VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1930
DERDE BLAD PAG. 9
Generale Synode der Geref. Kerken
GEEN UITBOUW DER
BELIJDENIS
VELE LEDEN VOEREN HET
WOORD
DE ZITTING VAN DONDERDAG
De Voorzitter wiMe, nu, zoo we reeds
mold den, het rapport over den uitbouw dei'
belijdenis aan de orcle 'kwam, eerst doen
duscussieeren over die prae-alabe'le kwestie
of er uitbouw komen zal of niet.
Coniform besloten.
Er deden zioh zeven sprekers inschrijven
Ds- Duursema kon mot heit rapport
in hoofdzaak weil meegaan. Spr. hoopte op
aanneming der vooigestelde conclusie. Voor
een zekere uitbouw ran de belijdenis, spe
ciaal wat betreft de stukken aangaande het
geloof irn God, voelt spr. zeer veel. De prac-
•tijk heeft gedeerd, dat het van groote betee-
kenis is ails de Keiflc iin bepaalde stukken
der betij'dents zich breeder uitspreekt. Spr.
herinnerde in dit verband aan de nadere
uitspraak over den H.. Doop.
Komende 'tot de bezwaren der minderheid
merkte spr. op, niet te kunnen inzien, dat
het gezag der H. Schrift wondt verzwakt
door een nadere belijdenis-uitspraak. Spr.
schetste de worsteling van velen in het da-
gelijksche leven tegen allerlei aanvallen,
waarom een duidelijke uitspraak over de
gronden van het geloof hen steun bieden
kan- Natuurlijk ontvangt de toelichting van
deiputaiten geen officieel kerkelijk gezag,
zelfs geen semi-officieel kerkelijk gezag,
evenmin als het Schatboek van Ursinus
dat heeft, al beroepen we ons daar wel op.
Ds. Breukelaar stond meermalen op
een Gen. Synode voor een gewichtige besi'is-
6ing, maar nimmer in deze eeuw voor e>en
dergelijk gewichtig besluit dat moet geno
men. Het gaat hier om een stuk ran ge
weldige importantie, waarbij de beslissing
van 1905 inzake art. 36 nog maar zeer ge
ring is. Spr. brengt tvukie aan depu talen
en het rapport., dat een meesterstuk is.
Do stijl nadert het klassieke. Lie vraag
rees bij spr. of aanneming van dit stuk de
kerken confessioneel rijker maken zml. Di!
nu kon spr. niet bevredigend beantwoorden.
De hoofdvraag is voor spr- of er genoeg
zame grond i6 om over le gaan 'lot uitbouw
der belijdenis. Spr. neigt het meest tot het
minderheids rapport van Dr. Ridderbos. liet
betoog van de commissie heeft spr. niet
overtuigd -dat diens kijk op de zaken zoo
verkeerd is. Inzake het Schriftgezag is er
in de. Geref. Kerken, Gode zij dank, geen
verschil. Het bekende confldct-Geefkerken
■leverde het bewij6, hoe eenvoudagen dm den
lande zuiver aanvoelden hoe de dingen
zijn, als ze in overeenstemming zijn met hot
Geref. denken. Spr. constateerde in den boe
zem der Kerken geen brandend verlangen
naar uitbouw dar belijdenisschriften. Het
rapport, is in de kerkelijke vergaderingen
maar matig oaitvaingcn. We moeten niet een
belijdenisschrift hebben van enkele broe
ders, maair van de Keuken- Spr. kan met dit
■rapport nilert meegaan en behoudt zich da
vrijheid voor om t. z. t. in die. richting een
uitspraak van de Synode te vragen.
Prof. Honig wees er op,.deit hij met op
zet in de pers heeft gezwegert over deze
zaak. Spr. las objectief beidie rapporten en
moet de Synode ennetlg waarachuWen dezen
weg niet op te gaan. Spr. herinnerde aan
het voorbeeld dear vaderen lm het verleden
ten opzichte ran hun optreden tegen de
Remonstranten. Die Remonstranten bele
den en verspreidden ernstige dwalingen.
Do Dorditeche Synode, die 5 art. tegen de
Remonstranten stelde, liet heel de zaak
van de inspiratie der H. SobriJt rusten. Dit
heeft ons toch wel iets te zeggen. Spr. kan
det niet andere zien dan dat de Dordtsche
Synode hier het verweer voldoende en af
doende vond. Spr. stond nader stil bij de
dwalingen der Armlnianen en Socinianen.
De Socinianen loochenden het Testimo
nium Spiritus sancti en volgden daarbij de
historisch-apologetische methode. Spr. wees
ook op de dwalingen in de Roomsche kerk
reord, maar als gezaghebbend in de cano
niek behoorden opgenomen. Die dwalingen,
die in Leuven gedoceerd werden, waren in
grijpend, maar de paus weigerde een uit
spraak. Ook waren er nog de andere Room-
6ohe dwalingen. Dit alles gaf de Dordtsche
Synode nog geen aanleiding de airt. over de
H. Schrift aan te vullen, noch ook om aan
de 5 artikelen tegen de Remonstranten een
6e toe te ivoegen.
