lliruiur Criitsiljf (fteu ran 1
Dagelijks verschijnend Nieuwsjalad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
BINNENLAND.
Per kwartaal f 3.25
(Beschikkingskosten 0.15)
}er week t 0.25.
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche tending .6^-
gij dagelijksche tending «7.—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7 cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 3026
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Postbox 20 Postgiro 5,n,>s.
WOENSDAG 16 APRIL 1930
ADV... ris
Van 1 tot 5 regels y,.. ftl7V4
Elke regel meer (L22Y§
Tnger aededer linger
van 15 regels "L39
Elke regel meer 0.IS
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan bet bureau
wordt berekend f 0.10
10e Jaargang
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
0p GOEDEN VRIJDAG zal ons
blad niet verschijnen. De bureaux
zijn dien dag geopend tot 1 uur.
MEER OVERPEINZING DAN HER
INNERING.
In het rose weekblad, de „Haagsche
Post", dat zich op godsdienstig gebied al
duidelijker als vrijzinnig openbaart en op
politiek terrein al positiever partij kiest
voor het liberalisme, schreef Mr. Treub zijn
achttiende artikel: Herinneringen en over
peinzingen.
Dit laatste artikel echter is feitelijk ga
bee! liberale overpeinzing en wat herinne
ring heet is daaraan dienstbaar gemaakt.
is een artikel van een wonderlijk
heen en weer gepraat, zonder lijn en zon
eenig bewijs van beweringen, welke
eenvoudig in de lucht hangen.
Het ecnige thema is, dat de antithese nief
bestaat en de antithese-politiek dus niet
deugt en alles, wat daaromheen geweven is
dient slechts om het vuurtje tusschen Rome
Dordt op te rakelen en aan te stoken
En men vraagt zich met verbazing af. )l
een oud-minister-professor, leider van libe
rale werkgevers, nu niets beters te doen
heeft, dan aan een coalitie te morrelen,
waarvan hij zelf zegt, dat „het nog slechts
een zaak van betrekkelijk korten duur zal
lijn. eer het bondgenootschan „Rome en
Dordt" zal worden opgezegd".
Als dat waar is, waartoe dient dan toch
een langdradige overpeinzing? Prof. Treub
moest met iets degelijkers voor den dag
kómen, dan een debatcitaatje, dat hij vol
gens eigen zeggen vroeger gaarne gebruik
te om aan te toonen, dat Dr. Kuyper aan
vankelijk eerst niets van samenwerking
met Rome wilde weten. En het is eenigs
nns... vrijmoedig, dat een politicus als Mr.
Tieub met zulke oude dingen aan komt
dragen.
Is het misschien een nieuwe vondst van
Kr. Treub, dat de coalitie slechts gesmeed
werd om de schoolpacificatie te krijgen; en
na de oplossing, de samenwerking
deuken kreeg?
Een geleerde als deze oud-minister moes!
a toch eens met een frisscher voorstelling
van zaken komen; dit oude liedje op velar
lei wijs kennen we nu wel.
Ook is het heelemaal geen vondst, als do
overpeinzing ons meedeelt, dat de R. K
Staatspartij de winst der coalitie incasseer-
dat de protestantsch-christelijke groe
oen „de kastanjes voor him theologische
vijanden uit het ^uur hebben gehaald"
Maar we hadden nu gaarne wel eens
eenig bewijs voor deze stelling, welke ook
door felle anti-papisten honderdmaal her
haald wordt, willen zien. Men zegt het zoo
vaak, dat men het ongetwijfeld zelf ge
looft, doch daarom is het nog niet bewezen.
Evenmin is begrijpelijk en bewezen, dat
i roomsch-katholiekcn de e e n i g e n zijn.
die principieel een antithese-politiek voe-
terwijl het zonderling inconsekwenl
klinkt, dat de coalitie binnenkort ineenstort
maar dat de roomsch-katholieken spoedig
weer bij de protestantsch-christelijken zul
len terugkeeren, als ze soms eenigen tijd
met de sociaal-democraten samengewerkt
lebben.
