DONDERDAG 18 SEPTEMBER 1930 EERSTE BLAD PAG, 2
NA DE RIJKSDAG
VERKIEZINGEN
MOGELIJKE COMBINATIES
BELANGWEKKENDE BESCHOUWINGEN
OVER DE OORZAAK DER RADICALE
OVERWINNING
Nu de uitslag van de verkiezingen bekend
is, komt aan de orde de vraag op welken
basis een nieuwe regeering moet worden ge
vormd. De volgende coalities zijn mogelijk:
regeerlng-Brüning steunende op Centrum,
Beiersche Volkspartij, Staatspartij, Duitsche
Volkspartij, Economische Partij, Conserva
tieve Volkspartij en Boeren zou beschikken
over 206 stemmen en zou tegen een oppo
sitie van 367 stemmen met 101 stemmen in
de mniderheid blijven.
De coalitie van Weimar en de Beiersche
Volkspartij zou beschikken over 252 stem
men en zou tegen de oppositie van 321 stem
men met 69 stemmen in de minderheid
blijven.
De grootc coalitie van Sociaal-Democraten
tot Beiersche Volkspartij zou beschikken
over 278 stemmen en dientengevolge te^
over een oppositie van 295 met 17 stemmen
in de minderheid blijven.
Een meerderheidscoalitie is mogelijk van
de groote coalitie, versterkt met de Econo
mische Partij, beschikkende over 301 stem
men, hetgeen een meerderheid van 19 stem
men op een oppositie van 272 stemmen is.
Een tweede meerderheids-coalitie is mo
gelijk, nl. de regeering-Briining met steun
der SociaaLDemocraten, waardoor de regee
ring beschikt over 349 stemmen, waartegen
over een oppositie van 224 stemmen, zoodat
de meerderheid 125 stemmen bedraagt.
Bij 'n samengaan van de regeering-Brüning
met de Duitsch-Nationalen, tezamen 247
stemmen, zou de oppositie met 326 stemmen
met 79 stemmen in de meerderheid blijven.
Een samengaan van Sociaal-Democraten
met Communisten zou beide partijen rnet 219
stemmen tegenover een oppositie van 354
stemmen met 135 stemmen in de minderheid
blijven.
Wanneer het Centrum en de Staatspartij
bereid zouden zijn met een dergelijke com
binatie samen te werken, dan zou de regee-
ringscoalitie beschikken over 310 stemmen,
waardoor zij met 47 stemmen tegenover de
oppositie van 263 stemmen in de meerder
heid zal blijven.
WIRTH OVER DEN NIEUWEN TOESTAND
„Jeugd zonder hoop komt tot radicalisme".
Wirth, de rijksminister van binnenland-
sche zaken heeft gisteravond voor de radio
gesproken over den politieken toestand na
de verkiezingen. Hij zei o.a.:
radicalisme heeft den slag gewonnen,
maar het klinkt paradox de regeering
beheerscht het slagveld, d.w.z. zij regeert, zij
blijft aan, zij gaat voort de sociale en oeco
momische problemen nauwkeurig te overwe
gen. Wij zullen de gelegenheid aangrijpen
om in de volgende weken den kiezers te
zeggen, naar welken kant onze voorstellen
wijzen. Wij ontgaan de vraag niet, of wij
met de krachten, die op het oogenblik achter
•ons staan voorwaarts kunnen gaan. Het is
ons bekend dat aan een meerderheid die 289
stemmen moest tellen, 80 stemmen ontbre
ken. Deoppositie zonder de socialisten om
vat 226 stemmen. Er ontbreken de regeering
dus, ook als de socialisten volledige neutra
liteit dn acht nemen nog altijd 17 stemmen.
Neutraliteit van de socialisten is dps niet
voldoende de regeering voor een motie van
wantrouwen te behouden.
Wetten, die de grondwet wijzigen, zijn te
gen een blok van zuiver negatie niet moge
lijk. Een z.g. reohtsoh front zou slechts dan
politiek werkzaam kunnen zijn als de
Beiersche volkspartij en het Centrum toe
traden. Dat is politiek onmogelijk.
Men kan. onmogelijk de vraag ontgaan: boe
sohe volk mogelijk geweest? Men kan niet
is deze politieke ontploffing van het Duit
van een gezond en grondwet/tel ij ken toestan d
sproken als uit de oaepten van het volk
stroomen van radicalisme losbreken. In vol
len ernst moet gezegd worden, dat het Duit-
sche volk in 12 jaren van een leerschool van
lijden te veel verduurd hoeft. Dat heeft zijn
grenzen bereikt. Wie buiten in de wereld
niet zien wil, die moet maar eens onder
zoeken of hij dat zelf heeft iverdragen. Jong
zijn beteekent toch hoop op het leven in
zich dragen. Een jeugd zonder hoop, zonder
levensvreugde is een te bard lot,v dat leidt
tot radicalisme.
