLAND.
Dr. E. B. F. F. baron Wittert van Hoogland
heeft de benoeming tot lid van den Raad
van Beheer der Bedrijfsvereeniglng voor
ziekteverzekering „De Centrale Onderlinge"
niet aanvaard in verband met het voorzit
terschap van de vereepiging van Raden
CHRISTENDOM
EN ONTWAPENING
DE BROCHURE VAN PROF. EERDMANS
I11 verband met onze aanbeveling van de
door Prof. Eerdmans geschreven brochure:
„Christendom en Ontwapennig", ontvingen
we dezer dagen een schrijven van een lezer
uit Rotterdam, die blijkbaar onze gedachten
aangaande het ontwapeningsvraagstuk niet
deelt.
Dat kunnen wij betreuren, doch het is
zijn goed recht. Wat echter zijn verzoek be
treft, om Prof. Heering „van de blaam te
zuiveren, die we op deze hoogleeraar ge
worpen hebben", moeten wij onzen gcachten
lezer teleurstellen alleen al vanwege het
feit, dat het geenszins in onze bedoeling
heeft voorgezeten, dc persoon van Prof.
Heering te treffen, doch slechts de inconse-
kwentie van z'n ontwapeningsideeën aan te
toonen door verwijzing naar enkele citaten.
Voorts beweert deze lezer, dat deze bro
chure onwaarheden bevat, en dat het ons
dientengevolge niet past. een dergelijk ge
schrift onder de publieke aandacht te bren
gen. Hierbij merken wij op, dat wij, door
te spreken van „de voor ons mecstzoggende
argumenten", tevens hebben uitgedrukt,
dat er ook nog andere argumenten in
Prof. Eerdmans' betoog voorkomen.
Dit behoeft evenwel voor ons geen aan
leiding te zijn, de vele goede gedachten,
welke genoemde hoogleeraar in z'n brochure
heeft neergelegd, te miskennen, temeer, waar
deze gedachten van vrijzinnige zijde komen.
Vandaar de aanbeveling!
INGEZONDEN MEDEDEELIN
'nGERO FABRIKAAT
Uit het Sociale Leven.
CONFLICT IN DE TYPOGRAFIE
Door de partijen in de typografie is Dins
dag en Woensdag vergaderd, om te trachten
tot overeenstemming te komen betreffende
een nieuw collectief arbeidscontract. Deze
overeenstemming, zoo deelde men ons van
werkgeverszijde mede, is niet bereikt
De patroons boden aan een loonsverhon-
ging van drie cent per uur, geleidelijk in te
oeren. De werknemers handhaafden echter
hun eisch van vijf cent per uur, eveneens
geleidelijk in te voeren.
Daar de patroonsdelegatie, die aanvanke
lijk op het standpunt stond, dat in de hui
dige omstandigheden geen loonsverhooging
mogelijk was, terwille van het behoud der
samenwerking, dit uiterste voorstel van
drie cent per uur had gedaan en de werk
nemers dit aanbod onaannemelijk achtten,
moest de voorzitter tenslotte wel de conclu
sie trekken, dat verder onderhandelen nut
teloos was en heeft de patroonsdelegatie
der onderhandelingscommissie haar man
daat ter beschikking gesteld van het alge
meen hoofdbestuur der Federatie.
STAKING BIJ SPOORWEGAANLEG.
Een 200 arbeiders, werkzaam bij den aan
leg van de piijnspoorweg Nuth-Lutterade
(L.) hebben den arbeid neergelegd. Zij
eischen in verband met het collectief con
tract voor de mijnstreek een loonsverhoo
ging van 15 pet.
GRIEVEN VAN POSTPERSONEEL.
Te Arnhem hebben de brievenbestellers
hun grieven kenbaar gemaakt. Gewezen
•erd op de jachtende arbeidstijden, waar
door reeds velen met ziekte te kampen heb-1
ben.
VERLAGING PENSIOENBIJDRAGE VAN
TRAMPERSONEEL.