Alsof hij wonderlijke onthullingen doet,
nededeelingen over „delicate zaken, waar
icn binnenskamers mompelt", ver
daart Prof. Treub dat er geen „roomscb
[evaar", geen overheersching van Rome
ireigt Neen, daarvoor zijn wij ook nooit
lang geweest, zelfs niet, indien Rome dil
beoogen. Het is van onze zijde meer
nalen gezegd. De heer Treub vertelt al
iveer niets nieuws.
Eindelijk komt nog de liberale aap heele
naai uit den mouw. Ook zonder coalitie
iouden wij de volkomen gelijkstelling op
ïnderwijsgebied van de liberalen gekregen
lebben, doch dan zonder verbrokkeling van
iet onderwijs en „zonder dat ons volk uit
iengedreven werd in een toenemend aantal
lectes en sectetjes".
Commentaar van heel de overpeinzing
Jverbodig; de liberale professor zal wel
pver de „sectetjes" beslissen!
BURGEMEESTER VAN SEROQSKERKEN.
Bij K. B. is aan Jhr. W. Z. van Teylingen,
op zijn verzoek, eervol ontslag, verleend als
burgemeester der gemeente Serooskerken
(Walcheren).
REGISTRATIE EN DOMEINEN.
Bij K.B, is benoemd tot directeur der re
gistratie en domeinen te Maastricht P. van
der Brugge, inspecteur der registratie en
domeinen te Goes.
LEGER EN VLOOT.
Bij K. B. is benoemd tot reserve-officier
van gezondheid tweede klasse de heer J. Y\
Boenna, arts;
is benoemd tot reserve-kapitein voor spe
ciale diensten de gepensionneerde kapiten
van liet leger in Nederlandsch-Indië J. Par-
mentier, met bestemming voor den diens
bij de artillerie-inrichtingen;
aan den officier van administratie 2d.
klasse A. A. C. Bol. op zijn verzoek, eervu
ontslag uit den zeedienst verleend.
HERZIENING GEMEENTEWET
HOFBERICHTEN
Door den secreüiris van Z. K. H. den
Prins der Nederlanden wordt ons verzochi
bet navolgende mede te deeien:
ln verband met het feit, dat Z. K. H. de
Prins, op zijn verjaardag, li) April, nog met
zijn zuster, de Groot-Hertog van Ulden
burg, in het buitenland vertoeft, wordt de
verjaardag tegelijk met dien van Prinse:
Juliana op 30 April gevierd.
Daarom wordt in overweging gegeven %an
hen, die hun gelukwenschen op eenigerlei
wijze wenschen aan te bieden, deze w
schen tot uiting te brengen op 30 April
plaats van op 19 April.
DE ZENDURENVERDEELING
OP 19 EN 30 APRIL.
Gelijk men weet, heeft de Minister van
Waterstaat onlangs aan de V. A. R. A. hei
volgende gevraagd:
a. den avond van Zaterdag 19 April
den verjaardag van Prins Hendrik
de A. V. R. O. af te staan;
een regeling te treffen, dat op
avond van Woensdag 30 April het laatste
gedeelte de A. V. R. O. en het eerste ge
deelte de V. A. R. A. zou uitzenden.
Van de zijde van de V. A. R. A. werd
hiertegen bezwaar gemaakt, omdat reeds
maatregelen genomen waren, welke een uit
zending, in het bijzonder op 19 dezer, niet
meer ongedaan kondén makèh.
Het „Hdbl." verneemt thans, dat de Mi
nister bepaald heeft, dat op den avond van
19 April en op het laatste gedeelte van
avond van 30 April de Hilversumsche
der ter beschikking van de V. A. R. A. zal
zijn.
OFFICIEELE BERICHTEN
ONDERSCHEIDINGEN.
Bij K. B. is verleend de eeremedaille dor
Orde van Oranje-Nassau. in zilver, aan den
gepensionneerden sergeant der artillerie, J.
van Daal, bewaker van de schietbaan bij de
Pelikaan te Zwollerkerspel en van de bat
terij aan den Hoogenkamp te Zwolle;
en aan J. Broeken, boormeester bij de fir
ma BroeckxSmulders te Tilburg.
RECHTERLIJKE MACHT.
Bij K. B. is aan H. Bakker, op zijn ver
zoek, eervol ontslag verleend a's kanton-
fèchter-plaatevprranger in 't kanton Sneek.
