i
P
KOFFIE-SOORTEN
v. ROSSEM'
DONDERDAG 12 JUNI 1930 ".I. T 7/.S. C
VERBOND VAN GEREF.
EVANGELISATIE-COMMISSIES
iM:|
fSl 01
'G 1
Gisteren kwam het Verbond van Gere
formeerde Evangelisatie Commissies te
Utrecht in tweede jaarvergaderimg bijeen.
De voorzitter Ds. T. J. Hagen van Delft
opende de vergadering en wees er in zijn
openingsrede op, dat de Gereformeerde
Evangelisatie-arbeid meer en meer voort
gang maakt. Wat hot Verbond betreft,
kunnen we in zekeren zeggen, dat we er
zijn. De bloei van het Verbond is boven
bidden en denken. Maar toch is het werk
nog gebrekkig en zwak en het zal nog heel
anders moeten worden. Er zijn nog duizen
den menschcn, die nog mooit van Jezus
hoorden en aan die allen moet 't Evangelie
gebracht worden. Nagegaan moet worden
de kwesties van organisatie, en methode,
opdat we niet het Leger des Heils nadoen.
Er is verder nog de reclasseeringsarbeid
Er is haast nog geen Evangeliesatiecom-
missie, die aan reclasseeringswerk doet.
Die arbeid is toch dringend noodig. Ver
der is er de arbeid van het uitzenden van
zusters naar de achterbuurten om in ver
vuilde, ellendige gezinnen hulp en bijstand
te verleenen. Dat terrein ligt vrijwel nog
geheel braak. Spr. eindigde met den wensch
dat Gods kracht en de leiding des Heiligen
Geestes bij dezen arbeid zullen mogen
worden blijven ondervonden.
Jaarverslag
De secretaris, Ds. J. R. G o r i s bracht
het jaarverslag uit, waarin van veel zegen
gewaagd werd. Het getal aangesloten com
missies steeg van 77 tot 105. Voor een groot
deel is deze vooruitgang te.danken aan
het jaarboekje, waardoor het werk meer
dere bekendheid verkreeg. De geheele op
laag van het boekje is uitverkocht. De Evan
gelisatie-radio-avond had zeer veel vrucht,
daar van tal van zijden naar aanleiding
van dien avond verzoeken om inlichtingen
binnenkwamen.
Het aantal aborenés op „Witte Velden"
steeg belangrijk. Het bestuur staat in con
tact met den uitgever Kok te Kampen om
een goedkoope uitgave van Bavinck's
„Levensvragen" te verkrijgen. Een centrale
Evangelisatie-bibliotheek werd gesticht,
waaruit de Evangelisatiecommissies gratis
lectuur kunnen bekomen. Het adres der
bibliotheek is p.a. den heer Den .Boeft,
Gorinchem.
Prof. Grosheide, hoofdredacteur van
„Witte Velden" gaf een uiteenzetting hoe
hij zich de indeeling van het maandblad
denkt: zoowel behandeling van theoreti
sche vraagstukken als mededeelingen uit
den practischen arbeid moeten er een plaats
in vinden.
Verschillende aanwezigen stelden vragen
naar aanleiding van het jaarverslag. De
secretaris deed in zijn beantwoording ook
mededeeling van JJvangelisatie-arbeid, die
voorbereid wordt onder de studenten aan
openbare universiteiten.
Verslag penningmeester
De penningmeester Ds. W. A. W i e r s I n-
ga, deed rekening en verantwoording. De
mtvangsten bedroegen f 371.50, de uitgaven
236.81, batig saldo dus f 134.69.
De rekening werd goedgekeurd evenals
5 begrootiing ivelke een bedrag van f 531.69
anwees met een reserve van f 100.
Bestuursverkiezing
Bij 3e bestuursverkiezing werden 'de af
tredende leden Ds. J. R. Go ris en de heer
J. den Boeft herkozen. In de vacature
J. Kruithof werd gekozen de beer J.
Schol ten te Gasselternijeveen.
Mededeelingen
Aan 3e' orde was daarna „Mededeelingen
van het bestuur". Er werden van verschil
lenden kamt bezwaren geopperd tegen de
verspreiding van de verkorte uitgave van de
„Elizabethsbode" onder verantwoordelijk
heid van het Verbond.
De V o o r z. wees erop ,'dat er alleen maar
een overeenkomst is tusschen den uitgever
en de leden van het bestuur van het Ver
bond. Maar het Verbond staat er als zoo
danig buiten. De drie bestuursleden van
het Verbond regelen den verkorten inhoud
van de „Elizabethsbode" tegen. Qpname van
artikelen als die van Mevrouw Van Hoog-
straten-Schoch, ook al is deze zelf niet Gere
formeerd, is geen bezwaar. Bij uitzondering
komen er artikelen van niet-Gereformeerde
schrijvers in voor. Verschillende artikelen
zijn uitnemend geschikt voor Evangelisatie
onder de hoogere standen. De groote Elisa-
beth-bode, dus de onverkorte, staat buiten
de overeenkomst en tal van artikelen zijn
er in de onverkorte Elisabeth-bode die wij
niet in de verkorte Elisabeth-bode willen
hebben, aldus spr.
