RADIO
ERIIES RAIMO
Wie niet adverteert
Adverteert
Gebr. THIEME
Het
K.Y.107
Fl. 165-
II et bouwen van een
NIEUWSTE UITVINDING
GOUDSCHE RADIO-
G. DE RAADT
wordt vergeten
Woensdag October Ï9SÖ
■■■■■■■■lllllllilllllM iot jjw doel bereikt is
Pi ODfWQiMPSlilC MÊM ©IMZii TUP §mu
Wat de Radio ons tegen
woordig bieden ban
Eén van de dingen die de objectieve be
schouwer van de ontwikkeling van den ra
dio-omroep in de laatste jaren ongetwijfeld
2al opvallen, is, dat een radio instal
latie niet alleen ophoudt een technisch
wonder-instrument te zijn, maar tevens, aal
het bezit van een radio-installatie volstrekt
net meer als luxe kan worden aangemerkt.
Een dergelijken gang van zaken heeft de
ontwikkeling van de techniek in deze eeuw
ons meerdere malen getoond. Omstreeks
1900 was het bezit van een electrische licht
installatie als een buitensporige luxe te be
schouwen. Tot op zekere hoogte geldt dit in
Europa ook nog voor een telefoon aan huis.
In de Ver. Staten b.v. geldt ook dit volstrekt
met meer als luxe. En zoo is het ook geko
men, dat de radio zulk een belangrijke plaats
in de samenleving en in de harten der men-
schen heeft weten te veroveren, dat zij vol
strekt onontbeerlijk moet worden geacht.
Met alleen brengt het radio-omroepwezen
cultureele goederen, waarvan vroeger slechts
een bevoorrechte klasse genieten kon, in alle
klingen der bevolking, maar bovendien is
het een communicatiemiddel, waarvan de
vaarde moeilijk te onderschatten is. Terwijl
5n normale tijden mededeelingen van groot
gewicht aan personen, die anders onbereik
baar zouden zijn, kunnen worden overge
bracht, wordt in tijden van groote rampen
of andere buitengewone gebeurtenissen, de
radio voor de overheid een machtig middel
om leiding te geven. Meer en meer begint
enen, vooral in het buitenland, in te zien, dat
het bezit van een radio-installatie den moder
nen mensch niet alleen in de gelegenheid
stelt in contact te blijven met de internatio
nale cultuur, maar bovendien begint de op
vatting post te vatten, dat men om redenen
van veiligheid verplicht is, een radio-instal-
latle te bezitten en regelmatig te luisteren.
Teneinde de juistheid van deze stelling te
demonstreeren moge als voorbeeld worden
aangehaald, dat tijdens de groette overstroo-
mingsramp in het Zuiden van Frankrijk,
die ons nog allen versch in het geheugen
ligt, het omroepstation Radio-Agen voort
durend mededeelingen uitzond, die, indien
het meerendeel der bevolking slechts had
geluisterd, tengevolge zouden hebben gehad,
dat de ramp een belangrijk minder groóte
omvang zou hebben aangenomen. De red-
Idende radiostem werd echter niet gehoord.
In het bijzonder voor ons land, dat zich
ïnet tallooze dijken moet verdedigen tegen
den erfvijand, het water, treedt het groote
belang van de radio bij overstroomingsgc-
.vaar wel zeer duidelijk naar voren.
Afgezien van dit meer zakelijk aspect van
den radio-omroep, bieden de tegenwoordige
radioprogramma's zooveel goeds en wetens
waardigs, dat, wie eenmaal in het bezit is
van een goede radio-installatie, zich dit ge
noegen tot geen prijs meer wil ontzeggen.
Het radioseizoen bij uitnemend-
De ten deele verregende ozmer loopt nu
weder ten einde, en zooals dit elk jaar het
geval is, zullen ook thans weer, voordat wij
het weten, de dorre bladeren om onze ooron
dwarrelen en de Novemberstormen door de
straten gieren.
De winter is het radioseizoen bij uitne
mendheid. Niet alleen dat luchtstoringun.
die in den zomer wel eens hinderlijk kunnen
zijn, nagenoeg geheel zijn verdwenen, maar
ook is de ontvangst, vooral van de korte
golven, in dit jaargetijde veel beter. Velen
hebben zich in den loop van het jaar van
de uitmuntende toestellen voorzien, die de
moderne techniek biedt, zoodat er dezen
winter meer geluisterd zal worden dan ooit
tevoren het geval is geweest
Het zal intusschen onze lezers allicht in
teresseeren om enkele bijzonderheden te ver
nemen omtrent de laatste technische vorde-
N. Binnenweg 207a, ROTTERDAM,Tel. 36576
Radio-Gramofoons
Hier is K.Y. 107. het allernieuwste Erres toestel I
'n Ideaal apparaat, klein en gemakkelijk te bedienen.
