Aspirin
HAVERMOUT H-0
DINSDAG 29 APRIL 1930
HET HUURKOOPSYSTEEM
OP WELKE WIJZE KAN DE KOOPER
WORDEN BESCHERMD'?
Vermoedelijk zijn er slechts weinig Neder
landers, die geheel onbekend zijn met wat
onder huurkoop moet worden verstaan.
Pakkende reclames hebben onder de aan
dacht van het publiek gebracht, welke voor
dcelen aan den huurkoop zijn verbonden en
vooral de minder kapitaalkrachtigen hebben
er een dankbaar gebruik van gemaakt
Honderden paartjes, die op de daarvoor be
stemde dagen ons gewoonlijk zoo vredige
stadhuis verontrusten, hebben het aan dit
middel te danken, dat de afvaart van het
huwelijksbootje reeds zoo vroeg kan plaats
hebben. Waar anders dit vaartuig eerst na
langen tijd, wanneer moeizaam al het geld
voor inrichting, enz. is bijeengebracht, zou
kunnen zee kiezen, is dank zij do crediet-
verlecning van een of ander afbe.talingsma-
gazijn, deze vreugdevolle gebeurtenis ver
vroegd.
De groote toename van het aantal autos
is eveneens voor een groot deel uit den huur
koop te verklaren- Ge behoeft slechts een
krats te betalen om van dit geriefelijk ver
voermiddel gebruik te kunnen maken.
Voor radios geldt precies hetzelfde Het
duurste ,.Philips"-toestcl wordt thuis be
zorgd, indien maar een huurkoopcontract
wordt geteckend en een kleine som in con
tanten wordt gestort.
Tallooze economen hebben reeds hun licht
over dit economisch verschijnsel laten schij
nen. Eenerzijds wordt het systeem geprezen,
omdat het een stijging van de productie
ten gevolge heeft en zoodoende de industrie
bevordert. Anderzijds vreest men van deze
kunstmatige opschroeving van de koop
kracht de ernstigste gevolgen. Het moge. een
tijd goed gaan, eenmaal zal het „Umschlag-
punkt" komen, wanneer het economische
leven door en door is vergiftigd door het
boven vermogen aanschaffen van luxe-arti
kelen.
Het is echter niet onze bedoeling een oor
deel over de economische zijde van het huur
koopsysteem te geven. We willen liever wat
lager bij den grond blijven en op enkele ju
ridische gevolgen van een huurkoopcontract
de aandacht vestigen.
Ge moet n.l. niet denken, dat die afbeta
lingsmagazijnen, enz. uit menschlievendheid,
ter bevordering van huwelijken of tot ver
meerdering van het geluk van tallooze min
der krachtige koopers bereid zijn hun meu
belen, auto's, radiotoestellen, enz- zonder
noemenswaardige contante betalingen af ie
staan. Zeker, ze willen U helpen, ze zijn tot
veel bereid, maar voor wat hoort wat.
Geen enkel voorwerp wordt afgestaan, al
vorens een huurkoopcontractje is geteckend
en juist hier bevindt zich een addertje on
der het gras.
Bij zulk een huurkoopcontract toch neemt
do. kooper zware verplichtingen op zich. Het
gemis van contante betaling wordt ruim
schoots vergoed door de vele rechten, die de
verhuurder-verkooper reserveert, nog daar
gelaten het feit, dat gewoonlijk bij huurkoop
op den prijs een schepje wordt opgelegd.
Huurkoop is veelal duurkoop en het eind
moet gemeenlijk den last dragen. Hoe
schoon en aanlokkelijk het begin ook is, al
ras blijkt, dat de kooper met vele kluisters
zichzelf heeft geboeid.
Daar is allereerst het eigendomsvoorbe
houd: Zoolang de koopprijs nog niet is be
taald blijft de verkooper eigenaar- De eigen
domsovergang heeft eerst plaats, indien al
les tot den laatsten cent is afbetaald.
Verder komt in ieder huurkoop-contract
de vervalclausule voor. Daaronder moet wor
den verstaan, dat, mocht de kooper met zijn
afbetalingen in gebreke blijven, de door den
kooper reeds betaalde termijnen ingeval van
ontbinding der overeenkomst aan den ver
kooper verblijven.