Bij de verdere bespreking van dit blad
bleek dat er bij verschillende aanwezigen
groote dankbaarheid voor de Elisabeth-
bode is.
Besloten werd weer een radio-evangeli-
Batie-avond te organiseeren.
MIDDAGVERGADERING
de opleiding tot den evangcllsatiearbeld.
Spr. achtte het niet doenlijk 'n cursus van
beteekenis voor het geheele land te orga
niseeren. Wel zou spr. het wenschelijk
achten indien ontwikkelde broeders en zus
ters in groepjes bij elkander kwamen on
der leiding van een predikant, die hen
meer bekend maakte met de praetische
evangelisatie. Spr. sprak hierbij nog over
de mogelijkheid van aanstelling van een
Evangelisatie-predikant in een bepaald cen
trum van ons land. Dat zou alleen kunnen
als de Synode door een benoeming van de-
putaten ad hoe zich er achter stelde.
Door enkele aanwezigen werden vragen
gesteld over de al of niet wenschelijkheid
van een schriftelijke of radioeursus.
Prof. G r o s h e i de antwoordde, dat er
reeds een goede schriftelijke cursus te ver
krijgen is bij het opleidingsinstituut „Ge-
rito" te Vlaardingen. Spr. was echter van
meaning ,dat praetische evangelisatie de
hoofdzaak is, waarbij natuurlijk algemeene
ontwikkeling noodzakelijk blijft.
Ten opzichte \an den radiocursus kon spr.
geen positief antwoord geven. Tot nu toe
heerschte bij het bestuur van de Ned. Chr.
Radio Ver. het beginsel van pariteit, gelijk
recht voor allen en toen het Verbond on
langs bij de N. C. R. V. om een radiocur
sus aanklopte, was het antwoord, dat, in
dien de Gereformeerden er om vroegen, de
Hervormden er eveneens recht op hadden.
Spr. vond deze opvatting verkeerd ten op
zichte van de evangelisatie en hoopte dat
het Bestuur van de N.C.R.V. alsnog van
meening zou veranderen.
Ds. H a g e ini voegde aan de repliek van
prof. G ro s h e i de toe, dat de opleiding
geschieden moet in het eigen milieu, waar
men zondagsschool enz. houdt. Op voorstel
van den voorzitter droeg de vergadering
het Bestuur op deze zaak voor een jaar voor-
loopig ter hand te nemen.
Vervolgens kwam de beantwoording van
de vragen, die enkele plaatselijke commis
sies hadden ingediend.
Ds. Hagen beantwoordde de vraag:
„Hoe volwassen menschen te trekken". Spr.
geloofde, dat men met veel meer succes
openluchtsamenkomsten dan zaalsamenkom
sten kan houden. Op straat komt iedereen
en bij een straatprediking heeft men aller
hande menschen onder zijn gehoor. In een
zaalbijeenkomst treft men maar al te vaak
meer dan de helft leden van de Ger. Ker
ken aan en slechts weinig evangelisatie
objecten. Spr. zeide in antwoord op een ge
stelde vraag, hoe men kan komen tot een
betere en praetische evangelisatie-regeling
dat men één centrale comipissie moet in
stellen en aparte subcommissies voor lec-
tuurversprciding, zondagsscholen, enz. Iede
re subcommissie moet geheel vrij staan,
maar georganiseerd zijn in de Centrale
Commissie met één centrale kas en ten
slotte de kas van de kerk als de hoofdkas.
Dan krijgt men een goede en praetische
arbeidsverdeeling.
Enkele leden merkte op, dat de straat
prediking door de plaatselijke overheid
verboden werd. De voorzitter raadde aan,
aan te houden en gaf tevens enkele mid
delen aan om de menschen toch op straat
te bereiken.
De secretaris Ds. G o r i s beantwoordde de
vragen door de Commissie van Zevenbergen
gesteld o.a. mag men in een anders water
vlsschen b.v. van de Herv. Stadsprediking
en hoe moeten Roomschcn bearbeid worden.
Spr. merkte op, dat' men zijn evangeli
satie-objecten zeer zorgvuldig moet kiezen
en het er niet gaan moet, om zieltjes te
winnen. Nooit moet de schijm gegeven wor
den te concurreeren met anderen.