K.Y. 107 kan op tafel of schoorsteenmantel worden
geplaatst, maar ook op een console aan den muur
hangen. En er is een luidspreker ingebouwd I Stekker
in het stopcontact: daar is muziek, uit heel Europa.
Krachtig I Glashelder I Buren kunnen niet worden
gestoord; wat gij niet wilt dat U geschiedt
Neemt K.Y. 107 een week op proef, of vraagt ons
geïllustreerde brochures. Maar wacht er niet mee I
N.V. HANDELMIJ. R. S. STOKVIS ZONEN - ROTTERDAM
Vanaf f 2.25 per week of
per maand f 9.75
ringen op het gebied van radio-ontvrngst.
Vooraf moeten wij echter nog wijzen op het
merkwaardige verschijnsel, dat de smaak
van het publiek zich den loop van de jaren
ten aanzien van de aan een radio-installatie
te stellen eischen, gewijzigd heeft. Was om
streeks 1925 de hoofdeisch, dat het toestel
„hard" moest kunnen spelen, reeds spoedig
eischte men, dat het toestel niet alleen
„hard" was, maar ook veraf gelegen sta
tions kon ontvangen. Tegelijkertijd ontwik
kelde zich het verlangen naar zeer gewichtig
uitziende apparaten met vele knoppen'.
Reeds spoedig daarna, toen het „wonder"
van de radio langzamerhand veel van zijn
geheimzinnigheid had verloren, begon men
spoedig in te zien, dat een natuurgetrouwe
weergave de eerste eisch is, welke men aan
een radio-installatie moet stellen.
De radio-industrie, mede geleid door onze
groote nationale industrie te Eindhoven,
heeft dan ook alle krachten ingespannen om
toestellen te scheppen, die niet alleen uit
munten door hun eenvoud van bediening,
maar vooral door buitengewone goede kwa
liteit der reproductie.
Kenmerkend voor de moderne radiotoe
stellen is de algeheele wisselstroomvoeding
en het gebruik van speciale lampen voor de
verschillende functies in het toestel, zooals
bijv. lampen van het type E 442 voor de
H.F.-versterking, lampen met groote steil
heid als de E 424, de E 415 als detector en
als eindlamp een pentode zooals de C 443.
Een modern radiotoestel, zooals de be
kende 2511, die over de geheele wereld den
lof van experts verwierf, onderscheidt zich
door éénknops-afstemming, aansluiting op
het wisselstroomnet, groote gevoeligheid,
buitengewoon zuivere en krachtige geluids
weergave, terwijl bij dergelijke apparaten
ook de beruchte Mexicaansche hond voor
goed gemuilkorfd is.
Wij willen dit artikel niet sluiten, zonder
in korte trekken het nieuwste op dit gebied
te beschrijven.
Op de Jaarbeurs te Utrecht exposeeide
Philips de bekende standaard-combinatie in
een nieuwe uitvoering. Wat bij het toestel,
dat het nummer 2531 draagt, het meest op
valt, is het bijzonder fraaie omhulsel, dat
uit „Philite" vervaardigd is. Tezamen met
Het nieuwe Standaardtoestel 2531
de nieuwe electrodynamische luidspreker
210S vormt deze standaard-combinatie een
nog betere benadering van het ideaal, dan
met haar voorgangster het geval was.
Tenslotte willen wij nog even wijzen op
de gramofoon-uitrustingen, die men tegen
woordig verkrijgen kan en die op elk mo
dern toestel zonder meer kunnen worden
aangesloten. Met behulp van een dergelijk
handig instrumentje wordt het mogelijk, om
de radioprogramma's naar wensch met gra-
mofoonplaten aan te vullen en uit te
breiden.
Zoo de winter al de genoegens die het
zomerleven biedt mist, dan geeft toch de
radio een waardevolle compensatie, dank
zij de moderne techniek.