Naar wij vernemen heeft de Minister van
Waterstaat goed gevonden, dat aan Dr. A.
van Eldik te Heemstede wordt opgedragen
een onderzoek in te stellen naar de moge
lijkheid van verlaging van bijdragen door
directie en personeel van de Ned. Tramweg-
Maatschappij te storten in het pensioen
fonds voor het personeel in vasten dienst
der Maatschappij. Dezë bijdragen beloopen
thans 151/2 Pet. van de loonen, die aan dit
personeel worden uitbetaald.
PENSIOENFONDS BIJ DE
A. KL U.-FABRIEIvEN.
De directie stort f 1.100.000 in dit fonds.
Naar wy vernemen heeft de directie van de
Algemeene Kunstzijde Unie na overleg inet
de Nederlandsche Vereeniging van Fabrieks
arbeiders een som van f 1.100.000 in het
Ppiiioenfonds voor de aan de A.K.U.-fabrieken
verbonden arbeiders gestort.
Genoemd bedrag was reeds in vorige
afgeschreven en gereserveerd, doch eerst thans
nadat de arbeidersorganisaties zich bereid
hebben verklaard 3 pCt. van de loonen
premie by te dragen, is het fonds in werking
getreden, en is het gereserveerde bedrag ii
het Fonds gestort.
CENTRALISATIE VAN BEDRIJF
In tegenspraak met het gepubliceerde be
richt, als zou dc opheffing der fabriek der
N.V. B. v. d. Tak Co.'s Sigarenfabrieken
te Eindhoven te wijten zijn aan bed rij fssl an
te. vernemen wij nader, dat dit alleen het
gevolg is van de thans geheel tot stand ge
komen centralisatie van het bedrijf te Cu-
lemborg, waarmede het vorig jaar reeds was
aangevangen en waardoor een belangrijk
grootebe productiemogelijkheid, waaraan be
hoefte was, is tot stand gekomen.
BEDRIJFSSLAPTE.
Wegens bedrijfsslapte is op de seheeps-
Uit de Antirev. Partij.
Bij hef secretariaat dor A.R.J.A. Johan
Willem Frisostraat 30, Utrecht is bericht in
gekomen van de toetreding van de A. R.
Jongeren Studieclub te Ridderkerk tot de
Landelijke organisatie.
Gemengd Nieuws.
ONDER KOLEN BEDOLVEN.
Een arbeider gestikt.
Te Amsterdam heeft een ernstig ongeluk
plaats gehad bij de Electrische Centrale aan
de Hoogte Kadijk.
Op de stortplaats voor kr|cn waren drie
orklieden, de 45-jarige Versteeg, dé 24-jarige
Loopcr en de 33-jarige Smit, onder kolen, die
daar gestort waren, bedolven geraakt.
De beitje eersten werden vrij spoedig door
personeel van de Centrale uit hun benarde
positie bevrijd. Met S. ging het echter moei
lijker. Het duurde eenigen tijd voor men
hem tevoorschijn had gehaald. Aanvankelijk
dacht men, dat hij bewusteloos was. Door
den Geneeskundigen Dienst werd kunstma
tige ademhaling toegepast en zuurstof toege
diend. Dit alles heeft niet gebaad; het bleek
dat S. gestikt was.
Het stoffelijk overschot werd naar het Bin
nen Gasthuis vervoerd. De beide andere ar
beiders zijn met den schrik vrijgekomen.
ONDER EEN HIJSCHBLOK
VERPLETTERD
Op het werk van een in aanbouw zijnde
nieuwe electri6che centrale te Velzen werd
de arbeider De G. uit Haarlem, die op r n
1.4 M. boegen ba'k aan het werk was, do.r
een vallend hijschblok getroffen, waarioo-
zijn hoofd werd verpletterd, zoodat hij
ioud werd opgenomen.
HOOG WATER
Men meldt ons uit Zevenhoven:
De Kromme Mijdrecht trad wederom bui
ten haar oevers. Bij de landbouwers van
Veen en zijn buren 6troomde het water over
het erf. Op sommige plaatsen werd de kade
versterkt.
De uiterwaarden bij Woudridhem en rond
Loevestein zijn onder water geloopen. Het
vee ig in veiligheid gebracht.
Te Zaltbommel geschiedt de overtocht per
stoomboot en groote pont.
LIJK OPGEHAALD.
