A D I O
SS!
RADIO 1165.-10 12
¥©111
Wat zijn Luidsprekers
Iets over Ladiostoringen
fj aarom dit
BETEEKENT
Z UIVE RSTE
ONTVANGST!
'i^tfutoe Hetösrije Courant
■lllllllll
[iniiiMiiiiniMiiiiniMairaoiiiniininiiiiiDniiififnifiniiinuininiainnininiLTiiirLiiai
N GEBRUIK
Dl GOEDKOOPSTE
STOOM BRON
VOOR RADIO!
iiiiiifiiiimaiiMMiraicfiiiiiiflffiiiao
De luidspreker is het onderdeel van het'
j-adiotoestel, dat tot taak heeft de ontvang-
stroompj'es in geluidstrillingen om te zetten.
Het mag bekend worden veronderstel.1,
dat bij den zender de aanwezige luchttrillin
gen door de microfoon worden omgezet in
electrische stroompjes, die dus a.h.w. de
electrische copie vormen van het geluid. Deze
stroompjes worden door den radiozender uk-
gezonden, door het ontvangtoestel opgevan
gen en door don luidspreker weder omgezet
in luchttrillingen, die natuurlijk in vorm en
karakter zoo zuiver mogelijk moeten over
eenstemmen met de voor de microfoon ge
produceerde.
Beschouwen wij de uitzending van een o!
Ander muziek werk. teneinde de daarbij op
tredende problemen aan een nadere be
schouwing te onderwerpen.
Elke muzikale toon is een trilling van de
lucht, die per seconde een bepaald aantal
ïnalen heen en weer trilt. Het aantal tril
lingen noemen we de „frequentie". Het ver
schil in toonhoogte is niet anders dan een
^verschil in frequentie, d.w.z. elke toon van
een bepaalde hoogte is een trilling van een
bepaalde frequentie. Bij lage tonen trilt de
lucht langzaam en is de frequentie laag, bij
hooge tonen hebben we een hooge frequentie
Nu weten we, dat eenzelfde toon, voortge
bracht door verschillende instrumenten, op
ons oor een verschillenden indruk maakt.
Wij herkennen het instrument bij het hoo'ren
van een toon, zelfs bij het weergeven van
eenzelfden toon weten we zeer goed het on
'derscheid waar te nemen tusschen een viool,
'een fluit, een piano of een cello.
Er is n.l. nog een tweede eigenschap, die
van belang is, n.l. het „timbre" van een
'instrument, dat voor elk instrument verschil
lend is. Daar wij op het ontstaan van dit
timbre niet verder zullen ingaan, volstaan
wij met er op te wijzen, dat een instru
ment, dat een bepaalde toon voortbrengt en
dat dus een trilling met een bepaalde fre
quentie produceert, met die trilling nog een
aantal andere trillingen vermengt (boven
tonen), die karakteristiek zijn voor het be
treffende instrument.
.Gesteld, dat wij tot een vioolbouwer het
verzoek zouden richten ons een viool te bou
wen, die het timbre van een trombone zou
bezitten. De man zou ons raar aankijken en
Vermoedelijk de ov.ertuiring krijgen, dat er
weer iemand uit het psychopathen-asyl of
dergelijke inrichting ontsnapt zou zijn.
En toch stellen wij aan onzen luidspreker
den eisch, dat hij elk instrument in het
natuurlijke timbre moet weergeven!
Vergeten we vooral niet, dat aan dezen
eiséh nooit geheel te voldoen valt, maar toch
moeten wij trachten den luidspreker te ma»
ken tot een willoos en karakterloos apparaat
dat zonder morren alles weergeeft, wat wij
daaraan toevoeren en dat alles in de natuur-
- lijke verhoudingen.
Het is een opmerkelijk feit, dat de groot
ste fabrieken' met de beste physische mede
kers in het laboratorium, lang niet altijd
de beste luidsprekers vervaardigen. Het ont
werpen van luidsprekers toc-i is et uit-,
sluitend arbeid voor den phyeius, die daar
bij de hulp van zeer sterk muzikaal ont
wikkelde medewerkers niet kan ontberen.