INGEZONDEN:
)e electrische Radio-Accumulator
Ofschoon in het bijzonder in de laatste
jaren foor de Radio-lampen en Radio
apparaten fabriceerende firma'6 een sterke
propaganda in velerlei vormen voor het be
zigen van Radio-ontvangers, gevoed met
stroom uit het, in vrijwel de meeste wonin
gen aanwezige, lichtnet, dus veelal wissel
stroom wordt gemaakt, is het aantal in
gebruik zijnde Radio-ontvangers gevoed
met gelijkstroom uit accumulatoren nog
zeer zeker het grootste in aantal.
Als eerste oorzaak daarvoor moet het
feit genoemd worden, dat de electrische
accumulator bij de ontwikkeling van de
radio-lamp in zijn allereerste vormen reeds
bestond en juist daardoor die ontwikkeling
ten zeerste heeft bevorderd. En met die
ontwikkeling van de radio-lamp mogen wij
gerust zeggen, is de radio in de geheele
cultureele wereld dit geworden, wat ze
heden ten dage is.
De electrische accumulator is als stroom
verzamelplaats en stroombron voor radio
wanneer men uitsluitend het daardoor te
bereiken resultaat „beluistert", o.i. nog
6teeds het ideale.
We weten wel, dat een wisselstroom-
ontvanger slechts door het plaatsen van n
stekker in het lichtnet 6peelklaar is en dat
men daardoor van alle verzorging van een
gloeistroom-, of zelfs bovendien nog een
plaatstroom-batterij af is, maar ook op het
Bijna gelijktijdig, wanneer men een be
schrijving over, of propaganda voor wissel
stroom-ontvangers leest, wordt het woord
„bromvrij" of „bromtoon" vermeld er. ligt
OntvanginstaUatie
de aardleiding. Elk toestel, en vooral elk
wisselstroomtoestel, verlangt een goede aard
vei'binding.
De beste aardverbinding krijgt men aan
de waterleiding. Is deze niet aanwezig dan
kan een metalen buis in den grond worden
geslagen, zoo diep dat ze in het grondwater
komt, hieraan verbindt men dan de aardlei
ding. Ook kan in sommige gevallen de gas
leiding of geleiding van centrale verwar
ming wel een goede aardleiding leveren.
Nog een andere is de nulleider van het
lichtnet; we moeten dit echter sterk ontra
den wanneer men geen deskundige is, daar
verkeerde aansluiting noodlottige gevolgen
hebben kan. Boven alles is echter de water
leiding te prefereeren. De aardleiding, dus
de draad van het punt waar de aardverbin
ding is tot stand gebracht naar het ontvang
toestel, wordt gemaakt van geisoleerde
draad; men kan daarvoor draad gebruiken
wat in een electrische lichtinstallatie wordt
verwerkt. Ook deze leiding moet liefst zoo
kort mogelijk zijp, terwijl veel bochten zijn
te vermijden.
En nu ten slotte, we hebben U in dit arti
kel een toestel beschreven wat aan zeer
hooge eischen voldoet; bij nauwkeurige op
volging van de gegeven aanwijzingen kunt
U van euccee verzekerd zijn.
Heeft men het toestel gemonteerd, en de
geheele installatie bedrijfsklaar gemaakt,
wil dan toch geen muziek enz. komen, den
moed niet verloren, beslist is dan een ver
binding vergeten of los geraakt, dus alles
nog eens goed nagezien en de fout zal wel
spoedig zijn gevonden. Zelfs ervaren toestel
bouwers vergissen zich wel eens, temeer zal
dit bij amateurs voorkomen.
Nog deze opmerking: overhaast U niet,
doch overdenkt alles rustig en monteer het
toestel volgens een svsteeni, dus niet maar
luk raak draadjes verbinden, neem er lie
ver eerst eens een avond voor om de bouw-
teekening te bestudeeren.
Ten slotte wenschen we alle zelfbouwers
veel succes.
T echnicu3.
aan aJ deze aanduidingen het woord „brom
men" ten grondslag.
Welnu, of bij fabrikaat A, B of C wel of
geen brommen in meer of mindere mate,
hinderlijk of niet hinderlijk, alleen hoorbaar
in pauze's en niet tijdens het spel of ge
sproken woord, of in welke andere vorm
wel of niet aanwezig moge zijn, uit al deze
aanduidingen blijkt, dat de mogelijkheid tot
brommen bij een wisselstroom gevoede ont
vanger zich kan voordoen.
Immers, er worden heden ten dage ern
stige beproevingen gehouden met lampen,
of beter gezegd bijzonder geconstrueerde
glaslichomen met 't uiterlijk van een lamp
waarin geen gloeidraad of kathode
aanwezig is, dus ook geen zoogenaamd in
direct verhitte gloeikathode.
