VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1930
TWEEDE BLAD PAG. 6
INGEZONDEN MEDEDEELING
STADSNIEUWS
HET RAADHUISPLAN
VAN ARCHITECT ÜUDOK
HET OORDEEL
VAN HET R.-K. BOUWBLAD
In het R.-K. Bouwblad komt een artikel
voor naar aanleiding van het ontwerp-
Dudok voor den bouw van het nieuwe stad
huis. waarvan we reeds in 't kort de in
houd gaven. We laten hieronder het artikel
in zijn geheel volgen:
Na lange en afmattende barensweeën
wij denken hier aan de vele instanties, ver
gaderingen, rapporten, besprekingen en
schrifturen, die er aan zijn te pas gekomen
heeft het plan voor het nieuwe raadhuis
van Leiden het levenslicht aanschouwd. Ilct
is nu juist niet het dankbaarste moment om
eventueele bezwaren tegen de architectuur
richting, die het vertegenwoordigt, te op
peren. Toen men Dudok koos als ontwerper,
wist men wat men had te wachten. Het
was de derde vrucht van monumentaal
kaliber, die men te rijpen hing aan den
tak, door hem geënt op den Nederlandschen
bouwstam. Wat iemand, die het ontwerp
vóór anderen had gezien, ons antwoordde
op de vraag: hoe is het? bleek zonder re
serve juisL Het isDudok! Het kan dan
ook haast niet anders, of het wordt door
de opdrachtgevers met instemming ontvau-
gen. Wat men wenschte, is geschied: het
oude is gespaard, het nieuwe staat er tot
onheil of tot heil. zonder blikken of blozen,
tegenover cn tegenaan. Zij, die bij voorbaat
overtuigd waren, zijn nu eerst recht gewon
nen, zij, wien bij voorbaat de schrik al om
het hart sloeg, zijn een keer te meer ver
slagen. Zij, die het colombarium te Wester-
veld doorproeven en bewonderen, zijn op
nieuw geëxalteerd, zij die het laken en ver
afschuwen, zijn opnieuw hevig ontzet.
Eere, wien eere toekomt! De planindeeling
is niet kinderachtig. De ligging in het stads
beeld is, gegeven Dudok's architectuurop
vatting, opgelost met klaarblijkelijke intel
ligentie. Duarin is Dudok niet dom. Het is
daarom, èn om de zich vermeerderende
werken van de soort, van des te meer be
lang, de gewenschtheid van de soort en van
de gehuldigde opvatting te toetsen. Is het
enkel vernuft of vernuft in dienst van een
onheil, dan moet de kunst er tegen worden
beschermd. Intelligentie is een machtig wa
pen in dienst van de bouwkunst, maar zij
is geen bouwkunst zij kan anti-bouw
kunst dienen.
Wij zouden ons willen scharen in de rij
van gelukwenschende kunstbroeders, maar
zijn wij ermee verantwoord? Wat is de
zaak? Deze bouwkunst lijkt ons fnuikend.
Het wordt een ramp als deze Dudokslijl
ons verder inundeert en onder het gejuich
van de slachtoffers tot nationale glorie
Avordt verheven. Hilversum is hnast gereed;
de Bijenkort ontdoet zich van zijn steigers.
Leiden viert zijn papieren triomftocht. Maar
is dit bouwen? Geeft het al niet te denken,
dat er een eenheidsbouwstijl van den dag
voor raadhuizen, orematoria, studenten-
hotels, scholen en modepaleizen blijkt te be
staan?
Do volksmond scheert bereids Leidens
raadhuis en de fabriek Aan Van Nelle over
één kam. Is het steen, die ons doet gelooven
of cynisch den spot drijven? Oppervlakkig
heid of verdieping? Samenbinding of ver
strooiing? Dat zijn vragen, die er toe doen
omdat Avij mcenen, dat er te dien aanzien
verantwoording rust op de nazaten van een
geslacht, dat van der Werf zijn lijf aan
bood, toen de nood van de stad het hoogst
was. Het oude front, aan de Breestruat, een
reusachtige gedenkplaats uit die roem
ruchte dagen (door Dudok Avel „onderhou
dende" architectuur genoemd) is gespaard,
maar onder de groote stoep vindt men den
toegang tot den hof van het nihilisme cn
de frivoliteit. Met name de noord-oostwand,
waar men 't eerst op komt te kijken, geelt
een beeld van stijlloosheid. In plaats van
een uiterlijk, dat op zinvolle Avijze de orde
van den opbouw te zien heeft, slechts een
vermoeiende batterij van roeden en spiegel
glas. Daarboven en daaronder mitrailleur-
vuur van baksteenen, \araar wij het woord
muur eigenlijk te mooi voor vinden. Is het
zoo verhefrend het volk te demonstrceren,
dat je lak hebt aan de wetten van de zwaar
tckracht, of, dat je de basis van een toren
kunt in kei-ven, alsof het een boom avos, diej
gerooid moet Avorden? Als de heer Dudok.