Een physisch zuivere weergave zal m.i.
nooit de'muzikaal juiste zijn, daar wij de
verschillende instrumenten van een orkest
ook niet zuiver hooren. Mèt het timbre van
het instrument toch hooren wij de vervor
mingen, die de muzikzaal door haar acous-
tische eigenschappen daaraan mededeelt. Het
juiste timbre van 'n viool bijv. nemen wij
eerst waar indien men den speler opstelt in
een omgeving, waar geen wanden enz. zijn
spel beïnvloeden. Maar het geluid van een
viool op de open heide is niet het geluid,
zooals wij het van de concertzaal hooren
en dit laatste is het wat wij wcnsche»
weergegeven te zien.
Nog vele andere verschijnselen treden
'daarbij op, die de aangelegenheid inge
wikkelder maken. Indien de radiozender
'(wij nemen aan dat de zender zonder fou
ten werkt) de muziek uitzendt, van een
viool met pianobegeleiding resp. van het
geen wij „Kamermuziek" noemen, dan kun
pen wij ons radiotoestel zoodanig instellen,
dat de muziek in onze huiskamer met de
natuurlijke sterkte wordt weergegeven, zoo
dat het ons voorkomt alsof de solist, resp.
het strijkkwartet enz. in onze kamer speel;.
Wordt echter een concert van het Mengel
berg orkest uitgezonden, dan is het nood
zakelijk de weergave te verzwakken, daar
wij dit orkest onmogelijk op volle sterkte in
onze kamer zouden kunnen genieten.
Hoofdzaak is dan, dat deze verzwakking
evenredig zij d.w.z. dat de hoogste tonen
in dezelfde verhouding verzwakt worden
als de lagere. En daarin zijn, mede in vel
band met bepaalde eigenschappen van ons
oor, groote moeilijkheden gelegen.
De ontwikkeling van den luidspreker
volgde aanvankelijk de hanen, aangegeven
dnnr de telefoonterhniek.
De eerste luidsprekers behoorden alle toi
het electromagnetisch type en bestonden,
juist als de gewone telefoon, uit een electm
magneetje, voor de polen waarvan de tril
plaat of membraan (een dun plaatje week
wijzer) was opgesteld De ontvangstroom-
pjes doorlonpen de spoelen van de electro
magneet en doen de sterkte Van het magne
tisch veld varieeren, waardoor rle aantrek
king van de trilplaat op dezelfde wijze ver
andert. Deze plaat gaat dus trillen en geefl
de trilling over aan de lucht, zoodat wij
het geluid hooren.
Het is niet de bedoeling van dit artikel
de verschillende uitvoeringsvormen en ver
beteringen te hespreken, doch men kan zich
voorstellen, dat een dergelijke telefoon
waarvan de afmetingen aan bepaalde gn-n
zen gebonden zijn, slechts weinig trillings-
energie aan de omringende lucht kan afge-
ven, zoodat men daarmede geen groote ge
luidsterkten kan bereiken.
Allereerst ging men er toe over om aan
dit bezwaar tegemoet te komen door den
weg te volgen, die bij de luidsprekende te
lefoons reeds gevolgd was. Men plaatste
de trilplaat van de telefoon in een gesloten
ruimte met een enkele opening, die uit
mondde in een geluidshoorn. De trillende
telefoonmembraan bracht dan de luchtkolom
die de hoorn vulde in trilling, waardoor de
killing beter op de omringende lucht werd
overgedragen en men ook belangrijk groo-
tere geluidsterkten kon krijgen.
Bij dergelijke „hoornluidsprekers" zijn
verschillende oorzaken van vervorming aan
wezig. Ten deele liggen deze in de construc
tie van de aandrijfinrichting en zijn zij van
meer theoretischen aard, zoodat wij er niet
al te uitvoerig op zullen ingaan. In hoofd
zaak ligt deze vervormingsoorzaak daarin,
dat de beweging van de trilplaat niet zui
ver evenredig is met den door de magneet
spoelen loopenden wisselstroom. Dc magnc-
houten bord. Natuurlijk kan men dit klank-
scherm a.h.w. omvouwen, zoodat een kast
ontstaat, die van openingen moet zijn
voorzien voor de uitstraling van het geluid.