P. T. T.
LUCHTPOST LONDEN—KARACHI.
De aandacht wordt gevestigd op de ge
wijzigde dienstregeling van de luchtverbin
ding LondenKarachi.
Behalve voor de aan de route gelegen
plaatsen, kan van dezen dienst ook wor
den gebruik gemaakt voor de corresponden
"e voor Ned. Oost-Ipdië.
Het tijdstip van laatste buslichting aan
het hoofdpostkantoor is vastgesteld op 17.50
elke Vrijdag. Stukken voor Ned. Oost-Indië,
met deze gelegenheid verzonden, worden in
Indië aangebracht met de mail, welke een
dag eerder dan de luchtpost is verzonden
De stukken hehooren het opschrift te
dragen „per luchtpost Londen—Karachi" en
van een vliegpost-etiket te worden voor
zien.
Het luchtrecht bedraagt 40 cent per 20
gram. De tijdwinst bedraagt ongeveer 1*4
dag.
POSTVERZENDING MET DE
„GRAF ZEPPELIN".
In deze maand zal het luchtschip „Graf
Zeppelin" ecnige tochten boven Europa on
dernemen.
De gelegenheid bestaat om in Nederland
ter post bezorgde, niet aangeteekende, brie
ven en briefkaarten, voor elke gewenschte
bestemming met dit luchtschip te doen ver-
De brieven mogen niet zwaarder wegen
dan 20 gram en het extra luchtrecht be
draagt voor briefkaarten 55 cent en voor
brieven f 1.10 pei stuk (te voldoen boven
de gewone internationale frankeering door
middel van Nederlandsche frankeerzegels
of luchtpostzegels).
OPBRENGST RADIOTELEGRAAF-
VERKEER.
Het radiotele afverkeer met Ned.-Indie
vertoonde in li eerste kwartaal van 1930.
vergeleken met hetzelfde kwartaal van 1929
een achteruitgang van pl.m. 6y2 pet. De op
brengst bedroeg rond f 420.650 tegen rond
f 454.700 in het eerste kwartaal van het
vorige jaar.
DE SNELHEDEN DER TREINEN
OPVOERING TOT 100 K.M. IN HET UUR.
In het eerste lid van art 6S van het Alor.
Reglement voor den dienst op de Spoorwegen
is de grootst toegestane snelheid voor perso
nentreinen vastgesteld op negentig kilometer
per uur. Hetzelfde artikel bevat echter de
bepaling dat voor personentreinen, samen
gesteld uit daartoe bijzonder aangewezen
rijtuigen en bagagewagens grootere snel
heden dan van negentig kilometer in het
uur kunnen worden toegestaan.
Van deze bevoegdheid, zoo meldt „Spoor-
en Tramwegen", heeft thans de directie der
Ned. Spoorwegen gebruik gemaakt en zij
heeft bepaald, dat personentreinen samen
gesteld uit 4-assige hoofdspoorrijtuigen en 4-
assige hoofdspoorbagagewagens op bepaalde
baanvakken met een snelheid van 100 K.M.
in het uur vervoerd mogen worden, wanneer
zulks noodig mocht blijken bij vertragingen.
AFDEELINGSVERSLAG DER
TWEEDE KAMER
INDIENING GEWIJZIGD ONTWERP
Verschenen is het verslag van het afdee-
lingsonderzoek inzake het wetsontwerp tot
herziening van de Gemeentewet, met
antwoord-nota van den Minister van Bin-
ncnlandsche Zaken en een gewijzigd ont
werp.
Sommige leden betreurden de intrekking
van het ingediende vorige ontwerp, waar
door een algemeeno herziening van de Ge
meentewet op de lange baan is geschoven.
Naar de meening van deze leden geeft
het onderhavige wetsontwerp of te veel, of
te weinig.
De voorgestelde regeling betreffende sa
menwerking vah gemeenten werd door
vele leden toegejuicht
Voorts betuigden verscheiden leden hun
instemming met de voorgestelde bepalingen
betreffende grenswijziging.
De vrouw geen burgemeester.
Verscheidene leden hadden overweger
bezwaar tegen de benoembaarheid di
vrouw tot burgemeester en tot secretaris.