Deze vinding, nog in embryo-6tadium,
werd openbaar gemaakt op de voor enkele
weken in Berlijn gehouden groote Radio-
Tentoonsteiling.
De bedoeling van deze nieuwigheid is im
mers om door belichting (welke dan met
wissel-stroom geschiedt), in de eigenlijke
radio-lamp dezelfde resultaten te verkrijgen
als bij een radio-lamp waarin, zooals tot
nog toe gebruikelijk, wel een gloeikathode
aanwezig is.
Is een dergelijk streven, welke toch ten
doel heeft verbetering te brengen in de
resultaten van met wisselstroom gevoede
lampen, niet veelzeggend?
Schreef kortgeleden in Nederland in een
der groote dagbladen een expert en bekend
criticus op radio-gebied ook niet eens:
„Lichtnet-aansluiting met toepassing van
wisselstroom-lampen heeft sinds verleden
jaar eenige vordering gemaakt, dooh enkele
constructeure, die hooge waarde toekennen
aan selectiviteit en gevoeligheid voor zwak
kere en ver verwijderde stations, blijven den
accumulator getrouw, die tot dusverre de
meest constante en scherpst regelbare gloei-
stroom-bron blijft.
De bezwaren tegen den accu zijn overi
gens nihil, sinds men over gelijkrichtere
beschikt, 'e geenerlei toezicht meer ver-
eisohen enz."
Geadhte Lezers, wij voor ons zeggen:
houdt uw accu in eere. Het, zefs met een
voudig geconstrueerde accu-ontvangere te be
reiken resultaat is de moeite van verzorging
van Uw accumulator ruimschoots waard.
accumulatoren-fabrikanten
verstrekken gaarne, voor iedereen duide
lijke behandeling6-voorechriften-
Op dit gebied heeft de Accumulatoren-
Fabrik A. G. afd. Varta, pionierswerk ge
leverd.
O.i. moet de betere en meer natuurlijke ge
lulde-weergave, wanneer men beschikt over
een accu-toestel, met de juist gekozen lam
pen-typen gezocht worden, niet in de stroom
bron, doch in de luidspreker! Dit instru
ment, „de finish' van aTle radio-ged-oe, laat
dkwijls te wenschen over.
De ontwikkelingen op luidspreker-gebied
in den loop der jaren, zijn steeds verbete
ring brengend geweest en wat thans be
reikt is en heusch niet alleen voor de rui
mere beurzen, is o.i. moeilijk te overtreffen
Revolutie-brengende verbeteringen op de
thans bekende electrodynamische luidspre
kers of inductor-dynamische zullen ndei
komen.
Alet een van beide soorten luidsprekers,
waarvan de eerste apart bekrachtigd, zoo
mogelijk ook met een accumulator, of de
tweede soort, welke geen aparte bekrachti
ging noodig heeft, in trilling gebracht door
een met een accu gevoede ontvanger, bren
gen een geluid6-reproductie ten gehoore,
welke een voor muziek gevoelig mensöh,
tot diepe stilte en nadenken brengt.
Verder heeft de radio-accumulator nog
iets goeds en wel dat de eigenaar uitstroom
besparing niet van den vroegen morgen tot
middernacht ann één stuk door, zijn ont
vanger zal laten .spelen'- De7.e ernstige
kwaal, waaraan wisselstroom-toestel-bezit-
ters, omdat het zoo gemakkelijk uit het
«tcp-contnct komt, zoo veel lijden, werkt af
stompend voor ra Iin muziek en doodt alle
interesse voor het vele goede, wat radio
overigens brengen kan.
©@0ULABBi
esreTALPHöfii
II MiMS-bM. OÉ
Mogen wij U een tip geven
Wendt U voor een RADIO, of GRAMOFOON, of VERSTERKER
COMBINATIE tot een adres, dat een reputatie te verliezen heeft.
U vindt bij ons keuze uit:
Crystalphone-apparaten en Luidsprekers
Farrand-Luidsprekers
Philips-apparaten en Luidsprekers
Telefunken-Luidsprekers
Edison-apparaten, electr. gramofoons, etc.
Wij noodigen U uit tot een bezoek.
