HJLR.-TO
Avrofoon
Avrofoon
Avrofoon
Avrofoon
Avrofoon
H.J. van Engeland, Den Haag
RADIO
Hel bouwen van een
Ontvanginstallatie
RADIO-RAWIE
WOE.XSDAC 1 OSTOBER
DE ARISTOCRAAT ONDER DE RADIO
COSVBPLETE installaties reeds vanaf F 150.-
Ook op gemakkelijke betalingsvoorwaarden
Heer Vrankestraat 11a Rotterdam - Telef. 42639
sim
Bureau voor Techniek en Radiotechniek
Franklinsfraat 175, Telef. 33279
Eleclricileit - Radio
Wij leveren alle benoodigde onderdeelen jf
voor het beschreven ontvangtoestel.
Frontplaat op maat geboord, bodem-
plank afgeteekend. Bij bestelling, gratis g
bouwteekening op ware grootte.
Franco door geheel Nederland.
7? ELECTA. MEUBELFABRIEK I
'n- C adA^' I LANGE BAAWSTRAAT12
ROTTERDAM
Radio - Onderwijs
CURSUSSEN voor olficieele
diploma's
Radio-Technicus
Radio-Monteur
Radio-Telegrafist en
Amateurs - Zendvergunning
Aanmelding dagelijks
Spreekuur 7—9
W. A. HOUTMAN S Co.'s
nano- en i
ilNGEL 114IIS SCHIEDAM
TELEFOON (1)71
Afdeeling
Telefunken, Philips,
Nora en andere goede
merken. Groote keuze
in Luidsprekers van
verschillende merken.
Er zijn weinig luidsprekers, die in staat zijn om
den jubelzang van het Kerkorgel tot in alle
tonen gaaf in Uw huiskamer te brengen
Wij kennen er slechts één, die U zelf kunt
bouwen, n.l.: De
De weergeving van klanken door dezen luid
spreker is zóó volkomen gelijk aan de werkelijk
heid, dat zelfs de schoone illusie van de hoog
overkoepelde ruimte van het Kerkgebouw zich
achter de gesloten oogen verwezenlijkt, De
werkt nooit aan de grens van haar kunnen. De H
machtig, jubelend door de geweiven ruischende gfj
orgeltonen stellen haar op de hoogste proef, die gg
zij glansrijk doorstaat. Maar de
kan terstond na het wegruischen van de laatste
klanken ook de ernstige, door niets verstoorde
stilte der plechtige afwachting, geven. Daarna
klinkt zonder dat eenige verandering noodig
is de stem van den voorganger zóó duidelijk
als waart gij gezelen in de bank van den Kerke-
raad. De
schenkt U bovendien de vreugde van het zelf
bouwen. Zij is n.l. alleen verkrijgbaar in den
vorm van een bouwdoos
Voor het ineenzetten is bij de AVRO ad. f 1.-
een handleiding verkrijgbaar
De bouwdoos kost slechts f23.50
Bij iederen radiohandelaar is zij te verkrijgen
Bouwbeschrijvinq van een ontvanginstallatie, welke aan hooge.eischen voldoet.
Wanneer we in het hierna volgende de
volledige bouwbeschrijving geven van een
ontvanginstallatie. willen we er geen aan
spraak op maken met iets geheel nieuws te
komen. Ónze eenige bedoeling is, den lezer
die zelf zijn radio-ontvangtoestel, luidspre
ker en antcnneaanleg wil maken, daarvoor
alle benoodigde gegevens te verstrekken
zoodat hij, met matige kosten een werkelijk
zeer goede installatie in zijn bezit krijgt
Bij de keuze uit vele schema's stelden we
als eerste voorwaarde dat het geheel niet
mocht onderdoen voor een goed fabrieks-
toestel, daarna moe6t het toestel en toeoe-
hooren, door ieder die een klein beetje han
dig met gereedschap kan omgaan, gemak
kelijk zijn te bouwen. Ten slotte moest de
bediening zoo eenvoudig mogelijk zijn.
Het spreekt wel vanzelf dat men niet
voor enkele guldens een werkelijk goede
installatie kan maken, niettemin hebben we
cetracht het geheel toch zoo zuinig mogelijk
te berekenen.