VREUGDE BIJ DE NATIONAAL-
SOCIALISTEN.
De Nationaal-Socialisten hadden Zondag
avond in het Sportpalast een vergadering
bijeengeroepen in welke de uitslag der ver
kiezingen zou worden bekend gemaakt. Het
gebouw was tot den nok gevuld. De bekend
making der uitslagen geschiedde door mid
del van lichtbeelden. Elke nieuwe overwin
ning der Nationaal-Socialisten werd met luid
gejuich begroet De nederlagen der midden
partijen werden met gelach ontvangen en
de winsten der communisten lokten een hef
tig gefluit uit.
Kort na middernacht heeft Dr. Goebbels
onder geweldig enthousiasme nog eens het
doel van de Nationaal-Socialisten uiteenge
zet en gesproken over de voorwaarden voor
een eventueele deelneming der Nationaal-
Socialisten aan de regeering. Deze ivoor
waarden zijn de bezetting van het Rijksweer-
ministerie en Rijksministcrie van Binncn-
landschc Zaken, liet verbreken der banden
met de SociaaLDemocraten en nieuwe ver
kiezingen in Pruisen overneming van het
Bcrlijnsch politi-nresidium, enz. Wanneer
de andere partijen op deze voorwaarden
niet ingaan, don zullen de Nationaal Socia
listen met hun meer dan 100 zetels in de op-
positio blijven en als het moet zullen zij ob
structie voeren.
Do vergadering zond gelukwensch-tele-
grarnmen aan Adolf Hitler en andere leiders
der partij.
In het circusgebouw op het Marsfeld te
München heeft de leider der Nalionaal-So
cialisten, Hitier, een redevoering gehouden
over de bcteekenis van de stembusoverwin
ning. De Letoekenis van deze overwinning
moet daarin gezien worden, dat de bewe
ging zich thans een plaats veroverd heeft in
do openbaarheid. Het is belachelijk in
de vorming van een nieuwe regeering het
doel te zien van de nationaal-socialistische
beweging. Voor de nationaaJ-socialisten is
het parlement niet doel op zich zelf, doch
slechts een middel tot het doel. De nationaal
socialisten vormen geen parlcmentspartij uit
pritiek, doch een parlcmentspartij door
dwang en deze dwang heet: grondwet De
'overwinning van 14 September is geen tee-
ken tot uitrusten, 107 man staan thans op
een legalen grondslag; zij zullen toonen, dat,
de nationaal-socialisten niet alleen de mas
sa's kunnen beheerschen, doch ook dat zij
floretschermen kunnen. Op dezen grondslag
zullen de nationaal-socialisten iedere moge
lijkheid uitbuiten, welke hen nader kan
brengen tot hun doel. Niet om zetels voor
afgevaardigden strijden de nationaal-socia
listen, doch om zetels teneinde het volk vrij
te kunnen maken. De overwinning heeft het
doel der nationaal-socialisten niet veranderd
Hitier besloot zijn redevoering, die mede
aangehoord werd door talrijke vertegenwoor
digers der buitenlandsche pers, met den be-
zwerenden oproep niet te vertwijfelen. De
strijd gaat door.
Die Wcenscho bladen betoogen naar aan
leiding van den verkiezingsuitslag in
Duitschland ,dat aan het handhaven van de
huidige buitenlandsche politiek ten aanzien
van den wensch naar een goede interna
tionale verstandhouding geen twijfel behoeft
te bestaan. Voorts wijzen de bladen er'steeds
weer op, dat de diepe grond van de wan
hopige stemming in Duitschland, d:/ bij
deze verkiezing tot uiting gekomen is, ligt
in hot verdrag van Versailles.
„Om te begrijpen waarom de Duitschers
in het Rijk zich in zoo'n groot getal tot
het nationalisme en bolsjewisme bekend
hebben", schrijft het Neue Wiener Journal,
„moet men niet zoozeer de redevoeringen
van Hitier en de communistische manifes
ten nalezen, dan wel de vredesverdragen,
het plan-Dawes en het plan-Young.
Alleen politieke naïevelingen kon de z.g.
toenaderings-aera, de toenaderingspolitiek
illusie van volkenvrede voortooveren, de
ingewijde zag de kloof, die er gaapt tus-
schen de conferentietoespraken en de wer
kelijkheid tussc.hen Briands Pan-Europa en
Briands plan-Young. In dit verband be
schouwd, doen de Duitsche verkiezingen
zich voor als de protestverkiezingen van een
■oik, dat aan den rand van vertwijfeling
is gebracht, tegen de gansche wereld.
Ilot zijn de noodkreten van het volk, dat
zich tot op do grens van het mogelijke bloed
heeft laten aftappen, da*- bijna niets meer
te verliezen heeft. Daarom zouden de vroe
gere overwinnaarslanden op deze verkiezing
ook niet politiek, maar economisch dienen
te reageeren, zij dienden door een waar
achtige studie van de waarlijk bestaande
mogelijkheden Duitschland te steunen en
het bestaansminimum van het Duitsche volk
minste ecnigermate in het oog te hou
den.