Bij de beantwoording van de twe :ie vraag
beantwoordde spr. eveneens de vraag van
de commissie van Raamsdsnk. welke trac-
taten onder de Roomschen verspreid moe
ten worden. De verspreiding van lectuur
onder de Roomschen is niet gemakkelijk
daar de geestelijkheid een scherpe selec
tie toepast Het beste middel noemde spr.
het verspreiden van den Bijbel en deelen
van den Bijbel als de Evangeliën en de
Handelingen der Apostelen, daar de gees
telijken deze niet verbiedt De aan te bie
den lectuur mag nooit een polemisch ka
rakter hebben, daar dit tegen de borst
stuit
Eén van de beste tractaten, 'die spr. ter
verspreiding aanraadde was het door de
de Fa. Voorhoeve uitgegeven geschrift „San-
derkens reis naar Gods lichtende stad".
De vraag of samenwerking met andere
organisaties plaats gevonden heeft wilde
spr. ontkennend beantwoorden.
De voorzitter stelde voor de bespreking
over dit punt, of plaatselijk contact met
andere organfsaties, zooals dat in Deventer
is, noodig is te laten rusten.
De heer Kunst uit Deventer merkte op
dat er in Deventer wel degelijk een Gerefor
meerde Evangelisatie werkt.
Hierna kreeg de heer den Boeft uit
Gorinchem gelegenheid om zijn referaat
te houden over:
Evangelisatie-Huisbezoek
Spr. begon met op te merken, dat hij
over dit onderwerp geen nieuws zou bren
gen, daar hij reeds in verschillende tijd
schriften en op verschillende plaatsen zijn
meening heeft geuit
Ten eerste zag spr. het huisbezoek als
een zeer voornaam deel der evangelisatie;
het is er onafscheidenlijk aam verbonden.
We zoeken de massa, maar in de massa
den enkeling en dat kan niet anders dan
door persoonlijk contact. Iemand die in een
evangelisatie-zangkoor medezingt, zingt niet
in een zangveroeniging, maar behoort te
evangeliseeren en zal het ook doen.
Huisbezoek is niet hot eerste, maar toch
een voornaam gedeelte van de evangeli-
carol: van roemenie in de kroningszaal1
De zwervende prins, die veel bewogen jaren aohter zltfh heeft, ls naar rijn vaderland teruggekeerd en koning gemaakt
Wetenschap.
DE REGENMAAKPROEF
GESLAAGD
Een dichte motregen in de streek waar
het ijs op de wolken is gestrooid
De regenmaakproef van den heer A. Ver
aart is Woensdagmiddag geslaagd. Het is
geconstateerd door vier militaire vliegers,
die gevlogen hadden onder de wolken waar
op het onderkoelde ijs werd uitgestort
Wij hebben gisternamiddag een onderhoud
gehad met deze militaire vliegers. Het wa
ren de eerste luitenant-vlieger Van G i e s-
sen, de luitenant-vlieger Janssens, de
wachtmeester-vlieger Boschen de sergeant
vlieger Rademaker. Genoemde heerem
vertelden ons, dat zij elk als bestuurder van
een één-persoonstoestel van Socsterberg naar
Schiphol waren gevlogen.
Onderweg heeft elk van hen toen in de
buurt van Muiden een dichten motregen, die
met nevel gepaard ging, waargenomen. Het
viertal vloog op dat oogenblik op een hoogte
van circa 400 meter. Volgens hun mededee
ling was do bui absoluut plaatselijk.
Toen de vliegers op Schiphol landden, ar
riveerde één minuut later de heer Veraart
met de F. IX, bestuurd door den K. L. M.-
piloot Hon dong. Naar reeds gemeld is
had de regenmaker het meegenomen onder
koelde ijs ongeveer 1500 K.G. cirkelend
tusschen Muidcrberg en Marken, uitgewor
pen. Hij vloog toen op een hoogte van 2500
Meter, terwijl' de dichte wolkenlaag onder
zijn toestel zich op een hoogte van 500 M
bevond.
Toen gemelde vliegers, die den heer Ven
aart tot nu toe niet persoonlijk kenden, op
satie. Wie er niet toe bekwaam is, moet het
niet doen, of althans zich terugtrekken na
mislukte proefnemingen. Men beginne met
het gemakkelijkste en klimme vervolgens
op b.v. a. eerst de puders der Zondags
schoolleerlingen; b. bezoeken der openbare
samenkomsten; c. degenen, die lectuur ont
vangen; d. huis aan huis, op hoop vaai ze
gen. Men oefene zich in zelfkennis, men-
schenkennis en Godskennis.
Wij moeten getuigen, niet debatteeren,
en dat eenvoudig en blijmoedig, ook moe
dig en vrijmoedig. Waar het te pas komt
moet ook persoonlijk getuigenis gegeven
worden.