Voor we tot de beschrijving overgaan nog
een paar opmerkingen. Zooals men zal
weten bezit de N.V. Philips Radio enkele
patentrechten welke in de meeste toestellen
worden toegepast. Ook in ons toestel is van
deze patenten gebruik gemaakt Om deze
reden is het dan ook niet geoorloofd een
dergelijk toestel te bouwen, anders dan voor
eigen gebruik. Met nadruk wijzen we hier
op, men mag dus niet voor familie of vrien
den een toestel bouwen volgens dit schema,
daar men hierdoor in moelijkheden komt
met de patenthoudster.
Een tweede opmerking is dat, wil men
verzekerd zijn van succes, het absoluut,
noodzakelijk is, de te geven aanwijzingen
nauwkeurig op te volgen, en uitsluitend de
onderdeelen te gebruiken welke we er bij
voorschrijven. Wat dit laatste betreft, heb
ben we ons niet tot een enkel fabrikaat be
paald, doch nog een enkele vrije keuze
gelaten, de goede werking van allen is
proefondervindelijk vastgesteld.
We zullen thans eens een bouwbeschrij
ving geven van het toestel.
Het ontvangtoestel.
Om de bediening zoo gemakkelijk moge
lijk te maken, is een toestel gekozen met
algeheele wisselstroomvoeding, dus enkel
aansluiting op een stopcontact van de liclit-
leiding, alle voedingapparatcn ingebouwd.
Met de tegenwoordige radiolampen is hal
mogelijk een drielampstoestel te bouwen
wat ontvangst mogelijk maakt van vrijwel
alle groote omroepzenders in Europa, z'>o
wel op lange, als korte golf. Voor wc een
volledige lijst geven van de onderdeelen
welke voor dit toestel noodig zijn, eerst
enkele algemeene opmerkingen betreffende
den bouw. We zullen ons in dit artikel ont
houden van technische verklaringen, daar
we voorop gesteld hebben geen radiotech
niek te geven doch uitsluitend handleiding
voor het zelfbouwcn van een toestel. Een
eerste vereischte om tot het gewenschte re
sultaat tc komen is, dat de zelfbouwer
nauwkeurig de gegevens opvolgt, niets er
bij, doch ook niets er af doen. In de tweede
plaats, moeten alle verbindingen met den
meesten zorg worden gemaakt en nauwkeu
rig de loop der bedrading worden gevolgd
zooals deze op de bouwteekening is aange
geven.
De bouwteekening is zoodanig uitgevoerd
dat frontplaat en bodemplaat in één plat
vlak zijn neergeslagen. Het gedeelte boven
lijn x y stelt voor de frontplaat, het onder
ste gedeelte de bodemplaat.
Vanzelf hebben we bij de keuze van het te
bouwen toestel ook als eisch gesteld, inge
bouwde spoelen, zoodat lret overgaan van
korte op lange golf of omgekeerd, eenvoudig
met een schakelaar kan geschieden. In het
toestel zijn hoogfrequentgedeelte en voe
dingscombinatie, dcor fl.lluminiumplatcn
van het overige gedeelte van het toestel af
.geschermd, wat de goede werking zeer ten
goede komt.
De opstelling der ondercfeelcn en lampen
is zoodanig uitgeprobeerd dat geen ongc-
wenschte bijgeluiden kunnen ontstaan.
De frontplaat is van isolatiemateriaal,
men kan daarvoor kiezen naar smaak, zwart
of gekleurd; de plaatjes zijn in den handel
op maat verkrijgbaar. De bodemplank is
multiplex hout 10 m.M. dik. De maten van
de frontpjaat zijn 50 x 20 c.M., die van den
bodemplank 52 x 30 c.M.
Het toestel is uitgerust met hoogfrequent,
detector, eindlamp en gelijkrichtlamp.
Alle benoodigde spanningen worden één
maal geregeld, en hoeft men hier verder
geen omzien naar Ook de negatieve roos-
terspanning wordt betrokken van het plaat
strooraapparaat, deze wordt éénmaal inge
steld en regelt zich verder automatisch.
Op de front plaat vinden we vier knoppen,
welke van links af gerekend dienen voor
de volgende afstemmingen. De eerste knop
van links is van een antenneserie conden
sator. Behalve als ideaal sterkteregolaar, is
deze condensator van belang voor de af
stemming op stations met golflengte bene
den 300 M.