blijkens zijn toelichting, de rustige ramen-
rceks van den ouden gevel, waarvan hij ge
bruik maakt voor de burgerzaal, zoo mooi
vindt, waarom ontAverpt hij dan geen even
rustige reeksen (deze zijn toch niet ver
ouderd) in het nieuwe gedeelte? In plaats
daarvan krijgen Avij zooals de I-I. P.
schrijft) „liet allernieuwste streepjes- en
ruitjesdessin", dat nu in de mode is. maar
morgen heeft afgedaan. Waarom afgedaan?
Omdat het niets dan een gril is, een „gees
tige" inval van het oogenblik, die even
weinig met bouwen heeft te maken als een
crosswortlpuzzle-oplossing: van links naar
rechts een aantal harde klinkers, van boven
naar beneden een handig foefje. Daar er nu
eenmaal geen dak is, kan daaraan geen mis
vatting van het begrip houwen worden ge
toond.
Van'het oude spaart het ontwerp don ge
vel, maar dan ook geen streep meer dan
gevel. Met het dak ervan heeft het al af
gerekend vóór het. aan den achterkant de
goot heeft bereikt. Op die manier kan men
goedkoop staande houden, dat hot nieuwe
met het oude in harmonie is. De heer Du
dok laat er in zijn toelichting met bekwa
men spoed op volgen, dat het zoo gelukkig
is. dat men liet oude en nieuwe nergens
tegelijkertijd ziet! Inderdaad Avel een geluk
je hij het hcele ongeluk.
Wanneer de heer Dudok zich snedig be
roept op de binnenplaats van het dogen-
paleis te Venetië, waarvan de wanden een
groot stijlverschil vertonnen, zonder dat dit
hinderlijk opvalt, vergeet hij er bij te zeg
gen, dat zo althans overeenstemmen in een
klaarblijkelijk juist begrip van bouwen, dat
in beide stijlen heerschte. Heerschte dit nu
ook in liet Leidsche raadhuisontwerp, dan
zouden wij voor de aansluiting niet zoo bang
zijn. Maar liet is of de ontwerper er met
hardnekkigheid naar heeft gestreefd een
raam geen raam en een muur geen muur
te laten zijn. Na de steunpunten eerst zorg
vuldig uit den gevel te hebben verwijderd,
niet geen ander blijkbaar doel. dan om die
al tc duidelijke getuigen van een opbouw
kwijt te zijn, hangt hij zijn raam er aooi-
als een geweven kleedje, (is dit 't symbool
van de Leidsche wollen dekens?) waarvan
do schering als een franje is doorgetrokken.
Zoowel de horizontale als de verticale ge
leiding van de constructie (vloeren cn pij
lers) worden weggewerkt, naarmate het den
ontwerper invalt ons op het verheffend
rhythmr van een stapel poetspomadedoosjes
of een trek harmonica van ramen te ver
gasten.
De hoofdingang aan de Vischmarkt, die,
naar uit do toelichting blijkt, den tegen
hanger moet vormen van Lieven de Key's
hoofdtrap, eindigt in een lage ijskast, onder
een beangstigend in tic lucht hangende (na
tuurlijk kubische) gletscher. Hoe blijft dat
ding da. r hangen? Geen nood. de heer Du-
dok heeft hem nog net opgevangen door een
betonnen dwergzuiltje, dat hij zeker niet zal
nalaten met gekleurde glastegels te bezet
ten! Een aardige verrassing. Zeker is hier
bedoeld een symbolische'voorstelling van do
onheilen, die hem en haar bedreigen, die
deze stoep bestijgen om in den echt te
Toen alles af was, had de ontwerper een
slapeloozcn nacht. Wat ontbrak nog aan
het plan? Een wandje om het tegen zijn
omgeving van normale huisjes te bescher
men. Daarom plaatste hij op een lucieden
zomermorgen een hoogen stapel steencn te
gen de Noord-Dccnsche trouwzaal. Wie
mocht denkon, dat dit element nog iets heeft
uit te staan met het gebouw zelf, Avordt
uit don droom geholpen door den bol, die er
onder is geschoven, aanduidende, flat het
weggerold kan worden. Het zou dan ook
zonde zijn als de hol ontbrak, Avaarmee
Dudok al zooveel schoons zijn fabrieksmerk
heeft gegeven. Het is juist, die bol, die als
triomf der zotheid door de kleine Dudokjes
wordt vermenigvuldigd.
