ENCI CEMENT
UITSLAG mu
AAEMllSTiPDIM^iü
Bouwcredieien en Hypotheken
jfs& TINEISOID
Qe Taal der Steenen
SCHILDERWERK
Laan van Meerdervoort
BOUWBLAD No. 49, PAG. 2
PORTIEKWONINGEN
I' E kO P aan de i oestdijksche Kcde te Den Haag,
een COMPI.EX onder architectuur gebouwde PORTIEK
WONINGEN. Prima bouw en afwerking.
Inlichtingen op het werk en
Zuiderparulaan 192, Den Haag, Telefoon 30460.
MAANDAG 5 MEI 1930
tn ip
S?f::'E'gll7RSïïl!Sflll!lM^
COMPOHOUT IN BLADEN
6.3 mM. 1.20 KI. x 2 tot 5.50 M.
IDEALE PLAFONDPLAAT
»alt niet door trekt niet (25 Jarige ervaring).
Voor bet.mmoringen ven olken aard.
DEGELIJK GOEDKOOP.
WASSÉU5 - Botersloot 119, Tdam
RUIME VOORRAAD -- Vi UGÓE LEVERING. T L. 10180.
AMSlFAAëWIi
MUliSTIPMSiü
laken
jorendeen w.
org-KruIsWoi
BerpHclirnhoek); jPOTnHRH
Bind nr.. 128 van 1928 is ad f 0.20 verkrijgb. r
bot lokaal van het Fruv. Bestuur; het bes
ligt na 22 April ter lezing ln het lokuul van
Frov. Beet. te Den Haag en Is to bekomen lef
i bij de bockhnndelaarsflr
betaling der kosten
Gebr. van Cleef te I
echenkomst ln de vc
>co op Woei
DONDERDAG 8 MEI.
EDAM. Het Gem.«Bestuur: het uitbagger
der haven te Volendam.
MIDDELBURG. Het. Dag. Bestuur van den
Folder Walcheren, in het Polderhuls, Abdij te
Middelburg de Uitvoering van werken aan d(
zeeweringen aan de Zuid- en Westwaterlng (bi
atek S).
VRIJDAG 9 MEI.
HAARLEM. Do Rljkswatorst. In het bureel
van den hoofdlng.-dh Zljlweg 24 te Haarlem;
bestek no. 172: bet uitbreiden van de verdedi
ging van den onderzeeschen oever vó6r de Hel-
dersche zeewering, tuBschen de OoatbattorlJ
het Noordduinshoofd. raming f 830.000; het b
stek ligt na 25 April ter lezing aan het Dc
van Waterstaat en aan de bureelen van di
hoofding.-dlr. te Haarlem den arr.-lng. te Al
maar, Kennemerstraatweg 75, en bij den tech
ambtenaar F. B. Zeilstra, te Den Helder. Bl
tenhaven 24. en ls te bekomen tegen betalii
dor kosten bij de Alg. Landsdrukkerij te Di
Haag en door tusschenkömst Van de kantor,
der posterijen ter plaatse: lnl. zijn te bekom,
bij don arr.-lng. en den techn.-ambtenae
voorn.; de etaat van lnl. ligt op 1 Mei ter 1;
zago bij den techn.-anibtenaar voorn.
t BATERDAG 10 MEL
8TAVENISSB, 10.30 vm. Het bestuur van h
"lap Stavenisse, ln Hotel „Van Dalen"
- - o. 80: het bouw»
Zuidhi
■teven!
bestek
luis door d
bijbehoi
rU.:r
idljlc i
MAANDAG 12 MEI.
HAARLEM. ll.SO sm. Het Gem.best.: hel bou
wen van twee urinoirs te I-Iaarlem; bestek en
voorw. inet teek. liggen ter insage ter gem.-
secretarlo. 7o afd. en zijn aldaar ad f2.50 ver-
krijgb. op alle werkdagen vau ÈfiB'
- t 1
dag tot 1 uur).
HAARLEM. 11.80 s
1):
i. Het C
ichool
ii.beat 1
(perc
Wllgenstraal
a glas- en ve:
1 bedoelde e
gymnaatlcklokaal aan
(perc. 2): het verrichten
ken ten beh. van do ln
LEIDEN, 10 e
ïu een der lokalen viin het schoolgebouw eau
de Hooglnndsche Kerkgracht te Lelden: het uit
breiden ven het schoolgebouw aan de Hoogland-
ache Kerkgracht te Lelden met een gymnastiek
lokaal, 3 leslokalen en een concWgowonlng
volgens bestek S. H. K.; aanw. en lnl. volgens
bestek: bestek met 2 teek. ad f5. fr. p. p. f5.30,
verkrljgb. bij voorn, arch.; aanw. en InL vol
gens bestek.