Hier ie ook het gevaar, dat men inplaats
van belijdenisartikelen vervalt in een apo
logetisch betoog- Wat deputaten voorstellen
is epr. te grootsdh cn in de voorgestelde 8
artikelen moeten ook nog dwalingen ge
noemd, die er nu dn worden gemist.
Neemt de Synode dit aan, clan zal Spr.
natuurlijk aan de uitvoering naar vermo
gen meewerken. Als deze weg wordt betre
den dan, zoo oordeelt Spr. met Prof. Ridder
bos, moet het eene artikel na het andere
aan de belijdenis w-orden toegevoegd cn leg
gen we op de geloovigcn een last te zwaar
om te dragen.
Betreedt de Synode dezen weg dan kan
zij toch zeker om een voorbeeld te noemen
over de groote dwalingen der links-ethi-
schen niet zwijgen.
Men spreke hier nu niet van onmacht.
We kunnen de dwalingen bestrijden en de
waarheid handhaven. Dat hebben de Ker
ken al tientallen van jaren gedaan. Deze
weg moet niet betreden.
Ds. v. d. Veen deelde mede, dat in het
rapport de naamvan Prof. Greydanus is
genoemd als van iemand die niet kan mee
gaan met het rapport. Mede namens Ds. de
Vries deelde Spr. mede zich niet in het rap
port te kunnen vinden en zich dus de vrij
heid van stemmen voor te behouden.
Oud. C. Keizer Jzn., van Mijdrecht,
blijft na alles wat hij las en hoorde over
den uitbouw der belijdenis van oordeel dat
die niet noodig is en in het voorgestelde
niets schooners is te vinden dan wat we
reeds hebben. Uitbouw van belijdenis zal
toch aan de wereld voorbijgaan en zou
ons hen. die in 1926 van ons gingen niet
hebben doen behouden.
D r. D ij k herinnerde er aan hoe deze
zaak ook de Synode van 1927 reeds bezig
hield. I-Iet is moeilijk om hier te beslissen
omdat men door tegenstemmen het odium
van conservatisme op zich laadt en het ver
wijt te hooren krijgt, dat men de geweldige
roeping van onzen tijd niet verstaat. Zóó
ziet Spr. de zaak niet. Afwijking van het
rapport heteekent niet dat de Kerk haar
roeping van Christuswege niet verstaan
zou. De Kerk belijdt eiken dag. De Geref.
Kerken hebben in Assen de belijdenis toe
gepast. De Kerk belijdt als zij Gods Waar
heid verkondigt. Spr. brengt gaarne hulde
aan Dr. v. Es voor zijn voortreffelijk rap-
jpert. alsook aan Deputaten voor hun werk.
Spr. kan echter niet zien dat de belijde
nis ten aanzien van de inspiratie der H.
Schrift onvoldoende is. Als men op de be
slissing van Assen wijst, dan wil Spr. wij
zen op de fijnheid van het kwaad, waardoor
men het niet direct ziet of op kan sporen,
temeer als bekende figuren, die liefde en
waardeering in een Gemeente genieten, het
propageeren.
Spr. moet niet veel hebben van confessio-
nalisme hebben cti het treft hem dat de
oude Chr. Kerk, die met allerlei dwalingen
te kampen had, zoo weinig belijdenisschrif
ten had. liet is niet de roeping der Kerk
cm een complex van belijdenisschriften te
hebben. Er is ook 't gevaar dat men in de
confessie de meening van particuliere theo
logen indraagt. Er moet onderscheid zijn
tussohen de Kerk en de theologen. De belij
denisschriften moeten algemeen blijven,
wat natuurlijk heel niet heteekent, dat ze
aag moeten zijn.
Spr.'s bezwaren, ter vorige Synode uiteen
gezet, zijn niet vervallen. Spr. wil gaarne
door Deputaten overtuigd worden. De Sy
node staat-hier; voor de allerbelangrijkste
beslissing. Compromis kan hier niet helpen.
Wc moeten in ons hart de heilige overtui
ging van het moeten hebben.
Moot het, clan zou Spr. nooit de voorge
stelde manier willen volgen. Men moet een
bepaalde dwaling ontleden en concreet be
strijden en niet een geheel van belijdenis
schriften hebben. Spr. heeft aan cle 37 Ar
tikelen genoeg.
Gaarne, zal Spr. zien, dat de Synode tot
eenstemmigheid komt, niet door compro
mis, maar door overtuiging. Spr. wil gaar-
Lra overtuigd worden.
De President kan, evenals hij ter vo
rige Synode zeide, geen genoegzamen grond
zien voor uitbouw van belijdenis. Dit rap
port cn het woord van Prof. Honig heb
ben Spr. in zijn overtuiging gesterkt Als
er een acuut conflict is in dc Kerk, wordt
zij zelve door den H. Geest tot belijden
nog eens opzettelijk gedrongen. Er zijn veel
vraagstukken en problemen, maar zij gaan
langs en niet door de Kerk. De proeve
blij ft dan ook in het algemeene hangen.
Afdoend bewijs dat we deze proeve niet
moeten hebben is voor Spr. dat over de
kwcst.e, die in 1926 in Assen de Kerken
bezighield, met geen woord wordt gerept.