Over materiaalgebruik lezen wij niet veel
in dc toelichting, die overigens demonstreert,
hoe bijzonder du bouwmeester zelf hel met
zijn schepping eens is. Waar zij op dit punt
concreet is, krijgen wij een nieuwe rilling
Gekleurde (glazen?) tegels wil de heer Du
dok plaatsen op een natuursteencn plint.
Ons lijkt vooral dat plint in Dudok's bouw
kunst jammerlijk uit den tijd: een beden
kelijk atavisme. Wij zouden een zeokr ont
zag oor zijn bouwstijl kunnen hebben, als
hij zich zonder omzien op het standpunt
plaatste van het nieuwe radicalisme, maar
de heer Dudok speelt maar een beetje met
overtuigde bouwkunst. Voor hem is zij
slechts de stof voor een ietwat matig grapje.
Als wij onze bedenkingen in een enkel
woord samenvatten, dan is dit het ontbre
ken van welken zedelijken ondergrond dan
ook in deze architectuur, iets wat te meer
opA'alt, als zij wordt geplaatst naast bouw
kunst uit een tijdperk, waarin hat leven nog
een basis had van geloof.
Een krant schreef zeer terecht: „Een op
lossing als deze aanvaarden is gelooven in
de moderne Nederlandsehe bouwkunst, zoo
als Dudok haar vertegenwoordigt, gelooven
dat zij ook in de toekomst blijvend zal AVor-
den erkend" (Msbd.) Nu, dit geloof hebben
wij niet en het zou niet moedig zijn, als
wij dit voor ons hielden. Wij gelooven in
andere zaken, bijvoorbeeld hierin, dat een
raadhuis er anders uit moet zien als een
cabaret. Wel kan een raadszitting bijgeval
daaraan doen denken, maar dat beeldt je
toch niet in den bouwtrant van haar be
huizing. Als Avij stadsbestuur waren* zouden
wij liever zetelen in een primitief gc-
bouw. dat getuigde van ernst, locAvijding en
respect voor dc voornaamheid van de op
gave, 'dan in een hol stuk virtuositeit.
INGEZONDEN «EDEBEELING
Profiteert heirvan!
500 stuks JONGENS-,
MEISJES cn GROOTE
PULLOVERS, extra voor-
deeiig, allót
dessins.
Kindermaten vanaf 1.00
Groote maten voor 75
Morgen weer verkrijgbaar:
HEEREN SPORTHEMDEN
cent.
mnnio etiwien
CHRISTELIJKE LEIDSCHE
DAMVEREENIGING
Bekerwedstrijden
lste Klasse (tweedo ronde):
KI eerStel 2—0
Optendreesv. d. Wijngaard 20
GaetelaarMeimema 20
Ven Z wie tenvan de Reek afgebr.
van den BoschKleyn afgebr.
2de Klasse (tweedo ronde):
KwaadgrasCol pa 2—0
De GraafJ- v. d. Wyngaarden 1—1
J.B.v.d.Wi ji niga a rd e nO u cishoo rn 11
Van Zwietcn Jr.Zwanen bung 2—0
Theunisse—Sierag 1—1
Beschouwing
lste Klasse
Kieeral d- Stil. Van d. Stel Avist in deze!
partij zijn gebruikelijke vertuielde tempo
6yeteam aan doze partij toe te poetsen,
waaraan Kieer zich nu eens goed Aviet aan
passen, r.a ejn hevig voorspel wist Kieer.
2 stukken voor te komen, waarmede hij de
partij iri zijn voordeel kon beöfesen.
OptendreesVan de' Wijngaard. Eerstge
noemde schijnt Kampioensideaflen te bezit
ten althans \v\Nl hij ook ditmaal de partij
in zijn voordeel -te doen beslissen. hoeAvel
Lot naspel hem nog angstige momenten
gaf, du ar hij darn wist te forceeren legen
een verlies van drie stukken, doch zijn
kennersoog wist de juiste zetten le plaat
sen, zooil.it hij thans uiil twee partijen vier
punten in bezit heeft
Gast elaais—Me taenia. Deze uitslag is
eigenlijk geflatteerd, daar fle kracht a\aar
mode Meinenin speelde gelijkwaardig was
aan dien van zijn tegenstander. Il&t door
hem in het heg in von de partij verloren
stuk werd hem echter noodlottig, daar hot
naspel twee Legen drie stukken gaf en het
tempoverlies aan deze partij de beslissing
gaf.