De Minister zegt in zijn antwoord d:
hij na ernstige overweging de benoembaar
heid van de vrouw tot burgemeester en tol
secretaris uit het ontwerp gemeend heeft
te moeten lichten.
Sommige leden wenschten in het wets
ontwerp een regeling te zien opgenomen,
waarbij den gemeenteraad eenige invloed
wordt toegekend op de benoeming van den
burgemeester.
Vaststelling van jaarwedden.
Naar aanleiding van een desbetreffende
opmerking zegt de Minister, dat hij het
niet wenschelijk acht, dat de vaststelling
van de jaarwedden van burgemeesters
secretarissen en ontvangers voortaan niet
meer zal geschieden door Ged. Staten ondei
goedkeuring van de Kroon, maar bij alge
meenen maatregel van bestuur.
Ontslag van wethouders.
Enkele leden wezen er op, dat de raad de
bevoegdheid mist wethouders te ontslaan
Dit geeft soms aanleiding tot zeer onge-
•enschte toestanden.
De Minister kan niet instemmen met be
doeld denkbeeld.
Beheerscommissie.
Sommige leden achtten 't gewenscht, met
het oog op de voortdurend zich uitbreidende
van de gemeentebesturen, dat beheers
commissies met zekere autonomie in het le
ven moeten worden geroepen.
Andere leden kwamen hiertegen op.
De Minister deelt de opvatting van laatst
bedoelde leden. Het is een hoeksteen van
ons staatsrecht, dat het bestuur van provin
cie en gemeente ligt in handen van de ge
kozen vertrouwensmannen van ons volk.
Daaraan mag niet getornd worden.
Onderwijzers en raadslidmaatschap
Sommige leden vroegen, of er nog wel
anleiding bestaat om de onderwijzers van
het lager onderwijs uit te sluiten van hei
lidmaatschap van den raad. nu zij hun sa
laris van het Rijk ontvangen en de gemeen
'e daarop geen invloed kan uitoefenen. Ook
tegen de uitsluiting van de leeraren voor
het middelbaar onderwijs hadden zij be
zwaar. In ieder geval achtten zij het beden
kelijk, dat het ontwerp de uitsluiting uit
breidt tot de onderwijzers bij het handels-
en nijverheidsonderwijs.
overeenstemming met deze opmerkin
gen wordt voorgesteld letter i van arL 23
te schrappen. Dat de raad over salarissen
van sommige categorieën van onderwijzers
b.v. die bij het buitengewoon onderwijs nog
wel zeggenschap heeft, kan ten dezen niet
voldoende gewicht in de schaal leggen.
Verscheidene leden wenschten, dat het
ontzeggen van den toegang tot de vergade
ringen gepaard zou gaan met afvoeren van
de presentielijst
Een desbetreffende bepaling is alsnog op
genomen.
Sommige leden wenschten aan het nieuw
voorgestelde derde lid van art. 79 toe te voe
gen: „met dien verstande, dat er nimmer
minder dan twee wethouders zullen zijn".
Be Minister heeft deze voorgestelde toevoe
ging alsnog aangebracht
Leiding van de brandweer.
Van de gelegenheid is gebruikt gemaakt
om enkele wijzigingen aan te brengen,
waarvan de noodzakelijkheid is aangetoond
door de branden welke in den iaatsten tijd
hebben gewoed.
MODERNE GROOT-INDUSTRIE
HAAR OPKOMST EN HAAR
GEVOLGEN
Lezing van prof. dr. Z. W. Snolier
Gieteravond heeft Prof. Dr. Z. W. S n e 1-
ler, hoogleeraar aan de Ned. llandelshoo-
ge6chool te Rotterdam, in liet Tehuis voor
BELANGSTELLING VOOR ONZE
SCHEEPSBOUW
DUITSCH BEZOEK.
Op uitnoodiging van het Scheepvaart
kundig Instituut, afdeeling Rotterdam
.an den Metaalbond, het Kon. Instituut van
ngenieurs, het Nederl. Scheepsbouwkundig
Proefstation en de Technische Hoogeschool
te Delft, zal de Gesollschaft der Freunde
und Förderer der Hamburgischen Schift
bau-Versuchsanstalt op 12. 13 en li Juni een
bezoek brengen aan ons land.