Ten slotte moet nog gewezen worden op
het opeischbaarheidsbeding, krachtens het
welk bij ingebreke blijven van den kooper,
om regelmatig zijn betalingen te doen, alle
nog niet vervallen termijnen direct opeisch-
baar worden.
Ge ziet, de kooper is aan handen en voeten
gebonden. Zoodra hij boven zijn kracht heeft
gegrepen en achteraf blijkt, dat hij zijn af
betalingen niet regelmatig kan voldoen, zit
hij aan alle kanten vast De verkooper kan
de zaak terugvorderen, de gedane betalin
gen behouden en de nog rcstccrcnde ter
mijnen opvorderen.
Het is dan ook niet tc verwonderen, dat
velen die, door den schijn verlokt, goederen
op afbetaling hebben gekocht, tenslotte be
drogen zijn uitgekomen. Alles leek aan
vankelijk zoo schoon, zoodat het er allen
schijn van had, dat zij zonder veel moeite
den eigendom over zoo lang en vurig ver
langde" luxe-voorwerpen zouden verkrijgen.
Al spoedig echter kwamen de bezwaren in
den vorm" van maandelijksche afbetalingen,
wier voldoening lang niet zoo eenvoudig
was als oorspronkelijk wel werd veronder-
steld.
Het spreekt vanzelf ,dat menigeen, toen
hij achteraf bemerkte, dat het verkeerd uit
liep, vol wrok over den verkooper, die hem
die poets gebakken had. getracht heeft tot
het uiterste verweer te voeren- Op de over
eenkomst kon hij zich echter niet beroepen,
aangezien deze geheel te zijnen nndeele was
opgesteld- Waar de letter van het contract
dus geen baat kon brengen, werden de ui
terste reserves, bestaande in een beroep op
de onzedelijkheid der overeenkomst en een
schending van de goede trouw, als verweer
middelen gebezigd.
Nog maar enkele dagen geleden heeft het
Hof te 's-Gravenhage een arrest gewezen in
een dergelijk conflict tusschen verkooper en
kooper. Voor een deel kreeg daarbij de
kooper gelijk en had deze met zijn verweer
succes. Het loont daarom de moeite deze
jongste beslissing even te bespreken.
In het kort kwam het geval op het vol
gende neer:
Een firma had op do bekende voorwaarden
een piano in huurkoop geleverd, doch ten
laatste bleef de huurder in gebreke do maan
delijksche betalingstermijnen tc voldoen. De
firma maakte daarop de zaak bij de Haag-
scho Rechtbank aanhangig. Bij het uitbren
gen der dagvaarding was aan termijnen
reeds f 310 betaald, terwijl do huurder nog
f 130 achterstallig was. De firma vorderde
nu teruggave van de piano en betaling van
genoemd bedrag van f 130.
Do huurder bestreed deze vordering als
in strijd met de goede zeder..
De Rechtbank overwoog in haar vonnis,
dat, al laat ook de overeenkomst toe, dat de
huurder allo termijnen zal hebben tc beta
len èn de piano zal hebben terug te geven,
dit op zichzelf het contract niet maakt in
strijd met de goede zeden, daar de huurder
hot geheel in zijn macht heeft aan de onre
delijke gevolgen van bet contract tc ont
komen door zijn verplichtingen na te komen.
Voorts overwoog de Rechtbank, dat echter
de ten uitvoerlegging van de overeen
komst in strijd met de góede trouw zou
icn zijn, hetgeen in deze zaak niet het
geval werd geacht te zijn, omdat rekening
moest worden gehouden met de waardever
mindering, die de piano sedert de overeen
komst zal hebben ondergaan en met de
ernstige tekortkomingen van den huurder.
De Rechtbank wees dan ook naast de
teruggave van de piano de vordering tot be
taling van de achterstallige f 130 aan de
firma toe.
In hooger beroep heeft het Hof echter o-m.
■•erxvogen, dat, indien de verhuurder van
dc piano reeds geheel of in die mate wordt
schadeloos gesteld, dat hij door de betaling
vatji de reeds vervallen en onvoldaan ge
bleven termijnen meer zou ontvangen, dan
hij ter zake van den huurkoop heeft te
vorderen, het vorderen van. die termijnen,
als in strijd met de goede trouw niet oir-
baar is.