Vis, HooftHtrai
Jhr. G. J. -
breldlng i
alda»
;ek. ad f«.50
gelcg»
•Uk iI
bouwkundige.
UTRECHT.
Kerkvoogden der Ned
ln het Dienstgebouw
aann.): hel
De arch. Jan Dullaart, Ja-
dering van de fundeering; bestek a.
f25. verkrljgb. ten kantore van voori
UTRECHT. 14 uur. De Dir. der N
Hoofdadmlnlntraticgobouw III to U
inde van het station Bedum;
rerkrljgb. bij den Ingonleur v
WOENSDAG 14 MEI.
VÏANEN, 12 sm. Dijkgraaf en Hoogheemraden
van hot Hoogheemraadschap do Vljfheerehlon-
den. In het hotel Hartman te Vlanen: lo. het
onderhouden tot 1 Mei 1931 van do Dijkhuizen
te Vlanen en Amclde, de magazijnen, pellhok-
"en hor;
ken enz., den waterkeei
:rlge dijlcm
>rder Llngodljk e
-nga de
ln de kade
fljk"
dijk en
en Noorder Llngedljk,
len; 2o. het vlerkanten en onder behoor-
■oflel brengen van den Noordor Llngedljk
en de palen 30 b0 M. en 33 150 M..
met het aanhalen
komende rij- en loopstoe-
het beloop onder
pen en hot boetoi
waterlijn met stortbazalt bij paal 26
ia aanwijzing. In één perceel; 3o. het leve-
1 vorvoeren van ongeveer 1700 M.3 grind
den Zuliler Lekdijk on Noorder Llngedljk,
Den Ilaag. gedurende 1930.
Parkstraat 2, Den Haag-
_nlge Rijksgebouwen\o
VRIJDAG 16 MEL
drie scholen
ZATERDAG 17 MEI.
ireldlng va
Voordljksh'
UITSLAG AANBESTEDINGEN
UTRECHT. De Directeur van Gem. Werken:
iet maken en leveren van meubelen voor de
ipenbare School aan de Waterstraat. M. J.
ïraansina te Jousma f 4895.
VLAARDINGER-AMBACHT. Het Gem.best.:
en, straatkolken enz. Laagste inschr. Trssii
n Le Comte te Sommelsdljk f 32.915.
VLAARDINGEN. Het Bouwk. Bur. A. Maarle-
'öld! et sloopen van het pand Maasslulsschedl^k
VOORBURG,
bouw van een garage met bo-
J. v. d. Voort. Laagste in;
f 12.355. Gegund.
WILLEMSOORD. De li
ichr. J. B. Gee
Leljdesdorff t
l f 1.02. J. Sllkke
i Helder f 2716.
b. deelt
sche Baconfabrlekei.
te Den Heldor b
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
Vertegenwoordigers voor A Ml IVO 8 Pm AELBRECHTSKADE 147b
ROTTERDAM en OMSTREKEN: H- IVIUTO 01 l»0. TELEFOON 30404-30233
DElfTSCtlESTillAI 12b - ROÏÏESDAM
TELEFOON 00650 EN 00051
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN
AMSTERDAM. De Dir. van P.
van een houten school aan do
Laagste Insch. H. J. Anneveld f
AMSTERDAM. De Dir. van P.
van eon houten school aan do J
Laagste Inschr. H. J. Anneveld
YV.: het bouwen
Middeliestraat.
1.B45.
YV.: het bouwen
v. Galenstraat.
f 26.495.
f 19.800; glas- en verfwerk fa. Kramer. Hengelo,
f1650.
HENGELO. De arch. L. Bos: het buitenschil
derwerk van een cafó, Bornschestraat 181, en een
boefdeHJ, Bornschestraat 341. Laagste Inschr.
Hofsté te Borne f 566.
AMSTERDAM. Het Gem.best.: het verbreeden
van twee gedeelten Jaagrpad Schinkel. Laagste
inschr. Jor. v. Herp cn Co. f41.731.
ALMELO. Het Gem.best.: de bouw van een
school aan de Aeaciastraat. Laagste Inschr.:
bouwwerk D. H. v. Steenbergen en W. Kolker
te Almelo f 34.246: glas-, verf- on behangwerk
fa. Hammink en NIJuls te Almelo f 2852.
HILVERSUM. De arch. J. H. Slot, voor rek. van
de fa. L. v. d. Brink: het bouwen van een garage
enz. aan de Spoorstraat. Laagste insohr.: Meijer
en v. Alphen, Hilversum, f28.320; centrale ver
warming v. d. Smit. Hilversum, f 2473.