L)e beide afgebroken partijen staan vrij
wel gelijk, 'vooi' een beschouwing wordt
h.ieiop nader teruggekomen.
Ook in deze klasse is wederom danig
pairtij gegeven- Kwaadgras overtrof zijn
eigen kracht, hetgeen Co.lpa tot leering kon
strekken. De beide Wijngaarden Avisten
thans remise to forceeren, welke uitslag
normaal ka nworden genoemd. Van Zwie
tcn Jr. wist ook diitmaal te Avinnon en
schijnt in goede conditie te zijn. Wij kun-
nuen don ook meerdere overwinningen
van hem verwachten. Sierag liet het voor
deel, dat hij op Theunisse wist tc behalen,
door bang spel, dat hij na deze winst de
monstreerde glippen, waardoor hij met re
mise genoegen moest nemen.
1
1.05 pi!r pa°r'
Cemwüe Macco DAMES DIRECTOIF.S
zeer mooie kwaliteit,
slechts (G'fëL cent
300 lakens en 600 sloopen tegen ongekende lage prijzen
Lakens groote 2-persoons maat
Belgisch linnen met ajourzoom
Graslinnen met breedc zoomHQ^
Graslinnen met feston B20
Sloopen ïOO, 75, 49, 4©, 34, 25®?
SCHEIDSGERECHT ZIEKTEWET
Ton behoeve vin de uitvoering der Ziekte
wet is voor Leiden en omgeving ingesteld
een scheidsgerecht (Enkelvoudige kamer),
waarvoor zijn benoemd: de heer Dr. II. J M.
Boonocke-r, Juliniutlaam 10, Oegstgeest, te-
vi-ns voor/.:'!ter, en de heer D. J. llarmans,
Hooge Rijndijk tC, tevens secretaris.
De enkelvoudige kamera van hot scheids
gerecht nord-eelon bij uitsluiting en in hoog
ste imsLiinitie over de heslicsingen van hol
bestuur betreffende aanspraken op zieleen-
ge! I van voor rekening van de B. V. ver
zeker ie pereom-n, voor zoover het geschil
lUSBchetf partijon uitsluitend betreft de
vraag of de verzekerde ongeschikt i6 1ot
het verrichten van zijn arbeid wegens
ziekte.
De teredht-ziHingen worden in het open
baar gehouden ten liuiczo van don voorzitter
of secretaris.
LUCHTPOSTVERZENDING
De Directeur van het Postkantoor alhier
•deelt mede, dat ingang 25 dezer en ver
volgens Donderdags om de 14 dagen tel
kens le G uur 's morgens van Schiphol e<-n
vliegtuig vertrekken zul naar Xed.-Indié.
Laatste buslichting op het hoofdkantoor op
de vertrekdagen te 2.40 uur; laatste lich
ting der bijbusscn te 22 uur op den avond
vóór den dag van vertrek. Met den bedoel
den Juohtdionet zullen worden verzonden
gewone en aangeteekende Luctvtcorrespon-
den tie (geen stukken met aangegeven
waarde). Zie voor tarieven de aanplakbiljet
ten in het kantoor cn op d-e bijbussèn. De
ihuis-viuchlcn zullen 1? October aanvangen
en zoo vervolgens des Vrijdags om de li da
gen, zoo dat bij een vl-iegduur van 12 dagen
de luchtpost uit Ned. Indic 28 October en
verder oin de 14 dagen kan worden ver
wacht. Personen, die luchtcorrespondcntie
naar Ned. Indië wenschen te verzenden en
die aldaar geen relaties hehbefi, kunnen
deze ©tukken adresseeren aan het Hoofd
van de afd. Vervoer Posterijen Bandoeng.
De Indische dienst is bereid aan verzoeken
om terugzending van het ©tuk of van dan
omslag te voldoen, mils de daarop vallen
de kosten (indien terugzending per vlieg
tuig wordt verlangd ook het luchtrecht)
zijn bijgevoegd waarvoor gebruik kon wor
den gemaakt van Indische frankeer- cn
luchtpoötzegels of van antwoordcoupons.
