Godesia
Geysers
BOUWCREDIETEN
u
27°/.
7t
'IJ
I
Rotterdamsche Boaz-Bank N.V.
XTtTSBOStt®
„COMFORT" Schakelaars
D
TE KOOP
TE KOOP
LEIDEN-OEGSTGEEST
J. R. C. SONNEVELD
.Urn
BOUWBLAD No. 59, PAG. 3
MAANDAG 14 JULI 1930
Telefoon
1385-1386
Pompenburgsingel 13
ROTTERDAM
AVRAGT INLICHTINGEN EN CONDITIËN.
De moderne Zweedsche Architecten
Gebruikt bi) Uwe Electrische Installaties uitsluiten! i
Zij waarborgen absolute veiligheid,
comfort en vele andere voordeelt*
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
N.V. MAATSCHAPPIJ TOT EXPLOITATIE VAN
ELECTRISCHE APPARATEN „COMFO RT"
ALBERTINESTRAAT 28, 's-GRAYENHAGE TEL. 70901
Friodrich Marle geeft in Centraalblad der
bouwbedrijven een beschouwing over de be-
angrijke Tentoonstelling voor Decoratieve
iunst, Bouwen en Wonen, die te Stock
holm dit jaar van half Mei tot 1 October
yordt gehouden.
Achtereenvolgens bespreekt hij: de
lerne Zweedsche architectuur; het pro
gramma van de tentoonstelling en het ten-
oonstellingsterrein. We ontlccncn aan deze
nteressanto beschouwingen het volgende:
DE MODERNE ZWEEDSCHE
ARCHITECTUUR.
Gedurende de laatste vijf en twintig jaar
is de geest van de moderne „city" door de
ïieuwste architectonische vormgeving, te
Stockholm sterk tot uiting gekomen,
Modoende kan men, als vreemdeling de
eutoonsteiling bezoekend, de indrukken, die
leze wekt, verhelderen door de aandacht
vestigen op des nieuwe bouwkunst, zoo-
ils deze zich vertoont in de uitbreiding
;an Stockholm en andere Zweedsche ste
den. Massale openbare gebouwen zijn
«zen als monumentale godenkteekenen
an de wedergeboorte der Zweedsche ar-
iliitectuur en wekken de belangstelling
in den kunstkenner.
Aan het begin dezer eeuw sloeg een
-roep jonge Zweedsche architecten weer
loelbewust den weg van den traditioneelen
lationalen stijl in. De 17e en 18c eeuw ken
nerliton zich door navolging van buiten-
andsche bouwstijlen, waardoor de massale
tijl van den Wassa-tijd werd verdrongen.
Jit dezen laatstgenoemden tijd putte de
oest van de 20ste-eeuwsche architecten
lieu we krachten, om zich, door een sterk
lationaal gevoel gedragen en zich aanpas-
end hij het moderne schoonheidsgevoel,
n geaccentueerde strenge lijnen te uiten.
!en verhoogd individualisme en opnieuw
a het leven geroepen romantiek zijn ken-
terkende eigensohappen van het nieuwe
ijdperk.
Baksteen van teer roode kleur werd het
west gezochte bouwmateriaal. In het sta-
lon te Stockholm met zijn torens en om-
nuring, zag men a. h. w. de bouwwijze
an den middeleeuwschen stadsmuur
'isby herleven. In hetzelfde gedeelte van
e Zweedsche hoofdstad, waar het stadion
en schepping van Torben Grut, is gele-
en, ontstonden in denzelfden stijl de im-
oneerende gebouwen van het Polytech-
isoh Instituut, dat door Eric Lallerstedt
rerd ontworpen, en de Engelbrecht-kerk,
io door L. J. Wahlman op een heuvel werd
ebouwd, welke de geheele omgeving be-
eerscht, In het kolossale gerechtsgebouw,
Dor Carl Weslman gebouwd, is eveneens
et streng nationale karakter te herkennen.