Hier rijst de vraag: Waar zijn we, en i
gaan we hpen? We moeten den weg
het dogmatisme niet op. De Kerk belijdt het
krachtigst als de Waarheid wordt aange
vallen. De Kerken zijn onder deze zaak
onberoerd gebleven. Er was geen warmte,
bezieling, enthousiasme.
Spr. kan zich met de memorie van Dr
Ridderbos zeer wel vereenigen. Het is meer
oen wetcnschapsbelijclenis dan een geloofs
belijdenis, deze proeve. Ook is de commissie
wat minder enthousiast clan Deputaten
Spr. citeerde uit de memorie van Dr. Rid
derbos, dat er geen genoegzame grond is
voor uitbouw der belijdenis.
Dr. Ka a jam bracht hulde aan het rap
port van Deputaten. Tot zijn leedwezen
moet Spr. Prof. Honig op enkele punten
desavoueeren. De uiteenzetting van Prof.
H. over de houding der Dordtsche Synode
tegen de Remonstranten is niet juist. In
1006 verklaarden Arminius en Gomarus dal
tusschen hen geen fundamenteel verschil
was. Dn Remonstranten hielden zich op do
vlakte. De Synode van Assen handelde niet
over Goh. 1, omdat zij dat niet durfde, maar
wijl. dit niet aan de orde was. Zoo was het
ook op do Dordtsche Synode, waar men
voor een bepaald program was gesteld en
waarom men tot de overgekomen buiten-
landsche theologen zeide: dit en dit is c
de orde cn dit niet.
Men moet niet zeggen dat men alL
maar in hoogtij-tijd moet belijden. Het v__
op do Dordtsche Synode een droeve tijd. 200
rem. predikanten waren afgezet. In dien tijd
beleden de vaderen. Men zegt dat cle Geref.
Kerken nu een bloeitijd doormaken. Welnu,
zullen (Ie Geref. Kerken belijden, dan moe
ien ze bet n u doen. Of enkele theologen do
confessie vaststellen, is geen bewaar. Als
ze het maar goed doen. Het eerste artikel
van de Dordtsche leerregels is maar door
man opgesteld. Spr. vreest dat als /nde-
ren het doen het slechter gebeurt.
Men spreekt van Confessional isme. Waar
begint dat en waar eindigt dat?
Als de vaderen maar hadden gekund,
hadden ze wel beleden. F.n ze hebben het
ook in de Walchersche artikelen gedaan, zij
het ook beperkt. Als wij die hadden gehad,
dan was men met Dr. Geelkerken direct
{''aar geweest. Aan dc Walchersche artike-
en werden de predikanten en proponenten
gebonden. Dus was confessioneel in Dordr
he laatste woord niet gesproken. Zullen we
echter een banier opheffen, dan moet het
gemeenschappelijk geschieden. Anders moe
ten we aan het heffen maar niet beginnen.
us. Meynen is sterk voor uitbouw der
belijdenis. Ds. Breukelaar zegt cle dingen
met aplomb en spreekt van een geweldige
beslissing Hij vergeet echter dat iets schrap
pen (190o) veel moeilijker is dan wat bijvo
gen. Wat Dr. Dijk gezegd heeft is w.
gevaarlijk voor onze jonge menschen.
Het promotierecht overschaduwde de an
dere zaken en daardoor stond de uitbouw
niet in het centrum. Ze leven echter wel
degelijk in het volk cn onder de jonge men
schen. Dat weet ieder die les geeft op onder
wijsinrichtingen. Nu is het rustig en als we
nu niet belijden, wanneer zullen we hel
doen?
waar de strijd op de Schrift zich toespitst
moeten we op dit punt wel degelijk belijden
Het zou spr. smarten als er geen uitbouw
kwam. Men vraagt nu al aan spr. wat deze
Synode, die al 4 weken heeft gezeten, nu
metterdaad doet en heeft gedaan. We belij
den toch samen te komen onder leiding van
den H. Geest en dan behoeven we toch niet
altijd op eenstemmigheid te wachten?
Ouderling R ij s d ij k cn Ouderling Glas
tra v. Loon verklaarden zicii tegen uit
bouw. Het leeft niet in onze gezinnen en
men brandt niet over deze zaak. We hebben
in de 37 en in de 5 artikelen een schat die
velen niet kennen, zelfs vele Kerkeraads
leden niet. Laat men die zicli eerst eigen
maken cn men zal ook tegen de dwaling in
verfijnden vorm positie kiezen en onderken
nen.
Ds. Gerber wilde even wijzen op de uit
spraak van cle Part. Synode van Drenthe,
nu cle anderfe afgevaardigde van Drenthe
(Ds. Duursema) een ander geluid hooren
deed. Spr. vereenigt zich hartelijk met dc
memorie-Ridderbos.
Als men deze proeve als de bliksemaflei
der aanmerkt, dan wil spr. opmerken, dat
men in 1926 op de Synode van Assen die
reeds had in dc 37 artikelen.
Spr. nnlkPiirte ten zeerste dat deze zaak
onder de jongeren leven zou.
De p a e s c s deelde mede dat deze zaak
even rusten moest, omdat Ds. Meynen eerat
rapporteeren zou over het .bezwaarschrift
van Ds. K. v. Dijk van Keboemen, inzake
zijn Javaansche Psalmberijming en de hou
ding van de Afzonderlijke Vergadering van
Zendingsarbeiders op Midden-Java.