DE CRISIS IN LAND- EN
TUINBOUW
INSTELLING STAATSCOMMISSIE IN
VOORBEREIDING.
Naar wij vernemen is in voorbereiding
de instelling van een Staatscommissie om
te overwegen, welke maatregelen getroffen
kunnen worden met het oog op den oogen
van land- en tuin-
Zeeliedcn te Maassluis voor de A.R. Jonge
ren Studieclub een lezing gehouden over:
De opkomst der Moderne groot-industrie.
Spreker wees er op, dat de moderne groot
industrie, die industrie is, waarbij een on
dernemer de industriceie productie van een
groep arbeiders leidt, die werken in een
fabrieksgebouw, waar ;en deel van den ar
beid i6 gemechaniseerd. Een niet te klein
aantal arbeiders en arbeidsters en een niet
te klein geïnviteerd kapitaal zijn noodig
om van groot-industrie te kunnen spreken
Deze groot-industrie is van groote betee
kenis, allereerst door haar
goedkoope productie,
die de beschikbare hoeveelheid goederen
vermeerdert en gelegenheid schept voo
port. Zoo hebben de producten der geme
chaniseerde Kuropeesche katoennijverheid
in het begin der 19e eeuw de lijnwaden in
het oorspronkelijk productie gebied Indii
cervleugeld. De industrieele export leverde
de tegenwaarde voor agrarischen import
Vooral in het laatst der 19e eeuw is de toe
taad van het geïdustrialiseerde W.-Europa
d?ze geworden, dat industriceie producteD
trans oceanische gebieden worden ge
ëxportcerd, tegen toezending van agrari6chi
producten uit die gebieden.
Niet alleen is de economische beteekenis
un de moderne groot industrie groot, r
ook de sociale beteekenis. Zij stelt de klasse
der kapitaalbezittende ondernemers tegen
over de klasse der bezitlooze arbeiders. Tus
schen die beide klassen zijn vaak spannin-
en tegenstellingen, is soms klassen
strijd.
Waar de moderne groot-industrie om haar
economische en sociale beteekenis zoo
langrijk is, moet ook de geschiedenis
haar opkomst
belangrijk zijn.
Engeland en Frankrijk waren, in de 18e
eeuw, de toonaangevende mogendheden; zij
hebben door de industrieele en door de
Fransche revolutie het aanzijn gegeven aac
het moderne Europa der 19e eeuw.
De industrieele revolutie kan men om
schrijven als het proces der mechaniseering.
concentreering en investeering in de in
dustrie: men kan ook zeggen, dat zij den
vergang vormt van het „domestic-system"
aar het „factory-system". Bij deze laatste
nschrijving denkt men aan de katoen
ndustrie in Lancashire (rondom Xlanches-
ter), die in de 18e eeuw huisindustrie was,
>nder leiding van den kapitaalbezittenden
ntrepreneur („kapitalistisch-georganiseerde
huisindustrie"), en wier organisatie, door de
uitvinding van spinmachines en mechani-
schen weefstoel, overging in die der fabriek.
De bedrijfsvorm, die aan de fabriek voor
afgaat, kan de kapitalistisch-georganiseerde
huisindustrie wezen; zij kan echter ook de
manufactuur zijn, d.w.z. het geconcentreerd,
niet-gemechaniseerd grootbedrijf, zooals nu
nog gevonden wordt in de sigaren-industrie,
waarin de mechaniseerlng hier en daar eerst
«s aangevangen.
Industrieele revolutie.