Tc Huissen is uit don Rijn opgevischt bet
lijk van een onbekenden man, vermoedelijk
ongeveer 55 jaar oud, in vergevorderden
staat van ontbinding, lang ongeveer 1.S0 M.,
gekleed als volgt: grijs gestreept vest, broek
en resten jas van dezelfde stof, leeren gor
delriem, gummifrontje met lange blauwe
strik, lage rijschoenen met gummi hakken
Op het lijk bevond zich een beurs (met over
slag) waarin ecnig Duitsch geld. Het is ter
aarde besteld op de algemeene begraafplaats
WILDE JACHT OP EEN AUTODIEF
Te Roermond werd door de politie een
autodief uit Hilversum; de 19-jarige G. W.
te Delft, verwacht.
Od een gegeven moment pa66eerde de auto
daar. echter met zoo'n snelle vaart, dat de
op post 6taande agenten op zij moesten
springen, om niet overreden te worden. Via
het Wilhelminaplein, Godsweerdersingel en.
Minderbroeders,ngel, reed de wagen in snel 1
tempo naar de Maasbrug, die met vol gasl
en zonder tol te betalen gepasseerd werd.
De garagehouder J. C. uit Tegtlen, die met
zijn 6nelloopenden wagen te Roermond ver
toefde en van het geval hoorde, bood zijn
auto voor de achtervolging aan. Dit aan
bod werd door de politie aanvaard
dra reed C. meteen paar agenten in de
richting der Belgische gren6. Daar aangeko
men, bleek, dat ook hier de dief reeds
gen tijd te voren met reuzonsnelheid
gepasseerd. Hij had er blijkbaar lucht
dat hij achterna gezeten werd. Teneinde
hem in te halen voerde de heer C. de snel
heid op tot 120 K.M. 6teeds maar door naar
het Zuiden.
In Maastricht lukte het C.. die een buiten
gewoon handig chauffeur bleek te zijn. den
dief voorbij te rijden en zijn wagen dwa
de auto, gaf direct vol gas en was wei
over de6traat te zetten. De ander deed evei.
wel in handigheid niet onder, hij draaide
verdwenen, voor men iets tegen hem had
kunnen uitrichten. C. bleef de oohtervolging
hardnekkig voortzetten.
Thans ging het weer naar het Noorden
over Meerssen in de richting Sittard. Bij
Sittard in de bocht bij het viaduct, vond
men den wagen naast den weg liggen. Blijk
baar door onbekendheid met den toestand
ter plaatse had de auto met te groote snel
heid gereden en was van den weg geschoven
Van den dief was echter geen spoor te
ontdekken. De auto werd op den
Radio Nieuws.
VrüdQK 17 October.
HUIZEN' (1875 M.) NCRV. Algemeen Program
ma. 8.15 Tijdsein. 8.159.30 Morgenconcert. 10..«
Tijdsein. 10.30—10.50 Korte xieKetidienst. 11—
12 3u Gramoloonplatenconcert. 13 l'olittebenc.i-
tea 12.303 Middagconcert. J. de Marie, viool,
H. Hermann, viool; H. v. d. Horst Jr. ceLu;
Mevr. K. A. v. d. HorstBlekerode, plano. 3 TBd-
seln 2—3.30 Gramofoon. 3.30 TUcteeln. 3.30—5
Mevr. J. HeKkert—van Eysden. sopraan. H. tier
mann. viool. mej. Dulse Uiuenrotn. plano en
5.15—6 15 Orgel-
e Enschede, duor
Mat. den heer 11. de Br
an den radio-dokter. 6.4c
6.156-4
-7.15 i
d Sloot te Amsterdam. 7.15—7.45
..Kunstmest In den tuin" door den heer A. J,
Herwig te Bussum. 7.45—8 Politieberichten. 8
Tijdsein. S9 Concert te geven door de Arn-
hemsche vereeniging. onder leiding van Martin
Spanjaard. 9—9.30 Spreker: Mr. N. G. Veldhoen,
Ned. Herv. Pred. te Voorburg. Onderwerp: .Naar
Rome! 9^30—10 Vervolg concert. 1010.13
persberichten van het Persbureau Vaa Bias te
m10.1011.30 VroolüK allerlek
tHd*l5ktR \:ARA' KeukTu.'TlV.Na Srhool-
tdd5.45 Spaansch Concert. 6.50 Actueel allen-t
Uit de Arbeidersbeweging. 7.06 Orgelspel 7.15 i-
teralr Halfuurtje. 8 Einde van liet VARA pro.