Tevoren deelde Dr. v. A n d e 1 mede In
terugslag op de reeds gevoerde discussie dat
tusschen hem en Dr. Greydanus en Dr. Hoek
stra geen verschil van gevoelen bestaat wijl
de beschouwingen dezer hoogleeraren niet
slaan op de personen der Miss. dienaren.
De Synode vereenigde zich met de volgen
de conclusies:
De Synode besluit:
1. over het gerezen geschil tusschen Ds. K.
van Dijk en dc Afzonderlijke Vergadering
van Missionaire predikanten inzake het on
derzoek van het Psalmboek van Ds. van
Dijk geen oordeel uit te spreken, aangezien
er blijkbaar misverstand heeft bestaan;
haar leedwezen uit te spreken dat dit ge
schil is gerezen;
cn er bij Ds. K. van Dijk en de Afzonder
lijke vergadering op aan te dringen dit ge
schil door nader overleg in der minne weg
te ruimen;
2. met de commissie der Afzonderlijke ver
gadering groote waardeering uit te spreken
voor den omvangrijken arbeid door Ds. Van
Dijk aan clc bezorging van een volledig
Psalmboek besteed, maar tevens instemming
te betuigen met de Deputaten voor de zen
ding; dat Ds. van Dijk beter had gedaan het
geschil tusschen hem en 'de Afzonderlijke
vergadering niet publiek in de pers te be
spreken, maar zich te hebben bepaald tot
een behandeling daarvan alleen in kerke
lijken weg;
3. aan de te benoemen deputaten voor de
Zending op te dragen de Afzonderlijke ver
gadering van missionaire predikanten op
Midden-Java te verzoeken, dat zij overeen
komstig art. XVI der Zendingsorde er
uitspraken der Gen. Synode van 1905 te dier
zake, ter bevordering van meerdere unifor
miteit tusschen wat op de verschillende ter
reinen in den dienst der Zending gezongen
wordt, alsmede ter bevordering van het ge
bruik der Psalmen, voorstellen betreffende
wat gezongen behoort te worden, in te die
nen bij de Deputaten der Generale Synode
voor de Zending, zoo mogelijk voor den len
Januari 1933, welke voorstellen dan door
deze deputaten met hun advies ter beoordce-
ling cn beslissing aan de volgende Generale
Synode zullen worden voorgelegd;
4. van dit besluit kennis te geven aan Ds.
K. van Dijk te Keboemen en aan de Afzon
derlijke vergadering van Miss. D. d. W. op
Midden-Java.
MIDDAGVERGADERING
Verdere bespreking van de uitbouw.
In de middagvergadering was allereerst
het woord aan prof. Hepp als verdediger
van het rapport en de proeve.
Met Ds. Breukelaar oordeelt, spr. dat deze
zaak eeer gewichtig is al wil hij niet be
weren dat het de belangrijkste is waarvoor
de Synode staat. Men ziet dc zaak in hei
licht van Assen. Dat is bewustzijnsveren
ging. Men zie haar in het licht van do
Synode van Leeuwarden (1920) toen blij
kens de acta schier alle part. synoden vroe
gen om uitbouw der belijdenis. Spr. herin
nerde aan de rede -van wijlen Ds. J. C
Sikkel, die zich met oen ziek lichaam naar
de classis Amsterdam begaf en daar een
rede hield die zulk een indruk maakte
dat wijlen Ds. B. v. Schelven van tegen
stander voorstander werd. Dat spreekt
voor spr. boekdeelen.
Inderdaad is na Leeuwarden de geest
drift wat. bekoeld. Maar de gedraging' van
deputaten, al maakt spr. niemand eert
verwijt, is daar niet vreemd aan. De depu
taten van de Synode van Groningen heu-
ben zich naarstiglijk van hun taak gekwe
ten. Natuurlijk heeft het pronaotierechl
aller aandacht gevraagd. Actueele en con
crete punten hebben altijd tot gevolg dat
de meer algemeene zaken naar de pere
pheri gaan. Men moet deze zaak zien in het
lioht van Leeuwarden, niet van Assen. Spr
betreurt de ver. :hijning van dc memorie-
Ridderbos om dien indruk naar buiten. Spr.
is het mot die memorie grootendcels eens.
De afleidingen alleen stemt spr. niet toe.
We moeten inderdaad karig zijn met onze
belijdenisschriften. Zijn we dat dan niet?
In 300 jaar kwam geen nieuw belijdenis
schrift tot stand.
Spr. stond nader stil bij de totstandko
ming van enkele belijdenisschriften cn
merkte op dat de conclusie van prof. Honig
niet klopte op diens redeneering. De Dordt
sche vaderen konden door den dwang der
overheid geen belijdenisschrift opstellen
Deputaten moesten zich houden aan hun
opdracht Wij moeten bij het licht dat
God ons geeft, getuigen te?en de dwalin
gen van onzen tijd. We moeten, aldus spr.,
niet alleen spreken tot hen die binnen zijn,
maar tot hen die buiten zijn. We kunnen
alleen getuigen tegen de dwalingen
onzen tijd, als de Synode klaar en duidelijk
haar woord spreekt.