Ook de afmetingen van het klankscherm
en van de kast zijn van groot belang voor
een goede weergave.
Het is hier niet de plaats om nader in te
gaan op alle verschijnselen, die bij de toe
passing vap klankschermen optreden. Zoo
bestaat er nog steeds verschil van meening
of dit randscherm uitsluitend dienst moet
doen om de besproken randverschijnselen op
te heffen of dat dit randscherm in zekere
mate zelf moet kunnen meetrillen en dus
ook min of meer als klankbord moet tun-
geeren. Er zijn proeven genomen, die wel
eenigszins in de laatste richting wijzen. Met
behulp van deze moderne opvattingen zijn
vele electromagnetische luidsprekers gecon-
No. 215
De beste lui,dsprekerkast, voor elk
systeem geschikt, passend bij liet
Philipstoestel 2511
Telefunken 40 W
ook verkrijgbaar voor de
N.S. F. toestellen etc.
Brandsteden
is aan de achterzijde ingebrand
dit bcteekend voor U
Permanente garantie
A. BRANDSTEDER
Spreekmachine- en
Radio meubelen - Amsterdam
3e Schinkelstraat 33, 33a - Tel 210-4
tische aantrekkingskracht is omgekeerd
evenredig met het kwadraat van de afstand
trilplaat-magneetp'öïcn. Wordt deze afstand
tweemaal zoo klein, dan wordt de magne
tische kracht vier maal zoo groot. In de tril
plaat is echter tengevolge van de elastici
teit van het materiaal een kracht aan
wezig, die tracht de trilplaat weder naar
den normalen stand terug te bewegen. Deze
herstelkracht is echter evenredig met de
eerste macht van de uitwijking.' In ^deze
en andere eigenschappen ligt een allorc'crste
bron van vervorming. Een tweede bron is
aanwezig in de hoorn zelf. Een dergelijk
instrument heeft de voor ons geval onaan
gename eigenschap trillingen van bepaalde
frequentie (dus bepaalde tonen) veel ster
ker weer te geven dan andere. Deze loffe
lijke ijver om mede te werken aan het te
behalen resultaat levert natuiirlijk vervor
ming op. De metalen hoorns geven ever het
algemeen de van oude luidsprekers zoo
bekende metaalklank, terwijl ook het richt-
effect zeer sterk is, wat voor kamcrluidspre-
lcérs ongewenscht is.
De verdere ontwikkeling der techniek
maakte, dat de hoorn luidsprekers in onbruik
raakten, niet geheel terecht, want men kan
wel degelijk hoorns vervaardigen, die de
bovengenoemde eigenschappen niet bezit
ten, doch voor kamerluidsprekcrs worden zij
over het al,
«de periode zien wij .dal de S? rh Ee(r zooal" elke jong en s„el opgeko,
bruikclijke hoorn vervangen wordt door oen bewcgingi haar vija„2en. Onder de toen-
viiHro1 schen, om verschillende redenen, niet net
minst vanwege de cacafonie van klanken,
t alle richtingen 's zomers onze open
Dynamische luidsprekers
Op eenigszins andere, wijze zijn de z.g.n.
dynamische luidsprekers geconstrueerd. Het
is onjuist te beweren, dat hier sprake zou
zijn van een nieuw beginsel, want reeds Sir
Oliver Lodge, die de eigenlijke uitvinder
schijnt te zijn, paste het bedoelde beginsel
in 1 SOS op luidsprekers toe (Britsch octrooi
9712/1898, terwijl Brown in ongeveer 1910
een dergelijke luidspreker construeerde.
Bij de dynamische of electrodynamische
luidsprekers is in de ringvormige, zeer nau
we luchtspleet van een uiterst krachtige
magneet een licht spoeltje, dat door de out-
vangstroompjes doorloopen wordt opgehan
gen. Het spoeltje is op een of andere wijze
verbonden met de conus van den luidspre-
ker. Indien nu door een dergelijk in ee:i
magnetisch veld geplaatst spoeltje een wis
selstroom gaat, geraakt dit spoeltje in tril
ling waarbij dan de conus wordt medegeno
men. Het verband tusschen de stroompjes in
het spoeltje en de beweging daarvan is zui
ver lineair, d. w. z. wordt de stroom twee
maal zoo sterk, dan wordt de uitslag van
het spoeltje eveneens tweemaal zoo groot.