HAARLEM. De arch. A de Maaker, namens dc
Vereen. „Rehoboth": perc. 1: het bouwen van
een schoolgebouw voor vöorb. 1. o. op een ter
rein aan de Patrlmonlustraat te Haarlem; perc
ALFEN AAN DEN RIJN. De arch. P. D. Stuur
man. te Waddlnxvoen. namens do N.V. Motoren-
fabriek „De Industrie" vh. de fa. Joh. Boot: het
maken van den onderbouw voor een te bouwen
fabriekspand op de gereedliggende paalfundee-
rlng en het optrekken vau den bovenbouw, met
uitzondering van de IJzerconstructles. Laagsto
Inschr. J. P.elm te Waddlnxveen f 57.476.
2: het verrichten van glas- en verfwerken ten
behoeve van dien bouw. Laagste Inschr.: 1. H. J.
de Vries, aldaar, f 23.750; 2. P. H. v. d. Bos eb
Zn., Heemstede, f 1270.
HELLENDOORN. Het Gem.best: het bouwen
van een ambtswoning voor den burgemeester
aan de Ninaberlaan to Nljverdal. Laagste Inschr.:
metsel- en timmerwerk Stobbelaar en Kemper.
Hellendoorn. f 11.490; lood-, zink- en mastiekw.
H. Schuurman. Hellendoorn, f 773; glas-, verf- en
behangwerk A Schopper. Holten, f 1019; electr
installatie j. H. Nanning. Nljverdal, f 348.
KAMPEN. Het Gem.best.: het beplanten met
mens A. de Lancre: het bouwen van een woon
huis aan den Buitendijk op de Bultenkoedood.
Laagste Inschr. C. Valk. 's-Gravendeel, f 3785
BOSKOOP. Het Gem.best.: bestek no. 19: het
tegeltrottoirs in de Nieuwstraat. Laagste Inschr.
A Schouls te Rotterdam f 2295.
DORDRECHT. Hot Bur. der Gem.werken: het
bouwen van een rijwielbergplaats ten dienste
Van het Gast- of Ziekenhuis aan de Bankastraat.
Laagste inschr. Gobrs. Mlon aldaar f 1245.
blézen van een ged. der zéevlakte. Laagste In
schrijvers: perc. 1 en 2 Chr. Beems f 285 per
H.A, perc. 3 en 4 Jac. Mulder f 297 per H_A
KAMPEN. Het Gem.best.: het Inwendig ver
ven van d ewonlng dor Gasfabriek (Buitchkade
7). LaRgste Inschr. G. J. Remmer en J. Bres.
f283.40.
DORDRECHT. De arch. Bakker en v. HerwlJ-
ncn: het bouwen van een werk- en bergplaats
voor de N.V. Dorarechtsche Autogarage. Laagste
LOCHEM. (Onderh.): het verbouwen van het
woon- en winkelhuls van de fa. J. v. YVilgenhof
Laagste Inschr.: metselwerk G. Hofmeijer f2640;
timmerwerk Gebr. Asslnk f3487; smidswerk J
Inschr. K. Groeneveld f 27.311.
DEVENTER. De arch. J. D. Postma, namens
de Dir. der N.V. Bataafsche Import-MIJ., te Den
Haag: hot uitbreiden van kantoren, garage mot
werklokalen, tankfundatie en afscheiding voor
G. v. Mamcren f88: loodgleterswerk H. J. Hls-
tand f275; verfwerk fa. v. d. Heijden f 335. Al
len aldaar.
LONNEKER. De arch. C. WIJma Jr.: het Hou-
wen van een landbouwachuur met stallen, hok
het depot Zwolle op een terrein gelegen nabij
de Achtergracht te Zwolle. Langste Inschr. A.
Tibbon C2n. te Dedemsvaart f 33.387.
ENSCHEDE. De arch. G. S. Feersma—Hoek
stra: a. het bouwen van een dubbel woonhuis a,
de Boekwolstraat; b. het glas-, schilder- en be
hangwerk. Laagste Inschr.: a. Scholten te Los
ser f 11.980; b. De Oldc en Zn., aldaar, f 1340.
ENSCHEDE. De arch. C. Wljna Jr.. te Lonne-
ken. enz. a.n den Broekheurnerweg. Laagste in
schr. Ferwick en Krol, Enschedé, r 2680. Gegund
OLDENZAAL. Hot Gem.best.; het leggen Van
1700 M. rioolbuizen; het leggen van 3200 M.3 kel
en kllnkorbestratlng met bljk. werken. Laagste
inschr. j. H. Albers, Enschedé, f 49.574.
