Vraagt SI LM A en DARRAB
tapijten
DINSDAG 3 JUNI 1930
DERDE BLAD PAG. 9
II
f
Kerknieuws.
EVANG. LUTH. KERK.
_eroepen: Tc Monnikendam-De Rijp,
prop. Joh. H. Jaams te Bussum.
GEREF. GEMEENTEN,
gedankt: Voor Vlaai-dingen, A. dc Blois
Dirkslanö, .c
NED. HERV. KERK.
geroepen: Tc Nijega (H.O.N.) cand.
C. Visser te Amersfoort Te Nieuw
luinen. H. B. Spijkerboer te Gaast Te
Iroek (Fr.), X. J. van 't Hooft te Koog
Texel).
Aangenomen: Naar Willige Langerak
and. J. D. Kleijnc te Bodergraven.
Bedankt: Voor Wilnis, Moercapcllc.
Vóqdrichem, Wilsum en Hoornaar (toer.),
raqd. J. D. Kleijne te Bodegraven. Voor
Genémuiden, C. B. Holland te Delfshaven
Rotterdam).
GEREF. KERKEN.
iNhglBeroep en: Te DrieSsum, P. van dei!
forel, te Krabbendam.
BEROEPINGSWERK.
Te Amsterdam kon de vergadering- van
üO^ft Kiescollege der Ned. Hervormde Gemeente,
gisteravond zou plaats hebben tot het
len van een predikanten-drietal ter voor-
ÏÏAlenmg in de vacature-Ds. G. Mansvelt, door
i nvoltalligheid niet doorgaan.
6? Het Kiescollege zal nu tegen Maandag 16
i'r li [uni a.s. weder in vergadering worden bijeen-
erocpen.
Door de confess. „Gezamenlijke Vrienden-
ringen" werd het volgend drietal opge-
:?L 1 G. Gerritsen te Amersfoort; Ds. J. G. W
,'j, ïcedhart te Zeist; en Ds. H. W. te Winkel to
2ji reek. Zooals men ziet hebben de kiesvereeni-
751 ingpn dus niet zooals de vorige maal, toon
Si f. ,T. L. G. Gregory beroepen is een geza-
lOjneiilyken candidaat.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Ds. G. W. van Deth, overgekomen van
t-sandam, werd Zondagmiddag bevestigd als
P'frcdikant der Geref. Kerk in Hersteld Verband
Bussum. Bevestiger was Dr. .T. G. Geelker-
ii, van Amsterdam-Zuid, die tot tekst had
.and. 1 8 de woorden: „Gij zult Myne
etuigen zijn". Na gewezen te hebben op het
evoel van blijdschap en ootmoedige dank-
sirheid, dat in dit uur de Gemeente van
ongetwijfeld zou doorstroomen, wees
en hoogst ernstige predikatie op de
ritzagHjke verantwoordelijkheid, welke dc
jak, door Christus aan leeraar en Gemeente
ïiden opgelegd, n.1. Zijn getuigen te zijn
et zich brengt. Na de bevestiging zong de
IJZE) Jemeente haar nieuwen herder en leeraar toe
bede uit Lied 32: „Vader, sla hem steeds
liefde gade". Een groote schare was opge-
omen om van haar belangstelling te doen
alm lijken. Woensdagavond hoopt Ds. van Deth
21 jjn intrede te doen.
Cand. .T. Schone veld, van Warmond,
j Set. 7 Juli als predikant te Kethel
L12and, niet by de Chr. Geref. Kerk, gelijk
ltfcbusievelijk vermeld stond, maar bij de Ned.
ervormde Gemeente aldaar, nr. bevestiging
lór Ds. A. W. M. Odé, van Koudekerk
d. Rijn.
DR. ALBERT SCHWEITZER.
Blijkens een bericht in het Engelsclic blad
tuv. Life ot Faith", is de eehtgenoote van
1 Bi. Mbert Schweitzer sinds den terugkeer
ui h&ar echtgenoot naar equatoriaal Afri
niet recht gezond meer geweest.cn is zij
op den terugweg naar Europa. Mevr
finveitzer zegt, dat de doctor gezond is,
laar dat hij zeer vermoeid is.
DS. M. C. W. WEGELING.
Het Provinciaal Kerkbestuur van Zee-
nd heeft aan Ds. M. G. W. Wegel in g,
der Ned. Herv. Gemeente te 's-Hee
- Jthoek c.a., op zijn verzoek, wpgens zijne
noeming tot predikant bij de Vlaamscho
otostantsch-Evangelische Silo-kerk te'Lao
Oi?fi n (Brussel), eervol ontslag verleend, in
^nde op 6 Juli a.s. met toekenning van do
ivoegdhoid, welke art. 20 alg. regl
neriti verleent.