Spr. gaf vervolgens een schets van het
practisch werk en speciaal het organisato
risch gedeelte. Spr. gaf den raad: Maak
een schema van arbeidsverdeeling: straten-
lijstjes, huisbezoekboekje met straten, na
men. bezoekdata en bijzonderheden.
Men brenge geen cliché's geen termen, wel
dogma's maar niet dogmatisch in verkeer
den zin.
Spr. eindigde met Christus als voor
beeld te stellen. Hij ontving ook de zonda
ren op elke plaats en elk uur. Nicodemus
kwam 's nachts bij Hem en Hij stond
klaar.
Vele afgevaardigden maakten van de ge
legenheid gebruik om vragen te stellen van
practischen aard.
Na rondvraag werd de vergadering met
het zingen van Ps. 6S:8 en dankgebed van
den heer den Boeft -gesloten.
Schiphol mét hem ln contact kwamen en
amen, waar hij het ijs had uitgestrooid,
stond het voor hen vast dat de door hen
waargenomen regen een gevolg is geweest
an de proefneming, mede ook in verband
met het feit dat de wind Westelijk was.
Zij vlogen gedurende twee minuten door de
buL
De vliegers hebben den heer Veraart met
het welslagen van zijn experiment gecom
plimenteerd. Oorspronkelijk van plan zijnde
om naar Waalhaven te paan. hadden zij dit
besluit ten gunste van Schiphol veranderd
toen zij gisteravond bij het luisteren naar
de persberichten van Vaz Dias vernamen,
dat ds heer Veraart zijn proef heden her
halen zou.
De heer Veraart deelde ons tenslotte nog
mede, dat er gedurende dc geheele vlucht
van de F. IX niet het minste zicht is ge
weest: dank zij vooral den radiodienst van
Schiphol bleef men aan boord van de ma
chine echter voortdurend op de hoogte van
de plaats waar men zich bevond.
De regenmaker is den chef van dezen
dienst, den heer Van Vliet, alsmede zijn
staf, dan ook zeer erkentelijk voor de be
wezen diensten.
Nu de resultaten van de proef zoo bevre
digend zijn geweest, zal deze binnen afzicn-
baren tijd op grooter schaal worden her
haald.
Kunst en Letteren.
Dr. CUYPERS-MONUMENT.
Te Roermond onthuld.
Dinsdagmiddag heeft Prins Hendrik op
het Munsterplein te Roermond het stand
beeld voor den grooten Nedcrlandschen
bouwmeester Dr. P. J. H. Cuypers onthuld
Het monument is door den beeldhouwer
Falize ontnvorpen en doet den grooten kun
stenaar voor de oogen van zijn stadgenoo-
ten herleven. Het staat voor de Munster
kerk, het 13de eeuwsche gebouw, dat Cuy
per's bijzondere liefde had.
Burgemeester Waszink 6prak de aanwe
zigen toe, waarna de heer Huib Luns dé
feestrede uitsprak. Hierna had de onthul
ling door Prins Hendrik plaats, terwijl de
Kon. Harmonie het lied „Aan U, o Koning
der Eeuwen" speelde, gevolgd door de Dr.
Cuypers-anarsoh van Max. Guillauroe
Burgemeester Waszink hield nog een toe
spraak, waarin hij de heer Huib Luns er
den Prins dankzegde en het beeld namens
het gemeentebestuur aanvaardde.
Roermond's Mannenkoor zong dan het
Dr. Cuyperslied van C. de Roov. Dan wei
den eenige kransen gelegd aan den voet van
het monument
Met het zingen van het Limburgsch Volks
lied door het Koor met orkestbegeleiding
werd geëindigd.
TENTOONSTELLING IN
TEMPLUM SALAMONIS.
De tentoonstelling van de fa. Burgersdijk
en Niermans in Templum Salamonis be
treft ditmaal een onderwerp, dat in de eer
ste plaats de belangstelling van de Leid-
sche studenten, maar niet minder van de
reünisten, die ter gelegenheid van het as
lustrumfeest Leiden zullen bezoeken, ten
volle waard is, terwijl ook de bürgers van
Leiden voor deze expositie geen mindere
interesse behoeven te hebben. Het onder^kumien nagaan.
waaronder de zeer bekende beschrijvingen
van Siegenbeek en SchoteL
Vooral omtrent het studentenleven is
veel merkwaardigs bijeengebracht, zooals
bijvoorbeeld verschillende vertellingen over
studenten, beschrijvingen van maskeraden,
portretten van verschillende bekende typen
uit het studentenleven, bijzonderheden om
trent het studentenoproer in 1591 en va*
niet al. Merkwaardig is ook het antwerp
voor een nieuwe academie op de plaats
waar thans het v. d. Werfpark is, door Prof
Schlegel in 1SS1 gemaakt.