PHILIPPINE. Het Gem.best.: Het Gem.bestt
het vernieuwen van de trottoirs ln de Gentsche-
straat Laagste inschr. A J. Roeglers, aldaar,
ker: het bouwen van een pakhuis met boven
woning aan de Drionerstrnat, hoek Lajidstraat;
b. het glas- en schilderwerkt. Laagste Inschr.: a.
J. B. ten Oever. Oldenzaal. f 6289; b. v. d. Zwaan,
aldaar, f483.
f2757.
POELDIJK. De bouk van G5 arbeldershulzen
voor de YVonlingboüwvereeh. „Een. gezindheid".
Laagste Inschr. H. A M. Staats. Lelden, f 237,936
GOUDA (Onderh.). De arch. D. Stuurman: het
bijbouwen van een kantoorgebouw, voor rok
van de Land- en Tulnhouwbank. Laagste Inschr
fa. v. d. KulJ en Kasbergen, Morqdreoht, f 7871
GOUDA. Het Gem.best.: de rloleerlng van Kort
Haarlem. Laagste Inschr. W. Bakker f 161.000.
RIJS8EN. De arch. B. YV. PloolJ te Amersfoort,
namens den Raad der Gercf. Kerk: het bouwen
van een kerkgebouw. Laagste Inschr.: bouwwerk
Roelofs, Haan en Markvoort aldaar, f 21.660.
gegund: loodgleterswerk E. Bouwmeester, al
daar. M^95; schilderwerk F. J. ten Berge, al-
HENGELO. De arch. JanssenSchrnkamp: het
bouwen van een woonhruls aan den Stationsweg
te Delden. Laagste lnscb. B. Molenvold, Hengelo,
SLIEDRECHT. Het Gem.best.: het leggen van
watetrlelding- en gasbuizen op de uitbreiding
Duurzaam - Concurrcerend
SCHUURMAN S C00RS
DIJKSTRAAT 114. R'dnm. TEL 10411
;enlge bijkomende werken.
de. douaneloods met bljbehoorende wérkt i
Z.W.: het lei
telloi
en over do kcersjuls
voor do BchVitslülzoh,
van dn Indijking en tlroogr
rlngornieori raming 1 85.000.
m'fiteréh "i
v'an dboe,\v
•s-GRAVENHAGB, 11 i
De
r -Oer
do S.«,
Hippoll tunhooverkooj
1 bljk. werke
der Zu
en Houg. bes'
i waterleiding
hen do iteuke:
daarin golcg«
lukesdljk,
t 160,000.
DONDERDAG 22 MEI.
•s-GRAVBNHAGE. 11 sm. De Rijkswaterstaat,
arm het gebouw van hot Dop. v. Waterstaat t'
Don Hang, bestek no. 177: hot aanleggen van
•en tegelrljwlelpsd, met bljk. werken, langs den
Rijksweg van Dolft naaf Oversehle, onder de
gom, Delft; raming f 9000
Moot Eikenhout
Een goed adres:
Jac. P.v.d.Berg's
FIJNHOUTHANDEL
I Ridderstraat 9-15
Weenagileln 8
ROTTERDAM
Telef. 41490-43675
BILLIJKE VOORWAARDEN.
Te bevragen DUSSEL Zonen, Bazar-
straat 27, Telefoon 15154, Den Haag:.
Ook U kunt wonen aan de
te DEN HAAG. Architect Ir. D.
ROOSENBURG ontwierp voor ons de
KAPITALE HEERENHUIZEN
aan de Laan van Meerdervoort No. 730—782
met vrije voortuinen, een uitzondering iö
deze omgeving.
Inlichtingen bij H. J. WEIMAR Jr.
MAGNOLIASTRAAT 50, Den Haag, Tel. 38362
iy
M
mdm. PA^BÊDEk&ING
Tiuriwn voora iedere helling
i sjmjuju-cemént dakbedekking
VC OP platte daken en terrassen
.ERBOLINE" EEN BIJ UITSTEK ROEST WEREND
MIDDEL VOORKOMT AANTASTING VAN BETON DOOR WJMUSZUUR
MONSTERS. PRIJSOPOAVE.KOSTELOOZE BEGROOTING
n,V„E 19. O" ADM'RAllTE'TSKMH: 80b rotterdam
BEES&S^rZSQBai DIRECTEUR J.CJ.VAN'T HOFr F
TELEFOON 503A3
i ln Glessendam en Neder-Hnrdinxveld. Laag-
ca. 3.C K.M. grondkabel In den Sliedrechtschen
Dijk. Laagste lnechr. v. Mourik en Kok te Groot
Ammers f 2995.