Het hoogtepunt bereikte deze bouwstijl in
et Stockholmsche raadhuis, dat na een
foeid van twintig jaren in 1923 werd voi
ded. De massieve gevels van roodgetinto
(listeen maken den indruk van een over-
Vöring uit de middeleeuwen. De decora-
details van het inwendige brengen 'n
ttieme stemming teweeg, zooals die in
ndere openbare gebouwen van den nieu
wen tijd bijna nooit wordt aangetroffen.
heerscht de geest der romantiek. De
dioonheid schijnt de eischen van doelma-
pheid, die mogen worden gesteld, op den
Chtergrond te dringen. De techniek en
«handeling der mozaïeken, de materialen
fresco's dragen evenwel een modern ka-
akter.
Vóór het raadhuis nog was voltooid, brak
i andere architectonische werken een
chting baan, die men modern klassiek
)u kunnen moemon. Bij het ontwerp der
erk te Hógalid verkeerde de bouwheer,
'an Tengbom, nog onder den invloed der
liddeleeuwsche Zweedsche kerken, maar
gebruikt toch baksteen als bomvmatc-
aai. Doch in liet Concertgebouw te Stock-
cn in het museum voor moderne
unat te Göteborg, treedt reeds meer het
»el van het bouwwerk op den voorgrond.
og sterker komt hot rationalisme uit bij
t moderne winkelhuizenin de hoofdstad,
leister, in grijze of goudbruine kleur,
ordt veelvuldig toegepast.
Het streven, de détails aan het gelwM
idergescliikt te maken en op de functie,
aaraan het gebouw moet beantwoorden,
nadruk te leg/gen, zoodat deze geheel
al de architectonische vormen be
iers cht, openbaart zich meed* en meer. Van
i monumentale gebouwen van Stockholm,
e in dit verband moeten worden ge-
>emd, is de nieuwe stadsbibliotheek, die
E. G. Asplund' werd ontworpen, het
eest interessante voorbeeld. Asplund is
ik de nor naams te architect van de ten-
onstelling.
HET „FUNCTIONALISME".
Het „functionalisme" zooals de mo
rn e richting der architectuur in Zweden
ardt genoemd, is door de voortduren
vorderingen, die werden geimankt, de
loraanstaande methode geworden bij bouw
erken van architectonische waarde. De
assiek-modernen vermijden alle decora-
Dve détails, die bij de oude traditioneele
inst geliefd waren. Deze détails geven
ilegenheid, den persoonlijken smaak tot
tdrukking te brengen cn drukken op het
iheel een objectief stempel. De functiona-
rtisch moderne richting staat een zoo ob-
ctief mogelijke oplossing van het archi-
ctonische probleem voor, welke dan door
n streng in acht nemen van de functie,
aartoe het bouwwerk zal hebben te die-
ai, wordt bepaald. Van dit rekenen met
functie hangt het karakter van den
(uwstijl af, die voor elk afzonderlijk ge
il verschillend is. De behoeften, waarin
i mensch door zijn architectuur moet
orzien, 6taan in het nauwste verband met
:t dagelijksche leven. Daarom belichaamt
moderne stijl zich niet zoozeer in mo-
nmemtalo openbare gebouwen als wel in
iiwwerken, die voor industrieelo doelein-
en moeten dienen, benevens in winkels en
oonhuizen. Hier vindt de nieuwe stijl ge-
genheid te over om tot uiting te komen,
e tentoonstelling te Stockholm is zelf een
itvlooisel van deze richting.
De wijze, waarop de architectuur in Zwc-
m in den laatsten tijd tot ontwikkeling is
ikomen, geeft aanleiding een vergelijking
maken met andere Europeesoho landen
Het functionalisme heeft sinds enkele
ixcn te Parijs een geestdriftig vertegen-
De tentoonstelling le Stockholm.
woordiger in Le Corbusier. Gewapend beton
dient daarbij als bouwmateriaal, terwijl
door de geperfectioneerde mechanische uit
rusting van den tegenwoordigen tijd uiterst
doelmatige arbeidswerktuigen kunnen wor
den vervaardigd. De Zweedsche architecten
zijn er zioh van bewust, dat het functiona
lisme in Frankrijk en Duitschland in an
dere banen is gegaan dan in Zweden, doch
de architectonische oplossing van bouwkun
dige problemen is in Zweden steeds aan 't
intellect en een scherpe critiek getoetst.
De vooraanstaande architecten stellen
zich op het standpunt, dat nabootsing
slechts tot verouderde vormpn kan leiden.