De oude en nieuwe „Series Lectionum"
doen zien welk een groot verschil er is in
het aantal professoren in 1819 en 192S.
Ook de afdeeling plaatwerk is goed ver
zorgd1. Er zijn verschillende fraaie etsen en
gravures van de Leidsche Universiteit po
platen van het studentenleven aanwezig,
waarbij vooral opvalt het keurige plaatwerk
betreffende de maskeraden.
Tenslotte dienen wo melding te maken
van het werk van den schilder Fons v. d
Velde, dat hier tentoongesteld ordt De
schilderijen, etsen en penteekeningen heb
ben hoofdzakelijk betrekking op Leidon. Het
is werk dat ongetwijfeld belangstelling zal
wekken.
Al met al een bijzondler aardige expositie,
die zeker een bezoek ten volle waard is.
BHLAARDCONCERTEN.
De Rotterdamsche stadsb'eiaardier de heer
Ferdinand Timmermans, geeft Donderdag
avond een beiaard-concert te 's-Hertogen-
bosch.
Verder vernemen wij< dat hij in Juli in
Noord-Frankrijk eenige beiaardconcertcn
zal geven.
LOUIS COUPERUS.
Een gedenksteen ln zijn geboortehuis.
Te drie uur Dinsdagnamiddag heeft de
onthulling van een gedenksteen in den ge
vel van 't geboortehuis van Louis Couperus
Mauritskade 43, plaats gehad. De onthulling
werd bijgewoond door burgemeester Patijn
en een aantal bekende letterkundigen, van
wege het Genootschap Louis Couperus.
Uit het Sociale Leven.
Naar „De Bazuin", orgaan van den Ned.
Centr. Bond van Chr. arbeiders (sters) in
de bedrijven van voedings- en genotmidde
len, verneemt, is in opdracht van den Mi
nister op honderd scholen in Nederland (zoo
wel lagere als middelbare) een onderzoek
ingesteld naar den aard van het ontbijt van
de leerlingen .Door onderwijzers en leeraren
werden op lijsten geformuleerde vragen ge
steld wat des morgens was genuttigd:
a. uitsluitend brood; b. brood en pap; c.
uitsluitend pap.
Het «nderzoek is uitsluitend Donderdag
morgen gehouden naar aanleiding van de
bewering der bakkerspatroons, dat sedert
het verbod van versch brood in den mor
gen. ongeveer ieder zou ontbijten met pap
of beschuit. Door het onderzoek verkrijgt
het departement de noodige gegevens om de
al dan niet juistheid van die bewering te
werp is namelijk de Leidsche Universiteit,
de studenten en de maskeraden. Men treft
op de tentoonstelling aan verschillende
boekwerken, met inteiessante bijzonderhe
den omtrent wetten, processen, rekeningen
en beurzen van de Leidsche Universiteit,
Dit onderzoek heeft zich niet alleen be
perkt tot de scholen, maar o.a. is te Arn
hem ook een dergelijk onderzoek ingesteld
op de A. K.U. (kunstzijde) fabrieken en kan
oren, waarbij ook de bovengenoemde vra
gen zijn gesteld.
Radio Nieuws.
TrtJda* IS Jut.
HUIZEN* (1875 M NCRV. 10.J0 Tijdsein. 10-80
•11 Korte Z'.ekendienet. KRO. 1L30—12 Gods
dienstig Halfuurtje- 12 Tijdsein van de KRO-
""ok. 12.0112.15 Politieberichten. 12.1 Sc1.15
nchmuilek door het KRO-Trio. 1.152 Nieuw
gramofoonplaten. NCRV. 4 Tödseln. 4—5
wnofoonplatencoDcert. 5 Tüdeein. 5—6.20
.ncert- KRO 6.30—7 Spreker. 7—7.30 Graroo-
foon. VPRO. 7.30 Persberichten van het VrtJ-
ilg Godsdienstig Persbureau. 7.45 Polltleber.
Cyclus: Kerk en kerkgaan. XVIII. Onder
werp: Kerkbezoek. 8.20 Concert- 8.55 Cursus.
ildbeschouwing. Spreker: Dr. H. de Vos
ek) 9.35 Concert. 10.0S Boekbespreking door
Dr. K. F. Proost (Rotterdam). 10.25 Concert
HILVERSUM (298 M.. na 6 uur 1071 M.) AVRO
10 Tijdsein. 10—10.15 Morgenwijding 12—2 Mld-
dagmuzlek door het AVRO-Kwlntet 2.052 to
>nding voor «holen. 2.45—3 Graonofoon. 3
Slaak het zelf Cumus. 4.305.30 Gramofocn.