De tweede knop is de primaire, ol antenne
afsfemcondensator, de derde knop secun
daire afstemeondensator. beid- deze afstern-
organen moeten een goede fijn regeling heb
ben. Ten slotte is de vierde knop van een
potentiometer welke dient voor terugkoppe
ling. We zullen ons onthouden om verkla
ringen te geven waarvoor al deze organen
dienen, wanneer we hierna bediming en
afstemming bespreken komen we hierop nog
terug. In het midden, onderaan van de front
plaat vinden we nog een hefboompje voor
omschakeling van korte en langp golf, het
hefboompje naar rechts is lange golf, naar
links korte golf. De bereikbare golflengte
met dit toestel is van ongeveer 250 tót 2000
M., dus kunnen alle hoorbare stations er
mede worden afgestemd. Een verder belang
rijk voordeel van dit toestel is de groote
gevoeligheid, wat men bestempelt met den
naam van selectiviteit De lange golfstafi-
ons Hilversum, Kalundborg, Daventry, Zce-
sen. Parijs en Huizen zijn zeer gemakkelijk
vrij van elkander te houden. Ook op de
korte golf zijn de belangrijkste stations vrij
te houden. Bovendien kan met de knop
links de selectiviteit van het toestel nog
worden verhoogd. In het geheel hebben wc
buiten het toestel slechts drie aansluitingen
n.l. antenne, aarde en luidspreker. Than*
volgen nog enkele bijzonderheden van de
opstelling der onderdeelen.
Op de bouwteekening zijn de meeste on
derdeelen met naam aangegeven. We laton
deze hier volgen, en beginnen op de bodem
plank, links boven. Allereerst, vinden we
hier de laagfrequenttransformator Over d
aansluitingen willen we hiervan nog even
iets zeggen. De aangegeven transformator
is een Gccophone. We vinden hierop de tee
kens cn letters G, A en F. Bij andere
fabrikaten verschillen deze letters wel eens
Daar men niet precies is gehouden aan d:'
Gecophone zullen we even aangeven welke
letters overeenkomend zijn. Bij de Philips
transformator vinden we aangegeven B
wat overeenkomt met verder C mer
F, G met G cn P met A. De Lissen trans
formator is als volgt, S.i. met F; So met
G. P.O. met en P.i. met A.
Op de secundaire wikkeling van de
transformator is een dempingsweerstand
van 0.5 Megahm aangebracht, dus op de
klemmen F—G of C—Gof Si—So.
Naast den transformator is een lekweer-
stand van 2 Megohm gemonteerd, dit kan
zijn Loewe of Dralowid. L. F. is lampvoet
van eindilamp, Det van detectorlamp Van
spoelen zijn gebruikt de Astraspoelen AAó,
hiervoor mag geen andep fabrikaat worden
genomen, evenals de luchtblokcondensator
P7. dit is een condensatnrtje van plm. 25
c.M. Verder zijn twee hoogfrequentemoor-
snoelen A in het toestel gemonteerd om fe
voorkomen dat hoogfrequent trillingen in
het laag frequentversterker gedeelte door
dringen. Van veel belang is ook de smoor-
spoel C2, welke met de blokcondensator 2
mfd. tesamen een luidsprekerbeveiligine
vormen. Over de klemmen van den luid
spreker aanslui'tklemmen is nog een condon-
sator van 10.000 c.M. geplaatst, deze is al
léén van belang bij gebruik van pentkode
eindlampen als B 413, en dient om de
hoogc tonen wat te onderdrukken. Overi
gens vinden we in het toestel nog bink
condensatoren van verschillende waarden
welke dienen voor afvlakking. Het ver
dient sterk aanbeveling zeer goede blok-
condensatoren te gebruiken. De aangegeven
blokcondensator 1000 volt 0.1 mfd. mag be
slist geen andere waarde hebben, ook geen
lagere proefspanning dan 1000 volt (wissel
stroom).
De montage.