Alleen onder voorwaarde, dat het functio
nalisme zichzelf getrouw blijft, jmn het zich
tot een nationalen bouwstijl ontwikkelen.
HET PROGRAM
Volgens het officieele programma wil de
tentoonstelling te Stockholm aantoonen,
welk aandeol Zweden had in het streven, om
op artistieke wijze voor woning en huisraad
vooral voor de groote massa de juiste
vormen tc kiezen en een goed geheel te ma
ken. Daarnaast wil de tentoonstelling de re
sultaten van soortgelijke bemoeiingen in
naburige landen en de mooiste voortbreng
selen van de moderne Zweedsche volks
kunst laten zien.
De tentoonstelling is in menig opzicht een
herhaling van hetgeen reeds op tentoonstel
lingen te Parijs, New-York en elders diende
om aan de Zweedsche kunstnijverheid een
internationale bekendheid te geven, maar
wil vooral aantoonen, welk aandeel Zweden
had in de juiste oplossing van het ver rei
kende en belangrijke probleem, dat thans in
de geheele wereld zoo actueel is: voor de
breede lagen des volles mensch waard i ge cn
comfortabele woonhuizen te bouwen, vooral
in de groote steden. De tentoonstelling wil
dus niet in dien zin nationaal zijn, dat zij
Zwedens nationale merkwaardigheden laat
zien.
De nieuwe uitvindingen, die sinds het be
gin der machine-industrie werden gedaan,
hebben voor onze woninginrichting en onze
omgeving veel nieuws gebracht, dat met de
kunstnijverheid niets heeft te maken, maar
voor de vormen van de dingen, waartus-
schen wij ons bewegen, een even groote rol
spelen als het ouderwetsohe huisraad. Wij
noemen b.v. electrische lichtdragers, mecha
nische muziekinstrumenten (als gramo-
phoon cn radio), keuken- en badkamerin
richtingen. moderne verkeersmiddelen. Al
deze machinaal vervaardigde artikelen heb
ben een geheel nieuwe wereld geschapen,
wat de vormen betreft.
Door voor deze zuiver industrieele produc
ten ruimte open te stellen, wil de Stock-
holm6che tentoonstelling het hare er toe
bijdragen, waardeering voor de nieuwe
vormgeving te verwerven en haar de plaats
te doen innemen, waarop zij aanspraak
maakt.
cnVoorts was er in het programma sprake
van, dat de tentoonstelling vooral ten dool
had, de deugdelijkheid van woningen en
huisraad te bevorderen, die voor de groote
massa zijn bestemd. Zooals duidelijk is, ligt
hierin een sooiale tendenz. Doch anderzijds
is het slechts een voortvloeisel uit het reeds
vroeger opgemerkte, dat n.l. in Zweden uil
6ociaal oogpunt beschouwd de eenheid zeer
groot is. Bovendien is de levensstandaard er
hoog, terwijl de cultuur er ver ontwikkeld
is; daardoor leeft onder het volk een drang,
aan de aesthetische gevoelens uitdrukking
te geven. De levendige belangstelling voor
architectuur en woninginrichting, die zich
thans openbaart, is geen modegril, maar
komt voort uil; een nieuwe levensbehoefte
en uit den drang, te uiten hetgeen er in het
zieleleven omgaat. Zonder dit is het leven
sleoht6 een zinlooze jacht.
De beschouwing over de terreinen kunnen
wc in deze kolommen achterwege laten.
Vast staal-, dat deze tentoonstelling is een
kunstnijverheidstentoonstelling. Zij heeft
recht op dezen naam, daar haar standpunt
is: Het doelmatige in het sohoone.
Deze stelregel, die de strijdleus is va..
moderne aestihetisohe cultuur, was ook het
richtsnoer van deze tentoonstelling. Of hij
juist is? Dat laat zich evenmin bewijzen als
Noorsch hout
De vraag naar Noorsch hout ten behoeve
van het bouwvak is aanmerkelijk geringer
dan het vorige jaar en de algemeene ver
wachting is dat zij tegen den herfst nog
meer verminderen zal.