STEENW1JK. De arch. Bd. Havean: a. het
bouwen van een autogarage met bovenwoning
aan de Noordwalstraat; b. de IJzeren overkap
ping van de garage; c. het glus-, verf- en be-
hangwerk. Laagste inschr.: a. H. de Lange,
Steen Wijkef wold. f 13.296; c. H. Ras te Steen-
wijk en H. v. Olst te Feperga. lder f 943.
SLIEDRECHT. Het Gem.best: het leggen van
ca. 5 K.M. gegoten Ijzeren buizen, mqt bljlc.
-|uae Sas- 11
inschr. J. Bi
SLIEDRECHT. Het G
dubbelen meterput
aterbedrljven. Laagste
i Sliedrecht f 1490.
Slièdrecht, f 11.715.
n.beet.: hét bouwen va:
ui behoeve van de Wa
Laagste lnachr. B. Hofman F.Gzr
s benoodigde dlenst-
o insenr. E. Kramer te 811e-
Gazelle-rijwielen.
Het grootste kantoorgebouw van Londen
Aan d<ï Millbank, de kadé welke van het
parlement naai- Lambeth-brug voeii, i
het vorige jaar het gebouw van de imperial
Chemical Industries Ltd. geopend, een
grootste handelsgebouwen van Londen,
gen verdiepingen hoog boven den grond, en
met ver over de tweehonderd vensters in
front.
Dit imposante kantoorpaleis zal oven-
wel een bescheidener figuür maken, wan
neer liet over een jaar dé vergelijking zal
moeten doorstaan met het naburige Thames
House, waarvan het stalen geraamte thans
zijn voltooiing nadert
Het Thames House zal het grootste kan
toorgebouw worden buiten de Vereonigde
Staten. Een parlementswet bepaalt de maxi
mumhoogte voor 'n bouwwerk te Londen
(met uitzondering van kerktorens) op S0
voet, aan welk maximum nog twee dakver
diepingen mogen worden toegevoegd, er
ze stad kan dus haar behoefte aan moderne
kantoorruimte niet bevredigen volgens het
meer economische stelsel, dat Liverpool en
Manchester aanwenden, en dat in de aller
laatste jaren ook in enkele continentale, spe
ciaal Duitsche steden toegepast wordt. Dit
stelsel bestaat hierin, dat door opeenstape
ling van een zoo groot mogelijk aantal ver
diepingen (het Witte Huis te Rotterdam
wat tot in den aanvang dezer eeuw het hoog
ste handelsgebouw van het Vastoland) het
gebouw zoo winstgevend mogelijk gemaakt
wordt, daar de prijs van de grond dan over
een groot aantal etages verdeeld wordt, ter
wijl afgezien daarvan de bouwkosten van
twee huizen van vijf verdiepingen hooger
zijn dan die van één overigens gelijkwaar
dig huis van tien verdiepingen.
Opdat een Londensch kantoorgebouw, le
zen wij in de Maasbode, een ruimte zal bie
den, welke eenigzins te vergelijken is met
SOEST. Arch. W.
oüwen vah vijf woc
laarn. Laagste lnsclir. R. Nijborg t
iienlngen langs et Merwedekanaal ln de
Zuid-Holland, met Zijtak langs de Llnge
1025 M. Laagste ln-
'af 1127 M.
tot In de MerWede. 0
schrijver J. W. Verheul te Rot
door B. v. BRUCKEN FOCK.
I BUGESNGEHOOR^Ii'54
Hoewel een architect hier te lande uiter
aard meer in aanraking komt met baksteen
dan met natuursteen, wordt deze laatste
hier toch ook nogal eens gebruikt voor
plinten, dorpels, stoepsteenen, trottoirban
den enz. Vooral de hardsteen vindt hier
voor veelvuldig toepassing.
Nu zal het menigeen hebben getroffen,
dat er in natuursteen vaak zulke eigenaar
dige figuurtjes voorkomen, en velen zullen
zioh wel eens hebben afgevraagd, wat, die
toch zouden zijn. Hoewel oen deel der le
zers, lezen wij in Vademecum,
woord op deze vraag wel zal weten, zijn wij
overtuigd, dat een nog grooter deel hei
antwoord zal schuldig blijven, en daarom
is het wellicht niet ondienstig eens een en
ander ovor die geheimzinnige figuurtjes en
hun herkomst mede te deelen.
Laten wij eerst de vraag beschouwen:
Wat zijn eigenlijk die steenen met figuur
tjes? En dan luidt het antwoord: opgehe
ven zeebodems.