JUBILEA.
Ds. J. F. van Hulsteyn. Geref. predi-
iosv;: nt te Middelstum, die dezer dagen zyn zil-
l'jeren ambtsjubileum herdacht, heeft ter
ü'i 'tegenheid daarvan een gedachtenisrede
houden, tot tekst hebbende Ezech. 3 17.
amens don Iverkeraad werd hij toegesproken
or ouderling Schuringn, namens de Classis
arffum door Ds. C. J. Bos te Uithuizen, door
93$ M- R- Lammertsma te Appingedam cn dooi
lirgemeeslcr Van Anken. Keurige cadeaux
trden geoffreerd.
9S'-43
Ds. A. A. SCHOUTEN t
In cjen ouderdom van 80 jaar is te Den
'oih*. aaS overleden Ds. A. A. Schouten, emeritus
ed. Hervormd predikant
De ontslapene werd 15 Februari 1874 pre
law kant te Emorra, daarna in 1879 te Rhoon
i ia 1S92 te Wamel, waarna hij met 1 Oc-
ber 1014 emeritaat verkreeg.
De teraardebestelling zal plaats hebben
inderdag a.s. op de Begraafplaats Oud
k on Duinen.
PREDIKANTSWONINGEN.
Te B o v e n-H ardinxveld is bij een
inzameling van gelden voor den bouw der
pastorie van de Ned. Ilerv. Gemeente ruim
f 6000 bijeengebracht. Het voornemen js, do
bestaande pastorie zoo spoedig mogelijk to
sloopen en ter plaatse een nieuwe predi
kantswoning te bouwen.
KERKGEBOUWEN.
Te Heemse (O.) zal de Geref. kerk wor
den vergroot, waardoor het aantal zitplaatsen
met pl.m. 200 wordt vermeerderd. De archi
tectuur is opgedragen aan den heer B. W.
Flooij te Amersfoort.
Te Zwyndrecht heeft de Kerkvoogdij
der Ned. Hervormde Gemeente het plan op
gevat om ter herdenking van de trouw en
toewyding van hen, d;e in de dagen der
Doleantie voor veertig jaren in de Gemeente
trouw bleven aan de Hervormde Kerk, een
stille en waardige huldiging te doen plaats
grypen. Gesteund door milde handen is het
mogelijk gemaakt dezen zomer eenige ge
brandschilderde ramen te plaatsen ter gedach
tenis aan dit voorgeslacht. Voor het ééne
raam is het motief ontleend aan de intreetekst
van wijlen Ds. W. J. Lindonllo, een andere naar
aanleiding van een destijds gehouden predika
tie over „Verzamel mij de overgeschoten
brokken1'.
De eerste predikatie, nadat Ds. Knol de
kerk verliet, werd gehouden door Dr. J. Th.
de Visser, destijds predikant te Rotterdam.
Dr. J. Th. de Visser, Oud-Minister van On
derwijs, heeft zich bereid verklaard, de ge
brandschilderde ramen te komen onthullen en
over te dragen aan de Kerkvoogdij.
PREDIK ANTENCONFERENTIES.
De Geref. Predikantenconferentie in de pro
vincie Groningen is nader bepaald op 25 Juni
a.s. te Groningen. Zooals reeds werd meege
deeld, zal Ds. K. Spoelstra, van Meeden, refe-
reeren over: „De Godskennis van den pelgrim"
(Cognitio Dei viatoris) en Ds. L. ten Kate, van
Stedum, over: „Versterking van het kerkelijk
besef'.
HERDENKING.
Te W e 1 s u m (O.) heeft Ds. L. C. Spijker
boer Zondagmorgen j.l. in de godsdienst
oefening der Ned. Hen'. Gemeente het feit
herdacht, dat thans 100 jaren geléden de Ge
meente zelfstandig werd en in 't bezit kwam
van een eigen kerkgebuw. Hij zinspeelde daar
bij op de materieele moeilijkheden, welke voor
de Gemeente Welsum waren gerezen en be
treurde, dat het zelfs een kwestie was
geworden, of deze Gemeente in de toekomst
een eigen predikant zou kunnen behouden.
GODSDIENSTONDERWIJS.
Door het Classicaal Bestuur van Rotterdam
is r.a gehouden examen tot godsdienstonder
wijzer in de Ned. Herv. Kerk toegelaten de
heer M. Vroon te Barendrecht.