Die Indiisohe zegels zijn verkrijgbaar ten
poet.knn'tore te Amsterdam, alwaar ze
schriftelijk kunnen worden aangevraagd,
nl. de frankeerzegels in veisohillende waar
den tol ƒ2.50 en de luchtpost zegels in Avaar-
den van 10, 20, 40, 75 en 150 cents-
OPLICHTING
J. v. L. heeft bij de politic aangifte ge
daan, dat hij is opgelicht voor oen bedrag
van f 15. Er had zich bij hem een lieer
vervoegd zich noemende Snocck Hurgronjo,
die een ongeluk met een motorfiets had ge
had en peen geld bij zich had om zijn reis
te vervolgen. ITij zou het geld dadelijk ter
rug sturen. Na (i Sopt. hooft van L. echter
niets meer van hem gehoord.
VAN WIE?
Bij de politic zijn inlichtingen te hekomen
omtrent eon rijwiel, dat onbeheerd op de
Nieuwe Rijn is aangetroffen.
WATERTEMPERATUREN
De Zijl: 9 uur icy2 gr. C., 12 uur 16»/2
gr. C.
Hooge Rijndijk: 9 uur 17^ Cr. C., 12
uur IS gr. C.
POLITIE DIPLOMA
Voor hot politic-diploma met aanteekening
van den Alg. Ned. Politiehond is te Am
sterdam geslaagd do heer L. Segaar, alhier.
Uit den Omtrek.
ALPHEN AAN DEN RIJN
JAARVERGADERING ALPH. ZWEMCLUB.
iGsteravond was de jaarvergadering der
„Alphenaclio Zwemclub" in hotel „Dc Ver
gulde Wagen". Na opening door den A'oor-
zitter L. I. Schouten gaven C. v. Leeuwen
en C. Verruyt. resp. secretaris cn penning
meester, hun jaarverslagen. Bij de bestuurs
verkiezing Avcrden herkozen L. I. Schouten
en J. Jongcleen, terwijl T. Jansen, T. Raap
horst en J. Westerbrink voor 't eerst zit
ting namen. Besloten werd in het volgend
seizoen niet te spelen in den Goudschen
ZAvembond, doch deel te nemen aan de com
petitie Aran den Ned. Zwembond.
NAT. BOND „HET MOBILISATIE-KRUIS".
Kring Rijnland
Hieronder volgt het officieel programma
van Den Landdag:
2 30 uur: Offieieele ontvangst van autori
teiten en genoodigden in het „Huis der Ge
meente" namens het Gem. bestuur door Dr.
H. I. Lovink, Burgemeester alhier.
3.00 uur: Opening Landdag op het terrein
door den voorzitter van den Kring Rijn
land de heer D. ten Cate Brouwer.
3.15 uur: Red. Luit.-Gencraal van Ternisga
voorzitter TI. B. 't Mobilisatiekruis". Uit
reiking Mobilisatiekruizen.
3.40 uur: Rede Pater Borromeü de Grecve.
Turr.demonstratie. Hoofdleider de heer P.
Zuidam.
4.Ó0 uur: Opmarsch en Vaandeldéfilé. Gym
nastiek; daarna pauze.
4.45 uur: Rede Ds. Is. Voorsteegh, Voor
zitter Bond Chr. Ornnjevereenigingen.
5.10 uur: Gymnastiek.
5.30 uur: Schermclemonstratie. Deelnemers
Kapitein E. T. Bruins, J. F. Stapel, II. van
Dun ren Jr., E. C. de Jager en D. Gijsberti
Hodenpijl; daarna pauze.
6.15: Motorbehencligheidswedstrijden. Prijs
uitreiking. Ter afwisseling muziek en zang
uitvoeringen.
HAZERSWOUDE
VAN Z'N MOTOR GEVALLEN
De motorrijder M. alhier kwam met zijn
motor te vallen en werd daarbij over den weg
geslingerd, waardoor hij aan hoofd en
zijner handen werd iverwon-d.
BEKENDMAKING
De inlevering van Militaire kleedon.? en
uitrusting van de lichting 1915, zal voor deze
gemeente plaats hebben op Maandag 0 Oct.
a.s des v.m. 11 uur in het gymnastieklokaal
van dc Openbare School in.de Schoolstraat
te Alphen a.d. Rijn.
NOORDW1JK-BINNEN
Dr. H. VAN NES f
Na langdurig, smartelijk lijden is alhier
overleden Dr- H. a\m Nes, -de hij schier al
len beminde medicus.