ITBREIDING R.K. ZIEKENHUIS
TE VOORBURG
Met de uitbreiding van het R.-K. Zieken
huis St. Antoniushave te Voorburg, onder
architeotuur van den heer B. J. Ivoldewey
is reeds een aanvang gemaakt Het gebouw
wordt 40 M. lang, 15 M. hoog en 15 M. diep
cn zal bestaan uit 2 verdiepingen.
F\e Noordersluis
te IJmuiden
Door den Rijks-waterstaat is aan de N.V.
Christiani en Nielsen's Gewapend Beton-
maatschappij onderhands opgedragen het
plaatsen van gewapend-beton remstoelen
in het buitenleidrngskanaal van de Noor
dersluis te IJmuiden.
Electrische aanleg en het Woonhuis
De electrificatie van ons land is zoover
voortgeschreden, dat vrijwel overal, zelfs op
het platteland, rekening gehouden i
worden met het gebruik van talrijke
trische toestellen. Zelfs de zeer eenvnu
•woning dient daarom een zoodanige lciuing
voor electriciteit te hebben, dat de mogelijk
heid bestaat om behalve de noodige lampen
velerlei toestellen te kunnen gebruiken.
In vele gevallen, misschien wel bij alle
huurlingen, wordt vóór het leggen van d"
electrisclie leiding alleen gevraagd naar den
laagsten prijs e.n de minimum éischen, die
nog toelaatbaar zijn. Feitèlijk diende, men
te vragen wat de redelijke oischcn zijn, die
de toekomstige bewoner mag stellen en wel
ker voldoening de huur slechts met eeai vve-
k'elijksch zeer luttel bedrag zouden ver-
hoogen.
Gaan we nu eens na waaraan een electri
sche aanleg in het woonhuis moet voldoen
Bouw en Techniek schrijft hierover:
Voor de lichtleiding wordt meestal ver
langd, dat elke kamer in het midden van
den zolder een lichtpunt kan hebben. Meer
malen wordt vergeten, dat liet juist een
voordeel is van bet eleetrisch licht, dat men
reeds bij het binnenkomen van het huis
licht kan ontsteken; men dient een ontste
kingsmogelijkheid tc maken vlak bij dc.
buitendeur, zoowel op het portaal als in da
eigenlijke woning. Bewonen vele gezinnen
oen geheel huis met een cnkelon ingang,
dan dient men vanwege den verhuurder
licht op de tran te krijgen (waarvoor de
bewoners dan afzonderlijk belast kunnen
worden). Het beste voldoen dan de schake
laars, die twee tot drie minuten licht leve-
en dan het weer uitdooven. De druk
knoppen hiervoor vereischen veel meer
eorg dan die in de huizen, rlnar er dikwijls
mee wordt omgegaan door fietsjongens
zelfs door bedelaars en vagebondeerende
kooplieden. Men dient er zeer sterke waar
voor te nemen, die bovendien zoo wordt
aangebracht, dat ze „fooi proof" zijn; neemt
men goedkoopere waar, dan betaalt men dit
zonder twijfel duür, door de onvermijdelijke
reparaties, die regelmatig terugkeeren. Dit
zelfde geldt ook voor de schelknoppen, dia
via een transformator aangesloten dienen
te zijn, wil men niet voortdurend last heb-
•n van uitgeputte elementen.
In elke kamer van het huis en ook op de
gang, dient men minstens één steek contact
te maken en liefst twee. Het voordeeligst in
hot gebruik is het, als er één laag bij den
grond wordt aangebracht en een hoog. Het
eerste is het meest geschikt voor den stof-
terwijl het hooge gebruikt kan worden voor
het aanbrengen van een geleiding, die bo-
het hoofd verloopt en dan, zonder last
veroorzaken, gebruik op willekeurige
plaats in het vertrek toelaat. Speciale con
tacten aan de lampen zijn bij aanwezig
heid van stopcontacten overbodig en dat is
'oor de veiligheid, voor vermijding van
breuk, etc. van groot belang.