Het is dus te verwachten, dat men met een
goed gèconstrueerden dynamischen luidspre
ker, waarbij ook de noodige zorg is besteed
aan de overige boven besproken en andere
problemen, werkelijk buitengewone resulta
ten kan verkrijgen.
Het spreekt vanzelf, dat aan deze luidspre
kers ook enkele bezwaren verbonden zijn
Het grootste, practische nadeel is de duurle.
Ik wil daarbij direct opmerken,'dat de hoo
ge aanschaffingskosten van verschillende
electrodynamische luidsprekers m. i. in
hoofdzaak het gevolg zijn van een onjuiste
prijzenpolitiek van sommige fabrieken en
andere bijkomende omstandigheden, want
zelfs een goede dynamische luidspreker be
hoeft op zichzelf niet veel duurder te zijn
dan een goede magnetische.
Wel zijn de bedrijfskosten iets hooger. Een
der eerste eischen, die deze luidsprekersnon
stelt is de aanwezigheid van e,en zoo krach
tig, mogelijk magnetisch veld. Met gewone
permanente (staal) magneten is dit vrijwel
tilet te bereiken, zondat electromagneten ce-
bezigd moeten worden, die door gelijkstroom
moeten worden doorloopen. Dit vereischt hei
gebruik van een gelijkrichter, die meestal in
den luidspreker wordt ingebouwd en die liet
geheel duurder maakt en de bedrijfskosten
verhoogt. Dit ecliter is geen geldig motief
voor de zeer hooge prijzen, die door som
mige fabrieken voor bun dynamische luid
spiekers gevraagd worden.
Naast de dynamische' luidsprekers en ten
deele tot dezelfde klasse hehoorend. staat
een luidspreker van Amcrikaanschcn oor
.sprong (uitvinder Farrand), die bekend is
geworden onder de naam „inductor-dyna
mische" luidspreker.
Bij dezen luidspreker liggen de stroom
spoeltjes weder 'om dc speciaal gevormde
heenen van de magneten, die tegenover
elkaar zijn geplaatst. In de nauwe lucht
spleet ligt een ankertje, dat op speciale wijze
is samengesteld. Deze zeer gevoelige luid
spreker, die evenals de dynamische zeer
groote energie-hoepel heden kan verwerken,
daar een zeer groote uitslag van de conus
mogelijk is, heeft als voordeel, dat een
speciale bekrachtiging, dus de toepassing
van een gelijkrichter niet vereischt is, ter
wijl de prijs laag is. De resultaten zijn in
derdaad verbluffend fraai.
Electro-statische luidsprekers.
Deze in ons land nog vrijwel onbekende
luidspreker berust op het beginsel, dat «ie
twee geladen bekleedselcn van een conden
-sator elkaar aantrekken, welke aantrekking
Een bewijs is te vinden in een in ons
land bekende e. d. luidspreker, waarvan de
onderdeelen voor zelfbouw in den handel
worden gebracht tegen een prijs, lager dan
die van de meeste magnetische luidsprekers,
terwijl de resultaten opvallend fraai zijn.
u,» i - De radio, onze nog jonge en toch reeds
er het algemeen niet meer toegepast. krachtig ontwikkelde tak van techinek,
'v?.., rde Penode.z'en vvlJ'da de T®' I heeft, zooals elke jong en snel opgekomen
groot oppervlak, allereerst cc
schijf, later om bepaalde redenen
door de bekende trechter of conus van
papier of ander materiaal. Men kreeg r«u
op eenvoudiger wijze een voel grooter aan
rakingsoppervlak met de lucht, men kon de
conus of kegel zelfs een zeer groot oppervlak
geven, wat ten gunste komt aan de lagere
tonen, die door den hoornluidspreker te
sterk verwaarloosd werden, wat de muziek
onnatuurlijk maakte. Natuurlijk vereischen
dergelijke groote oppervlakken, die zwa
zijn en'meer weerstand bieden, grooter!
energie voor de aandrijving, wat aanlei
vensters binnentrillen. De strijd tegen deze
vijanden of liever vóór deze vijandén, is ge
makkelijk te voeren en wel door zelf-verbe-
lering. Verveelt niemand en hindert nie
mand op een wijze, waarop ge zelf niet ge-
hinderd zoudt willen worden.