Ja lezer, die steenen, die, zooals ge weet,
zijü gehakt uit de hooge bergrotsen, maak
ten eens deel uit van den bodem eeher zee.
Als ge twijfelt, lees er dan het geologie-
boekje van dén bekenden natuurvorscher
Heimans eens op Da waar ge zult vinden
op biz. 46: „Wie voor zoo'n bergwand met
gelaagde structuur staat, kan er zeker van
zijn, dat het bergprofiel de doorsnede vormt
van voormalige zeebodems, die eens, al zijn
het nu hooge bergen, diep onder het zee
niveau lagen".
Om met ons landje te beginnen: waar nu
de (gedeeltelijk afgegraven) Si Pietersberg
zich verheft, bruisten eenmaal de golven.
Gij gelooft het niet? De in den berg aange
troffen oesterbanken vormen het onom-
stootelijk bewijs. Er is een tijd geweest, dat
de zee zelfs het geheele 0o9ten van ons
land bedekte. Dr. W. C. H. Staring vertelt
in zijn lezenswaard boek „De bodem van
Nederland", dat men in 17G0 to Delden bij
het graven van een vaart op een leembcd-
ding stootte, welke zeeschelpen, haaien-
tanden en wervels van walvischachtige die
ren bevatte, onmiskenbare teekenen van
een vroeger aanwezig zijn der zee. Ook in
den Tankcnberg bij Oldenzaal zijn wervels
vaai walvisschen gevonden en bij Groenlo
restanten van haaien. En om niet alleen
bij óns land te blijven: zelfs de Ardennen,
oen deel van Zwitserland en Italië is dooi
de zee bedekt geweest Ook in Zwitserland
werden haaientanden in den bodem gevon
den en hoog in dc Italiaansche Appenijnon
zijn duidelijk oestorsohelpeil ohtdékt
De figuurtjes in de steenert zijn over
blijfsels van sohelpen, koralen, sponsen,
zeelelies, wieren en mosdiertjes, die in
hoofdzaak hot materiaal hebben opgeleverd
voor wat wij steenen noemen. Aangezien
iedere leek schelpen kent, zijn deze bij
nauwkeurige beschouwing gewoonlijk ge
makkelijk in de steenen te onderscheiden.
Naast dc schelpen ziet men b.v. in hard
steen vaak honiggraatachtige figuren; dit
zijn de doorsneden van koralen (Micheli-
nia favosa). De ronde, op muntjes gelijken
de figuurtjes zijn gewoonlijk doorsneden
van de stengels van zeelelies, Bonifacius-
penningen genoemd. Eon studie van de vol
ledige fauna welke in versteenden vonn
uit den oertijd tot ons is gekomen, is zeer
ingewikkeld. P. van der Lijn verhaalt in
zijn „Keicnboek" dat twee Engclsche da
mes, Elles en Wood, een beschrijving heb
ben gegeven in tien deelen, alleen van dc
graptolieten (kwal en poliepachtige dieren
uit hot Siluurtijdperkb
In de zeeën waarin kalk in opgelostcn
toestand aanwezig is, welke kalk door mas
sa's dieren wordt gebruikt om schelpen te
visschen en microscopische organismen le
verden sedimenten, terwijl door de in de
zeeën uitloöpende rivieren zand en slik
werden afgezet. Onder de invloed vam druk,
temperatuur en tijd, scheikundige reacties,
kortom van allerlei krachten en inwerkin
gen, zijn ai deze afzettingen tot een harde
samenhangende massa ineengeperst, aan-
eengekit, en vaak honderden of duizenden
meters door inwendige krachten naar bo
ven gestuwd. In de Alpen zijn overblijfse
len van zee dieren gevonden op een hoogte
van 32 M. boven de tegenwoordige zeespie
gel i).
Dit alles is een erg ingewikkeld proces
geweest en de verklaring berust uiteraard
op hypothese, omdat in het laboratorium
het proces der steenwording niet kan wor
den nagebootst, ware het alleen omdat de
veelbeheersohende factor „tijd" ontbreekt.
Veel is ook nog onverklaard, zooals
vorming der vuursteenen, en zelfs de be
roemde Zwitsersche geoloog prof. Alb.