VPRO. 8 Tijdsein. 8 01 Catechisatie.
voordracht. Onderwerp:
I>. K. W. J. v. d. K ie boom
ichfedet
AUTO ONGELUKKEN:
Op den Zuiderzeestraatweg bij Putten en
Nijkerk hadden twee auto-ongelukken plaats
Op twee verschillende plaatsen reden autos
1 zoodanig tegen de hoornen, dat ze totaal ver
nielci werden. De inzittenden werden met ge
broken ribben en glaswonden naar het zie
kenhuis vervoerd.
VEILIG BERLIJN
Maandagavond i6 in de Marburgerstraat,
een zijstraat van de Tauenzinstraal. in Ber-
Ujn-We6t, tegen 9 uur de Nederlander Leo
Iluyeman door een tiental jeugdige schur
ken met den kreet: „Slaat hem doodl" over
hellen en tegen den grond geslagen
De daders zijn ontkomen zonder herkend
te worden.
ERNSTIG JACHTONGELUK.
Op een jachtpartij bij Weert (L.) ging
plotseling het jachtgeweer van den jager
Plessers af. Het schot trof zijn neef Ant.
Palmans op een afstand van drie meter
achter in bekken en dijbeen met volle la
ding.
In zorgelijken toestand werd Palmans
opgenomen en ter verpleging naar het zie
kenhuis vervoerd.
DE „EDERA" VLOT GEBRACHT.
Na een maand vrij gekomen.
Het Italiaansche s.s. „Edera", dat op 11
Sept. jl. op den Hinder bij Voorna is ge
strand, is Woensdagavond vlot gekomen en
door de sleepbooten „Blankenburg", „Gouw
zee" en „Rozenburg" van Smit en Co. van
Hoek van Holland naar Rotterdam ge
bracht. Kort geleden was het schip vlot
gekomen, doch toen weer aan den grond
geraakt.
Het vaartuig heeft circa 3800 ton van
zijn lading koren gelost aan boord van
lichters, die deze lading naar Rotterdam
transporteeren. Het schip heeft nog eon
lichte lading aan boord.
..De biografie u .urPSPr mr
Roel Houwlnk. Soesterberg 9 3o' nncert' iu
P.rtber'chten. in.n3 Vo, Dia,. lo.is Sai-I. rrmg"
n en *erhft,en- Voorlering door D». E I
rJLt'Fiï!'?'?.*'"- •De 3 ftWM" v.r,
Slui£'s: I0 ,i VAKA- «"-Of-on. i,
VREHDINT.RN VAX ST. QI EXTIX
De nieuwe render te St. Quentln werkt lede-
,^n g en VrU<*"Kavond van 20.20 tot 21 20
lur A.T. op een golflengte van 172,5 M.
DE NIEUWE ZEXOER TE CAEX DRAAIT
PROEF
p*oefui°tiendingen ZtT
UITZENDING VAN EEN TECHNISCHEN
PROEFTOCHT
Tijdens den technischen proeftocht wclko
Vrijdag a.s. door het stoomschip „Colombia
\an.cle za* WMden gehouden, zal
de A.V.R.O trachten om tusschen 12 uur*
's middags en 16 uur, van volle zee uit bizon-
derheden van den toch mede te doelen
HOOG WATER.
De Waal voor Nijmegen is weer zoo hoog
gestegen, dat het verkeer met het land van
Maas en Waal onmogelijk is. Een stoom
boot kan alleen den dienst onderhouden.
De veerdienst Boxmeer—Heven is weer
hersteld en de veerdienst te'Zaltbomniel
wordt overdag onderhouden met twee stoom.
,,ottn„op twee P°n,on- De afvaart vindt
elk half uur (zoowel van den kant van
zaltbommel als van de overzijde) plaat-,,
s Nachts is er ook geregeld overvaart naar
behoefte.
Kunst en Letteren.