Waar nu de huurder in hooger beroep
heeft gesteld, dat de piano bij de teruggave
een waarde had van f 300, hetgeen door den
verhuurder niet is tegengesproken, heeft het
Hof beslist, dat die waarde als vaststaande
kan worden aangenomen.
Naar aanleiding hiervan overwoog het
Hof, dat de verhuurder dus heeft genoten
f 340 aan betaalde termijnen on f 300 voor
de waarde der piano, derhalve reeds veel
meer dan aan hem verschuldigd was.
Waar er dus voor toewijzing van een vor
dering tot schadevergoeding geen termen
bleken te zijn, heeft het Hof op dit punt het
voninis der Rechtbank vernietigd en alsnog
den verhuurder in deze vordering niet-ont-
vankelijk verklaard.
Naar aanjeiding vam dit arrest enkele op
merkingen-
1. Allereerst zij er op gewezen, dat het
beroep op het in strijd zijn met de goede
zeden door Rechtbank en Hof is verworpen.
Veel verwondering behoeft deze beslissing
niet te wekken. Immers zelfs de meest
krasse bedingen in een huurkoopcontract,
zooals zij hierboven zijn aangegeven, be
hoeven nog niet per se onzedelijk te zijn.
Integendeel, in vele gevallen zullen zij bil
lijk en redelijk werken. Men kan dan ook
niet zeggen, dat het huurkoopcontract als
zoodanig in het algemeen onzedelijk is.
Daar komt nog bij. dat van een oneven
redigheid van praestaties alleen sprake kan
zijn, indien de kooper zijn verplichtingen
niet nakomt.
Dc hierboven vermelde strenge bepalingen
gelijken dus veel op straffen, die gesteld
zijn op het niet nakomen van de verplich
tingon door den kooper- Wanneer de kooper
maar regelmatig betaalt, is er echter geen
vuiltje aan de lucht
Waar dc kooper het dus aan zichzelf heeft
te wijten, als de strenge huurkoopbetalingen
in werking treden en bovendien de toepas
sing hiervan niet absoluut onzedelijk is te
achten, kan moeilijk worden beweerd, dat
de overeenkomst in strijd met de goede
zeden is.
2- Hoewel derhalve in het algemeen van
„onzedelijkheid" niet kan worden gespro
ken, kan anderzijds niet worden ontkend,
dat hot gebruik van do door den verkooper
gemaakte bedingen in een bijzonder geval
tot grove onbillijkheid kan leiden. In zulk
een geval—zoo leeren cn Rechtbank en Hof
kan een beroep op de goede trouw, xvaar-
INGEZONDEN MEDEDEELING.
In 'f begin van den zomer
komen vaak nog
koude dagen voor.
Denkt er aan,
bijtijds
Aspirin -Tabletten
'isTÊZmAeenig op de wereld
Kunst en Letteren.
VALERIUS' GEDENCK-CLANCK
Bij Uitgeversmaatschappij Holland, Hee-
rerngranht 151, Amsterdam, verschijnt een
serie kleine studies, typografisch uitstekend
verzorgd, gedrukt met de Grotius-létter van
de Roos door Nijpels. Reeds verschenen
daarin:
Literatuur en Levensverdieping door J.
Petri; een tweede druk van A. G. Barkev
Wolf's Franciscus van Assisi en A. Af. de
Jong's Mcrijnlje Gyzen Cyclus door Dr. C
Tazelaar. Het volgende, eerstdaags verschij
nende nummer over Valerius' Gcdcnck-
clanck is geschreven door
Af. 1. LEENDERTSE.
Do belangstelling voor middeleeuwsche
16e 17e eouwschc poësie, speciaal liederen
neemt voortdurend toe. In die belangstelling
deelt ook de Nedcrlandtsche Gedenck Clanck
Adriaan Valerius, verschenen in 1626,
een bundel Geuzenpoëzie, van groote betee-
kenis voor het beter verstaan van onzen
nationalen vrijheidsstrijd. Verschillende der
Valerius]iederen, als O Heer, die daar des
Hemels tentc spreidt; Gelukkig is het Land;
Een koning, prins of heere enz. worden
mede elke overeenkomst ten uitvoer moet
worden gelegd, baat opleveren.
3. Zoowel Rechtbank als Hof waren hot er
beide over eens, dat in bijzondere geval
len bij huurkoop de mogelijkheid van strijd
met de goede trouw bestaat. Een principi
eel verschil tusschen hen is er dan ook
niet. Alleen is er onderscheid in de beoor
deel ing van het geval.