De Hearst-bladen. meer dan twintig in de
heele Ver. Staten, pubüceeren een hoofdarti
kel over liet resultaat van de verkiezingen
den Rijksdag in Duitschland.
..j, een inleiding over do overwinning van
de radicale vleugelpartijen wordt woordelijk
izegd:
„Een gevaar, dat thans zelfs een half-blinde
ziet, had Europa reeds lang geleden moeten
zien. Het verdrag van Versailles, dat .bestemd
om het Duitsche volk te onderdrukken,
is even dom als onjuist. Het zuigt jaarlijks
honderden millioenen uit de Duitsche in
dustrie. Het beteekent langen arbeidstijd voor
eiken Duitsoher, ontmoediging voor volk en
individu. Geen volk zal dit op den duur uit
houden. Niemand kan het uithouden.
Wanneer de geallieerden in Versailles goed
overlegd voornemens zijn geweest het bolsje
wisme in Duitschland te brengen, dan had
den zij het niet beter en met niet meer
succes kunnen doen.
Thans staat het aan den tijd de dwaasheid
,i de misdaad van het verdrag van Versail-
•s aan den dag te brengen en den zwaren
ondraaglijken last van den rug van 't Duit
sche volk af te nemen.
Het zal te laat zijn, wanneer Duitschland
eioh met Rusland en de bolsjewistische poli
tiële verbonden heeft".
DE VOLKENBONDSRAAD
De Woensdag gehouden verkiezing voor
den Raad van den Volkenbond hebben het
verwachte verloop gehad. Aan de verkiezing
namen 52 delegaties deel, zoodat de meer
derheid van stemmen' 27 bedroeg. Gekozen
werden Guatemala met 41 stemmen, Ier
land met 36 stemmen en Noorwegen met
38 stemmen. Portugal kreeg 30 stemmen,
doch viel, daar reeds drie leden gekozen
waren, als overtollig af.
De president van de Volkenbondsvergade
ring wenschte de nieuwgekozen staten met
hun verkiezing geluk, waarna de zitting voor
korten tijd werd geschorst om de delegaties
in de gelegenheid te stellen overleg te ple
gen over de verkiezing van het Permanente
Hof.
De Volkenbondsraad is in zijn nieuwe sa
menstelling denzelfden dag nog bijeengeko-
len.
De niouw-gekozen raadsleden zijn in (leze
zitting vertegenwoordigd door den oud-minis
ter van buitenlandsche zaken. Matos, voor
Guatemala, door den minister van financiën
Blythe (Ierland) en door den minister-presi
rlent en minister van buitenlandsche zaken
Mowinckel, voor Noorwegen.
De Volkenbondsraad vereenigde zich met
de keuze van Kellogg door de Volkenbonds-
vergadcring als rechter in het Haagsch in
ternationaal gerechtshof to benoemen voor
den duur van de ambtsperiode van Hughes,
dus tot het einde van dit jaar.
Resoluties inzake Pan-Europa
aangenomen.
In de Woensdagochtend gehouden zitting
van de vergadering van den Volkenbond,
werd de resolutie inzake Pan-Europa, welke
voorziet in de vorming van een bijzondere
studie-commissie, zoo noodig in samenwer
king met niet-leden van den Volkenbond en
do overige leden van den volkenbond buiten
Europa met algemeene stemmen aangeno-
VOLKENBONDSVERGADERING
Na afloop der algemeene discussies in de
Volkenbondsvergadoring zijn de verschil
lende commissies bijeengekomen.
De derde, de ontwapeningscommissie,
heeft besloten, Jhr. Loudon, daar er dit
jaar geen Nederlandsche gedelegeerde in
deze commissio zitting heeft, uit te noodi-
gen om, als voorzitter van de voorberei
dende commissie van de ontwapeningscon
ferentie. toch die bijeenkomsten der derdo
commissie bij te wonen en aan de debatten
deel te nemen.
De commissie is begonnen met de bespre
king van hot ontwerp-conventie inzake fi-
nancieelen bijstand aan een aangevallen
staat.
BOMBARDEMENT
GEESTDRIFT DER NAZI'S
EEN MERKWAARDIGE KIEZERS
VERGADERING
(Van onzen Duitschen correspondent).
De „Neue Welt" in de Hasenheide is er
te klein voor. Het Krieger-Vereinshaus
wordt door het middenblok in beslag geno
men. Het Grosse Schauspielhaus is vooi
HITLER.
Adolf Hitler is de eigenlijke overwinnaar in
den Duitschen verkiezingsstrijd. Hij is de
door de zijnen gevierde leider van de Natio
naal-socialistische Duitsche Arbeiderspartij.