Men dicht dc Ger. kerken allerlei wange
voelen toe. Ook moet men voorzichtig zijn
met de uitdrukking „confessionalisme'.
Confessionalisme is wat Rome doet. Spr.
wijst deze tegenwerping t.a.v. het rapport
en het concept met groeien nadruk af. Hier
wordt een duidelijke taal gesproken .-n zoo
kan dit kwaad niet binnensluipen. Het is
de cere der Geref. kerken dat zij hel Woord
Godts hoog houden en men is alleen verant
woord als men zegt waarom men een dw
ling verwerpt.
Wat de wereld er van zegt is niet voor
onze rekening, aldus spr. Wij zullen getui
gen en spreken, hetzij zij het hooren, hetzij
zij het laten zullen. Dc vrees dat de geloo-
vigen een last krijgen te zwaar om te dra
gen is volstrekt ongegrond. Het bestreden
punt is de volledige autoriteit der H.
Schrift en daarin staan de Geref. groepen
alleen. DS vraag of de Ger. kerken hun roe
ping verzaken, als zij niet getuigen, beant
woordt spr. met een volstrekt ja. Inderdaad
moeten we niet teveel belijdenisschriften
hebben. De artikelen moeten in huis na den
Bijbel gelezen worden, is geeegd. Spr. vindt
dat geen kwaad idee. Het is beter dan
scheurkalenderblaadjes! Als men van de
voorgestelde artikelen er eiken dag twee
leest, is men in 4 dagen rond! De dwaling
ligt hier vlak voor de deur. De praese;
heeft het voorstel van den pracses om over
de proeve niet te spreken zelve overtreden.
Spr. zal hem daarin niet volgen. Spr. wil
slechts protesteeren tegen de uitdrukking
dat die wetcnschapsbelijdenis is. In cle pers
is opgemerkt dat aan alle schoolsche uit
drukkingen de proeve is gespeend en dat
de stijl er een is, een belijdenisschrift
waardig.
Het smart spr. dat men heeft durv
zeggen dat de belijdenisschriften de Schri't
verdringen.
Als men het nu niet wil, wil men het
dan wel over 20 jaar? Ilier geldt naar spr.'s
overtuiging 's Heilands woord „Gij
niet gekund, vanwege uw ongeloof We
moeten den II. Geest den weg niet voor
schrijven. Hij kan koren in donder en
bliksem, maar ook in het suizen van ee
zachte windt Spr. bond de Synode op liet
part om met heilige ernst de.zc dingen
behandelen, niet ie vallen op een woord
de proeve, maar zich helder bewust te zijn
van de roeping Gods.
Prof. Ridderbos hepft na zijn nota
met yeej tfi zeggen, Hij wil die nota
VOLENDAM TUSSCHEN DE BLOEMEN
In het Krelaqehuis le Haarlem wordt een groote dahlia- en bloemententoonstelling
gehouden, waar verschillende bijzondere inzendingen zeer de aandacht trekkeiu Ook
Volendam is op deze tentoonstelling verte genwoordigd, gelijk men op bovenstaande
aardige foto ziet
ook niet opdringen, slechts helpen waken
oor veldv,-inning van een zekere suggestie.
Dat die er is, constateerde spr. ook weer
toen hij Dr. v. Es het rapport hoorde lezen.
De Synods van Groningen ging niet den
kant uit van den uitbouw. Daarvoor is ook
het daar gevoerde debat geen argument.
Zelfs Leeuwarden ging niet zonder meer in
dc richting van uitbouw. In Groningqn was
ontevredenheid over deputaten. Er waren
ook vragen. Daarom benoemde die Synode
opnieuw deputaten met klaarder opdracht
en die moesten de zaak van de al of niet
wenschelijkhcid van uitbouw onderzoeken.
Voor deze vraag staan we nu. De kerken
hebben op de proeve, waarin maar een
klein stukje van spr. is geen echo gegeven.
De Part. Synoden die zich uitspraken
deden dit in den geest van spr. nota. Spr.
waardeert den arbeid van Dr. Hepp ten
volle. Hij moet echter toch consiateeren
dat dit rapport niet door dc kerken is be
groet. Spr. is bang voor den verkeerden
schijn en daarom was de mededeeling van
Ds. v. d. Veen hem een oplucting.
De redeneering van Dr. Kaajan over do
Walchersche artikelen vindt spr. zeer ge
vaarlijk. Met dc Schrift in de hand zelve
zijn we klaar cn de belijdenisschriften zijn
geen reglementenbundel, waaruit men
slechts bij een conflict het desbetreffend
artikel hebben op te slaan. Het argument
dat de tijd er niet is, is ook spr.'s argument
niet. God geeft ons eiken tijd wat wij be
hoeven. Maar het gaat er om of dit de weg
Gods is en spr. meent dat dit hij de broe
ders verkeerd gezien is. Worden wc van
deze- proeve beter? Spt'. meent van niet.
Hadden we in 1926 deze proeve gehad, dan
had Dr. Geelkerken die onderteekend en
dan had men gezegd: Nu is de belijdenis
pas verscherpt en nu is het nog niet goed.