-6 Dinermuzlek. 6 Tijdsein
).3011 Concert. 10 Persber,
-12 Muziek t*
■N ZUIGELINGEN-ORGANISATIE
In ,De Bazuin" orgaan van den Ned- Cen-
tralen Bond van Chr. arbeiders (sters) in
de bedrijven van voedings- en genotmidde
len .lezen wij onder bovenstaande titel
het volgende:
In verband met een gevoerde actie voor
herziening van het collectief contract in het
brouwerijbedrijf, wordt door een daarbij
betrokken organisatie een vlugschrift ver
spreid onder de arbeiders in dat bedrijf
werkzaam.
Aan dit vlugschrift Is gehecht een aan
meldingsformulier voor toetreding als lid
Nu is het uitermate goed op de toekomst
het oog te hebben. Ook voor de vakbeweging
geldt het devies, dat wie de jeugd heeft de
toekomst heeft
Maar wat te denken van dezen zin in dit
toetredingsformulier?
NaamGeboren193
Men wil daar blijkbaar toetreding van dë
in 1930 en daarna geborenen.
Dat jeugdvraagstuk is dan niet op te los
sen met een adspirantenclub, maar in een
zuigelingentehuis.
Straks volgt wellicht een oproep voor een
bestuurder, belast met de taak van kinder
hulp. i
HET CONFLICT IN DE SIC-AREN-
INDUSTRIE OPGELOST
Onder leiding van den rijksbemiddelaap
Prof. Aalberse, heeft opnieuw een conferen
tie plaats gehad tusschen partijen die be
trokken waren bij het dreigend conflict in
de sigarenindustrie. Partijen zijn tot over
eenstemming gekomen, eoodat het conflict
is opgelost
Gemengd Nieuws-
VRACHTAUTO VAN DEN DIJK.
Uit Zaltbommel wordt gemeld:
Door het breken van een wiel reed de
vrachtauto van Van Zuidam uit Ilaaften van
den Waaldijk aldaar. Drie personen die op
den vrachtwagen hadden plaats genomen,
werden gewond opgenomen. De auto zelf
werd totaal vernield.
EEN ROEKELOOZE MOTORIST.
Te Helmond werd den motorist D. verzocht
door den hem bekenden 18-jarigen S. v. d,
Linde een ritje te mogen maken. Daar het D.
onbekend was dat v. d. L. niet rijden kon en
dat hij geen rijbewijs bezat, willigde hij het
verzoek in. Bij de Heistraat kon v. d. L., ter
wijl de motor een vaart van 75 A SO K.M,
had, de bocht niet nemen. Hij kwam tegen
het trottoir, waarna hij via een boom tegen
de huizen opreed, in zijn val den lS-jarigen
wielrijder Ph. Maas meesleurende, die een
zware wond aan het achterhoofd kreeg, ter
wijl zijn beenen werden gekneusd.
De motorrijder bleef liggen. Twee doctoren
die dadelijk ter plaatse waren, deden v. d.
L. naar het SL Anthonius gasthuis vervoe
ren. Zijn toestand was, tengevolge van een
zware schedelbreuk, levensgevaarlijk.
De fiets en de motor waren geheel ver
nield. De laatste is door de politie in beslag
genomen.
Een vrouw, met een kind op den arm,
wist zich bij het ongeluk nog juist te redden.
Nader is gebleken dat het slachtoffer den
motor niet kon stoppen, doordat hij met de
inrichting niet bekend was.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
DE MEEST GANGBARE
bij Uw kruidenier zijnt
STER zacht, geurig, krachtig 65 c\'
No. t geurig, zwaar 55 ct-
No. 3 geurig, zuiver 45 ct,
No. 4 goed, zuiver40 ct'
per hall pond
VOOR HONDERD JAAR
DOOR S. VAN WOUDEN
(14
Dat de Koning allerminst bedoelde de
Roomsch-Katholieke Belgen te grieven en
hun godsdienst dn een hoek te drijven, be
wees wel zijn schrijven, dat hij ongeveer te
zelfder tijd aan den voormaligen Prins-
Bisschop van Ludk, Mgr. de Méan, thans lid
der Eerste Kamer, zond. In dat schrijven
verklaarde Willem I omonwonden en zoo
klaar, als 't maar eenigszins mogelijk was,
dat „alle myne onderdaenen, die de katho-
lyke, apostolyke en roomsclie religie bely-
den, boven de bescherming die hun tooge-
staen en waeriyk door de constitutie verze
kerd is, in de grondregels en genegenthe-
den, waermede ik bezield ben, eene nieuwe
verzekering zullen vinden, en dat er nooyt
iets zal gedaen worden, het welk hun zou be
letten van vrylyk, gelyk eertyds, voort-te-
gaen in hunnen godsdienst te onderhouden
en te oefenen
Maar de verzekeringen van den Konine
werden niet geloofd. En aan het hoofd van
hen, die zich tegen den Koning bleven ver
letten, stond de Gentsche Bisschop.