Seeckt weliswaar groot genoeg maar Hit-
Ier moet minstens het tiportpalast hebben,
wil hij een klein deel van zijn Berlijnsche
bewonderaars om zich heen verzamelen.
Ruim een uur van tevoren slaag ik er nog
net in, door het schupo-cordon heen te drin
gen. De zaal, die onder normale omstandig
heden twaalfduizend menschen kan bevat
ten, is propvol; de breede gangen staan vol
met nazi's (Nationaal-socialisten), die wel
iswaar hun bruine hemd niet mogen dragen
maar nu allen een wit hemd met opge
stroopte mouwen en het hakenkruis torsen.
Men maakt voor mij een plaats vrij op het
podium, vlak achter de kleine tribune,
straks Goebbels en Hitier zullen cxreero
Ik word begroet door Frau Oborstleutnant
Sch. die oorspronkelijk tot de Duitsch-i
tionalen behoorde, maar als zooveel anderen
is overgegaan tot de nationaal-socialisten.
Haar oogen stralen van geestdrift en ze
wijst mij op Frau Wessel, de moeder van
Horst Wessel, die onlangs op lafhartige wij
ze door oommunisten werd vermoord.
Links van mij zit prins August Wilhelm
en een paar plaatsen voor mij Hauptmann
Göhring, den pour le mérite op 't witte
hemd. Ook hij zit met opgestroopte mouwen
Het orkest speelt militaire marschen en
de vaandels worden naar binnen gedragen.
Ik kijk naar boven. Zoo dicht bezet ziet
men de galerijen hoogstens bij een boks
wedstrijd van wereldkampioenen. Of er van
avond ook nog gebo-kst zal worden? Hoogst
waarschijnlijk niet. Het hakenkruis is voor
treffelijk gedresseerd.
Met dikke letters staat op een groote lap
geschilderd: Lasst euch nicht provozïeren!
GOEBBELS.
Dr. Goebbels, die met Adolf Hitler de Natio
naal-socialisten naar de zege voerde.
En aan den overkant: Haltet Dirsziplinl
Geheel vooraan in de zaal zitten een
tweetal joden en ik bewonder hun dapper
heid. Ze weten, wat ze van de nazi's kum
non venvachten en hebben zich niettemin
in dezen leeuwenkuil gewaagd.
Goebbels komt.
Plotseling gaan alle armen de hoogte in
Staande wordt Jozef Goebbels met „Heil"
toegejuicht. Het klinkt wat geforceerd.
Hij heeft zijn lichte regenjas aan, stapt
vlug naar voren en lacht beminnelijk.
I-lij ziet Frau Wessel zitten en vereert
haar met eén handkus.
Frau Oberstleutnant kijkt me jaloersch
^an.
De rozen, die voor Hitier bestemd zijn.
worden van den lessenaar weggenomen en
per luidspreker wordt stilte geëischt.
1-Iet smalle, magere kereltje met zijn kool
zwarte haar treedt naar voren en neemt
met afwijzend gebaar de hulde van min
stens veertien duizend geestdriftigen in ont
vangst.
Hij haalt vier kleine, dicht beschreven
blaadjes te voorschijn en legt die voor zich
neer. Hij schijnt ze te vergeten, want hij
spreekt „vom Leber weg", nijdig, sarcas
tisch, venijnig, hatelijk, uitdagend.
Hij neemt een loopje met alle andere par
tijen, bespot de doodgeboren staatspartij
Dr. B RUN ING,
de r.-kath. Rijkskanselier, wiens regeering
vermoedelijk wel zal aanblijven, ondanks de
opkomende radicale vloedgolf.
der democraten, noemt de democraten en
den Jungdo twee lijken, die men in één kist,
heeft gelegd in de hoop, hierdoor een nieuw
leven te wekken.
De socialisten en communisten worden
geattaqueerd, uitgescholden voor landver
raders en merkwaardig genoeg blijven
alle tribunes stiil en braaf.
Trad niet dezelfde Jozef Goebbels gister
avond onverwacht ditzelfde Sportpalast bin
nen, om minister Treviranus te onderbre
ken? Ik zat toen midden in de zaal en zag
hem aankomen in denzelfden regenmantel.
Hij stelde zich aan als een kwajongen
liet zich begroeten door zijn aanhangers
maar Treviranus beheerschte de situatie
zeide: We voelen ons zeer vereerd door het
verschijnen van dr .Goebbels. Zou hij zich
onder zijn trawanten minder op zijn gemak
voelen en derhalve naar ons zijn toegeko-
Hiermede had hij de lachers op zijin hand
en Goebbels was evengauw verdwenen als
hij verschenen was.
Maar nu is hij op zijn plaats.
Hij balt zijn magere handen tot vuiste»
en overstelpt het katholieke centrum met
verwijten.
Hun samenwerking met de socialisten is
de steen des aanstoots en in zijn loslippig
heid wordt Goebbels zelfs godslasterlijk.
Dat werkt afstootend, maar niemand waag*
het, hiertegen te protesteeren.