Kenmerkend voor de groot-industrieete
ontwikkeling der 18e en 19e eeuw 's niet al
leen de katoen industrie, of beter, de textiel
nijverheid in het algemeen, maar ook de
metaalindustrie, die o.a. de bewegingsina
chine schept (de stoommachine) die de ar-
beklsmachiine (b.v. de spinmachine) in be
weging brengt. Ook de moderniseering der
metaalindustrie geschied^ in Engeland in
het laatst der 18e eeuw. Toen metaalin
dustrie en textielindustrie, toen beweegma
chine en arbeidsmachine elkander ontmoet
ten, kwam de industrieele revolutie tot volle
kracht, waaruit later de moderne groot
industrie in West-Europa tot stand kwam
Groot zijn
TUINB0UWV00RBEELD-
BEDRIJF
VAN DE GROEN VAN PRINSTERER-
VEREENIGING
STEENONTHULLING VAN
MINISTER KAN
de gevolgen
Aan de Molenvliet te Klazienavecn had de
o f f i c i e e 1 e opening plaats van het voor
beeld'tuinbouwbedrljf der Groen van Prin
sterer-verecniging, welke de zedelijke en
maatschappelijke verheffing der veenkolo
niale arbeiders beoogt
Er was meer belangstelling, dan men op
dit afgelegen oord zou vermoeden. Te half 3
naderde een file van auto's met veel auto
rit ei ten.
Des morgens was een voorbeeldbedrijf te
Nieuw-Amsterdam geopend van de neutrale
vereeniging „Opbouw van Drente" en ook
daar waren oud-minister K a n, de Co mm is
sari6 der Koningin Mr. Te Linthorst
Hom an en burgemeesters uit verschillen
de plaatsen tegenwoordig geweest.
Dit groote gezelschap woonde nu in den
namiddag de stee «legging bij in de tuinders-
woning van het Tuinbouw voorbeeldbedrijf
der vereeniging „Groen van Prinsterer"; een
warenhuis, dat den naam van (oud) Minister
Kan draagt uit dankbaarheid voor de groo
te medewerking, die Mr. Kan als Minister
en als secretaris-generaal verleend heef»
voor dezen arbeid.
Het welkomstwoord.
In de luwte van de tuinderewoning ver
zamelden zich het bestuur en de genoodig
den en de voorzitter der Vereeniging. bur
gemeester Norbruis, van Schooneheek.
sprak een welkomstwoord, omdat de ope
ningsrede door den eere- voorzit ter Prof. H
Visscher zou gesproken worden.
Burgemeester Norbruis heette welkom
oud-minister Kan. die zijn uaam aan het
Warenhuis wilde verbinden; in den Com
missaris der Koningin, die altijd 6teun vtr
leende als het mogelijk was: aan Burge
meester en Wethouders van Emmen voor
medewerking en belangstelling en inzonder
beid aan burgemeester B o u m a, wiens
voortvarendheid zoovee! weet te doen.
Welkom werden ook geheetcn d> zuster
vereenigkngen; Prof. Visscher, de eerete
der Kamerleden, die aanpakte; de Rand
van Toezicht; pastoor Jongerius, de
theoloog-prnklisch-tuinder; de firma Klip
huis, van Rotterdam, die het warenhuis,
en de firma Deters, die het huis bouwde,
evenals de woningen Barncveld en Maas
land; en ten slotte dankte de voorzitter
mevr. Ds. Verhoog, wier man meer dan
iemand andere gezwoegd heeft voor de
stichting en die zelfs, tijdens de ziekte van
haar echtgenoot, de belangen der vereeni
ging wist te bevorderen.
Daarna sprak Prof. Visscher een ge
degen
gelegenheidswoord
waarvan we reeds gister verslag gaven.
Toespraak Mr. J. B. Ean.
Oud-Minister Kan. daarna het woord ne
mend, herinnerde allereerst aan den man.
wier naam de Vereeniging draagt; de aan
voerder van een Gideonsbende, doch iemand,
van wien zelfs Potgieter geen kwaad wist te
zeggen.
Bij deze vereeniging vergaat het Groen
van Prinsterer gelukkig niet als het ver
haal gaat van den man. die iemand in den
stijgbeugel helpt en daarna vergeten wordt
ereeniging eert hem door de naamge-
doch deze vereeniging vergeet ook de
levenden niet; want mijn naam, aldus Mr.
Kan, wordt straks op een gedenksteen in
dezen muur gemetseld.
Twee jaar geleden mocht ik mijn eerste
oefeningen in de metselkunst beginnen bij
de stiching der eerete woningen en nu denk
k vooral aan-het eerste bezoek van Prof
Visscher aan het departement. Ik zegdp
toen mijn medewerking gaarne toe. want
overheid kan niet alles doen wat noodig
Niet financieel, maar vooral niet moreel
En daarom kwam ik zoo graag hier om te
toonen hoezeer ik in de metselkunst ge-
orderd ben.