De constructie van de contacten dient ste-
•ig te eijn en dc bevestiging veel beter dan
meestal het geval is. Losse contacten zijn
dikwijls dc bron van veel ongemak en on
gevallen; feitelijk diende elk contact van
erheidswege gecontroleerd to worden, op
dat' gevaar wordt vermeden. Speciaal de
stcckcontacten vei'dienen extra zorg. Im-
in huizen, waar kleine kinderen
die nu eenmaal vom nature overal aan
en, dienen die contacten zoo gemaakt
te zijn, dat aan de oppervlakte geen deelen
onder spanning gevonden kunnen worden.
Dit is mogelijk door do koperen huisjes diep
aan te brengen en er aan den buitenkant
een rubber huisje op te schroeven en te
kisten en wei op zulk een solide manlei
dat ze er niet gemakkelijk afgaan; even
tueel zou over alles heen nog een goed iso-
lccronde dekplaat, al of niet voorzien van
passendê gaten, aangebracht dienen tc
worden, Bij het stopcontact in de keuken1
dient men te voren te rekenen op bescher
ming tegen corrosie!
Deze verlangens zijn geen luxe eischer.l
Ook hier is goedkoop duurkoop, daar al
leen prima geconstrueerd materiaal, na goed
aangebracht te (Zijn, het moderne drukke
en bijna steeds ondeskundige gebruik uit
houdt, en als gevaarloos beschouwd kan
worden.
In vele gevallen zijn do lichtpunten en
stopcontacten^ hierboven genoemd, nog niet
voldoende, daar men nog electrische geysers
kan verlangen, die des nachts met hun in
houd verwarmd worden (tegen zeer laag
tarief) om overdag voor gebruik in de keu
ken, voor douches, etc. warm water af te
kunnen geven. De juiste plaats is hiervoor
tevoren moeilijk aan te geven, hoewel de
moderne woningen dikwijls zoo klein zijn.
dat men wel gedwongen is een bepaalde
kast ervoor aan te wijzen. Kent men d>»
plaats, dan dient ook hiervoor (le electri
sche leidihg tevoren klaar gemaakt tc zijn"
evenals de toevoer voor liet water en di»
afvoer (bij eventueel verkeerde werking
van liet apparaat).
Aanbeveling verdient dus: zorgvuldig
overleg vóór den aanleg, gebruik van prima
materialen, opdat hooge veiligheid en ge
ringe jaarlijksche kosten samengaan.
Nu nog even stilgestaan bij de toepassing
ELECTRICITEIT VOOR VERWARMING.
Eén van de toepassingen van electriciteit
voor verwarming die algemeen bekend is en
waarvan het gemis thans stellig zeer gr
voeld zou worden, is het electrische strijk
ijzer.
Zeker heeft dit zijn bedrijfszekerheid be
wezen. want ondanks vrij ruwe bahande
ling, blijven de storingen vrijwel beperkt
tot het defect raken van een snoer bij de aan
sluitingen van hot ijzer of van het stopcon
tact. Ook electrische theewarmers, waarbij
zelfs het huiselijke theelichtje niet ontbreekt
en kleinere kcokkctcltjes worden veelvul
dig toegepast, doch hierbij gaat het slechts
om kleine hoeveelheden warmte dio moe
ten worden opgewekt, waarbij de productie
kosten van die warmto geen rol spelen.
Geheel anders wordt dit, indien belang
rijke hoeveelheden warmte noodig zijn, zoo
als bij verwarming van Woonhuizen, kan
toren, magazijnen enz.
Stellig zijn dan do toe te pasen electri
sche kachels voldoende bedrijfszeker, zoo-
dat. dergelijke installaties technisch zonder
cenig bezwaar uitvoerbaar zijn. Veelal
wordt echter de opmerking: gemaakt, dat
men het eleetrisch niet behoorlijk warm kan
krijgen, wat veroorzaakt is door installa-
tios, welke mefhet oog op de kosten, door
installateurs en ook door electriciteitsbedrij-
ven te klein zijn opgezet, teneinde dc ge
bruikers niet door de hooge kosten af te
schrikken."Een kwakkehvinter kan dan nog
wel veel verborgen houden, maar later blijkt
toch onomstootelijk, dat dergelijke venvar-
mingsinstallaties niet voldoende capaciteit
hebben.