Als tegenstelling tot alle andere partijen
teekent hij dan die der nat-socialisten. Dat
is althans volgens Goebbels geen par
tij meer. Dat is het Duitsche volk.
Stel u dat even voor: zestig millioen nazi's
Ik zou wel luidkeels willen lachen - - maai
ik durf niet, want vlak voor mij staan ste
vige potelingen en die dulden geen tegen-
Hitier aan !t woord.
Sportpalast
De muziek speelt „Hakenkreuz am Stahl-
helm". Allen staan op. De handen gaan de
hoogte in. „Heil Hitler!".
Hij komt in snel tempo naar voren.
Kinderen bieden hem bloemen aan. Hij
schudt Hauptmann Goehring en dr. Goeb
bels de hand. Deze wijst op Frau Wessel en
deze wordt ook door ITitler begroet.
Dh zaal dreunt van geestdrift.
Hitier ziet er beter uit dan indertijd in
München. Hij kijkt ook veel vriendelijker.
Goebbels schijnt hem tot iets te willen over
halen maar hij schudt afwijzend het
hoofd, is er niet voor te vinden. Hij klautert
n,iar boven en beantwoordt het daverend
gebrul met opgeheven hand.
Eindelijk wordt het stil.
Hij improviseert Spreekt over nationalis
me en socialisme, traoht ons duidelijk te
maken, dat men nationaal e:i tezelfder tijd
socialistisch kan voelen.
Hij valt de andere partijen niet aan, bom
bardeert het centrum niet met godslasterlij
ke verwijten, keert zich alleen en overwe
gend tegen alle internationaal streven. Hij
vertelt ons van het ontstaan en den toene-
menden groei der nationaal-socialistische
volkspartij en inderdaad, dat is geen blut.
Hij teekent de moeilijkheden, die van den
aanvang af overwonnen moesten worden,
om naast andere partijen in rijksdag en
landdag naar voren te treden. Men werd
bespot, uitgelachen en opstandig genoemd
en toen dat niet baatte, werd men verbo
den. Maar ook dat hielp niet en de 14 Sep
tember zal bewijzen, welke plaats de Nazi's
in Duitschland innemen.
Hitier waagt zich niet aan voorspellingen,
maar zijn kennissen, die tot zijn partij be-
hooren, hebben me duidelijk voorgerekend,
dat we op minstens 60 mandaten moeten
rekenen.
In samenwerking met Hugenberg betee
kent dat voor de naaste toekomst niet veel
goeds.
Hitier wordt al heescher en heescher. Hij
brult. Hij balt zijn dikke handen tot vuisten
De zaal brult nog harder dan hij. We wor
den allen heesch. Dat noemt men politieke
geestdrift.
Frau Oberstleutnant wuift met haar zak
doek.
Prins August Wilhelm kijkt verlegen voor
zich uit.
Zooiets beleefde hij hoogstens jaren gele
den, toen zijn vader nog regeerde. Tiet is,
om er jaloersch van te worden.
Hitier schijnt het eind van zijn oratie niet
te kunnen vinden. Hij vervalt in herhalin
gen. Het wordt vervelend.
Maar de groote massa denkt hier anders
over. Ze slikt al de dwaasheden, die Hitier
haar toewerpt. De 14 September is voor
hem pas het begin van den veldslag. Dan
gaat de gruote airekening pas beginnen.
De twee joodjes, die vooraan zitten, kijken
elkander angstig aan.
Hitler.'s laatste irusen gaan verloren in
het gejubel der duizenden.
Staande worden nog meerdere liederen
gezongen.
Dan draagt men de vaandels naar buiten
en wordt ook ooxs de gelegenheid geboden
frissche lucht te gaan inademen.
De Potsdammer Strasse is afgezet en
bonderden agenten staan gered, om het ver
keer te regelen. Wonder boven wonder ver
loopt dit alles zonder de gebruikelijke klop
partijen met andersdenkenden.
Tiet Sportpalast doet goede zaken. Zater
dag komen de communisten nog aan bet
woord en ook dan zal de zaai stampvol zijn.
Tbalmann zal even geestdriftig worden toe
gejuicht als Hitler en opnieuw zal de schu-
po de handen vol hebben.
Zondagavond zijn we weer dooi- de Nazi's
uitgenoodigd, die het verloop der verkiezin
gen tijdig zullen meedeel en. Hitier spreekt
dan nog even in München, maar Goebbels
in Berlijn voor een stevig woord zorg
dragen. Dat is hem wel toevertrouwd!
Berlijn, 11 Sept. 1930.
Hoewel de verkiezingen achter den rug
zijn ,willen we onzen lezers dezen door on
zen Duitschen correspondent zoo levendig
geschreven indruk van de kort vóór den
stemmingsdag gehouden vergadering der
Nationaal-socialisten in het Berlijnsche
Sportpalast niet onthouden.