Direct daarop toonde Mr. Kan wat hij
kon.
SURINAAMSGHE BEGROOTING 1930
BEVORDERING VAN DE
WELVAART
HET BELEID
Verschenen is het voorloopig verslag over
het wetsontwerp tot vaststelling van de Suri-
naamsche begrooting voor 1930.
Eenige leden wezen op het feit, dat cr
gedurende de periode 1020—1925 door den
minister van koloniën al zeer weinig is
gedaan om Suriname uit den toestand van
verval op te heffen. Deze leden bepleitten de
aanstelling van een directeur-generaal bij
het Departement van Koloniën, wiens taak
het zou zijn richting te geven aan een voor
uitstrevend beleid ten aanzien van
Suriname.
Ecnige leden achtten het noodzakelijk, dat
het moederland jaarlijks groote kapitalen
beschikbaar stelt voor verbetering van den
grooten landbouw, aanleg van wogen, ont
ginningen enz.
Verscheidene leden sloten zich aan bij de
critiek, welke het lid Jer Tweede Kamer, do
heer v. Vuuren. op 12 Februari j I. heeft uit
geoefend op het ateemcen beleid der regee
ring ten aanzien van Suriname. De kwestio
der mechanisatie van het landbouwbedrijf
had moeten worden opgedragen ter onder
zoek aan een officieele commissie van des
kundigen.
Gevraagd werd of de minister geregeld
rapport ontvangt van den gouverneur over
den toestand en of hij reeds nadere inlich
tingen heeft ontva.gen van den gouverneur
nopens de klachten over het geva
wezen in Suriname.
van de opkomst der groot-Industrie geweest
Te vermelden is allereerst do geograplr
sche concentratie, die de bevolking ophoop
in groote, eenvormige, doodeche fabrieksste
den, waar het verschijnsel der overbevolking
tot de verbeelding spreken ging. Mal thus.
1798, geraakte er door aan 't peinzen over
het bevolkingsvraagstuk.
Te vermelden is voorts het verschijnsel
der crises, d.w.z»van de in de 19e eeuw
periodiek zich voordoende diepe inzinkin
gen in het oeconomisch leven. Zij zijn
waarschijnlijk veroorzaakt door te groote
uitbreidingen der productie, waartoe de
moderne groot industrie, werkend ond-»»
den drang der toenemende meer opbrengst,
telkens drong. Als een sombere schaduw
de. ""V*. nc- t* noemen, staat onder den Invloed der
«-au-? m',U8lr,ee|e bourgeoisie groot-industrieele ontwikkeling. Engeland.
-*»,»' a a,frem*°ne ontwikkeling be het land der export industrie, werd tevens
hefrteïJf;^',rna dcroni?,ck industrieele ar het land van den vrijhandel, die verre mar*
^-°P' ?rC'?Ke .vïet*ov,n*- vak tcn opende er. don agrarisch-, import ver
orginisatie ,iesrechtuitbreiding gaven haar sremakkeüjkte. welko de kost. den
kracht, die noodig <vas voor het verwer beid hield op laag nixtvu en
Lï1? vf samenleving. waarde schiep ter compens ate van u.«t
De steenlegging.
De oud-minister nam de met Oranjeband
versierde troffel ter hand. bestreek de ope
ning in den muur en beurde met burge
meester Norbruis de gedenksteen op, een
voudig hardsteen met inscriptie, wolke daar-
ee geplaatst was.
Vervolgons trad burgemeester Boumt
van Emmen naar voren, om
namens de gemeente
van zijn belangstelling in dit groote werk
te getuigen. Een werk, dat van blijvende b*
teekenis is voor de gemeente, waarschijnlijk
nog belangrijker dan industrialisatie.
Ook hl' dankte Prof. V 1 s s c h e r. Minister
a n en de Commissaris der Koningin.
Voorts hoopte hij, dat de onderscheiden
vereenigingen elkaar op de juiste wijze
zouden beconcurreeren d.w.z. hun best doen
n^ zooveel mogelijk voor Drente te doen.