BOEKZAAL
1 October 1930
Wat 'n kcurig-geïllustreerd blad is „Boek
zaal" toch. Ieder, die wel eens ondervonden,
heeft hoe moeilijk het is foto's van bckei.de
literaire persoonlijkheden vast te krijgen,
zal de verluchting van deze periodiek op
de juiste waarde schatten.
Ook de artikelen zijn veelal zéér lezens
waard en gevarieerd. Het laatste nummer
bevat opstellen over Duynstee's „Kerk en
Staat naar Augustinus"; Adam's „Katholi
cisme": Hauptmann's „Buch der Lei den-
schaften". dat „weinig verheffend of ontroe
rend" genoemd wordt; Morand's „Champi
ons du monde"; Mazo de la Roche's „Jalnii*
Nikolaus Schwarzkopf, Engelsche reisboeken!
Voorts „Uit boek en blad" cn „Verscheiden
heden". Uitg. van: Ned. Boekhuis, Tilburg
DE VRIEND DES HUIZES
October 1930
Deze voortreffelijke Christelijke magnziu^
handhaaft haar reputatie.
De illustraties zijn uitstekend. Verschei
denheid van lectuur. Van Ilelène SwartK
twee verzen: ..Maria Magdalena" cn „Rij
Christus' graf". Van De Mérode is dit schooi*
gedicht:
CONSUMMATUM EST.
Er werd geen woord gesproken.
Wij zaten bang verdoken
Als vogelen in 't nest.
En plotseling dreunde 't: Consuuuna-
tum est.
De hemelen bezweken.
De wereld.was ontweken
Aan ons bestaaner rest
Niets dan uw doodskreet: Consumma-
turn est.
O, dit kan ons bevrijden!
Uw goddelijk verscheiden
Ontscheurt ons ook ten lest
Don dood: wij vóelen 't: Consummatum e-C
Zon zacht als een gefluister
Wijkt 't leven; het wordt duister,
Maar Gij verrijst! ons rest
Uw licht. Uw liefde. Uw vreugde: Con
si
HET WEZEN VAN HET
KATHOLICISME
door Dr. J. SEVERIJN.
Alleen zooveel is zeker, dat het eigenlijk
ligicuse moment, dc ivligieuse levens
echt, het mysterie van het heilige, zich
itholiek bewijst tc zijn in de levensverhou-
Ingen, die het in alle vormen van religie
iriep. De religieuse intuïtie verbindt aan
t Godsbesef den oorsprong der dingen, ze-
ïlijke verantwoordelijkheid vandenmensrh
[n den grootcn Onbekende, en weet zich
ik in de diejiste .roerselen des levens ont
*kt cn gekend door den Vader van alle
ven.
Het gaat er niet in de 'eerste plaats om
in welke vormen van voorstelling cn ver-
jtwendiging al deze gevoelens en bcwegin-
in van den mcnschelijkcn geest worden
[gedragen. Het gaat om dcn verborgen !e-
[nsdrang die zijn onafhankelijke levcnswer-
Ing daarin bewijst, dat de mensch het do>u.
Al deze verhoudingen en levensbewegingen
[hooren in hun oorsprong tot het katho-
eke der religie cn derhalve zal er steeds in
verschillende vormen van religieus leven
hoogeren en logeren trap van ontwikke-
g een zekere analogie zijn, die op het Kp-
leenschappelijke in de diepte wijst: zooals
het gevoelen van volstrekte afhankelijkheid,
verantwoordelijkheid cn van schuld en be
hoefte aan verzoening. Hieraan beantwoor
den dc algemeenheid van het offer, van rein
heidswetten, massa- on taboeverschijnselen
en de middelaarsgedacïïle, die zich uit in
den priesterstand.
Uit deze dingen volgt, dat het katholieke
in de religie zich ook zelfs over cercmonieele
en cultusplechtigheden uitstrekt, die in de
onderscheidene religieën worden aangetrof
fen.