Ernstiger en moeilijker te bekampen vijan
den zijn de storingen van velerlei aard.
1 Luchtstoringen, tramstoringen, netstonn-
i gen, het zijn onze bekende bronnen van er-
gen is. Tegen de eerste soort bestaan tot op
heden geen middelen, tegen de tweede nog
'®,e v.erbeteriigen in de aandrijf-i s|ec|lts°in ve]e gevallen" weinig effect:
methode. Waar de conus nu zelf het orgaan d d d soort wi|len we het iu.
de eigenlijke trilplaat van de telefoon (zie
boven) missen en deze werd vervangen
door een nabij de magneetpolen opgesteld
licht staafje of ankertje.
Door speciale constructie van de aandrijf-
inrichting, bijv. het vervangen van de I-o
vengenoemde herstelkracht door een magne
tische kracht (dubbelpolige magneetgestel-
len, uitgebalanceerde ankers enz.) wist men
vele oorzaken van vervorming te eljmince-
ren, doch de conus zelf leverde nog zeer
vele moeilijkheden op en -jcu grondige stu
die van de voortplanting van de trillingen
langs het conusoppervlak was noodig, aleer
men meer bevredigende resultaten zou he
reiken.
De kegelvormige membraan toch wordt in
den top aangedreven en de trillingen heb
ben een zekeren tijd noodig om zich over
het geheele memhraanoppervlak te versprei
den. Vooral hij trillingen, die r. et langere
tusschcnpoozen on elkaar volgen (d.w.z. de
lagere tonen) kan het voorkomen, dat een
bepaalde trilling een volgende trilling, die
van het midden komt, garit tegenwerken.
Ken tweede moeilijkheid levert de rand van
den kegel op. Nemen we aan, dat de kegel
als een volkomen stijf oppervlak trilt, dat
zich als één geheel en bijv. op een bepaald
cogenblik in vnorwnnrtsche richting be
weegt. Vóór de kegel wordt dus de lucht
eenigszins samengeperst, achter de kegel
daarentegen treedt een zekere luohtverduu
itig op Onmiddellijk gaat nu de lucht om
de rand van de kegel stronmen om te trach
ten hel drukverschil op te heffen, zoodal de
overdruk aan de voorzijde tracht de lucht-
verdunning aan de achterzijde uit te ba-
lanceeren. Het drukverschil wordt dus klei
ner, wat neerkomt op een tegenwerking van
de memhraanbeweging, dus verlies aan
energie.
Het is dan ook gewenscht om de mem
braan een stevig randscherm van voldoende
afmetingen aan te brengen om deze rand
verschijnselen tegen te gaan. Zoo ontstond
de bekende constructie, waarbij de conus ge
vat is in .een yan een opening .voorziene
Deze storingen, die ons toestel binnentre
den over het net, waardoor ons toestel ge
voed wordt (bij toestellen met volledige bat
terij-voeding komen deze storingen weinig
of niet voor), geven van hun aanwezigheid
blijk door sterk ruischenrien krakende ge
luiden, die uit den luidspreker komen en du»
ook bij afgeschakelde antenne en aarde 'olij
ven voortduren. Als zenders fungeeren °i!ec
tromotoren, stofzuigers, defecte schakelaars
enz. Noodig is zulks niet, een goe.de, belmor-
lijk onderhouden stofzuiger stoort niet. Mijn
eigen stofzuiger, die met vaderlijke zorg on
derhouden wordt, geeft slechts een licht go-
ruisch in den luidspreker als hij vlak aast
het radio-toestel in werking wordt gesteld.
In Duitschland heeft men reeds lang een
goed georganiseerden anti-storingsdienst,
die bij het inkomen van klachten dc sto
ringsbron tracht op te sporen, gelijk in on
ze residentie de zeer nuttige Ned. Luiste-
raars-Vereeniging Zulks doet, terwijl wette
lijke maatregelen genomen zijn om dc sto
ringverwekkers op het goede pad terug te
brengen.