In tegenstelling met de Rechtbank me
het Hot, dat in casu dc verkooper niet de
achterstallige termijnen kan opvorderen, om
dat onbetwist was, dat de waarde van de
piano nog f 300 was. Door de f 310 reeds be
taalde termijnen en de teruggave van de
piano had de verkooper reeds meer ontvan
gen van den kooper dan deze laatste hem
verschuldigd was, zoodat toewijzing van de
nog resteerende termijnen in strijd met de
goede trouw zou zijn.
4. Men moet niet uit het arrest van het
Hof lezen, dat in den strijd tusschen ver
kooper en kooper het Hof zich aan de zijde
van dezen laatste heeft geschaard- Inte
gendeel, in het algemeen kan men zeegen,
dat het huurkoopcontract in tact wordt ge
laten. Slechts in gevallen van ernstige on
billijkheid kan oen beroep op den rechter
slagen. Deze zullen echter sporadisch voor
komen, daar gewoonlijk de verkooper wel
tevreden zal zijn, als hij volledig is schade
loos gesteld.
Intusschen, de mogelijkheid van excessen
bestaat en het geeft daarom een veilig ge-
•voel. dat de rechtspraak, zoolang deze ma
terie nog niet wettelijk is geregeld, elke
grove onbillijkheid kan cn zal tegengaan.
MR. H. BAVIN CK
ooral in Christelijke en nationale kringen
eer gewaardeerd en vaak gezongen. In
hoofdzaak echter blijft do keuze beperkt tot
een bloemlezing uit de bloemlezing van Lo-
man in 1871 en is het publiek met het oor
spronkelijke boek van Valerius niet op dc
hoogte.
Om deze reden meende de schrijver van
bovengenoemde studie goed te doen ont
staan. inhoud en strekking van den Gedenck-
clanck uiteen te zetten. Hij plaatst de liede
ren in hun historisch kader en teekent ver-
olgens hun literaire waarde, religieuse
diepte en nationale kraoht.
Land- en Tuinbouw.
EEUWFEEST DER CHILI-SALPETER.
Vandaag wordt het feit herdacht, dat 100
jaar geleden voor het eerst het Chilisalpeter
uit Chili werd' uitgevoerd.
Chilisalpeter komt in het gesteente van
oordelijk Chili (Zuid-Amerika) voor, waar
het denkelijk ontstaan is door langzaan
ontleding van plantaardige en dierlijke
stoffen. In dit gedeelte van Chili valt bijna
geen regen, zoodat hot salpeter niet kon
wegspoelen.
Van nog geen 1000 ton in 1830 steeg dr
uitvoer tot 2 niillioen ton in 1914. In 1919
werd bijna 3 mill, ton uitgevoerd.
De voorraden zijn niet onuitputtelijk,
waarom men begonnen is de stikstof op an
dcre wijze te zien te verkrijgen.
DE AARDAPPELVOORRADEN.
Uit een tabel, door de directie van den
Landbouw verstrekt, blijkt dat er in de ge
bieden, welke voor den handel in klei-aartl-
appelen van de jneeste beteekenis zijn,
omstreeks 15 April belangrijk minder aard
appelen bij de verbouwers in voorraad wa
ren dan op hetzelfde tijdstip van het vorig
jaar.
Oostelijk Overijssel, Oostelijk Gelderland,
het Land van Maas en Waal, het Rijk van
Nijmegen, Oostelijk Noord-Brabant en Lim
burg hebben daarentegen een iets hoogeren
voorraad. In verband met de zeer lego pi-ij
zen werden veel aardappelen aan hot vee
gevoederd, terwijl ook dc uitvoer in de be
trokken periode grooter was dan het vorig
jaar. In Januari, Februari en Maart werden
1.354.000 H.L. klci-aardappelcn uitgevoerd
tegen 932.000 H. L. in dezelfde maanden
1929.
De voorraad zand- en veenaardappelen
toont in verge!ijking met de overeenkomsti
ge inventarisatie van 1929 dooreengenomen
voor de onderscheiden streken, geen
scljillcn van zoodanig beteokenis.