Heim, moet in zijn werk „Geologie der
Sohwedz", biz. 45) toegeven, dat er
„durchaus noch nicht endgültig gelösten
Problemen" bestaan. Wat niet wegneemt,
dat voor zeer vele versteeningsversoliijnse-
lén aan zekerheid grenzende verklaringen
zijn gevonden. De studie dezer geologische
krachten is zeer interessant en geeft een
geheel anderen, verruimden blik in het
wonder der schepping, dat Aarde heet Het
is hier niet de plaats ons te verdiepen in
hypothesen en theorieën; we willen sleohts
de aandacht vestigen op voor ieder waar
neembare feiten, en een dier feiten is (dat
ndet valt tegen te spreken, aangezien ook
iedere niet-geoloog er zich persóonlijk van
kaji overtuigen), dat zeer vele steenen die
wij dagelijks om ons heen zien, oude zee
bodems zijn, getuigend van lang vervlogen
tijden. In kalksteen komen wel bijzonder
veel overblijfselen van schelpen voor: er
zijn steenlagen die uit niets anders dan uit
schel pen resten blijken te zijn samengesteld.
Mode in kolenkalk waartoe de blauwe zerk-
of hardsteen behoort, treft men echter
naast koralen, zeeleliestelen en mosdiertjes
groote hoeveelheden schelpresten aan. Ook
aan zeeweringen kan men veel fossielen
aantreffen in sommige steensoorten zooals
de blauwzwarte Doomiksche steen, die tot
de kolenkalk behoort. In deze steen vindt
men Spirifcr, Brachiopoden en Ammonie
ten. Kolenkalk heeft de eigenaardige eigen
schap, dat zij bij het bekloppen met een
hamer een onaangename reuk verspreidt.
Behalve schelpen, koralen enz. worden in
steenen vaak nog allerlei andere overblijf
selen uit de dieren- en plantenwereld aan
getroffen. Door middel van deze fossielen
zijn de geologen er in geslaagd in hoofd
zaak de flora en fauna van elk der ver
schillende tijdvakken van de historie dol
aarde te leercn kennen. Heimans zegt in
zijn „Gcologicboekje": „Zijn de aardlagen
de bladen van het historieboek der aarde,
dan mogen dc fossieten met recht de lettere
heeten cn sommige ervan de nummers der
bladzijden, daar zij aangeven hoe de his
toriebladen op elkaar volgen al zijn deze
ook soms afgescheurd en hier of daar ver
kreukeld of door elkaar geworpen". Inder
daad zijn de fossielen voor de wetenschap
van onschatbare waarde.
M aar Architecten en bij liet bouwvak be
trokkenen, gelijk de meeste lezers van dit
tijdschrift, zooveel met steenen hebben te
maken, scheen liet ons gcwcnscht.toc, eens
de aandacht te vestigen op deze zelden be
sproken figuurtjes, die een weinig bestu
deerde, doch tooh zeer duidelijke taal spre
ken.
Heimans moet eens gezegd hebben:2)
die van New-Yorltschen wolkenkrabber,
moet het een zeer groote oppervlakte bedek
ken. Het Thames House zal slechts elf ver
diepingen tellen vermoedelijk met inbe
grip van de ondergrondsche en dus niet
hooger zijn dan tiet Busli House aan het
Strand. Zijn oppervlakte wordt dus zeer
uitgestrekt. Het stalen geraamte, dat 10.000
ton weegt, geeft reeds eenig denkbeeld van
den omvang van het gebouw, waaraan niet
minder dan 5.000.000 baksteenen besteed zul
len worden, en waarvan het materiaal een
totaal gewicht van 250.000 ton zal hebben.
De gangen zullen een totale lengte hebben
van bijna vijf kilometer.
De bodem onder de Theemskadon bestaat
uit nuxlder en veen; waaronder zich een
onderlaag klei uitstrekt. Het getij, dat zijn
invloed tot in Londen doet gelden, werkt
ook op den oever, zoodat de fundamenten der
huizen steeds door water bedrèigd worden.
Pompen is geen afdoened middel om den
grond droog te houden, en men heeft dus
het Thames House geplaatst in 'n reusachti
ge „tank" of réservoir, waarvan de wanden
vervaardigd zijn uit staal, steen en beton.
Het gebouw zal bestaan uit twee blokken,
die met elkaar verbonden zullen zijn door
een boven een poort te bouwen luchtbrug.
Terwijl het Thames House een der beziens
waardigheden van Londen zal worden, dient
nog meer aandacht gesciionken te worden
aan liet merkwaardige feit, dat ten Westen
van het parlementsgebouw een tweede „Ci-
tv" zal ontstaan, mijlen verwijderd van de
oude City, welke reeds lang niet meer vol
doende plaats biedt aan de zioh steeds uat«
breidende businesswereld.
De „trek" van het zakenleven naar het
Westen, en wel naar een wijk, die den mees
ten bezoekers aan Londen bijna onbekend
is, mag beschouwd worden als het merk
waardigste verschijnsel ln do moderne ont
wikkeling der stad.