GEREF. WERELDBOND.
Te Wuppertal-Elberfeld wordt van 7 tof
12 Sept. a.s. de jaarvergadering gehouden
van den Geref. Wereldbond.
Op Zondag 7 Sept, wordt 's morgens in de
Geref. Kerk te Elberfeld en Baimen-Gemarke
een feestpredikatie gehouden.
's Maandags d.o.v. worden 's avonds hall-
zes ten stadhuize van Elberfeld de congres
sisten ontvangen door den Burgemeester
van Wupperlal en begroet door den Go
meenteraad, waarop toespraken volgen van
vertegenwoordigers van den Wereldbond,
van de Geref. Gemeente, te Elberfeld en van
den Ge.ref. Bond in Duitschland.
's Avonds halfnegen refereert Ds. Kltïg-
kist Hcsse.' van Elberfeld, in de kerk van
Bannen over: Drie Gereformeerde mannen
van bet Wupperdal: Gottfried Daniël Krum
macher, Herman Frcderik Kohlbrügge en
Paul Gevser.
Dinsdagmorgen 0 uur referceren na een
onderlinge bogroetingssamenkomst de Mi
nistcr van Justitie Dr. Bredt, van Berlijn,
over „Dc politieke en kerkrechtelijke toe
stand der Duitsch Evangelische Kerken" cn
Dr. Kolfhaus, van Vlotho, over: ..De tegen
woordige toestand van het theologisch de
bat in Duitschland".
's Middags 5 uur spreken Dr. I.ang, van
Halle a. d. Saaie, over: „De oekonomische
stroomingen in het Geref. Protestantisme in
Duitschland" en 's avonds halfnegen Dr.
Stolfenhoff. van Coblenz, over: „Uitingen
van het Christelijk leven in de Duitsche
Evangelische Kerken".
Woensdagvoor- en namiddag worden me
dedeelingen verstrekt inzake den toesfarid
der Geref. Kerken in Engeland, Schotland,
Frankrijk, Zwitserland. Nederland. Joego
slavië, Roemenië, Griekenland, Litauen
Italië, Oekraïne en Rusland.
's Avonds halfnegen spreken Ziwitserscho,
Enpelsche, Fransche, Hongaarsche. Neder
landsche en Duitsche afgevaardigden over
de allesomvattende beteekenis van 't Geref
Protestantisme.
Donderdagmorgen 9 uur spreekt Dr. Mül-
ler over: „Geref. theologie als beschermster
van het zuivere Evangelie". Op deze theolo
gische conferentie hopen ook Fransche,En
gelsche, Nederlandsrhe en Tsïechische af
gevaardigden te spreken, 's Middags wordt
het diaconessenhnis te Kaiserwerth bezocht
Den laatsten dag. Vrijdag, komt in be
spreking de vraag: Hoe kunnen wij op het
vasteland van Europa de belangstelling voor
den Geref. Wereldbond vermeerderen?" Ver
schillende sprekers zullen deze vraag be
lichten. Ook wordt behandeld het oqder
INGEZONDEN MEDEDEELING.
werp: „Dc medewerking van de vrouw in
den Wereldbond Dr. Keiler, van Genève,
Dr. Cramer, van Utrecht, en een Tsjechische
afgevaardigde hopen te spreken over: Stu
dentenaustausch.
Na dc sluiting der jaarvergadering wor
den 's avonds halfnegen toespraken gehou
den door Ds. Krafft, van Barmen, Dr. de
Vrijer, v-an .Amsterdam, en Ds. Szabo, van
Boedapest.
ALG. GEREF. ZUIDERZEK-COMITE.
Op verzoek deelen wé nog eens mee, dat
het adres van den penningmeester van het
Algemeen Geref. Zuiderzee-Comité in Den
Oever is: Ds. Joh. H. Rietberg, Maassluis,
gironummer 65367.
GEESTELIJKE ZORG VOOR DE
MILITAIREN
In dc „Ned. Krijgsman" schrijft een oud-
bezoeker der Militaire Tehuizen onder
den titel: „Herinneringen cn gedachten'
o.m het volgende:
„Onze garnizoenskerken beginnen te ont
waken en hun roeping te verstaan tegen
over de jonge nienschen, die tijdelijk ou
der hun hoede komen.
Zij hebben ouderlingen aangesteld, die
zich uitsluitend met de behartiging van do
geestelijke belangen der militairen bezig
houden. Het spreekt vanzelf, dat dit men
schen -moeten zijn, die cenigszins op de
hoogte moeten zijn met de militaire ze
ken en belangstelling en liefde voor de be
hoeftcn van jonge menschen hebben.