In totaal waren in dc inventarisatiegebia-
don omstreeks 15 April nog aanw
'2.282.000 1I.L. kleiaardappelen en 1.360.000
H.L. zand- cn veenaardappelen of resp. 16
G pcL van den oogst der betrokken aarelap-
pelgroep, tegen 26 en 9 pet. op 15 April 1929.
STAND VAN DE WINTERGEWASSEN
De werkzaamheden op don akker zijn dit
voorjaar onder buitengewoon gunstige
standigheden verloopcn. Dc voortdurend
droge weersgesteldheid heeft daartoe in
hoogo mate bijgedragen.
De wintergewassen hebben zich in het al
gemeen tot nu toe uitstekend ontwikkeld:
op sommige plaatsen is de stand iets te
dicht
De stand van de tarwe is goed tot zeer
goed. Van de gerst is de stand goed. In dp
Véenkolonicën komt in do rogge sporadisch
beschadiging door de smalle graanviieg
voor; ondanks het zachte weer wordt slechts
weinig onkruid op dc akkers aangetroffen
De stand is goed.
Ook het koolzaad vertoont een goeden
stand; in Zuid-Holland kiemde het echter
slecht ten gevolge van de droogte.
Dc overjarige karwij heeft in Groningen
in het algemeen een minder goeden stand
dan do jonge. In Zuid-Holland leed het ge
was door de droogte, hetgeen de zware dek-
vnicht nog verergerde.
De gras- en klaverlandcn liggen er in het
algemeen goed bij. Aanvankelijk was er in
vele streken behoefte aan vocht, doch de re
genval van de laatste dagen heeft daarin
voorzien, zoodat 'er ruim gras in de weiden
is. Het vee kon den stal veelal aanzienlijk
vroeger verlaten dan de laatste jaren het
het geval was geweest.
Leidt men uit de voor de verschillende
streken opgegeven cijfers, onder inachtne
ming der betcelde oppers lakte, het cijfer al
voor het geheele land, dan verkrijgt men
het volgend resultaat, waarhij dc tusschen
haakjes geplaatste cijfers den stand op 23
April 1929 aangeven: Tarwe 80 (57). Rogge
71 (64), Gerst 72 54), Koolzaad 70 (51).
Karwij 68 (59), Klavers 73 48), Grasland
74 (47).
Door de correspondenten wordt de stand
opgegeven in cijfers, waarbij 100 is uitmun
tend, 90 is zeer goed, 70 is goed, 60 is vrij
goed, 50 is matig, 40 is vrij slecht, 30 is
slecht en 10 is mislukt.
DE SECTIE DER SIDDERAARS.
In de gemeente Veresti in Roemenië heeft
men een nieuwe godsdienstige sectie ont
dekt, welke godsdienst de eigenaardigheid
vertoont, dat de geloovigen zich bij het hd-
den met het gecicht op den grond werpen
en sidderen, waarmee de zonden afgeschud
worden. Fen andere eigenaardigheid der
secte is, dat zij ecnige malen in de weck
weenavonden organiseert, gedurende welke
aan-een stuk-door ceweend wordt. Deze see-
te telt slechts 15 aanhangers, doch heeft
reeds een tempel en een chef. die den weid-
schen titel van „patriarch" voert.
FLOR ALIA- ANJELIEREN-NUMTflER.
Floralia verschijnt als spe izal Anjelieren-
nummer. 4' erscheidene geïllustreerde arti
kelen over den kweek van deze bloenion,
bevat het nummer, nbmede o.-n kleuren
plaat met een vijftal Amerikaanscha Anje
lieren.
Radio Nieuws.
WontdiK 30 April.
HHZEX (18TS M.) 8 1» TtJdseln. 15—
ürtrrnconcrrt. 101# TOdwin. 10.M—11 Ko:
ekendlcn;t. te ltiden do< - - - -
in
ICO Hui
11.10 Qimxno/oonplatcn-halfuurtje.
H*rrnon1umbe.'p«lms door d n F. J-«r-
lur.i. t - Hilvrr.um. 12— 12.16 1 -nchton.
10 Tijdsein. 12.30—2 Mldd»«con:-
Jldcr—Belscr. «.It-m-xxo. l>e
plano. Oranje-programma. 2 10 T
3 L-ïsen van Chr. Lectuur door re
- versuni. J T'Jdsem. 3—
de Marnlxsaa'. Domplel
UIT DE INDISCHE BLADEN
DE P.S-I. EN DE VROUW.