Het Katholicisme van Karl Adam betrekt
ook dit algemeene in zijn sfeer:
„Wij Katholieken, bevestigen zonder blo
zen, ja met trots, dat het Katholicisme niet
zoo maar onder ieder opzicht vereenzelvigd
kan worden met het oorspronkelijke Chris
tendom of zelfs met Christus' boodschap,
evenmin als de volgroeide eik met het eikel
tje. Er bestaat geen mechanische maar eer.
organische identiteit. En wij voegen er bij:
over duizend en nog eens duizend jaren, zal
het Katholicisme zich nog onvergelijkelijk
rijker toonen, nog weliger cn met meer leer
stukken cn voorschriften in zake zeden,
recht en eeredienst. Vijf duizend jaar na
Christus zal een godsdienst-historicus zonder
moeite in het Katholicisme voorstellingen,
beelden en vormen ontdekken, die afkomstig
zijn uit Indië, Japan en China en hij zal een
heel wat duidelijker „verbinding van tegen
stellingen" kunnen vaststellen", (blz. 16).
volgens haar wezen, bestond de Kerk
nl in de kiem vóór Petrus en Joannes gcloo-
vig werden. Als geheel, gemeenschap en
levende eenheid is de Kerk een goddelijke
stichting. Zij is ten slotte niet anders dan
de eenheid van alle verlossing-behoevende
menschcn, bewerkt door de H. Menschheid
van Jezus. (blz. 17).
„Al het natuurlijke, echte en onbedor-
vene in de voor-Christelijke cn hui
ten-Christelijke wereld, aanvaardt de
Kerk, die de geheele wereld winnen wil.
Zeker, bestaat er voor het heidendom geen
hardnekkiger vijand dan het. Katholicisme
in zoover het heidendom zelfvergoding of na-
tuurvergoding, afval dus van den levenden
God, is. Maar het heidendom is niet alléén
afval. Want uit de onbedorven bronnen van
de menschclijke natuur stroomen in het hei
dendom, niet enkel in zijn wetenschap on
kunst, maar ook in zijn godsdienst en zede
lijke gebruiken, edele en zuivere gedachten.
Kiemen van de waarheid immers zooals de
kerkvaders altijd hebben geleerd, worden
overal gevonden, evengoed bij de Romeinen
en Grieken als bij Indiërs en Negers
(blz. 177).
De Kerk versmaadt het zelfs niet heiden-
sche gebruiken en symbolen telkens over te
nemen als daar een Christelijke inhoud aan
kan worden gegeven. Dit is geen tegemoet
koming uit zwakheid maar beginselvaste
aanpassing en practische Katholiciteit." (blz.
177).
De eigcnlijko grond voor deze aanpassing
aan de katholiciteit der religie in het alge
meen ligt niet onduidelijk in de waardee
ring, welke de Roomsche Kerk koestert om
trent de natuur van den mensch. in het bij
zonder van die natuur na den zondeval van
Adam. Wij komen daarop later terug, wan
neer wij aan de tegenstelling met het Pro
testantisme toe zijn.
Ook naai* onze beschouwing is er een ver-
band tusschcn dc religieuse katholiciteit h_
het algemeen en de katholiciteit van den
Godsdienst des Kruises, hoewel die relatie
volgens Calvinistisch principe toch geheel
anders wordt gesteld en veeleer de tegen
stelling tusschen het algemeen-religieuse en
de Christelijke religie op den voorgrond
treedt, al wordt ook toegegeven, dat ook het
algemeen-religieuse op den wortel der reli
gie is geplant
Blijkens bovenstaande beschouwing toch
van Karl Adam is er een gebied van prac
tische Katholiciteit, hetwelk zich aanpast
aan het algemeen Katholieke en zelfs aan
zijn gebr-uiken en symbolen. De Roomsche
Kerk wil daaraan echter een Christelijken
inhoud geven.
Door deze practische aanpassing echter
verraadt het Roomsch-Katholieisme den ka
raktertrek die altijd weer den niot-Room-
schen onderzoeker treft, n.l. dien van een
door de Roomsch-Christclijke mystiek ovor-
togen algemeen religieuse gedachtenwereld.
b. Het Roomsch-Katholicisme.
Ondanks deze aanpassing bedoelt Karl
Adam toch inderdaad met zijn Katholicisme
een Christelijke Katholiciteit, die van het
heidendom is onderscheiden en welke haar
karakter ontleent aan het Christelijke. De
aanpassing betreft volgens hem alleen het
feitelijk Christelijke, dat ook in de voor-
en buiten-Christelijke wereld gevonden
wordt, althans dat alles wat voor wezenlijk
Katholiek kan gehouden worden.