Zij houden éénmaal per maand samen
komsten met dc lidmaten (doop- en belij
dende*) van hun kerk en spreken daar met
hen, waardoor een band gelegd wordt. De
lijst van alle namen der leden van hun
kerk wordt opgelezen. En dan blijkt hoe-
velen zich opzettelijk aan het kerkelijk
toezicht onttrekken in hun diensttijd. Te
gelijk hooren de aanwezigen, wie van hun
gezindte is, en waar ze dus zich bij kun
nen aansluiten.
Zoo kan er gaan en zoo gaat er van het
ambt van militairen ouderling grootcn ze
gen uit.
Ik kan mij voorstellen, dat sommig»
lezers mij zullen toevoegen: en het instl
tuut van de veldpredikers dan?
Laten we eerlijk wezen, wat bcteekent
het contact van den veldprediker met den
militair? Eén uur in de maand een gods
dienstoefening. (Bedoeld wordt een gods
dienstige bijeenkomst) Een vluchtig be
zoek aan het hospitaal en 's avonds in de
zaal van het Militair Tehuis. Van persoon
lijke aanraking is bijna geen sprake dooi
den beperkten tijd cn het groote getal".
ZENDING OISDER DE JODEN.
De Vereeniging voor Zending onder Israël
gevestigd te Rotterdam („Elim", Tulpstraat
14), bezit in haar zendeling Ds. J. Rottenberg,
omtrent wien we onlangs van de hand van
Dr. J. van Lonkhuyzen een belangwekkende
levensschets gaven, een volijverig arbeider,
die geen middel onbeproefd laat om het Evan
gel ie van Christus onder Israël te brengen en
by de Christenen de roeping tot Zending
onder de Joden op het hart te binden en da
helangstelling en-oor te verlevendigen.
Thans stelde hij een tweetal geschriftjes
saam.
In het boekje „Zending en Jodendom
wijst Ds. Rottenberg er op, dat in elke natie
eigenlijk een Zendingsdrang leeft eu (lat in
het rabbinistische Jodendom een groot ver
langen is om proselieten te maken. Tegenover
de ontkenningen, dat het Jodendom geen pro
selieten tracht te maken, stelt Ds. Rottenberg
dn uitspraak van den rabbijn Dr. I. S. Moses,
dat „Jodendom in zyn wezen Zendingsreligie
is en wasdom, uitbreiding, universaliteit
onderstelt". Evenzoo spreken Tsraël Zangwill.
O: wald John Simon en Dr. Claude G. Montc-
fiore. Dat de Joden geen zendeling in d(
wereld zenden, is omdat zij de wereld niets te
geven hebben. En die Zendingskracht hebben
zy verloren, omdat zij den Messias verworpen
hebben. Zonder hem kunnen zij niets geeste
lijks of goddelijks doen. En om die wereld
zending weer terug te vinden, moeten zij zich
vereenigen met den Godgezalfdcn ^ezus vi
Nazareth.
In het andere geschrift, „Evangelie en J
dendom'', wijst Ds. Rottenberg er op, hoe do
laatste jaren Joodsehe intellectueel en oen ge
heel anderen blik op Jezus gekregen hebben.
Iemand als Dr. J. Klausner proclameerde
Jezus voor de gansche Joodsehe wereld als de
incarnatie van het religieus en ethisch ideaal,
terwijl Dr. S. M. Melamed zelfs gewaagd
heeft te profeteeren: „Wat de toekomstige
houding van dè Joden tegenover Jezus ook
zyn zal, de naam van Jezus zal nooit meer
een vloefc zijn. En Zyn persoonlijkheid en wat
Hij teweegbracht, zullen van nu af aan
besproken worden in de vroomste Joodsehe
kringen1'. Maar meer nog zijn er uit alle scha
keeringen van het Joodsehe volk, die in Jezus
hun eenigen Verlosser hebben gevonden. Ds
Rottenberg behandelt dan verder enkele oude
argumenten der Joden tegen het Christendom,
dat een Christen geworden Jood geen
Jood meer zyn kan, en wijst daartegenover
i.m. op het gezegde van Otto Samuel, „dat
en Jood, die een oer-christelyke Christus-or-
aring heeft, niet minder, maar meer Jood is
dan ooit te voren. Als oer-Christen is hij een
waarachtig oer-Jood, naar zijn bloed, naar
zijn ras, naar zyn geest en de Messias-geest
der profeten is in hem ontwaakt''. In het ver
volg betoogt Ds. Rottenberg, dat het Evan
gelie van Jezus Christus geen religie is iD
den Joodschen zin van geboden en verboden,
van koscher en trelf, van geoorloofd en onge
oorloofd, maar dat het leven is, een dynami
sche Godskracht, door den profeet Jesaja een
Nieuw Verbond genoemd. En hy besluit met
dezen oproep tot de Joden: „Wanneer ons ge
plaagd cn gejaagd, verscheurd en verdeeld
volk zich aan den Godgezalfden Jpfchur Ha-
nozri onderwerpt, dan zullen alle beloften
Gods aan ons volk gegeven en zyn eeuwen'
lange hoop en verwachting werkelijkheid wor
den!