De vrouw Is In ..Indonesia" momenteel In h»i
volle licht der publieke belangstelling geplaatsi
alsof dat niet door alle eeuwen heen In alli
landen het geval was. xegt l.et A.I.TX
In Menara Koedoes wordt over de posltl.
der vrouw geschreven, xoonla dexe la in de ver
schillende Godsdiensten. Het een en ander li
ontleepd aan het boek ..Wanlta lala
-ekklng
welke
ring. dn
irtlkel I
had I's (dalils) wordt geec
Sarekat Isl
gstc vergadering van de Tarlö
te Garnet bracht het hoofdh--
:adji de kwestie ter sprake. HU
let ow gedebatteerd, doch
en ander nnsr voren werd
-el op. dat de P.S.L ala pro-
EEN TERREUR.
Krasse dingen!
i TJlbadak eene Chlnecsche familie,
vader en een viertal stoere aoons.
aatje In den staat te vormen, xlch
ctatorlaio principe.., wnar en wan-
igenhoid daartoe slch aanbiedt.
3 a t. N w b 1.
kkerlkken, om met Speenhoff to
ernement d
reden tl
llnsr. sis men nagaat hot
ofschoon reoda lang geleden
ïeht. nog niet werden berecht.
feite
•chttng wordt nle
uur of F
ion huiverig
•moctin dezen ech
?r8 voorspellen w(i i
itigo gebeurtenissen,
anneer de hoeren u
ilver steeds op de he
•ulk gemaakt, dan dlc
:onslgnnlen: de w e d
eusch zUn bejsgehd,
hoonend of beleedigend
PEPERZEKTE 1ST DE LAVMrOXGS
tiling Tlmoe
.eper xUn v
de Lampong
u reeds «eer
•wU! voor ve
n gevreesd,
thans der Rege
i He:
cnkloi
:-8asn>
an H F
rd door de Chr. Om
Oranje-V
met Uchtb
ï&rtoe gevorr
r L. M. Kalm In.
HILVERSUM (209 M na uur 107l M AVHC
6 Thdsein- 10—10.15 Morg. nwijding. 10.JO— 1.'
.-arnofoonmurir k 12—2 Mlddagmuzlek 2—4
7.45—9.30 Conret
Gemengd Nieuws.
iltbreldlng xou r
De heer Mochti
ïgd. of dit bericht Juli
EEN SPIRITUSDRIXKSTER.
In het Prins Hendrikplant?ocn te Amster
dam trokken de ongewone gedragingen van een
bejaarde vrouw de aandacht der voorbijgan
gers. Het van alle kanten toeschietende pu
bliek Lig tot zyn verbazing, dat een vrouw zich
onder het uiten van onverstaanbare klanken
bijna geheel uitkleedde. Gelukkig waren spoe
dig twee agenten ter plaatse, die de ongeluk
kige, in vrie zij een bekend straattype herken
den, dat zich herhaaldelijk aan het drnken
van spiritus te buiten gaat, per gemeentelijk©
auto naar Paviljoen III van het Wilhelmina
Gasthuis deed vervoeren. Ook Zaterdagavond
was de vrouw reeds voor een dergelijk geval
opgenomen.
Zij zal thans voor langeron tijd in observatie
genomen worden.
FABRIEKSBRAND TE BEEK EN DONK.
Maandagmorgen werd brand ontdekt in de
garenfabriek „Holland", van Küppers te Beek
en Donk (N.-Br.). De gebouwen zijn afge
brand.
Twintig personen, die werkzaam waren bij
Küppers, worden door dezen brand werkloos.
De er naast gelegen bleekery en ververij van
den heer Jaspers bleef gespaard.
Groote voorraden garen gingen verloren. De
kantoorboeken konden worden gered. De oor
zaak van den brand is onbekend.
VEE IN VLAMMEN.
Maandagnacht is de woning met schuur cn
hooiberg van den landbouwer G. Melis aan de
Kerkstraat te Leeuwen-Beneden (Gld.) tot
den grond afgebrand. Een paard, een veulen,
enkele varkens en kippen kwamen in dc vlam
men om. De schade, ongeveer f 20.0O0, wordt
door verzekering gedekt. Eenig huisraad en
kleeren werden gered. De oorzaak van den
brand is onbekend.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
SLECHTE AARDAPPELEN?