Het is beter in alle gevallen met de wer
kelijkheid rekening te houden, n.l. dat elec
trische verwarming ook bij gunstige tarie
ven, als vast-recht-tarief of dergelijke toch
nog een dure verwarming is. Ook bij een
stroomprijs van 4 of 5 cent per kilowattuur
blijft deze wijze van verwarming duur.
Dat men het er voor over heeft, is een ge
heel andere zaak. Electrische verwarming
is zeer geriefelijk en heeft daardoor levens
vatbaarheid. Als bijverwarming in voor- cn
najaar en voor verwarming vam kleinere
vertrekken, welke slechts korten tijd ver
warmd behoeven te worden en dan snel
op temperatuur moeten zijn, zooals bijvoor
beeld spreekkamers onz., komt ze stellig
ernstig in aanmerking en is ook reeds
veervuldig toegepast.
In den laatsten tijd doet zich echter een
andere mogelijkheid voor. Men is er in ge
slaagd "water in reservoirs door middel van
electrische stroom onder hooge spanning
rechtstreeks, dat wil zoggen door middel
van in het water geplaatste electroden ta
verwarmen. Het is duidelijk, dat hiermede
wol liet hoogste rendement dat te halen is,
bereikt is geworden.
De van de centrale betrokken electrische
energie, wordt hierbij immers zelfs zonder
transformeeren geheel in warmte omgezet.
Do eenipe verliezen welke optreden, zijn
dus de verliezen in de leidingen.
Dergelijke toestellen worden voor draai
stroom uitgevoerd en kunnen direct op het
hoogspanningsnet worden aangesloten op
overeenkomstige wijze als oen transforma
tor, dus over een seheidingssehakelaar en
een olieschakelaar.
De stroom wordt door het water gevoerd,
dit heeft een hooge weerstand en wordt dus
,e Amsterdamsche
Garantiebesluiten
Wie is tenslotte de baas hier in Neder
land ten opzichte van de practischc toepas
sing van de Woningwet onze Regccring of
enkele politieke woninghervormers? vraagt
de redactie van „Ons Eigendom".
Is het niet krankzinnig, dat de gemeen
telijke Overheid tc Amsterdam thans zich
garant stelt voor leeningen te sluiten bijv.
door „Ons I-Iuis" voor 256 woningen in
huurprijzen van pl.m. 700 per jaar. terwijl
de Officieele Gemeentelijke Amsterdamsche
Woningcourant van 14 Juni j.l. niet min
der dan 1112 te huur staande woningen te
Amsterdam opgaf in huurprijzen van 450
tot 600 per jaar, cn 8G1 woningen in huur
prijzen van 600 a 800 per jaar.
Die 256 in huurprijzen van pl.m. 700
per jaar worden nu met overheidssteun
want anders kan Ons Huis haar daarvoor
benoodigde geldieening niet gesloten krij
gen! gebouwd omden woningover-
vlood in die typen te doen tocnomenl
Is dat moderno economie?
Houtbeton
Uit Amerika komt een bericht over het
gebruik van een soort beton, waarvan de
naam „houtbeton" eigenlijk niet aangeeft
wat het is. Immers is het mogelijk van
beton te wapenen met hout, bamboe etc.,
inplaats van met ijzer, zoodat de krachten,
die ontstaan bij trek, door de houten of
bamboebewapening geleverd zullen worden,
evenals in normaal-gewapend beton het
ijzer doet. Het bedoelde materiaal bevat
echter geen gewoon hout, maar een soort
houtvezels, die uit afval materiaal met be
hulp van bepaalde machines gemaakt \yordt.
Deze worden met water on cement ge
mengd en na bet afbinden Van de cement
wordt een zeer lichte cn sterke steen ver
kregen, waarvan do trekkracht ongeveer
even gn-oot is als die van gewoon beton (zoo
der bewapening). Het materiaal kan ge
zaagd en gespijkerd worden, terwijl het zoo
wel tot balken van allerlei doorsnede als
tot platen gegoten kan zijn.
Voor den bouw van gewone woningen
maakt men in Noowl-Amerika reeds U-
balken ervan. Als voordeel wordt gemeld,
dat het uiterlijk zoo is, dat mon de balken
en! platen uit dit houtbeton niet verder be
hoeft te bekleedcn.
Dq prijs van het materiaal wordt niet
opgegeven.