Beide boekjes zijn geschreven met heilig
vuur en kennis van God en Goddelijke zaken
Er spreekt warme nationaal-Joodsehe liefde
uit en nog grooter drang ons Israël tot Jezus
Christus, den Koning der Joden, te brengen.
M e bevelen de lezing van beide geschriften
hartelijk aan. Ze zullen een nieuwen blik op do
geestelijke houding en vragen der Joden geven
en doen beseffen hoe noodig en heerlijk het is,
dat volk met het Evangelie bekend te maken.
GIFTEN EN LEGATEN.
Te Stedum ontving de Gerei. Kerk van
wijlen mevr. de. wed. H. een legaat van dui
zend gulden, vrij van successie.
Schoolnieuws.
HOOGER ONDERWIJS.
VRIJE UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
Gouden jubileum.
Het gouden jubileum der Vrye Universiteit
zal 20, 21 en 22 October te Amsterdam worden
gevierd. Directeuren hebben aan Ds. J. C
Uulhnann, Geref. predikant te Wassenaar,
opdracht gegeven tot het schrijven van ccn
gedenkboek in verband met dit jubileum.
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
De secretaris van den Senaat der Ge
meentelijke Universiteit van Amsterdam
brengt ter kennis, dat in de vergadering
van den Senaat aan liet onder het motto.
„Est Dernon in Nobis, Agitante calescimue
illo" ingekomen antwoord op een prijs
vraag, uitgeschreven door de faculteit dei
geneeskunde, de gouden eerepenniug
toegekend. Bij de opening van het naam
briefje bleek de schrijfster te zijn mej. M
J. Stiemens, medisch candidate aan de
Universiteit van Amsterdam.
In de plechtige zitting van den Senaat
die ter gelegenheid van de overdracht van
het rectoraat op Maandag 15 September
•ia za.l worden gehouden, zal aan mej
Stiemens de gouden medaille worden uitge
reikt.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT.
Dr. I. J. M. van den Berg, benoemd
vanwege de St. Radboudstichting tot byzonöer
hoogleeraar in de logica, de metaphysics, de
zielkunde en de ethica aan de Universiteit tc
Utrecht, heeft gistermiddag in de groote
gehoorzaal zijn ambt aanvaard met een reu'i
over: „Geest cn leven".
LAGER ONDERWIJS
HOOFDBENOEMINGEN
Lonneker (Glanerhrug), J. A. Velsink,
hoofd te Nieuw-Amsterdam.
En so hod (buurt Lipperkerkstraat), J.
Radeinaker, hoofd te Den Hoorn (bij Delft).
Jaarsveld (Dorp), A. C. Sehilperoort,
ond. te Oudc-Tonge. Mede op tweetal stond
J Gorter, ond. tc Rouveen.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
Glanerhrug (O.), mej. J. H. Bronsema
te Enschedé.
Enschedé (buurt Lipperkerkstraat), J.
Bottema te Tange-Alteveer (Gr.).
- Enschedé (buurt Twekkelcrveld), C. A.
de Graaf te Hydaard.
^Alphes a. d. Rijn, J. J. Vrielink te
O 1 d e n z a a 1, mej. H. Molendijk te Borne
Langerak (Z.-H.), mej. C. C. Pijl t..
Rotterdam.
Den Haag (1 Sept. te openen Hubertu?
de Wilde-school voor U.L.O., ben. hoofd H
an Oostroro te Den Bosch:. 1>. Schat te
Utrecht en R. Visser te Den Haag.
Voorburg (Julianaschool, Laan IU!
denburg 4. hoofd D. J. Minkhorst), C. Aniers
foort te F.rmelo.
Haarlem (Sept. as. te openen K "ito:
school „Rehobóth"), mej. M. Klomp tc Am
sterdam.