Rotterdam, Witte de With- 's-Gravenhage, Plaats 24,
straat 34, Tel. 52522 Tel. 15765
Amsterdam, Leidsche- Utrecht, Kr. Nieuwe
straat 84, Tel. 35384 Gracht 4, Tel. 11072
Crystalphone brengt geluk in huis
(Nederl. Octrooiaanvrage No. 50298) ten name van Ir. IDZERDA,
Den Haag, de pionier op radiogebied, wiens medewerking wij in
dank aanvaardden.
In aansluiting aan het artikel van den Heer J. DE RAADT,
hiernevens, berichten wij bij dezen, dat door ons van het
begin af aan deze uitvinding in samenwerking met den uitvinder
is toegepast in ons, van andere fabrieken onafhankelijk, radiobedrijf.
TOESTELLEN vanaf 120.00 tot 900.00
desgewenscht passend bij ieder bestaand intérieur.
Onze „BACH" Luidspreker in combinatie met toestel 50298
overtreft alles wat tot dusverre gebracht werd.
VRAAGT ONZEN CATALOGUS EN NADERE INLICHTINGEN
HOFLEVERANCIER
GOUDA
INGEZONDEN:
Ren Uitvinding op Radiogebied
Dat de radio-uitvingen en -toepassingen in
belangrijke mate de belangstelling genieten
van het publiek, wie zal het ontkennen?
Deze belangstelling bestond echter reeds
jaren bij een groot aantal amateurs lang
voordat de groot-industrie zich op de fabri
cage van radiotoestellen geworpen had.
In dien oertijd was het Ir. Idzerda te Den
Haag, die het eerst in Europa ïnet radio
uitzendingen begon, waarnaar niet alleen
Nederlandsche, doch ook Fransche ^Duitsche
en vooral Engelsche amateurs luisterden.
In dien tijd ook leerde deze knape kop
een bekende Nederlandsche grootindustrie
lampen maken en verschenen de eerste radio
lampen onder het merk Idz-Phil.
Na den grooten wereldoorlog nam de han
del in radiotoestellen een groote vlucht,
doch werden in langen tijd geen nieuwe
uitvindingen, die den toestelbouw beïnvloed
den, gedaan.
Het bleef bij enkele wijzigingen en aan
vullingen, doch van ingrijpende beteekenis
waren deze niet.
In hoofdzaak werden uitvindingen, in
Amerika geoctrooieerd, hier bij den toestel-
bouw toegepast, en ook thans nog doen deze
uitvindingen van 15 jaar terug bij de mees
te industrieën op radiogebied opgeld.
Ook de toepassing van wisselstroomlam
pen in radio-ontvanger^ wordt naar 't oor
deel van vele deskundigen geen stap in de
goede richting genoemd.
Amerika ging hierin voor met de Mac.
Cullogh-lampen die heel goed waren cn
door enkele firma's ia N^-iond aanstonds
werden toegepast-
De latere wisselstroomlampen van de Ne
derlandsche industrie droegen maar al te
zeer het kenmerk van te staan in de kinder
schoenen, waarin echter later verbetering
Toen in 't afgeloopen jaar een bekende
Eindhovenschen groot-industrie aan den
Nederlandschen radiohandel den eisch voor
legde voor de toepassing van enkele door
baar gekochte octrooien, licentie te moeten
betalen, ontstond van de zijde der toestel*
bouwers-handelaren groot verzet.
Ondergeteekende, eveneens nauw bij toe
stelbouw betrokken, stelde zich in verbin
ding met ingenieur Idzerda te Den Haag,
den pionier op radiogebied.
Dank zij diens uitgebreide kennis in deze
materie kwam een uitvinding tot stand, die
van de meest verstrekkende gevolgen zal
zijn en nu reeds zeer van zich doet spreken.
Deze uitvinding brengt een geheel andere
wijze van terugkoppeling (geluidsverster*
Icing), waarbij de functie van de lampen op
uitnemende wijze gescheiden en verdeeld
worden.
Zoo krijgt de ontvanglamp in dit schema
slechts één functie en niet, zooals bij alle
andere toestellen, twee, wat een niet onbe*
langrijke verbetering in de ontvangst te
weeg brengt.
Behalve door den uitvinder wordt van 1
begin af aan deze uitvinding ook door onder
geteekendo met groot succes toegepast, zoo»
wel in de goedkoopere als in de meer luxe
apparaten, waaruit blijkt, dat deze vinding
niet alleen beteekenis heeft voor het labo»
ratorium maar ook voor den practischeo
toestelbouw.
J. DE RAADT. 1