De hertog De Broglie had zeker niet het
minst aan de standvastigheid van zijn ka
rakter de groote invloed te danken, die hij,
ofschoon een geboren Franschman, in Zuid-
r Nederland bezat Eerst was ook hij een geest
driftig bewonderaar van Napoleon geweest,
"83
doch toen deze de heerschappij van den
Paus durfde aanranden, sprak de Broglie
daarover openlijk zijn afkeuring uit Deze
daad had tengevolge, dat de Bisschop door
de Franschen met militair geweld uit zijn
paleis werd gehaald en in de gevangenis to
Vincennes opgesloten.
Sindsdien droegen de Roomsch-geloovigen
dezen Bisschop op de handen. Men bewon
derde den man, die zoo moedig voor zijn
meening durfde uitkomen; men hing aan
zijn lippen, wanneer hij een van zijn wel
sprekende redevoeringen hield; men droeg
eerbied in het hart voor den Kerkvorst, die
aan groote liefdadigheid een buitengewone
strengheid van zeden paarde.
Bisschop De Broglie had do liefde van
iederen Belgischen Roomsch-Katholiek. En
dagelijksch werd de invloed, die van hem
uitging, grooter.
't Zou daarom van de regeering verstan
diger zijn geweest, wanneer ze, om de ge
voeligheid der lichtgeraakte Zuid-Nederlan
ders te ontzien, meer tactvol was opgetre
den bij de uitvoering der straf, die de Bis
schop van Gent had verdiend.
De hertog De Broglie had werkelijk, van
grondwettig standpunt uit bezien, straf ver
diend.
Hij verzette zich tegen de wettelijke re
geering. Openlijk ging hij in tégen de be
palingen en voorschriften, die do Koning en
de Ministers hadden gegeven. Om slechts
•.•en te noemen: zender het placet verzocht
te hebben, de vereischte Koninklijke goed
keuring, stelde hij vreemde priesters, die in
een Fransch Jezuïtengesticht waren opge
leid, in Vlaanderen aan; zonder placet kon
digde hij de pauselijke brieven af, die hij
ontving. De Bnoglie vroeg niet: wat gebdedt
de Koning? maar: wat wil d© Paus dat ik
doe?
Ja, De Broglie zou zich aan de Nederland
sche regeering hebben onderworpen en de
Nederlandsche wetten hebben gehoorzaamd
indiendie regeoring zich naar het Pau
selijk goedvinden had willen schikken.
Maar dit wilde de Regeering niet, bevreesd
voor het Roomsche streven, dat zoo duide
lijk in den Pauselijkcn brief tegen de Bijbel
genootschappen aan den dag was getreden.
Ik memoreerde reeds het verbod van De
Broglie, om voor de Kroonprinses te bidden.
Was dit niet een bewijs, dat de Gentsche
Bisschop in zijn verzet tegen de overheid
steeds driester werd? Spoorde hij door zijn
voorbeeld zijn gehoorzame volgelingen niet
aan, alleen te letten op wat Rome beval?
't Was inderdaad noodzakelijk, dat er te
gen het optreden van De Broglie maatrege
len werden genomen, indien hij niet tot een
minnelijke schikking bereid bleekI
De Broglie was daartoe niet bereid Ver
zocht, om voor een commissie uit den Raad
van State te verschijnen, weigerde hij. Toen
15 Februari 1817 de Kamer van Beschuldi
ging van het Hof te Brussel besloot, den
Bisschop te verhooren, en hem dit bevel
werd beteekend, weigerde hij te komen. Hij
verdedigde zijn weigering m een publica
tie, waarin hij uiteenzette, dat een wereld
lijke rechter niet de bevoegdheid had, over
een Bisschop van de kerk te oordeelen.
Na een maand op de verschijning van den
Bisschop gewacht te hebben, werd het bevel
om voor het Ilof te komen in een bevel van
gevangenneming veranderd, een vernede
ring, die de Bisschop door zijn ongehoor
zaaanhoid inderdaad had verdiend. Maar
ook en dit moet niet over het hoofd wor
den gezien dit tijdsverloop van een
maand moest dienen, om den Hertog De
Broglie de gelegenheid te laten, orde op de
zaken in zijn bisdom te stellen en naar
Frankrijk uit te wijken. De rechter liet het
oogluikend toe, dat een man, wiens gevan
genneming hij bevolen had, het land verla
ten kon.