Dat we in 300 jaar geen belijdenisschrift
hebben gehad, is geen argument. Hadden
wc ze wel gehad, clan waren mogelijk de
oudere door de nieuwer2 verdrongen Ü-.vc
poging is een onzuiver aanvoelen van de
behoeften van onzen tijd, die allereerst rea
liteit wil.
Dit nu is spr. teveel schijn en geen ant
woord op de vragen waarmede sommigen
worstelen.
Effectieve bestrijding van de dwaalleer
en indruk naar buiten kan men niet
geven door een paar artikelen. Als de bui
tenstaander zich zijn dooi' Baviucks Dog-!
niatiek niet laten overtuigen en er door
van misverstand terugkomen dan doet hij
het ook niet door een paar artikelen belij
denisschrift. Of het over '20 jaar de tijd is
weet spr. niet. Dat is in Gods hand. Zoo
redeneerden de vaderen ook niet. God zal
ons in den nood geven wat we behoeven.
Heel dit debat is ook een resultaat en een
negatief resultaat is ook een resultaat. Men
zegge niet dit moeten wjj hebben want de
synode moet iets positiefs doen. Spr. dient
een voorstel in, overgenomen door Ds. Breu
kelaar, waarin uitgesproken wordt dat de
behoefte aan uitbreiding der belijdenis
schriften uit het ingediende rapport en de
proeven niet gebleken is en geen nieuwe
deputaties moeten benoemd.
Dr. van Es wilde niet spreken als lid
der Synode, maar zooveel mogelijk zijn de
mond der commissie. De uitlating van den
voorzitter dat deze zaak niet veler belang
stelling hebben zou, acht spr. onvoorzichtig.
Veel wat de sprekers hebben gezegd onder
schrijft spr. Aandachtig heeft de commis
sie de proeve onder de loupe genomen, maar
zij heeft niets gevonden, dat op gevaar van
confessionalisme etc. wijst De redeneering
van sommigen heeft bijgedragen tot ver
sterking van het conservatisme bij sommi
gen in de Geref. Kerken. Het trof spr. dat
meerderen in deze materie niet zien op
wat eens anderen is. Het is zeer wel moge
lijk dat er velen zijn die het gevoelen van
ouderling Keizer doelen. Maar er zijn ook
anderen. Ernstige menschen, die worstelen
met de problemen. Nu moet men pogen in
anderer gevoelen in te komen. Spr. meent
dat er behoefte is, niet subjectief gevoeld
wordt, maar objecetief i s. Deze zaak is toch
maar niet uit de lucht komen vallen? Zijn
de tijden sinds 1920 zoo veranderd? Spr.
betwist ten zeerste indien men uit een of
andere bijkomstige omstandigheid distillee-
ren wil dat voor deze zaak geen hartelijke
belangstelling zou bestaan, dit juist is.
Tegen do redeneering van Dr. Dijk dat we
aan de 37 artikelen genoeg hebben, verzet
spr. zich met al wat in hem is. Deputaten.
hebben hebben de zaak van Assen laten
rusten. De opdracht is geheel los van cn
vóór Assen, reeds in 1920 gegeven. Als we
de proeve hadden gehad zouden we, meent
spr. verder gekomen zijn in Assert. Assen
zelf is een geestelijke schadepost en we
waren verder geweest, indien deze zaak
zich niet afgespeeld had. Spr. gelooft ten
stelligste dat er behoefte is en hij ziet geen
tegenstelling tusschen de Proeve en de
Dordtsche leerregels. Spr. kan zich niet in
denken dat deze synode de verantwoorde
lijkheid van stopzetting op zich zou durven
nemen. De synode van Groningen heeft
meer aan deputaten opgedragen dan alleen
een onderzoek naar <!e behoefte. Die op
dracht strekte verder. Anders *ou men de
putaten niet mede opgedragen hebben een
proeve te ontwerpen.
De interpretatie die prof. Ridderbos geeft
aan het besluit van dc synode van Gronin
gen, is niet juist, waarom spr. dit besluit
uit de acta dezer synode citeerde.
Tenslotte las Dr. v. Es een terzake in
gekomen schriftelijk praeadvies van prof.
Lindeboom. De beslissing der Synode is
zeer gewichtig om den indruk naar bin
nen cn naar buiten. Was er hier geen ge
schiedenis, dan stond de zaak anders. Om
liet belang der zaak en het gewicht der be
slissing randde «pr. dc Synode om de voor
stellen uiet af te jvijzen maar te treden in
den weg die de commissie heeft aangewe
zen. Een ieder stemme naar eigen con-
ciëntie.
De Praeses wees op den arbeid die de
Synode nog wacht in de laatste 21 uur.
Spr. meent dat de zaak nu wel doorspro
ken is en wel tot een beslissing kan wor
den gekomen.
Dr. D ij k wil verder discussieeren om
tot elkander te komen. Spr. kan nog niet
zijn stem uitbrengen. -
De Praeses merkte op. dat hier een
beslissing komen moet of welbewust voort
gaan of stopzetten. Enkele leden maakten
bezwaar tegen een beslissing n u.
Besloten werd dus te repliceeren.