Vul dan liever Uw maaltijd aan met een bord
voedzame vlugkokende
als toespijs, (in 2 h 3 minuten gaar).
Uit het volle leven
GROEN VAN PRINSTERER-
VEREEN1GING
MAATSCHAPPELIJKE EN ZEDELIJKE
VERHEFFING
Do veenderijen in Z.O. Drente
Tusschen de turf
ziet men niet op een stukje veen; zou men
in dm Zuid-Oosthoek van Drente kunnen
zoggen. Er is veel van waar. De veengrond
heeft betrekkelijk weinig waarde. Maar
ontginning brengt vaak bijna waardelooze
heidegrond op prijs en het afgraven van het
veen verhoogt de waarde van den onderlig-
geilden grond.
Zóó snijdt in Drente het mes van twee
kanten; al worden er dan in normale tijden
geen dikke boterhammen mee gesneden.
De veenafgraving heeft een dubbel doel.
In de eerste plaats verkrijgt men de turf;
een brandstof, welk? in vroeger jaren meer
begeerd word dan tegenwoordig, nu onze
vulkachels en haarden anthraciet vragen;
maar die toe.h nog al aftrek vindt, Vooral bij
sommige industrieën.
In dc tweede plaats echter brengt de bo-
demverlaging grondverbetering met zich rnco.
Op het veen ligt een laag grond, welke
men bolster noemt van 50 k 100 c.M. Deze
wordt bij de vervening afgegraven en ter
zijde gelogd. Is er meer dan 50 c.M. dan
mag een gedeelte verkocht werden voor
turfstrooiscl, doch volgens Provinciaal Voor
schrift, moet er na ontginning minstens
50 c.M. op de zandplaat gelegd worden.
Deze bolster wordt later verwerkt niet
éngeveer 6 c.M. zand uit de gegraven ka
VOORHEEN. Van da plaggen Ihirtof, hoe de Drentsdhe veenarbeider woonde
teert ziet ze niet; Hodh wie het straks be
werkt, vindt ze terug.
En dan kan men weer van in ren af aan
beginnen. Want die turfkluiten zijn in den
grond, wat, naar slagersterm, in het vleesch
..wit haar" heet: zelfs een hond kan er
niets me»1 geworden. Die turfkluiten zijn on
verwoestbaar en absoluut schadelijk voor de
cultuur; zc verweren verkruimelen niet; ze
latën geen water door en voeden geen enkele
plant zc moeten zorgvuldig verwijderd wor
den cn dienen nergens toe dan om door het
vuur verbrand te worden.
let op dc welvaart onder de veenkolo
niale boeren in 't Zuid-Oosten van Groningen.
En toch moest eerst
de economische misère
komen en was er hulp van buitenaf noodig,
vóór men in arm Drente de waardij van den
dalgrond leerde verstaan.
Economisch-socialo misstanden waren er
al van oude tijden af.
Dat kwam door de eigenaardigheid van de
turfmakerij.
Bij wijze van vacantiie-uitstapjo heb ik in
mijn jeugd eens oen paar weken doorge
bracht in een turfmhkorstent in hot laagvecn.
En wat ik daar van het werken en leven
der turfgravers en -makers gezien heli, zal
ik niet vergeten; al zag ik er toen r er de.i
poëtischen kant van: leven als een vujhui-
ter in een niet-al te slechte keet, niet goede
mondkost en de gezelligheid van een open
haard, waarop spekpannekoeken gebakken
werden.
Men had hier trouwens niet, althans niet
de dalgrond,
welke !n menig opricht aan dc geest
gronden langs de Hollandsche duinen doet
denken en dus ook aan tuinbouw en bollen
teelt.
Echter Is het van het hoogste belang, dat
de dalgrond onder deskundig toezicht
wordt aangemaakt Het kan in vrijen arbeid
cn ook bij wijze van werkverschaffing ge
schieden. doch wanneer het tariefwerk is,
dan is onophoudoJijk toezicht absoluut
ncodig.
Het gaat er namelijk mo« als met veel
ander werk: vlug en goed zija gezworen
vijanden.