Wij Hollanders zijn steeds geneigd onze
eigen goede zijden te kleineeren en te bewe
ren, dat wij achterlijk zijn. In een bij de Al-
gemeeno Landsdrukkerij te 's-Gravenhago
tegen den prijs van f 0.25 verkrijgbare over
druk uit het centraal verslag der Arbeids
inspectie over 1929, getiteld „Voorkomen van
storingen hij de radio-ontvangst", wordt
duidelijk aangetoond, welke middelen ons
ten dienste staan om ons van dezen .ijitnd
te verlossen. Deze middelen bestaan ten
deele uit rechtsmiddelen en ten deele uit
technische hulpmiddelen.
De Kroon heeft zich, overeenkomstig het
advies van de Raad van State, zoo lezen
wij in genoemde brochure, op het standpunt
gesteld, dat het veroorzaken van radio «to
ringen door inrichtingen, die onder de Hin
derwet vallen, is aan te merken als hinder
van ernstigen aard in den zin van art. 11
ad C der Hinderwet (K. B. van 2S Maart
1929 no. 75).
Sin da deze uitspraak berust op de ge
meentebesturen de verplichting om in voor
komende gevallen bij de verieening metier
vergunning in den zin der Hinderwet voor
waarden te stellen ter voorkoming van sio
ringen in de radio-ontvangst, wat overigens
veel gemakkelijker gezegd dan gedaan :s
De bovenvermelde beslissing had betrek
king op een storing, veroorzaakt door de
collector van een gelijkstroommotor en be
paalde dat deze moest worden overbrugd
door twee in serie geschakelde condensato
ren, waarvan het verbindingspunt geaard
moest zijn. Ziehier dus een middel, dat in
derdaad zeer verheugende resultaten ople
vert en dat aangebracht wordt ter plaatse
van de storingsbron. Toch blijkt dit middel
op zich zelf niet voor alle gevallen vol
doende.
Dergelijke storingen zijn van zeer grillige
natuur. Ze kunnen zich ten deele over k'ei
ne afstanden cloor den aether voortplanten
en treden dan over onze antenne ons toestel
binnen. Voor dergelijke gevallen bleek de
toepassing van het genoemde middel afdoen
de. Doch voel lastiger zijn de storingen, tie
zich door het elcctriciteitsnet voortplanten
en via ons stopcontact ons toestel binnen
wandelen om in den vorm van hoogst on
muzikaal aandoende geluiden uit den luid
spreker te treden. Om dergelijke storingen
den toegang tot oris huis te ontzeggen con
strueercle de heer P. A. van Viersson, hoofd
inspecteur van het G. E. B. te Utrecht een
eenvoudig apparaat, dat zeer wel bleek tt
voldoen. Het toestel, bestaande uit een com
binalie van smonrspnelcn en condensatoren,
een soort filter dus, wordt geplaatst tusschen
de aansluit kast, waarin de ons huis binnen
komende ka heb eindigt en de electriciteits
meter, zoodat wij in ons huis a.h.w. ecu
gefilreerde stroom ontvangen, waaruit dc
storingen verwijderd zijn.
Do apparaten zijn voor verschillende
spanningen en stroomen geconstrueerd en
met succes beproefd.
Het wil ons echter voorkomen, dat c!It
apparaat geen beveiliging zal geven tegen
storingen, die achter het filter, dus in huls
zelf, worden opgewekt door des luisteraar-,
eigen stofzuiger, electrische bedkruiken,
hoofdkussens, zelfregelcnde warmwaterre
servoirs e. d. Bij een eenigszins gewijzigde
schakeling belet het filter dan wel dat deze
storingen vanuit de huisleiding in het net
komen, maar in de huisleiding zeil blijven
zij hun ergernis-verwekkende rol spelen.
Ook dit is te voorkomen- door tusschen
toestel en stopcontact een dergelijk filter
dat dan van kleinere afmetingen kan zijn.
doch dat practisch op dezelfde wijze ge
bouwd is, in te schakelen. Dergelijke fil
ters behoeft men niet zelf te maken doch
worden in ons land tegen niet hoogen prijs
reeds vervaardigd, o.a. door do firma Rid-
derhof en van Dijk te Zeist. Wij hebben
aan de hand van proefnemingen met .lit
apparaatje reeds zeer bevredigende resol
taten verkregen hij de bestrijding van door
het electriciteitsnct binnen komende storin
gen.