Prof. Honig en de Praeses wilden
van het woord afzien. Het woord werd nu
alsnog gevoerd door Ds. Bavi n c k, die te
gen de redeneering van Dr. Ridderbos, als
zijnde uit theoretische overwegingen gebo
ren, inging; Dr. D ij k, die nader liet betoog
van Dr. van Es weerlegde; Ds. Mi ede ma
die maande tot voortgaan in de lijn van 1920
en Ds. B r e u k e 1 a a r, die het voorstel-Rid-
derbos nog eens onderlijnde.
Te kwart voor vijf verdaagde de voor
zitter de zitting.
AVONDVERGADERING
Prof. d r. V. Hepp verklaarde voor uit
stel niets te gevoelen. Maar als men den uit
bouw zou willen afstemmen zou Spr. om de
groote verantwoordelijkheid, die daaraan
vastzit, de zaak maar weer eens willen ver
sohuiven en aan de kerken voorleggen.
Dr. W. A. van Es wees er op dat het
rapport over deze zaait het laatste rapport
was dat verscheen en hier in behandeling
komt. De zaak van het promotierecht heeft
alleen de belangstelling gehad.
Nadat ook p r o f. d r. J. Ridderbos
nogmaals zijn gevoelens had uiteengezet,
werd gelegenheid gegeven voorstellen in te
dienen.
Ds, H. M ey e r i ng diende daarop mede
namens andere leden, het volgende voorstel
in:
De. Generale Synode
kennis genomen hebbende van het rapport
inzake de uitbreiding der belijdenis gehoord
de discussie over dit rapport;
van oordeel dat door de indiening van tal
van andere voorstellen de overweging
deze gewichtige aangelegenheid in de kerken
nipt voldoende tot haar recht gekomen
zoodat een definitieve beslissing door deze
Synode geen genoegzame bevrediging kan
le bedoeld rapport nogmaals aan de kerken
ter overweging over te seven;
2e de Deputaten voor deze zaak te continu-
eeren en hen op te dragen:
a. den kerken alsnog gelegenheid te geven
tot een nader door hen te bepalen datum,
opmerkingen en wenschen betreffende de
uitbreiding der belijdenis inzake de Heilige
Schrift bij hen in te zenden:
b. het overleg met de buitenlandsche ker
ken over deze zaak voort te zetten;
c. rekening houdende mot hetgeen in de
discussie is naar voren gebracht hierover
aan de volgende Generale Synode te rappon
teeren en dit rapport een half jaar te voren
den kerken te doen toekomen.
Het voorstel was geteckend door de hecren:
H. Movering; K. Dijk: C. B. Bavinck; 11
Kaajan; Meijnen; H. de Bruin; J. C. Ruli
mann; J. J. Miedema; M. Schalckamp; Hum
melen.
Dr. W. A. van Es deelde hierop mede.
dat de commiiseie dlit vooral-el overnei
en haar eigen voorstel intrekt.
Ds. Meyering Jiohtte zijn voorat el nog
nader toe. Hij wees erop, dat waar men
herhaaldelijk heeft gewezen op hei feit,
dat deze zaak niet dm de Kerken leeft
er ook een andere zonk op don voorgrond
«óonid, de onderteekenoais huiveren voc
een beslissing- Daarom komen zij met (1
voorstel. Over drie jaar kan dan een zu
verder stemming plaats hebben.
Prof. Ridderbos ontwikkelde bezwi
ren tegen het voorstel van Ds. Meyerin
c.6. Dit voorstel brengt de vergadering or
der suggestie, dait er reeds een Sytioda:
heeluit is. We moeten als mannen etoir
men. Spr. betreurt de indiening van d
voorstel.
De Praeses merkt op, dat het vei
royaler zou zijn als men voor of tegen
stemde.
Dr- Kaajan Dat was bij het voorstel
over het promotierecht ook zoo!
De stemming over den uitboui
Er werd hierna allereerst gestemd ove
't verstrekkende 'voorstel, nJ. dat van Prof.
Ridderbos overgenomen door Ds. Scho
om geen nieuwe Deputaten te benoemen
en uit te spraken, dat de behoefte «tan uit
bouw niet gebleken i6.
Dit voorstel werd aangenomen
met 28—25 stemmen.
De zaak van den uitbouw is hiermee van
Je baan. en het voorat el-Me y&ring vervol-
Art 13 der BLO.
Aan de orde was hierna het rapport der
commissie over de voois tellen van onder
scheidene Particuliere Synoden betreffen
de de uitvoering van Art. 13 der Kerken
orde (emerUeenng)-
Als rapporteur trad op Ds. A. Schvveit-
e r, op wiens voorstel besloten werd:
De Generale Synode,
kennis genomen hebbende van wat voor
komt op het agendum aan voorstellen van
de Particuliere Synode van Groningen cn
an Friesland-Noord,
van oordeel:
dat de bezwaren tegen dc door dc Gene
rale Synode van Utrecht in 1923 vastgestel
de bepalingen inzake cle z.g. onderlinge
verzekering en tegen de wijze waarop do
Generale Deputaten het hulpbetoon hebben
behandeld, ongegrond zijn,
voorts van oordeel dat op het voorstel
van de Part Synode van Groningen en do
nstructie van Deputaten te herzien moet
varden overgegaan;
besluit:
1. te weerspreken dat na 1923 het hulp
betoon ad art 13 der K.O. meer regel clan
tzondering is geworden;
2. af te wijzen de voorstelling dat er liij
handhaving van de z.g. „onderlinge verze
kering" geen plaats overblijft voor hulpbe
toon;
3. de te benoemen Deputaten te machti
gen, gedurende de eerstvolgende drie jaren
bij de regeling van het hulpbetoon, hun toe
gepaste methode te blijven volgen; cn voorts
aan hen op te dragen een nieuwe instructie
voor Generale Deputaten te ontwerpen en
de volgende Synode dienaangaande te die-
en van advies:
4. van haar besluit kennis te geven aan
de Particuliere Synode van Groningen en
die van Friesland N.G.