DE MOORDZAAK LANS
BEHANDELING IN HOOGER
BEROEP
VOOR HET GERECHTSHOF TE
'S-GRAVENHAGE
Het Gerechtshof heeft in hooger be
roep behandeld de zaak tegen G. J. v. O.,
procuratiehouder, door de Rotterdamsche
rechtbank wegens moord op den heer Lans
tot 15 jaar gevangenisstraf veroordeeld.
In totaal zijn voor deze zaak 72 getuigen
gedagvaard.
De belangstelling bij deze beroepsinstantie
was vrij matig.
De president van het Hof Jhr. Mr. von
Weiler, stelde bij den aanvang der behande
ling den verdachte de gebruikelijke vragen.
Deze antwoordde op vrij zachten toon.
Daarna ging de president met den verd.
de in de dagvaarding gestelde feiten
na. Verd. verklaarde in hooger beroep te zijn
gekomen, omdat hij aan de ten laste gelegde
doodslag niet schuldig is. De gepleegde ver
duisteringen bekende hij. Op 29 November
1928 is verdachte op het kantoor der N.V. ge
weest. Dit kantoor heeft hij omstreeks half
reven verlaten. De heer Lans zat toen nog
aan de schrijfmachine.
Verdachte had toen het voornemen naar
het station Deiftsche poort te gaan, om den
trein van 7.02 uur te nemen. Dpzo heeft hij
echter niet kunnen halen. Toen is hij om
7.15 van het Hofplein vertrokken.
In den regel verliet verdachte het kantoor
tusschen zes en half zeven.
Op vragen van den president antwoord!
verdachte, dat hij altijd op ihet kantoor eet
en daarbij steeds een inesje met een beenen
heft gebruikt. Ook op den bewuston dag is
dit gebeurd.
Toen verdachte 's avonds in den Haag thuis
was, heeft de politie hem laten weten, dat
hij onmiddellijk naar Rotterdam moest ko
men. Waarvoor dit noodig was, kon men
hem niet mededeelen.
Verdachte heeft toen bij zijn zuster opge
beld, om te vernemen, wat er eigenlijk aan
de hand was.
Hij heeft toen vernomen, dat de heer Lans
vermoord was en in een zenuwachtigcn toe
stand heeft hij zich daarna naar Rotterdam
begeven.
Het getuigenverhoor
Hierna wordt aangevangen met het ge
tuigenverhoor.
Als eerste getuige wordt geboord de maga
zijnbediende A. C. v. d. Most, die in hel
ziekenhuis aan den Coolsingel een lijk heeft
herkend als dat van zijn patroon de heer
Lans. Getuige is op den bewusten dag onge
veer 7 minuten voor zes naar huis gegaan.
Hij had toen de deur naar het balenpakhuis
cesloten. Om deze deur van binnen te openen
heeft men echter geen sleutel noodig.
Getuige C. J. Bruinaars, eveneens ma
gazijnbediende, heeft op 30 November in het
ziekenhuis het lijk herkend.
Getuige zegt voorts, dat verdachte een
sleutel had van het achterhek. Dit hek werd
Zaterdags door verdachte gesloten. Dan ver
liet hij de zaak door dit hek, omdat, naar
hij zeide. de weg welken hij dan volgde,
rustiger was.
In dit verband deelt verdachte nog
mede, dat hij op andere dagen en ook op
den dag van den moord, het voorhek uit
ging, omdat de buurt, die hij doorkwam,
wanneer hij het achterhek uitging, nogal
onguur was.
Óp een desbetreffende vraag van den pre
sident antwoordt getuige Bruinaars, dat
v. O. wel eens heeft gezegd: „Die achter
uitgang is wel gemakkelijk als men haast
heeft", of althans iets dergelijks.
Verd. ontkent dat hij den sleutel van het
achterhek bij zich heeft gehad en deze aan
getuige B. heeft laten zien. Hij springt nijdig
op en roept uit, dat B. staat te liegen.
Getuige L. TI ermans, inspecteur van
politie, verklaart het lijk van den heer Lans
naar het ziekenhuis te hebben laten over
brengen.
H. J. Tol lig, koopman, zegt dat verd
tot hem gezegd heeft, dat hij ook op den
heruchten Donderdag (den dag van den
moord) vroeger is weggegaan.
De president wijst verd. er op, dat de
verklaring van het vroeger dan gewoonlijk
vertrekken niet geheel overeenstemt met do
kwestie van de treinen op den avond van
den moord. In den regel vertrok verd. tus
schen zes uur en half zeven en in aanmer
king genomen, dat hij op dien Donderdag
vroeger is weggegaan, ligt er dus een hiaat
tusschen dit vertrek en de aankomst bij het
station.