Wel wordt vermeid, dat men te doen
heeft met een materiaal, dat bestand ls te
gen vuur, al zal die bestendigheid wel niet
grootor zijn dan van andere materialen.
HEERENHUIZEN
aan de
Laan v. Leeuwensteijn
no. 34-40 te Voorburg
16.500; met centr. ver
warming ƒ17.500.
Te bevragen bij J. J.
VERSTEEGH, Noorden
burglaan 54, Voorburg.
Tel. 78197.
Voor Triplexplaten
Een goed adres.'
Jac.P.v.d.Berg s
FUNHOUTHANDEL
Ridderstraat 9-15
B Weenaplein 7-8
Telefoon 41490
ROTTERDAM
verwarmd. Door de wisselstroom-uitvoering
blijven chemische werkingen achterwege.
Het aldus gevormde warme water kan
benut worden voor verwarming van
bouwen, welke daartoe zijn voorzien
een centrale wa rm-water-verwarm in ga
stal la tie.
Feitelijk is dan de anders door kolen ot
olio te stoken ketel vervangen door een
electi'lsch verwarmd waterreservoir.
Zeer geschikt kon men dergelijke instnl
laties van eon pomp voorzien, welke hot
water geforceerd brengt naar de plaatsen,
waar het zijn warmte moet afgeven, dat zijn
da radiatoren of de pan ooi en van plafond
of wandvcnvarmingen.
Wat de verbruikskosten betreft, komen
dergelijke electrische verwarmings-installa-
ties eerst in aanmerking A)ij een stroom
prijs van 1 D/2 cent per kilowattuur. Op
het eerste geeieht lijkt hiermede het von
nis over het al of niet mogelijk zijn van
toepassing reeds geveld. Normaal is im
mers een dergelijke stroomprijs niet moge
lijk- Door het nemen van meerdere groote
waterreservoirs kan men echter de warm
te opzamelen en do electrische stroom be
trekken op tijden, dut do centrales slechts
weinig belast zijn, bijv. gedurendo den
naeht. Voor nachtstroom is dc genoemde
stroomprijs niet onmogelijk, men blijft dan
echter liet bezwaar houden van accumu
latie.
Indien ook gedurende de dagperiode, bij-
oorbeeid tusschen 12 en 2 uur, goedkoopc
troom ter beschikking is, kan de water-
hoeveelhoid belangrijk beperkt worden, daar
mon dan gedurende dien tijd weer eens
kan „opstoken".
Voor de ontwikkeling van deze soort eJec-
trisohc verwormings-installatics is dus stel
lig wel «le eerale eisoh* „goedkoope nacht-
stroom",
HET NUT VAN DE
CEMENTSPUIT
Uit een publicatie van de
Zweedsche Staatsspoorwegen
blijkt, evenals uit het inder
tijd door Perkuhn uitgebrach
te rapport, dat gewapend 'be
ton evenzeer onderhoud noo
dig heeft als werken, die ge
maakt zijn van andere mate
rialen. De gewapend betonnen
bruggen van dc Zweedsche
spoorwegen hebben soms
zelfs zeer belangrijke repara
ties moeten ondergaan. De
moeilijkheid, die aanvankelijk
het herstellen of versterken
van gewapend beton mee
bracht, wordt thans ondervan
gen door het gebruik van de
cemcntspuit. Het herstellen
van gebreken aan oude land
hoofden en pijlers zoowel
van beton als van metsel
werk kan thans zonder om
vangrijke en dure verbouwiu
gen gosehiedon door middel
van cementsinjecties en het
bespuiten van het oppervlak
met cementmortel. Het ce
ment wordt in het onderste
boorgat naar boven ingespo
ten. Bij de Zweedsche spoor
wegen wordon deze werk
zaamheden meestal in eigen
beheer uitgevoerd; mon be
schikt daartoe over twee vol
ledig ingerichte installaties,
elk bestaande uit een com
pressor, een eomont-injector
en een cementspult met bij-
behoorendo uitrusting als
slangen, mondstuk, gereed
schap voor boren en hakken,
mengkuipen, enz. In boven
genoemde publicatie zijn di
van 1925 tot 1928 verrichtti
spui tbeton werken met af
hoeldingen beschreven, even
als de proefnemingen met do
herstelde werken. De goede
resultaten staan nu vast
Van groote bctoekonis voor
het bereiken van een gunstig
resultaat is, afgezien van
zorgvuldige uilvoering, het
door on door nat maken vhu
het oude werk en het na de
behandeling nog gerulmon
tijd nat houden.