Dr. H. von Nes, geboren alhier, werd op
22-jarigen leeftijd (in 1888) tot arts btwor-
derd, en promoveerde in 1893 aan de Uni
versiteit van Amsterdam lot doctor in de
geneakunde, cum lande, op een academisch
proefschrift: „Waarnemingen omtrent Ar-
throdese". Kor! na zijn artsexamen kwam
hij in de praktijk van zijn vader alhier,
welke hij overnam en geheel bleef uitvoe
ren na den dood zijns vaders in 1902. Tham6
i6 de beminde geneesheer i-n den ouderdom
a\an ruim G4 jaar overleden.
NOORDWIJK AAN ZEE
ArSCHEID JOH. WAARDORP
In dc vergadering der Chr. Knapcnver-
eeniging „Weeet Getrouw" heeft de heer
Joh. Waardorp officieel afscheid genomen
als leider wegens vertrok maar elders. De
Ingezonden Stukken.
EEN KWARTIERTJES BOND.
Het doet ons genoegen te kunnen berich
ten, dat Maandag 22 Sept. 's middags half
drie. de eerste handAverkmjddag van onzen
Bond zal worden gehouden, in het nieuwe
lokaal van de Vereen, voor Huisvrouwen,
in het gebouw van de Haarlemsche Bank-
vereeniging, Breestraat 81.
Wij verwachten, dat vele Dames van
alle gezindten, die tot nu toe niet mee
werkten, ons zullen komen verrassen om
mede te helpen, dat nog meer dan voor
heen. steun kan Avorden verleend aan In
stellingen de de belangen van het verwaar
loosde kind ter harte nomen. Dan toch is
het doel van onzen Bond.
Het Bestuur:
N. VAN SILLEVOLDT-PALING.
Presidente. Morsch Singel 8;
M. J. DEN OUDEN-RAAR.
Sccretax-esse, Turfmarkt 4;
S. VAN DEN BERG-HOOGEWERFF,
2e Secretaresse, Rapenburg 87;
C. E. VAN VOORTHUYZFN,
Penningm., Noordeindsplein 2a;
C. NIEUWENHUIZEN SEGAR-ULJEE,
2e Penningm., Morschweg 62.
tweede leider, de heer C. J. de Witt, sprak
hein toe namens de a'ereemging die hem
noode ziet vertrekken en bood hem het
gouden iméïgne aan. De voorzitter der C-
J.V. „Volg Mij", de heer E. L. de Witt,
bracht namen© de C.J.V. denk oor alles
wat W. als leider voor d-e K.V. heeft gedaan
en wenschte hem des Heercn zegen toe.
boven iin Noord-Holland, waar ook voor
hem veel ad-beid ligt op vereenlgingsge-
OEGSTGEEST
HERNUMMERING GEBOUWEN
Zooals Burgemeester en Wethouders in do
laatst gehouden Raadsvergadering mede
deelde hebben zij beslofen verschillende stra
ten té hernummeren.
Men gaat hierbij van de gedachte uit, dat
een bepaald systeem dient gevolgd. Zoo
hebben B. - W. het Raadhuis als centrum
genomen en van hieruit gaat men voor
zoover dat mogelijk is nummeren.
De volgende straten ondergaan hierdoor
verandering: Het Wilhelminapark wordt
even en oneven en genummerd: no. 1 te be
ginnen bij Dr. Hugenholtz en no. 2 bij den
heer G. Kamsteeg. Tot dusver liep de num
mering in dit park door.
Dc Geversstraat begon te nummeren Aran-
uit dc richting Leiden cn ook hier liepen de
nummers door. Voortaan begint no. 1 bij
den heer Sala en no. 2 bij den heer Juffer-
De Leidsche Straatweg begon te numme
ren aan den Warm onderweg. Dit is nu om
gekeerd en de nummering begint bij Wed.
Kamerlingh Onnes met no. 1. De nummers
loopen hier door daar slechts een zijde be
bouwd is.
Dc Rijngeesterstraatweg begon te numme
ren bij de splitsing van Wijttenbachweg,
voortaan begint dit ivanaf het Witte Huis.
Dc Dorpsstraat avos genummerd vanaf de
Kanaalbrug en de nummers liepen door.
Voortaan begint de nummering vanaf Bij
dorp en wordt' even cn oneven genummerd.
No. 1 is Mej. Zeestraten (Grunerie).
Dc lanen in het Prins Hendrik en Juliana-
park Avorden allen genummerd vanuit de
richting Geversstraat.
De Van Wijttenbachstraat wordt genum
merd vanaf de richting Tenvceweg.
SASSENHEIM
UITSTAPJE
Het personeel der N.V. v.h. Van SonneAreld
en Philippo is Woensdag een dagje uitge
weest ter gelegenheid van het huwelijk van
den heer A. Philippo.