Eerst toen begon het proces tegen den
hertog De Broglie. En dit proces werd lang
gerekt, op hoop, dat de Bisschop zich ein
delijk aan de landswetten zou willen onder
werpen. Tevergeefs. Van Frankrijk uit zette
De Broglie zijn verzet tegen de Regeering
voort en telkens weer vermaande hij de
priesters in zijn bisdom, hun houding ten
opzichte van den Koning niet te wijzigen!
Toen kwam 9 November 1817 het vonnis,
waarbij het Hof van Assises in Zuid-Bra
bant den bisschop tot deportatie veroordeel
de. Tevens werd het bevel gegeven, dit von-
is openlijk aan te plakken.
De uitvoering van dit vonnis, het aanplak
ken vooral wekte in België groote ontstem
ming. Eén der bladen, 1' Oracle, schreef er
van, dat de Bisschop was geëxecuteerd
evenals Christus, tusschen twee misdadigers
Gelijk toch gewoonlijk was. had men met
het aanplakken van het vonnis gewacht, tot
er voor de strafvoltrekking van meerdere
eestraften een schavot was opgericht. Eerst
dan werd aan een poteau, een paal, het von
nis aangeplakt
De Bosch Kemper keurt het goed. dat men
op deze wijze is te werk gegaan. „Het zou
inderdaad een zonderlinge afwijking van de
gelijkheid van alle burgers voor de wet ge
weest zijn schrijft hij wanneer men de
van den wegens rebellie ge
r-eroordeeliing
straften bisschop op eene buitengewone wij
ze had bekend gemaakt".
Ik geloof echter, dat men niet tactvol is
opgetreden. Wilde men zich aan de wetten
des lands houden goed; maar dan had
men ook de wet moeten volgen, die voor
schreef, dat binnen drie dagen de
aanplakking aan een paal moest plaats
vinden. Men had geen maand moeten wach
ten. Men had den Bisschop, bij verstek ver
oordeeld, niet tusschen misdadigers ten toon
moeten stellen. Onnood-ige verbittering
heeft de Regeering door dit optreden ver
wekt Zelfs al wilde men den Bisschop niet
onteeren, gelijk de Belgen sinds dien steeds
hebben volgehouden er zijn geheel on-
noodig teere gevoelens gekwetst geworden.
En waar Koning Willem I zich zelf aU
de éérste in den lande heeft beschouwd, als
de man, die verantwoordelijk was voor den
gang van zaken, daar kan het niet anders,
of den Koning moest het verwijt treffen,
dat hij de weinig tactvolle en zeer onkie
sche voltrekking van het vonnis, dat over
den Bisschop van Gent geveld werd, niet
voorkomen heeft
Al even weinig kiesch is er ten opzichte
van den abt De Foere gehandelda De Foere
had in Le Spectateur Beige «wider
scheidene artikelen gepubliceerd, die den
zelfden geest ademden als het J u ge m e n t
Doctrinal, roodat de aanklacht tegen
hem luidde: „als pligtig zynde van schrif
ten uvtgegeven tc hebben, dio bokwaom zvn
het wantrouwen en oneenlgheyd, de onrust
en wanorder te verwekken onder de
burgers."
Dat de wet tegen don abt optrad, behoeft
dus niet te verwonderen. Dc Foere, kan men
zeggen, heeft zelf de maatregelen tegen hem'
uitgelokt
Maar de overheid is uitermate dom en
ontactisch tegen den weerspaunigen priester
opgetreden.
Toen hij op Zondag 9 Februari 1817 de
kerk te Brugge verliet, word hij ten aan-
schouwe van eon groote menschcnmenigte,
gearresteerd en naar de gevangenis gc-
bracht Twee dagen later werd hij naar
Brussel gevoerd, en 21 Maart daaraan vol
gende tot een gevangenisstraf van twee
jaren veroordeeld
Waarom, zoo mag en moet gevraagd wor
den, werd De Foere juist op Zondag en uit
de kerk komende gevangen genomea?
Van der Meulen schrijft in bitttflfenid:
„die slaefsche mannen, willende zich oen
hunnen meester acngennem m&eken. dier-
ven de katholvke religie hooncn aen de
deur zelfs van haeren tempel, in den per
soon van eenon van haere pristers, en in
het midden eenox menigte van volk, dat
daer^ den goddelyken dienst bygewoond
In dit geval ral wel haast ieder de ver
ontwaardiging van Van der Meulen deelen.
Zeker zal men begrijpen, dat hij zoo schreef.
De abt De Foere was in overtreding tegen
do wetten des lands, ongetwijfeld. Maar
rechtvaardigde dit het straffe, cwikiesche op-
treden der overheid tegen hem?
En dat «ie abt sinds m le Spectateur
Beige zijn pen ten dienste stelde voor de
zaak van het verzet was het niet een
mensohelijk. een natuurtyk gevolg van d«
door hem ondervonden bejegening?
(Wondt vervolgd.!