Pingjum, J. W'iHermans, tijd. hoofd to
Folsgarc, Aang.
"•ede voort, gem. Aaltcn (Herv
School), II. F. R. Letscli te Den Haag.
Zutphen (te openen School), mej. M. v
Ze-ben te Tor Apel. Aang.
Den Haag (Kon. Wilh. school, hoofd A
Oosterwijk) II. Aarts te Delft. Voor tijdelijk
Leeuwarden (hoofd O. L. Veerman),
P. Dillingh te Hallum.
Dnkkum, J. Rosier te Groningen
Hilversum, mej. T. Rothuizen te 's-Iïee-
renloo (Ernielo).
SCHOOLGEBOUWEN
Te De Werken en Sleeuw ijk heeft
de Raad besloten medewerking te \erle;
nen tot den bouw van e,-n meuwe bijz n
dere school voor uitgebreid lager ou rir.dj.-
in die geme«?nie, waarvan de kosicu zijn
begroot op f 20.000.
LICHAMELIJKE OPVOEDING
Als uitgave van het Jan Luilingvfonds
(publicatie- en studiefonds van de Vereen,
van Leeraren cn Onderwijzers in dc Licha
melijke Opvoeding in Nederland) is \- rscbc-
het geschrift: „Een beter standpunt in
zake de lichamelijke Opvoeding m de La
gere School" door J. M. .1. Korpershoek,
waarin de schrijver een critischo beschou
wing levert van het geschrift van Prof. Dr.
J. Waterink: „Onze houding tegenover het
vak Lichamelijke Opvoeding op dc Lagere
School", Deze critische beschouwing wórdt
besloten met een 11-tal conclusies, waarin
do gesystematiseerde lichamelijke opvoeding
om verschillende redenen als wenscholqk
oorgestcld wordt.
EXAMENS.
PROMOTIES.
RUks universiteit te Leider.. c-,0pro-
ACADEMISCHE EXAMENS
Radio Nieuws.
Hr.izi
Predik
Ig. a.JO—9 LI*
islek. <i ïlldselr
i Yaz Pis-: Koer.-Ji
10 Pcrsbcr. Daarna
EEN UITSTERVENDE DIERSOORT.
Leiden: id. E:
Indologie
'lns te Dc
-skunde: doi
id-ex., de heor W. F. H.
x.. de heoren J. Welters
vh.Jnae» t* onjcitv.jfetd s-l-p-n i<:
'tTiieerd zij" dat" ze'irs°ïïi 'dien ziï°op ondrV'knïi-
Jlsrc wijzt worden bediend, volstrekt «enn of
Jong te Oude
RU ksun t
elaagd: Godgi
EXAMENS-MACHINIST
Den Hssf. 2 Juni. Gesl. voor dip!. C. do
heoren M. Vreoken. Aalsmeer: J. K. van Keuten.
Rotterdam; theorcthtsch gedeelte van diploma
C. dc keer G. C. Meerburg, Den Haag.
DE BLAUWE WEEK
Zooals vorige jaren wordt ook-
thans weer de week tusschen
Hemelvaartsdag cn Pinkste
ren door de verschillende
Vcrecnigingen voor Drankbe
st lijding benut voor bijzon
dere propaganda. Hierboven
ccn affiche voor de groote
nationale betooging voor
Plaatselijke Keuze, die Sen
Pinksterdag te Amersfoort
gehouden word'.
i OOR HONDERD JAAR
DOOR S. VAN WOUDEN
~-r- (12
Vervolgens richtte de Bisschop zich tot
Roomsch-geloovigen, die in aanraking
ïcjcn kunnen komen mot do klaarblijke-
i door hem zoo zce-r gevreesde on ge-
yjjf te? Protestanten.
.Wij verbieden aen allo onze dioce-
aerien van tegenwoordig to zyn in de
i iredikaliën of ceremoniën der protestant
che godsdiensten, op wat voorwendsel het
mogen wezen, in wat plaets zy zou-
mogen geschieden, op straffen die
dc heylige kcrkregels uytgednikt
Den Allerhoogsten, die de herten
'oorgrond. is ons getuygen dat wij niets
y'H ïèerder ter lierte hebben dan de heylig-
nacking van uwen zielen, die met zon
Voeten prys afgekocht zvn (1 Cor. 6. 20)
-God gave. dat gy alle, gehoorzaem aen on-
e wacrschomving, volgde den rand wel-
ten eenen dor grootste en heiligste bis-
clioppen der eerste kerk gaf aen dc ge-
oovigen van Smyme: „Volgt alle den
-jüi 5tóchop, gelijk J. C. zyn en hemolschcn
Vader gevolgd heeft, en dat er niemand
i tonder zynen raed iets doe. in al dat dc
ierk betreft (S. Jgn. ad Smyr.)"