Dr. E. C. van Rijssel, prosector-bacte
rioloog aan het ziekenhuis Coolsingel to
Rotterdam legt verklaringen af omtrent de
bij de lijkschouwing geconstateerde verwon
dingen. Getuige geeft als zijn meening to
kennen, dat de verwonding aan den hals
moet zijn toegebracht nè. de wonden aan het
hoofd. Het is volgens getuige aannemelijk
dat de slagen zijn toegebracht met een vijl;
een hamer of beitel lijkt dezen deskundige
uitgesloten.
Inspecteur Hermans wordt voor de
tweede maal gehoord.
De verdediger, Mr. Kokosky, maakt
daarbij scherpe opmerkingen over het poli
tioneel onderzoek in deze zaak. Tusschen
♦etuige Hermans en den verdediger ontstaat
een kort fel debat, waarbij echter geen
nieuwe geizchtspunten naar voren worden
gebracht.
Mr. Kokosky merkt op, dat bij hel
onderzoek tal van fouten zijn gemaakt.
Mr. de V i s s p r: Heeft u aan verdachte
nog schoenen vertoond?
Getuige: Ja, ik heb hem de schoenen
getoond, die in den Haag in beslag genomen
zijn. Deze schoenen had verdachte op den
avond van den moord gedragen en er zaten
bloedsporen aan.
Op een andere vraag zegt getuige, dat ver
dachte bij zijn eerste verhoor geheel kalm
Tlierna wordt dc zitting geschorst tot 2 uur.
MIDDAGZITTING
Na de pauze begon een vraaggesprek over
de overtui'giimgBsüukken, die inmiddels op
de groene tafel waren gedeponeerd.
D-e inspecteur van politie S. W. J. v. d.
Mark, heeft rapport opgemaakt over me-
dedeelimgen van mevr. Logger over ver
dachte. Deze zou volgens mevr- L. een zeer
vreemde natuur hebben.
De rechercheur van politie Com m ijs,
werd ondervraagd over de vijl, waarmede
de moord zou zijn gepleegd. Over de situatie
ter plaatse sprekende, wordt gestipuleerd
dat het .achterhek van heit gebouw niet door
eenvoudig dichttrekken gesloten kon wor
den. Overklimmen van dit hek acht ook
getuige Comm,ijs vrijwel uitgesloten.
Later opnieuw naar voren geroepen, ver
klaarde hij bij het door hem ingestelde on
derzoek geen mesje in de kast gevonden te
hebben.
Mc. Kokosky: Het moet er toch in ge-
tegen hebben.
Od een vraag van Mr. Kokosky verklaart
getuige, dat des avonds een onderzoek is
Weerbericht.
BAROMETERSTAND
Hoogste stand 763.8 te Marseille.
Laagste stand 740.3 te Shields.
VERWACHTING
Krachtige tot matige later afnemende Zuid
westelijke tot Westelijke wind, half tot zwaar
bewolkt of betrokken, aanvankelijk regen
buien, iets koeler.
STORMSEIN
Ontvangen 18 September 8.55 uur v.kl At*
tsntiesein O, d.i. Weest op uw hoede.
FIETSERS LICHT OP:
Van 1920 Sept. van 7.36 nam. tot 6.12 vm!.
ingestelld en den volgenden ochtend ook.
Detuige kan pertinent verklaren, dat het
onderzoek zoo grondig is geweest, dat hij
kan zeggen, dat eir geen mesje aanw- zig
wa6 op den avond van den moord.
Mr. Kokosky: En u heibt bij dat onder
zoek des avonds niet eens licht ontstoken.
Ook hebt gij de twee kistjes, dé© in de kast
stonden, er niet uitgehaald en u heibt ook
niet geconstateerd, dat e<r bloedvlekken op
de kistjes aanwezig waren- Het geheele on
derzoek is meer dan ©leoht geweest.
O at ui ge: We hebben aides goed door
zocht.
Mr. Kokosky: Wist u dat er een mesje
aanwezig moest zijn?
Getuige: Neen!
Mr. Kokosky: Dus u hebt er ook geen
speciale aandacht aan geschonken.
Mr. de Visser (tot getuige): U hebt
toch zeker gezocht naar een wapen, waair-
mee de moord gepleegd zou kunnen zijn.
Getuige: Ja.
Getuige heeft voorts een proef genomen
in hoeveed tijd men van het kantoor van
den verslagene kan loopen naar station
Deiftsche Poort. De tijd hiervoor noodig
bedraagt ongeveer 23 minuten.
De Pres.: Hebt u snel geloopen?
Getuige geeeft hierop door een wandeling
in de zaal de snelheid aan waarmede hij
geloopen heeft-.
Verdachte: Op de zitting im Rotterdam»
hebt u harder geloopen.
Getuige ontkent dit-
Vervolgens wordt gehoord Dr. D. Ger-
hardt.
Aan dezen getuige is door de politie ter!
onderzoek een boterhammesje met beenen
heft ter hand gesteld. Getuige heeft niet
kunnen constatee-ren, of dit mesje scboon-
g maakt was.