Dat Roomsch-Katholicisme dan ligt in de
betrekking van dc R.-K. Kerk tot den Chris
tus en haar bestemming: nJ. de verwezen-
lijking van het Godsrijk op aarde. (blz. 29
v.v.).
Daardoor is mogelijk, dat het Roomsch-
Katholicisme zich practisch ook uitstrekt tot
het nict-Roomsche d. w. z. hef niet tot de
Kerk behoorgnde. Wij zagen zulks ten aan
zien van de heidenwereld, maar dit geldt
ook tot de Protestanten. Alleen ook hier zal
dan ecnige relatie tot de Kerk of het Gods
rijk, en dus tot den Christus moeten spreken.
Theoretisch, zuiver kerkrechtelijk gespro
ken van uit Roomsch Kerkbegrip, is de
Roomsche Kerk de alleenzaligmakende en
„elke afgescheiden Kerk, die zichzelf gesteld
heeft tegen de door Christus gestichte Kerk.
staat buiten de gemeenschap van Christus
genade en kan geen middel ter zaligheid
zijn", (blz. 185).
Ze zijn onmachtig „bovennatuurlijk leven
te wekken", (blz. 185). Doch „niet-Katholiehc
gemeenschappen zijn niet zonder meer niet-
Katholiek en anti-Katholiek", (blz. 185). Wij
zouden dezen zin willen lezen als volgt: niet-
Roomsche gemeenschappen zijn niet zonder
meer niet-katholiek cn anti-katholiek. Wan
neer de bewerker van de Ilollnndsche uit
gave het echter zoo schrijft als hii deed, be
doelt hij te wijzen op het Katholieke erfgoed,
dat de gescheiden Kerken medenamen, in de
eerste plaats den Doop.
De gcscheidenen bewaren du9 nog altoos
oude katholieke waarheden cn ook buiten de
zichtbare (Roomsche) Kerk kan een boven
natuurlijk leven bestaan. „Ik heb nog andere
schapen, die niet van dezen schaapstal zijn
(Joh. 10 16)". (vgl. blz. 185).
Het Katholieke dnt hier bedoeld wordt
schuilt dan in >nl en Sacrani"
186). Zoo zijn o.'k iu prolestantsche K* ik
genootschappen, volgens katholieke leer, !>"W
ligen en martelaren mogelijk. Sterker neg,
„de Katholieke leer houdt, dat Christus' .o-
nade ook werkt in dc niet-Christelijke wo»
reld, onder Joden en Turken en Japanucc-
zen". (blz. 186).
Derhalve bezitten de niet-Katholiek© ge
meenschappen, wij lezen duidelijkhcidshaivo
weer nict-Roomsch-Katholieke gemeenschap
pen, de wnnrheid en de genade van Christus
in zooverre zij die, bij hun heengaan uit <le
Katholieke (lees Roomsch-Kotholiekel Kerk,
bewaard hebben, terwijl deze Kerk di?
deren rechtstreeks van den Christus ontving.
In zooverre kan de gcdachtengang duide
lijk worden geacht liet gemeoj^hnppehj
in Roomsche en niet RoomJPs gemeen
schappen is het gemcenschapptd'jke Katho
lieke on dat gemeenschappelijke is er als
oorspronkelijk Ronmsch-Katholiek vrfzoej
en np die wijze Is er een grond van Katho
lieke waanleering voor wat buiten «lo
Roomsche Kerk gevonden wordt, liet er-
bindende lid is er en het is er als KatholicK
goed en geleide der genade.
Maar wat moeten wij nu denken hij het
oordeel van Kardinaal de Lugn, die meent
en dit is de algemeene leer der Kotholiekd
godgeleerden dat nl de elementen, of za
den van waarheid, die verspreid liegen iu
allerlei secten, wij<-gecrige stelsels en gods
dienstige gemeenschappen, grondslag van en
uitgangspunt voor Christus' genade kunnen
zijn, znndnt de natuurlijke mensch kan wois
don verheven tot den nieuwen bennatu'ir»
lijken mensch van geloof cn liefde. (Zie bit,
190).
(Wordt vet dgd). 1