's Morgens vertrok het geheele gezel
schap van ISO personen in autobussen naar
Amsterdam. Vandaar werd per salonboot
een tochtje over de Zuiderzee gemaakt en
een bezoek gebracht aan Urk.
De dag is bijzonder geslaagd. Ieder heeft
zich kostelijk geamuseerd enwe zijn er van
overtuigd, dat men nog lang aangc-name her
inneringen aan dezen dag zal behouden.
VALKENBURG
COLLECTEN NED. HERV. KERK.
De opbrengst der collecten in dc Ned. Herv.
Kerk bedroeg in de maand Augustus: voor
de Kerk S0.05; voor de diaconie 35.75. De
inhoud der bussen bedroeg 19.31.
WOUBRUGGE
K0NINGINNE7EEST-FILM
Door de zorg van de feestcommissie is het
geheele verloop van liet j.l. gehouden Ko-
ninginnefeest op de film gebracht. Het doel
is nu deze film a.s. winter te vertoornen.
Menig strijder om een prijs enz. zal zichzelf
dan in actie kunnen zien.
EVEN RUSTEN
Hongerig en vermoeid kwam bij den heer
O. een postduif aan met aan een der noot
jes oen ring, waarop stond „N U R P 27
S S 1441". Voldoende gevoederd en uitge
rust is zij weer vrij gelaten met een bege
leidend briefje, vermeldende het adres :van
haar tusschenstation.
BOTSING
De expediteur van S. kwam hedennacht,
doordat de lichten ineens uitgingen, met
zijn vachtauto in volle vaart in botsing met
oen rijkstelegraafpaal, staande in den pol
der Vierambacht. Dc paal doorstond den
stoot, doch de auto was belangrijk bescha
digd cn moest worden weggesleept.
KATWIJK AAN ZEE
WORTELTREKKERS.
De heer M. B., van de Commandeurs'.aan,
deed aangifte bij de politie, dat van zijn land,
gelegen in de zanderij De Ridder'' teikens
wortels gestolen worden.
WINTERLEZINGEN CHR. VROUWENBOND
Voor een, belaas nog veel te klein, maar
g.dachtig publiek hield mevr. Schokking de
eer-te van de aangekondigde winterlezingen.
De bijeenkomst Averd geopend door mevr.
Ingwr-isen, die de saamgekonienen verzocht te
zingen Psalm S9 7. Na het zingen werd een
gedeelte gelezen uit Mnttheus 5.
Daarna gaat mevr. Tngwersen a-oor in gebed.
Als mevr. Schokking het woord verkrijgt,
te.;int zy met een kort overzicht te gaven
over, Avat we zouden willen noemen, de his
torie van het huwelijk. Regel was oorspron
kelijk het monogame huwelijk.
Maar naast dit monogame huwelijk tiert
Voornaamste Nieuws.
BINNENLAND
(Mr. 1.)
Ingediend is een wetsontAverp tot toeken
ning van kasvoorschotten aan de Kon. Holl.
Lloyd.
Prinses Juliana heeft heden te Katwijk
aan Zee het monument onthuld ter nage
dachtenis van Katwijks in de oorlog omge
komen visschers.
De behandeling van de mocrdzaak-Lans is
gister voor het TIaagsche Gerechtshof voort
gezet.
Te Arnhem zijn een moeder en twee kin
deren gedood bij een hotsing tusschen een
trein cn een auto.
BUITENLAND
(bias. 2.)
Succes van Prof. van Eysinga in de Ont
wapeningscommissie te Genève met een v »nr-
stel tot financieele hulpverleening aan be-
i den Volkenbondsraad.
reeds welig, al in de vroegste tyden, de pros
titutie; men acht dit laatste zelfs een nood
zakelijk gevolg van het eerste.
In Israël vinden we, vooral in zijn eersten,
gezonden tijr'. een strenge naleving van de
wetten, die dit kwaad a'erbieden, maar laLeï
treedt ook by dit volk zedelijk verderf in.
En tegelijk met het optreden van de prosti
tutie komt op een eigenaardige wijze
schuldvraag naar voren, namelijk in dien zin,
dat de atouw de schuldige wordt geoordeeld,
terwijl de man vrij uitgaat.