Verder heeft hij een grij6 colbertjasje on
derzocht. Aan den binnenkant daarvan
heeft hij een klein vlekje bloed aangetrof
fen, waarvan hij echter niet kan zéggen,
of het mensohenbloed was.
Ook op een paar sohoenen heeft getuige
spatjes bloed geconstateerd, evenals op een
vest. De bloedvlekken op het vest verander
den later van kleur, zoodat zij volgens gei
tuige niet van ouden datum waren.
Het was volgens getuige verdund bloed,
en hij heeft den indruk dat er met een
natten doek over is geveegd. Met zekerheid
kan getuige dit echter niet zeggen.
Dr. J. P- L. Huist, arts te Leiden, wordt
eveneens als deskundige gehoord. Deze ge
tuige aoht het in de omstandigheden, onder
welke de moord op den heer Lans moet zijn
gepleegd, onwaarschijnlijk, dat in dit ge
val de dader onibespat zou blijven.
Volgens getuige waren de bloedspatten
op het vest van ouderen datum dan die,
welke op de broekspijp zijn aangetroffen.
Ook het bloed op de schoenen maakte
den indruk verech te zijn.
Getuige zegt voorts, dat de wonden op het
hoofd met den gevonden vijil kunnen zijn
toegebracht.
Wat het veegen betreft, zegt getuige, dat
het voor hem niet vaststaat, dait over de
vlekken op het vest is geveegd. De moge
lij khedd bestaat echter wel. De bloedvlekjes
beboerven volgens getuige er niet op gespat
te zijn, ze kunnen ook door aanraking op
de kleeren zijn gekomen.
Mr. v. d. M e e r: Zijn we het over eens,
dat slechte op één plaats mensdhcnbloed
werd aangetroffen en wel op het vest?
Getuige Hulst: Ja, want de andere
vlekjes waren tie klein, mo daarover een
oordeel uit te spreken-
Mr. de Viseer: Maar u kunt toch ook
niet verklaren, dat dat geen mensóbenMoed
was.
Getuige: Neen.
Mr. v. d. Meer: Getuige Hermans zegt
in zijn rapport, dat hij gevonden heeft een
handdoek gedeeltelijk doordrenkt met bloed
Welke conclusie is daaruit volgens u te
trekken?
Getuige Hulst: Ik ben van meening, dat
de dader zich daarmee zijn handen, waar
aan veel bloed zat, heeft gereinigd.
Hierna ontspint zioh een gesprek over dei
wijze, waarop de dader bloed aan zijn han
den heeft kunnen krijgen.
Mr. D e Visser merkt op, dat de ver
slagene in een groote plas bloed lag, toen
de dader de sleutels voor de brandkast uit
zijn broekzak moest halen. Het is dus mo
gelijk, dat de dader daarbij met bloed is
besmeurd.
Getuige Hermans zegt, dat er alleen
een bloedplas was bij het hoofd van den
heer Lans.
Verdachte: Op de brandkast is een
bos Sleutels aangetroffen en het was ge
woonte van den verslagene, om deze bos
sleutels in een tasch te bewaren. Een an
dere sleutel van de brandkast drpeg hij in
den zak-
De volgende getuige Dr. W. F. Hess'e-
1 i n k, is het weer niet eens met Dr. van
Rijssel, die meende dat met de zijkant
van de vijl geslagen is. Z.i. zijn met het om-
g bogen voorste deel de slagen toegebracht.
Deze get. achtte de bloedvlekken op broek,
vest en jas van gelijken ouderdom.
Procureur-generaal: Is volgens
u het bloed van het vest en op den hoed
van Lans van denzelfden ouderdom?
Get.: Ik heb geen reden om aan te ne
men, dat het niet zoo is
Er wordt over die bloedvlekjes lang heen
en weer gepraat tusschen get., procureur-
generaal en verdedigers-
Prof. v. Itallie herhaalt, dat het ge
vonden bloed z.i. ouder is dan de vorige
pet. aanneemt. Wetenschappelijk is er geen
grond om aan te nemen, dat de spetjee op
de broek jonger zouden zijn, dan de vlek op
het vest, waarvan verklaard is, dat zij
ouder zou zijn dan de vlekjes op de
andere kleed ingetukken. Bovendien de
resten blood op de broek waren zoo ger'ng,
dat ze voor eon onderzoek weinig beslis
sends konden beteekenen.
Mej. Steehouwer, assistente van Prof.
van Itallie, spreekt in gelijken geest.
Daarna wordt de zitting verdaagd tot he
denmorgen 10 uur.
ÏNDI6 TEGEN ENGELAND
150 arrestaties
LONDEN, 18 September. De politie in Del
hi heeft 150 vrijwilligers van het Congres
gearresteerd, die op het seqiinarium te
Ashram werden afgericht voor de civiele
ongehoorzaamheid. Zoowel deze school als
de d ietrjiotscongreö-commissie werden on
wettig vertelaard, _i