De grooste kantoorgebouwen van Londen,
n.l het Bush House aan het Strand, de Un
derground Buildings bij St. James Park en
het gebouw der Imperial Chemical Indus
tries, staan niet in de City van Londen, doch
in die van Westminster. En als het nog veel
grootere Thames Hause coltooid is, dan zul
len aan de Millbank nog andere Office Buil
dings verrijzen, waardoor deze kade wellicht
de voornaamste hamdelsstraat van Londen
zal worden.
moest eigenlijk worden gokend door hen,
wier beroep het is, met steenen om te gaan!
Er bestaan tegenwoordig voldoende Ne-
derlandsche boeken op dit gebied, waarvan
verscheidene in dit opstel reeds zijn ge
noemd. De lectuur is heusch boeiend en 't
is aardig bij de beschouwing van een stoep-
of dorpelsteen er eens over te mijmeren hoe
geheel anders de Aarde er ln vroegere tij
den heeft uitgezien, in den tijd dat de mam-
mouth en de rhinoceros nog in ons land
voorkwamen cn op Groenland de palmen
welig tierden
i) „Geologie", door J. K.. van Gelder, biz.
De Nieuwe Maasbrug
+p MsRctrir
te Maastricht
bouwen ter bescherming hühner weeke j „Bloemen en beestjes zijn- we! aardig, maar
deelen zijn in dén loop der tijdon onor- j steenen, diit is je ware!" En daar is veel
me hoeveelheden dieren gestorven cn hunne j van aan. De taal der bloemen is mooi,
schalen op den bodem gevallen. Ook doode'doch dc laai dor steenen is interessant cn
De Schoonheidscommissie te Maastricht
heeft aan B. en W. dier gemeente verslag
uitgebracht vam haax nader overleg met
den bouwmeester vam dc ndeuwe Maasbrug
ovor dc plannen voor den bruggebouw, welk
overleg door den gemeenteraad werd voor
behouden bij zijm besluit tot aanvaarding
van het ontwerp—Bremer.
Zonder oJle wijzigingen in details te om
schrijven, worden enkele hoofdpunten door
de Commissie aangestipt.
le. De groote ijzeren boog over hot be
vaarbare rivierpand ia verdwenen waardoor
zoowel het gericht op de brug als het uit
zicht van dc brug op het panorama van
Maastricht in aanmerkelijke mate heeft ge-,
wonnen.
2e. De overspanning van dót bevaarbare
pand wordt in het nieuwe plan tot stand ge
bracht door een twee-scharnier-ligger, waar
van de bovenlijn ©amenvalt met de bovenlijn
van de ateenen brug. De hoogte van den
balk is tot een minimum teruggebracht (pL
m. 2 M.), terwijl de onderlijn een sierlijk
lichtgebogen verloop vertoornt.
De leuningen, zoowel bij de steenen als
bij dc ijzeren brug zullen ongeveer 1 M. hoog
worden. Het geheel heeft thans een fijner
en slanker, over het geheele rivierpand
doorloopend verloop.
3c. De bogen der 6tecnen brug hebben
meer kromming gekregen, waardoor zij aan
merkelijk gunstiger doen.
4a De tuesohenpartij tuseohon ijzeren en
steenen brug is in proportie tot een uit
aesthetisch oogpunt noodzakelijk minimum
teruggebracht.
5e. De ontworpen bouwwerken op den
Maasmolendijk hebben een eenvoudig en
beheerecht karakter gekregen.
6a Het materiaal voor de bekleeding van
de steenen brug. waarvan aan de commissie
monsters werden vertoond, is van bijzon
dere kwaliteit, wat samenstelling en kleur
betreft, en de commissie verwacht met groo
te stelligheid, dat dit materiaal bij verloop
van tijd sleede in kleurechakeering zal
innen.
Bij het overleg zijn verder dc twee volgen
de punten vastgelegd:
le. Dait door de gemeente ten spoedigste
en tijdig Ier konnis van Ir. Bremer zullen
worden gebracht de aansluitende bouwwer
ken te Maastricht, waarbij de wcnschelijk-
heid, Ja zelfs noodzakelijkheid wordt geuit,
dat door B. en W. ton spoedigste wordt over
gegaan tot aanwijzing van een bouwmeester
die dc leiding zal hebben bij dc bebouwing
in de aansluitende straten.
2e. Dat thans reeds de oplossing van de
netspanning over het kanaal pand in de
oude Maasbrug onder de oogen moet wor
den ge2ien, welke ovenspanning naar de
meoning der schoonheidscommissie op over-
eenkorr.Mige wijze zal moeten geschieden
als bij do thans door Ir. Bremer gegeven
oplossing aan het ijzeren gedeelte van de
nieuwe brug.