Radionummer
Waarom dit radionummer, zult ge vragen.
Wel, is er céne toepassing van de techniek,
zoo snel zich in ons leven een plaats
heeft veroverd als dc radio, die zooveel
genot, verrukking, verbijstering en ook wel
eens ergenis brengt?
De radio nJs reddingsmiddel, hoe velen
hebben hun leven niet daaraan te danken?
De radio als verkeersmiddel, die ons in
'rbinding brengt met alle wcrelddeelen,
e ons stil doet zijn van ontroering als wij
de stein van een onzer beminden hooren
klinken vanuit dc verre Oost.
De radio als middel tot ontwikkeling en
ontspanning, de omroep, die ons doet go
nieten van ver verwijderde concerten, van
lezingen, die ons in onze huiskamer brengi
wat daarbuiten leeft. De omroep met al zijn-
voordeden engevaren.
Ons doel is mede te werken om de radio
te brengen binnen de sfeer van een steeds
grootere kring van belangstellenden, om uw
interesse te wekken voor de problemen van
deze wetenschap om het ook onze vader-
landsche radiohandel en industrie nader te
brengen tot ortze lezers en omgekeerd.
Wij hopen met dit nummer onze lezers
nader te brengen tot deze tak van techniek,
die in ons land aan duizenden brood, maar
honderdduizenden genoegens en ontwik
keling verschaft.
Deze wondere techniek, met haar geheim
zinnige problemen, haar openbaringen, haar
schier onbegrensde mogelijkheden, die vrij
wel op elkeen hare bekoring uitoefent.
Aan deze techniek, de radiotechniek zij
dit nummer gewijd!
varieert met de lading. Het ecne bekleedsel
bestaat meestal uit een van perforeeringen
voorziene metaalplaat, terwijl het andere be
kleedsel gevormd wordt door een zeer dun
laagje metaal op een dun gummihuidje. He
gummihuid dient hierbij als isolatie. Deze
luidsprekers, die om te kunnen werken een
beginspanning noodig hebben, bezitten kwa
liteiten, die moeilijk te overtreffen zijn, doch
daartegenover staan weder enkele nadoelen,
die nog niet geheel overwonnen schijnen te
zijn. Watrttcze typen betreft inogen we de
toekomst met gerustheid tegemoet zien en
overigens geldt: afwachten.
De keuze van den luidspreker.
De keuze van luidsprekertype is een teer
punt, daar er met vele omstandigheden hij
den kooper rekening moet worden gehouden,
niet het minst met finantiëele. Doch ook een
eventueel aanwezige overmaat, resp. gemis
muzikaliteit, spreekt een woordje mede.
„Smaken verschillen" zegt het spreekwoord
en mijn advies bij dergelijke gelegenheden
is steeds: beproef zelf verschillende soorten,
laat ze u demonstreeren liefst in uw eigen
kamer, want de acoustiek daarvan is een be
langrijke factor en vooral, laat u door deu
verkooper nooit te veel suggcreeren. Re-
schouw als mooi, wat ge zelf als zoodanig
oordeelt. Een luidspreker is als een kind
dat van zijn ouders een goede opvoeding
de muziek onvervormd doen hooren als in
noodig heeft Een luidspreker kan geen goe-
lict voorafgaande ontvangtoestel bronnen
van vervorming aanwezig zijn. Iloe beter de
luidspreker, hoe sterker de fouten van een
ontvangtoestel voor den dag komen Let er
bij clen luidspreker op, dat de weergave van
orkestmuziek zoodanig zij. dat ge alle in
strumenten goed van elkaar kunt onder
scheiden en het geheel niet een onontwar
bare kluwen wordt. Let er op. dat bastonen
even goed hoorbaar worden als de hoogste
fluittoon, dat de piano niet blikkerig klinkt,
dat een viool niet in een fluit getransfor
meerd wordt, de paukenslag geen octaaf te
hoog kjinkt en dat van een spreker de s- en
f-klanken goed hoorbaar zijn.