Ook rapporteerde Ds. Schweitzer nog
ver voorstellen omtrent art. 13 K.O. van
Noord-Holland en de Kerk van Harmelcn.
naar aanleiding waarvan de volgende uit
spraak gedaan werd:
De Generale Synode.
kennis genomen hebbende van het voor-
el van de Particuliere Synode van Noord-
Holland om „het daarheen te leiden, dat d*
uitvoering van art. 13 K. O. in dc richting
ran de z.g. onderlinge verzekering generaal
geregeld worde", en de door de partie. syno
de voor deze zaak aanbevolen bepalingen
vast te stellen:
voorts kennis genomen hebbende van h^t
voorstel van de kerk van Harmeien om „De
putaten te benoemen, die op de volgende
Synode rapporteeren over de wenschelijk-
heid om voor de verzorging van cle emeriti-
predikanten, -weduwen en -weezen de classi
cal e en provinciale kassen af te schaffen, en
te komen tot een Generale kas en alsdan
uniforme regeling in deze zaak te
geraken";
van oordeel, dat debepalingen door de
Gen. Synode van Utrecht 1923 betreffende dc
z.g. „onderlinge verzekering" vastgesteld,
geen wijziging of uitbreiding behoeven, be
sluit:
1. op het voorstel van de Partie. Synode
van N.-Holland en op dat 'van de kerk van
Harmeien, niet in te gaan:
ran haar besluit kennis te geven aan
dc Partie. Synode van N.-Holland en aan de
Kerk vaq Harmelcn.
De Synode ging hierna in comité-generaal.
Gemengd Nieuws.
EEN WONDERBOOM.
Te 's-Graverzande staat bü J. van Rijn een
kastanjeboom voor de tweede maal in bloei.
EEN 100 JARIGE.
De weduwe Bosman—van Beek te Ermelo
heeft Donderdag haar lOOsten verjaardag
gevierd.
INBRAAK IN EEN KERK.
Te IJmuider is ingebroken in de Ned. Herv.
xerk :*an de Kanaalstraat. Een offerbus i>
opengebroken en het geld meegenomen. I it
de consistoriekamer is een kistje met getxten
en zilveren buitenlandsche munten meegeno
men, die men in de kerkeollecte had ontvan
gen. Een half jaar geleden is in deze kerk
ook ingebroken. Men heeft toen den .lief
aangehouden. Hij bevindt zich thans in
hechtenis.
BRANDEN.
Te Weerselo (Ov.) ontstond Irawi ir de
boerderij van II. Resgering. Het vuur groep
zeer snel om zich heen; het vee cn een deel
van den inboedel konden worden ge~«>.. De
ceerdery werd oen piooi der vlammen. De
cij de boer i-rij behoorende schuren hieven
gespaard. Verzekering dekt de schade. L)c
oorzaak van den brand is onbekend. Persoon
lijke ongevallen kwamen niet voor.
ERNSTIG AUTO-AUTO ONGELUK.
Te Werkendam reed liet 11-jarig zoontfe
van P. J. A. Bril met een vrachtauto mode
Plotseling viel hij van den wagon, word
zwaar aan hoofd en armen gewond opgeno
men on hij Dr. Bresier binnengedragen.
Daarna word hij por auto naar zijn woning
vervoerd. Zijn toestand is ernstig.
TREINONTSPORING.
To Culemborg is een goederentrein np de
Noordelijke helling van d,> brug over do Lek
blijven stoken. Bij het terugzetten van don
trein zijn eenige waggons op elkaar geloo
p enen ontspoord. Hierdoor werd do weg ver
spnrd. Do schade aan de waggons was vrij
belangrijk; die aan den weg coring. Onmid
dellijk na het ongeval, waarbij niemand let
sel opliep, werd aangevangen met het vrij
maken van de lijn. s Middags was de \?r.
sperring opgeheven.
VAN
VERWIJDERING
OVERTOLLIG HAAR
DANKBETUIGING
betuigt I
Mevrouw LOUISE O. GIMBER, Directrice
ACADEMIE SCIENTIFIOUE DE BEAUTE
LAAN VAN MEERDERVOORT 156. OEN HAAG Telefoon 31841
voor hot uitstekend resultaat haror behandeling Zij kon Iedere dame, die aaa
overtollig haar lijdt, dit adres mot het volste vertrouwen aanbevelen.
Gratis cn franco Catalogus No. 36.