'icaris-generaal van het aartsbisdom
chblaji volgde het voorbeeld van den her-
'Jife de Broglie. Om aan de „katholyke kerk
Iren staet en vrydommen te verzekeren"
Val hij: de nieuwe constitutie mag door
tl eenen katholyk aongenomen worden!
isschop van Doornik smeekte in zijn
[derlijke onderwijzing, die ik gedeeltelijk
er aanhaal, wel toe te zien, wat de gevol
gen voor België zouden zijn, indien het land
de Grondwet goedkeurde.
O Belgen, gy zoud, in den plegtig-
sten akt dien eene natie kan raaeken,
kunnen goedkeuren de scliolen die de do
ling zullen verspreyden in het midden
van uwe steden cn dorpen, en alle de
soorten van verleydingen die zullen in het
werk gesteld worden om den dierbaeren
pand van het geloof te 'bederven. O agt-
baere borgers! gedenkt uwe voorouders,
opent de historie en zie dc sakrificien die
zij geduerende verscheide ecuwen gedaen
hebben, om uw erfdeel te bevryden van
die zelve gevaerenDen art. 196 heeft
dc onrust tot op het hoogste gebragt; men
zegt dacr: Den koning waekt op dat alle
dr godsdiensten zich houden in de ge-
hoorzaemheyd, die zy aen de wetten van
den stact schuldig zyn. Dus den kat.holy-
ken godsdienst, ingesteld door Jesus-Chris-
tiis zelfdie goddelyke religie zou on
derworpen zyn acn de wetten der mogend
heden van deze aerde!het is zyn ge
zag te niet doen, liet is de kerk vernieti
gen, en van liet werk van God eene men-
srhelyke instelling maeken
Wat de gevolgen waren, móésten zijn van
het optreden der Bisschoppen?
„Ieder zoo schrijft. Mr. de Bosch Kern-
per die maar cenigszins bekend is met
den volgzamen geest, die eene aan priester
gezag onderworpen bevolking beheerscht,
moest overtuigd worden van den nadeeli-
gen indruk, dien zoodanig stellig verbod,
om voor de Grondwet te steramen, moest
brengen".
De Regeering trachtte dien nadaeligen in
druk weg te nemen; ze verbood de versprei
ding van de Instructie van den Gentschen
Risschop, omdat naar haar zeggen de Bis
schoppen zonder toestemming van de Re
geering dergelijke publicaties niet in het
licht mochten geven. Zelfs werd op een druk
kcrij in Namen een soortgelijk herderlijk
rondschrijven van den Bisschop van Namen
In beslag genomen!
Maar dit verbod en deze inbeslagname
waren olie in 't vuur. Tevergeefs steldo de
Regeering in uitvoerige circulaires in het
licht, dat dc „gelijke bescherming der gods
diensten" voortvloeide uit de Acht Artike
len van Londende Bisschoppen haddon
aanneming verboden en hnt volk en de No
tabelen gehoorzaamden!
De dag van de stemming, 14 Augustus
1813, kwam.
Van do 1573 opgeroepenen bleven niet
minder dan 250 eenvoudig weg! Van de op-
gekomenen stemden slechts 327 vóór: de
rest, niet minder dan 796, keurden het Ont
werp af! Echter waren er bij deze tegen
stemmers 12G, die uitdrukkelijk verklaar
den, dat hun ste.m-tégen alleen betrekking
had op de artikelen nopens den ecrediensL
Even meende de geestelijkheid, dat ze den
strijd gewonnen had. Maar tot haar schrik
verklaarde de Regeering, dat ze de 126 te
genstemmers voegde bij de 527 Notabelen,
die vóór hadden gestemd- Die eersten toch
waren misleid! Opzettelijk was de waar
heid, de werkelijke bedoeling zoowel als dc
noodzakelijkheid van de aangevochten ar
tikelen, verduisterd geworden!
527 126 653 voorstemmers!
796 12C 1 670 tegenstemmers!
Zelfs met deze berekening had de Grond
wet evenwol nog geen voldoende meerder
heid!