En laat verder uw persoonlijke smaak u
leiden hij dc aankoop van een luidspreker
Plaats den luidspreker in uw kamer niet
te laag bij den grond en liefst onzichtbaar
en zoodanig, dat u niet goed hoort uit welke
richting het geluid komt. En is het u mo
gelijk, gebruikt twee luidsprekers die elkaar,
wat timbre betreft, aanvullen en plaatst ze
zoover van eikaar, dat gij. zittend in uw
stoel, niet meer kunt hooren uit welke rich
ting het geluid komt.
En vooral, laat het geluid niet te hard
klinken en maak uw racliomuzick niet tut
de plaag uwer buren!
Ir. Max Polak.
INGEZONDEN
3 ieiaeiglieden ran
Err es- Radio
Bij den aanvang van den winter, resp. bij
den aanvang van bet Radio-seizoen zien alle
handelaren alsook particulieren reikhalzend
uit naar de nieuwe modellen, to es tel ln en
luidsprekers, welke gedurende het seizoen
geleverd worden.
Natuurlijk is ook Erres-Radio met een ge
heel nieuwe serie toestellen en luidsprekers
gekomen. Daar is, om te beginnen een bui
tengewoon aardige 3"lamps wisselstroomtoe
stel met ingebouwden luidspreker. Dit toe
stel K.Y.107 kan op een console aan den
muur worden gehangen en neemt dan bijna
geen plaats in. Men verwacht er bijzonder
veel van, vooral ook, onlUat de prijs bin
nen ieders bereik is.
Dan is er de Erres electro-dvnamische
luidspreker, een schitterende weergever in
een waardig kleed. Evenals voor alle toe
stellen. ontwierp Otto van Tussenbroek het
uiterlijk van dezen „speaker".
Het vicrlamps toestel K.Y.106, dat zijn
voorganger nog overtreft, is uitgevoerd voor
cénknops-bediening, evenals het 3~lamps
wisselstroomtoestel, K.Y. 103 dat uiterlijk
gelijk is aan 106, doch kleiner van afmeting.
Het 4-lamps gelijkstroom toestel. K.L.
wordt ongewijzigd gehandhaafd, evenals do
Erres luidspreker, die zich in z'n korte leven
reeds een benijdenswaardige populariteit
verworven heeft.
Het Radio-toestel K. Y. 107
Zoo U ziel: Erres-Radio heeft niet stilge
zeten. Een bezoek aan de monsterzaal. waar
U ook diverse krachtversterkers, gramo-
foons en Tri-Ergon gramofoonplaten kunt
zien en hooren, is wel de moeite waard.
Bouwl 0 öw eigen Luidspreker?
Koopt een „SELLMORA" Bouwdoos voor electro
dynamische luidsprekers!! Prijs compleet met bekrachtiging,
translormatoren, bouwbeschrijving, rs B 9
dus: speelk!aar I 30.--
De goedkoopste, de beste, de eenig geheel complete!
Inlichtingen en adressen van handelaren worden gaarne verstrekt
door den fabrikant der „SELLMORA"-Artikelen:
Radio Moerdijk, Adelheidstraat 97
v l:.\ \-;i i:.\tj.s i'KMi..\.sri:.vni;,IIA""IKh 1""
i«!u;iiiB!iiiiinimimin!uiii!ifl:(tuLmjnriuiiiir.:^aTraiT!BA,':!.i:ui:iii;:..,..jTnq.ici. i ram;L'i i -waminmBtnmaummiM
Tegen storingen .die door den aether, dus
via de antenne'tot ons komen hebben wi|
helaas nog geen middelen, al hebben vele
uitvinders reeds op de meest lautastiseh.'
wijze getracht dit probleem op te lossen, zelfs
met in de antennetoevoerleiding geschakelde
reservoirs, gevuld met water, waarin dat.
althans volgens den uitvinder de storingen
zouden „bezinken" (historisch!). Het zo-i
inderdaad prettig zijn op deze wijzo in den
doch voorloopig
at wij in den zr.r
ael. maar d
beschikking rullen hebben.
gen kwijl te raken en wel door
maar uit te schakelen.
toestel
Ir. Max Polak, j