De proeven met bespuiten
van het betonoppervlak heb
ben bewezen, dat mot deze
bepleistering een tegen uit
wendige invloeden bestendlz
betonoppervlak is te krijgen,
waarbij de pleisterlaag *ich
goed inet het oude beton
verbindt
Complex aan Stadionweg Amsterdam
Koopsom 162.000.—, Huren pl.m. 14.000.
Te bevragen onder letters 1 V, Afd. Bouwwereld
van dit Blad
Dagelijks te bezichtigen. Aanvaarding na over
eenkomst
PORTIEKWONINGEN
TE KOOP aan de Soestdijksche Kade te Den Haag,
gj De N.V. Leidsche Expl.-Maatsch. 1
van Onroerende Goederen
Stationsweg 18 Telefoon 1649
LEIDEN
biedt zoowel te LEIDEN als te OEGST- i
GEEST verschillende perceelen en bouw- I
erreinen TE KOOP of TE HUUR aan. I
Portiek- en Winkelhuizen
a.d. van Musschenbroekstraat 72-94,
hoek Pasteurplein 1-6 (bij de Rijsw.weg),
Den Haag. Breede verkeersweg met goede
vooruitzichten. Prima Geldbelegging.
Nog TE HUUR: 2 WINKELS m. reclame-
lichttoren f 70. le ETAGES f 32, f 36, f 37.
2e ETAGES f 33, f 36, f 38, f 45 (m. ruimen zold.)
Bouwrijpe Grond TE KOOP (m. en z. goedgekeurde
teekenmgen).
Inlichtingen; Bouwbureau „BËXAM",
Vlierboomstraat 246 - Oen Haag Telef. 39402.
VERLAGING
INKOMSTENBELASTING MET
LAAT UW WONING BOUWEN
TE APELDOORN AAN DE
Van Haersma de Wittlaan Mr. Van Haaselt-
laan en Prinsenlaan
m«t het prachtlt uitzicht in ha' Prinsenpark
Bouwterrein te koop von SOO
tot lOOO M-. Meerdere terreinen
tegelijk tegen zeer billijken prijs.
Te bevragen bij den eigenaar P. VLIETSTRA, Teunisbloemlaan 1
tc 's-Gravenhage en bij den architect G. W. v. D. BELD,
Van Swietenlaan 6 te Apeldoorn.
ümnmuimmMUiHima :irrnr!iH[um!ui!mrr iJitmiiTnminHBiiiKti9
LOCO- en ZINKWERKER
-«•-U
Aanleg van Gas- en Waterleiding
BADcN BADKACHELS
MASTIEK-OAKBEDEKKING
fcrri'
ROTTERDAM
Woonhuis: Willem Buytewechstraat 1Mb
■-'f'"" f
Warfcplaats: St Lauransstraat 9S
TELEFOON 10i14
•luiiiiuniiiiiüiuiuiii 'inüüiiniiiüimnnni!' iiuim iimumtcuntDtsouta
Kent U niet de weelde van ecz
heerlijk warm bad Wacht dan niet
langernu is het tijdMaar let l|
vooral op bij bet aanschaffen vu
een geyser. Kiest een Godeala
gcyser, een merk met een naai*
en een reputatie. Godesia geysera
kunnen door eiken goeden instal
lateur geleverd worden. Komt z«
op onze toonzalen bezichtigen o£
vraagt een gratis brochure.
N.V. Handel maatschappij
R. S. STOKVIS 6 ZONE14
Rotterdam, Westzeedijk 507
Amsterdam, Keizersgracht 313
Groningen. Patersw.ache weg
Den Haag, Al ex an der «trant 3
Bovenstaands Waschtafels "iden, Badkachels, enz.
verkrijgbaar bi)
A. HOGEDOORN
Zaagmolenstraat 93 a-b, R'dam, lal. 49»9t