Dalgrond gereed maken voor cultuur,
kan lieel gauw gebeuren. Dan echter be
st eodt de arbeider geen zorg aan het weg
halen van dc weerbarstige turfkluiten,
welke overal verspreid liggen. Ilij stopt ze
eenvoudig onder de oppervlakte en laat zc
1 voorts rustig liggen. .Wie het land üispec-
Is echter die dalgrond goed bewerkt, dan
geelt men er graag 1300 k 1500 per H.A
voor, want dan is deze grond uitstekend ge
schikt voor don tuinbouw; al is het ge-
wensclit, indien niet noodzakelijk, om er het
eerste jaar aardappels op te verbouwen.
Maar die zijn dan ook even fijn als de „mui
zen en „schoolmeesters" van de geest
gronden.
Het spreekt dus haast wel vanzelf, dat men
in de veenstiekon de boteekoms van den
tuinbouw, zal leeren .verstaan; temeer als
in erge mate, dc misbruiken, welke ik !at«r
in Z.-O. Drente leerde kennen: drankmis
bruik cn gedwongen winkelnering.
Kleine boertjes en landarbeiders gingen
voor vier acht weken het laagvecn in en
verdienden dan heel veel geld; om na afloop
op eigen grond of bij don boer to gaan
werken.
Het waren ongetwijfeld ©enige weken van
rwaren arbeid en vooral van dc jeugd werd
tc veel gevergd; maar het was er althans
beter dan toondertijd in de fabrieken, waai
de kinderen van negen jaar, soms nog jonger,
bijna slapend heengetrokken werden.
In Z.-O. Drente echter was dc vcrvcner in
den regel ook
kroegbaas en winkelier,
on dc gevofgen lieten zich denken.
In dc kroeg werden de arbeiders aange
nomen cn het loon uitbetaald: met al de
misère daaraan verbonden. Dat er verplicht
drankgebruik was. hrh ik nooit gehoord,
maar 't leek £r toch heel veel op.
THANS. Naar bet stcencn huls.._ ran de Groen van Prlnstorer-veroeniging.
En, verplichte winkelnering was er w. l
Het lo-m werd uitbetaald in booncn .-n erw'
ten, brood cn koffie,#uiker en manufacturen
en... soms ook nog een paar kwartjra Doch
als ab-ls afgerekend was, schoot er mental
niet voel geld over.
Zoo ging het eonlge weken. Soms een half
jaar; eon enkele turfmaker was het geheele
jaar in dienst van een vervoncr.
De moesten echter vonden slechts enkele
wekon werk; konden zoo g<x>l als niets
overhouden en moesten zich dan verder
ma^f fod,<i1en:. «1* „hanneke-maaicr"
m Duitschland of Friesland, hcUn .p ccn
stukje grond.
M at dc gevolgen waren van r n en ander
armoede, stompzinnige en idiote kinderen,
ergerlijke woningtoestanden ©n g«--<'e]nke
inzinking; ik behoef er niets N.in to
zeggen.
En mot innige verheuging heb ik den
arbeid van minister Talma gevolgd, die
remt door den heer A. P. Staalman e.> uit
voerig onderzoek naar dc gedwongen wink. I-
nering, vooral in deze streken li.-t instellen
en voorts dit kwaAd door energieke maat
regelen uitsneed on ook verbodsbcpal i ngen
in het leven riep tegen het aamietnen \„n
werklieden en h/>t u;tbet*l^\an ;..,n ,n
lok al met drankvergunuin^
Dat waa wettelijke arb©kCmhe«,henn.ng
van beste soort Thnns vindt men In
Drente, b-nzij dan teer clandeMn i tegen-
oxer on soli ede debiteuren. teon g>1wo:uren
-rent*1"0™1* DWr °n do X**S 'M d«r\en i»
Doch. wat men wel hield en wat in ko
mende jaren nog toenam, dat was de
werkloosheid onder de voeiuirt» uh-rs
In k>s»en dienst; en die werkloosheid kan het
besta h \st roden worden door den tuinbouw,
als aanvullende werkzaamheid donr de v.-m-
arbeider» beoefend.
A12,"t dnnrov.-r In M wle.-n.l «rUl-l
nonde en, dan zullon xve meteen den arbeid
van dc Groen van Prinstercr-xere.-niirng
bespreken en zal dus blijken, waarom xve
een titel boven ons oriikrl plaatsten, xvaar
over tot heden gezwegen werd.