Men vindt dit b.v. heel duidelijk in heli
Nieuwe Testament, Avaar ons verhaald wordt,
dat de op heeterdaad betrapte overspelige
rrouw a'oor Jezus Avordt gesleept en algeir.e-m
door de Joden veroordeeld wordt, terwijl >ver
de andere partij met geen woord gesproken
Door de waardeering van Jezus voox de
vrouw geleerd, zijn de Christelijke volken
anders over de vrouw gaan denken, maar, te»
opzichte van het zedelyk leven huldigt men
noe- steeds de dubbele moraal: wat den een
'geoorloofd is, i> de ander verboden; Avat in
den een vergoelijkend wordt geduld, geldt als
verderf voor de ander.
Tn een tyd, toen het een welopgevoede, be
schaafde vrouw eigenlyk verboden was over
zulke dingen te denken, en het onoirbaar, ja,
afschuwelijk was er over te spreken, bond
Josephine Futier den stryd aan tegen de
dubbele moraal, tegen de prostitutie in het
algemeen, maar vooral later zeer 'n
het bijzonder tegen de gereglementeerde
prostitutie.
Josephine Gray werd geboren in 1828 op een
landgoed, dicht by de Schotsehe grens. Zij had
een model van een a'ader, die bovendien haar
vriend was en kreeg een goede, gezonde,
Enrrelsehe om-oeding.
Op haar 28ste jaar huwde zy met den pre
dikant Butler, die haar. vooral in haar dagen
van rr.ceite en strijd, trouw ter zijde ?>ond
Het was, wat men bijna zou kunnen noemen
een a*o1 maakt huwelijk.
In Oxford, waar haar man rich vestigde,
wa'stcn de Butlers vele geleerden om zich te
vereeniger., natuurlijk - bijna alleen manr.u:
En in die gezelschappen deed zij de erva
ring cp. dat, waar het de zedely'kheid betreft,
bijna steeds met twee maten gemeten wordt.
Daar zij A'eel belang stelde in de arms
vrouwen, die op zoo geringschattende wijze
worden be- en veroordeeld, begon zy zich'
haar lot aan te trekken.
lr.tusschen trachtte men in Engeland tot
ej.n reglementeering van de prostitutie te
Komen, waarin Frankrijk reeds onder het
eerste keizerriik was voorgegaan.
Fel kantte Josephine Butler zich daartegen,
daar door zoo'n reglementeering de prostitutie
niet alleen zou worden gesanctioneerd, v.inar
die een belee liging voor de vtouav zou betee-
kenen.
Zii schrijft enkele brochures, waarin men da
weerklank vindt van een teeder, fynge\-oelig,
maar verontwaardigd gemoed. En met deza
brochures trad zij voor het voetlicht.
Tn Engeland Averd het ontwerp van wet"
verworpen. Doch enkele jaren later on
danks de propaganda, die Josenhine Butler en
vele barer vrienden en Am'endinnen er tegen
voerdc-r, werd de wet in Augustus 186S
Bitter was Josephine teleurgesteld, maar
niet verslagen; zij bleef strijden'; ondanks alle
moeite, die men haar in den weg legde, ging
zy voort. God gaf haar kracht.
Sterker wordt de tegenkanting, maar ook'
grooter het aantal medestrijders. Haar denk
beelden drinren door.
En zoo blijft haar invloed niet tot Enge
land beperkt Dank zij haar initiatief kwam
in Maart 1876 tot stand de „Federation brit-
tanique et continentale pour l'abolition de la
nro-t'tution envisages comme institution
légale et sociale", en werd in 1878 te Neu-
chfitel opgericht de ..Union internationale den
amies de la jeune fille" (Internationale Bond
van vrienden van het jonge meisie). Hierbij
sloot zich in 1S82 aan de in ons land gestichte
„Vereei iging ter bescherming van jonge
meisjes". Dr. TT. Pierann was één van haar
Nederlandsehe medestr'iders.
In 1884 werd in Engeland de wettei'nko
reglementeering weer afgeschaft. Tn diselfde
laar werd in ons land ongericht de „Neder-
landsehe Vrouwenbond tot-Verhoogin™ van het
zedelijk bewustzijn", onder presidium van
Freule yan Hoogendorp-
Na ia ren a-an groote lichamelijke zwakt®
nam God deze vrome, energie!-*- vrmrw tot
Zich. On den 30stên December 1906. 78 jaren
oud. riierf zij na een moeitevol, maar welbe
steed leven.
Wii. vrouwen van hed«n en moreen, zoo
eindiede meA'r. Schcklemsr deze met aandacht
aangehoorde lezing, hebben de gewichtige
tnnk op den door haar ingeslagen weg voort
Na cenige woorden van dank. door mevr.
Ingwersen gesproken, sloot „Zuster Aina"
met dankgebed deze bijeenkomst.