Nog werd het woord gevoerd door den
leer K. Brok, Gedeputeerde van Drente,
nmens de Vereeniging tot opbouw van
Drente, die verklaarde de concurrentiestrijd
gaarne te aanvaarden, maar in den vorm
van wederkeerige hulpverleening als het
noodig is.
Ten slotte sprak burgemeester Nor
bruis een dankwoord, waarmee de plech
tigheid afgeloopen was.
Nadat men de kassen nog bezichtigd had,
brak het gezelschap op.
Over de vereeniging en haar arbeid hopen
wij in volgende nummens nog Iets te
schrijven.
TWEEDE KAMER
WIJZIGING VAN DE RADENWET.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging der RodemveL Blijkens de Memorie
van Toelichting bedoelt de eerste wijziging
de Raden van Arbeid te ontheffen van Ie
hun opgelegde verplichtinc tot geheimhou
ding voor zoover hetreft de Voogdijraden,
zoodat zij aan die lichamen de Inlichtingen
zullen kunnen verschaffen, welke dezo
voor een richtige uitoefening van hun taak
noodig hebben.
De andere wijziging houdt verband m"t
de inwerkingtreding der Ziektewet
VRAGEN VAN KAMERLEDEN
EEN ONWETTIGE AUTOBUSDIENST.
Door den heer Van Rraambpek is
aan den Minister van Justitie gevraagd, of
deze heeft kennis genomen van het feit, dat
de heer S. W. V e 11 m a n te Drachten du-
gelijks, behalve Zondags, een autohu«dienst
tusschen Drachten en Leeuwarden onder
houdt. hoewel de Kroon tot tweemaal t<>e de
vergunning voor het gedeelte Hanlocarijp
Leeuwarden van het traject in hoogcr be
roep heeft geweigerd.
Voorts wordt de Minister geweien op het
feit, dat de Ned. Tramweg-Mij een verzoek
aan den procureur-generaal hij het Gerechts
hof te Leeuwarden gezonden heeft in ver
band met dezen on wettigen toestand en dat
dit verzoek tot nu toe nog geen enkel ge
volg heeft gehad.
BEZOEK VAN DUITSCHE
REISBUREAU-AMBTENAREN
PROPAGANDA VOOR ONS LAND.
Van 17 tot 21 April as. zal ons land be
zocht worden door een gezelschap van on
geveer 20 ambtenaren, werkzaam op de
voornaamste reisbureaux in Keulen. Essen
Mainz, Iserlohn, Wiesbaden, Frankfurt,
Würzburg, München, Kürnburg. Stuttgart,
Leipzig cn Oevenhatisen. Deze excursie
werd georganiseerd door het Bureau der
Nederlandsche Spoorwegen te Keulen; Ie
chef van dit bureau, de heer P. S. Gobei,
treedt op als leider.
HET NIEUWE STADHUIS
TE ENSCHEDE
AANBESTEDING.
Gistermiddag is aanbesteed de houw van
een nieuw stadhuis te Enschedé. Voor het
bouwwerk was laagste inschrijver «Ie heer
J. van Egteren te Enschedé met f 096.420;
voor het schilderwerk de heer J. Misset te
Hilversum met f 47.550. Voor het gewapend
beton werk, hetwelk onderhands w.is aanl e-
tced, waren de laagste inschrijiers de heo-
n Van Waning en Co. te Amsterdam niet
f 111.520.
..ONZE COURANT"
HET ZILVEREN JUBILEUM.
Het zilveren jubileum van het Weat-
friesch Dagblad ..Onze Courant" te Hoorn
wordt Maandag 21 April a.s des middags
drie uur ln de Hoornsche Pnrkzaal her
dacht terwijl op Tweeden Poaschdng van
23 uur en onmiddellijk na hoHnprnonu-
de bijeenkomst tot ongeveer hd») direc
tie en redactie van het jubilccrend orgaan
recipieeren.
GIJ GEVOELT DE
NOODZAKELIJKHEID DE
CHRISTELIJKE PERS
IN AL DE BUIZEN DER ONZEN
TE BRENUEN? CEEI" DAN DEZE
MAAND ri-0 MINSTENS
EEN Hl .-.VEN ABONNE OP