Maar de Regeering wist raad: de 250
thuisgehlevenen, zoo oordeelde ze, hadden
door hun afwezigheid het bewijs geleverd
dat ze met het voorgestelde Ontwerp ge
noeeon namen. En dus. rekende ze in haar
desbetreffende publicatie het land voor:
633 250 ""903 vóórstenuners waren er ge-
Men heeft deze wijze van berekening zeer
gekunsteld genoemd. Een oordeel, waarmee
wij instemmen. Maar tegelijk ook moei
worden medegedeeld, dat de Regocring, en
ook inzonderheid Koning Willem I niet
anders kon doen dan de Grondwet aango
nomen verklaren. Dit wordt zelfs door den
Belg De Gerlache anders geen vriend
van den Koning erkend. Dc stemming
der Notabelen was door 't woelen der gees
telijkheid onzuiver gemaakt. Zeer velen in
België, inzonderheid de liberalen, schaar
den zich aan den kant der Regecring, ter
wijl het onder hen niet aan afkeuringen
aan het adres der Roomsch-Kathliekc lei
ders ontbrak.
De geschiedenis vermeldt, dat kort daar
op met groote geestdrift ook in het Zui
den! de verjaardag \an den Koning werd
gevierd. F.n het Belgische volk juichte de
Proclamatie toe. waarbij de Grondwet aan
genomen werd verklaard!
Evenwel de Roomsche geestelijkheid,
hoewel geslagen, toonde zich allerminst \»r
slagen.
Onmiddellijk na de uitvaardiging dor
Grondwet schrijft Groen in zijn Hand
boek oordeel der Bisschoppen (Jugemcnl
doctrinal, is leerstellig oordeel); een groote
misdaad is de eed op een Constitutie, welk.»
waarheid en leugen gelijkelijk beschermt;
de belangen der Roomsche Kerk aan Pro-
testantscho ambtenaren cn geestelijke za
ken ook aan leeken toevertouwt; aan hef
Gouvernement de bevoegdheid geeft om dc
Godsdienstoefening te beletten, wanneer zij
(door de boosheid van de vijanden der
Kerk) de openbare orde zou kunnen storen
onvoorwaardelijke onderwerping van dc
vijanden van de Kerk aan de wetten in
den Staat, dat is, aan de wereldlijke magt.
aan haar willekeur en luimen, verlangt; 't
openbaar onderwijs regelen laat door een
Souvercin, die de Roomsche Godsdienst niet
belijdt, en de anti-Catholijke en onbillijke
verordeningen van het Fransche burgerlijk
en lijfstraffelijk regt, tijdelijk althans, in
stand houdt.
Als ik nog mededeel, dat de Paus, bij
Breve van 1 Mei 1816, deze uitspraak, dit
leerstellig oordeel, bevestigde, zal het wel
duidelijk zijn, dat de Kerk in dit stadium
van dpn strijd niet aan toegeven dacht ln
tegendeel, ze zette zich schrap tégen de
Regeering. tégen den Koning!
Men heeft %an Belgisch Roomsch K;
lieke zijde het geval-Cambeilam naai
ren gebia- ht. om daardoor den tegen?
der geestelijkheid als gewettigd cu r
zakelijk te verdedigen.
Deze zaak. tot zijn werkelijke propo
tenig gebracht, is betrekkelijk heel
voudig F.n de ontevredenheid, .la*
gië aan den dag kwam, i> met nlic- u
wettige!, maar zelfs ook kun-tm
noemen. I»e Regeering van honing \V
I treft in dezen geen blaam, nl had f
sehien oen weinig meer hoffelijk k«u
optreden.
uimherlani was een hoog Roomsch
lelijke. Toen deze zich op het eind van
ui Zuid-Nederland vertoonde, werd !.ij
alle bewijzen van eerbied, aan zijn hoog
staat verschuldigd, ontvangen. Te me
werd hij gevierd, omdat luj mededeel
door den Paus te zijn gemachtigd, als Pm
selijk Internuntius ln België op t.- n-cl. r
Maar dit zeogen bewéés Clnmherlai
niét. HIJ bezat dienaangaande g.-.-n p
pieren. In ieder geval, hij toonde-deze p:
pieren niet, zooals het zijn plicht was g
istt
In 't ee-st liet de Regeering Ciamberlani
ongemoeid. Doch in ho' begüi vzn ïsii
bleek, dat do „Inlt
Ned
Regeering indrong, wat nati
iemand, die een vreemdeling w
worden geduld. Hij werd daari
zich niet langer in do Ncdcrlf
houden, aan welk verzoek cv
gevolg werd
5 door een gendarme
i nog dcuzelfdcn dag I
iden op t«
uwe! geen
enl hij 10
Indien Van dei
CWordl vervolgdJ