De montage wordt uitgevoerd met blank,
vertind koperdraad, waarover fsolatiesok
wordt geschoven. Het maken der verbin
dingen eischt uiterste zorg, de. meeste sto
ringen in een toestel ontstaan door slechte
verbindingen. Alléén daar waar uiterst
solide schroefverbindingen zijn aange
bracht, kan hiermede worden volstaan,
overigens geven we er de voorkeur aan
alles te soldeeren. Over dat soldeeren wil ik
straks nog wat uitvoeriger zijn.
Gebruikt men alle onderdeelen als in de
bouwteekening aangegeven dan kunnen aan
de volgende, met de schroefverbindingen
worden volstaan. Spoelstellen, smoorspoelen
transformatoren, P7, potentiometers, draad-
condensatoren (op de frontplaat) en kort-
langschakelaar, alle overige verbindingen
moeten worden gesoldeerd.
De hoogfrequentlamp (HF) is liggend ge
monteerd en steekt voor een gedeelte door
het alluminiumscherm. Deze schermen wor
den pasklaar geleverd, de lampvoet wordt
op plm. 7 c.M. vanaf het scherm op den
bodemplank geschroefd. Alle daarvoor in
aanmerking komende onderdeelen, worden
met koperen houtschroefjes op den bodem
plank geschroefd.
De frontplaat wordt door middel van een
paar hoeksteunan op den bodemplank be
vestigd. Voor de montage heeft men het
volgende gereedschap noodig. Schroeven
draaier, priem, kniptang, kleine rondbek-
buigtang en soldeerboute. Wil men verder
zelf de frontplaat horen dan :s nog noodig
een handboormachine en spiraalboren 13
8-6 en 3 m.M.
Wanneer een draad onder een moertje of
schroef moet worden geklemd, buigt men
in de draad een oogje en wel in de rich
ting waarin men de moer draait. Men gaar
nu als volgt te werk. Na het verlangd»
oogje te hebben gemaakt, buigt men nauw.
keurig de draad in de bochten zooals dt
bouwteekening aangeeft. Hierna schuifl
men de isolatiekous op de draad en wel
zoover dat aan het eind nog ongeveer 1 c.M.
blank blijft om aan het verlangde onder
deel te soldeeren, dan wel een tweede oogje
te buigen. Moet tusschentijds een andere
draad or aan worden gesoldeerd, dan laat
men op de juiste plaats, (ook op de bouw
teekening te zien) een stukje van 1 c.M,
blank.
Over deze bouwteekening nog het volgen
de:
De dik geteekende lijnen geven de draad-
verbindingen aan
Zooals men ziet zijn deze lijnen bij kruis
punten even onderbroken. In werkelijkheid
evenwel loopen de draden door, dit onder
breken is alléén gedaan om verwarring te
voorkomen, en men niet denkt dat de dra
den op dat punt aan elkander moeten wor
den bevestigd. Bij de verbindingspunten
hebben we een verdikking aangebracht. Op
alle plaatsen waar een kort verdikkings
lijntje is geteekend, wil dit zeggen, dat die
draden aan elkander worden gesoldeerd.
Het alluminiumscherm is met een dunne
dubbele lijn aangegeven. Verder zijn de
lekweerstand 2 Megahn en de weerstand
20.000 Ohm aangegeven als geplaatst in hou
ders. Voor deze weerstanden kan men even
wel evengoed weerstanden nemen met
schroefverbindingen, de houders komen
daardoor dus te vervallen. Bij de draaibare
condensatoren op de ffontplaat zijn de zij-
schroeven die welke met de vaste platen
zijn verbonden.
Bij kruisingen lette men cr vooral op dat
de draden goed van elkander zijn geisoleerd
dit geldt ook daar, waar de draden dicht
hij elkander liggen.
Ten slotte, men houdt de draden zoo laag
mogelijk bij den bodemplank.
Het
Het soldeeren van de verbindingen in een
radiotoestel is een secuur werkje. Men ge
bruikt hiervoor z.g. harssoldecr, daar nim.
mer bijtende zuren mogen worden gebruikt
zooals zoutzuur. Ook 6oldeerpas(ta is in
den regel niet betrouwbaar.
Behalve het harssoldeer, heeft men na
tuurlijk een soldeerboutje noodig, dit be-
(Zie verder nevensstaande vagina.).
Een bouwschema van een Radio-pntvanginstallatie, met beschrijving hierboven en cr naast
