m
CACHETvan
d-FATVRE
DINSDAG 15 APRIL 1930
TWEEDE BLAD PAG. 5
NIEUWE PERSPECTIEVEN IN HET
LANDBOUWBEDRIJF?
INTERESSANTE PROEFNEMINGEN
TE NAALDWIJK
electriciteit en plantengroei
J. SIEMENS BEREIKT PRACHTIGE
RESULTATEN
Langs een kronkeligen, bochtige» weg
oor groene weilanden hobbelden we gister
n een .rammelende autobus naar het lieflijk
«legen dorpje Naaldwijk in het Weötland,
iaèr dezen winter en in dit voorjaar de wel
kende Ir. M. J. Riem ens in den proef-
yin. „Westland"', welke eenige honderden
«eters voor liet typische, schilderachtige
itadje gelegen is, zijn proeven ondernomen
ieeft met betrekking tot do toepassingen die
Ie 'electriciteit kan vinden in het tuinbouw-
ledrijf.
Interessante proeven.
Deze proeven zijn hierom zoo interessant,
af-nagogaan weid den invloed van kunst-
liitigc verlichting op den groei van jonge
lanten gedurende den winter. Op het oogen-
lik zijn in vollen gang proeven omtrent
léctrisehe grond en Iichtvenvarming in
wei-kassen. Tevens is een der groote koude
assen van; den" proeftuin, voorzien van een
|ctrisc'ne hulpvcrwarmirigsinstallatie, wel-
'automatisch in bedrijf komt, zoodra
temperatuur in de kas tengevolge van
afchtyorsten' daalt tot op een waarde, die
chade-1 ijk zo.u-zijn voor het gewas.
Dezé installatie dient'om'na "te gaan in
oeven*e het mogelijk ijs om den verniel en
en invloed van nachtvorsten, waaraan jaar-
[les in ons land duizenden en duizenden
-ordeji geofferd, langs electrischen weg
egen te gaan.
Gistermiddag nu zjjn we de eerste resul-
alen van dit onderzoek eens gaan beaioh
gen eh deze' waren inderdaad verrassend
Het initiatief voor het nemen van
roeven is uitgegaan van de directie var
laagsche Elektriciteitsbedrijf; na overleg
«et de' directies der electriciteitsbedrijven
an Rotterdam en Delft werd besloten, om
ezamenlijk de onkosten der proeven te
ragen, terwijl Ir. Riemens bereid werd ge-
ouden om de proeven in den proeftuin
W'estland" te ondernemen. Het ontwerpen
an de verschillende electrische installaties
irerd opgeflragen aan. het Centraal Bureau
er Vereeniging van Directeuren van Elec-
riclteitsbedrij.ven in Nederland te Arnhem,
at ook voor het toeziolit bij den bouw der
ïstallaties zorgde en. zich belastte met het
van de technische leiding hij het ver
der proeven.
De .kunstmatige verlichting.
loorloopig werd te Naaldwijk een drietal
talven opgezet en .wel:
"et nagaan v.an den invloed
cunstmatig.e verlichting
j planten!
he lichtproeven werden ondernomen met
sram-gasvuliingslampen van 500 W, en met
isram Vitalux-lampen eveneens van 500 W.
De proeven werden ondernomen met kom-
orornei-planten en tomatenplanten. Erw.er-
?n vijf groepen van planten onderscheiden:
1. Planten die gedurende 5V2 uur per et-
laal werden bestraald met gewone gasVul-
ngslampen van 500 W.
2. Planten die gedurepde 5uur per et-
1 werden bestraald met Vitalux-lampen
500 W.
3. Planten die gedurende 1Va uur per
maal werden bestraald met Vitalux-lampen
500 W. en 4 uur per etmaal met gasvul-
ngslampen van 500 W.'
4. Planten die gedurende P/> uur .per
maal werden bestraald'met Vitalux-lampen
Bn 500 W.
5. Plainten die in het gélieel niet werden
'Straald met kunstmatig lioht (controle).
De verlichting werd 's-nachts te 1 uur ont
oken door middel van schakel klókken en
eneens door scliakelklokken wederom ge-
Dofd te 6.30 uur; eenerzijds werd. .dit zoo
srégeld om na te gaan in hoeverre hierbij
on worden geprofiteerd van goedkoopen
ichtstroom, terwijl anderzijds hierdoor een
insluiting van de kunstmatige verlichting
het daglicht werd verkregen.
De resultaten
i wat waren nu de resultaten van deze
dichting? Ir. Riemens deelde ons hier
ntrent het volgende mede:
Komkommers en tomaten werden 27 De
in ber gezaaid. Bij het opkomen werd direct
5.belichting in gang gezet De kiembladén
jr belichte planten waren groener en groo-
r dan de onbelichte. Alle planten ontwik-
slden zich best, doch de belichte groeiden
ïeller.
De conclusie waartoe Ir. Riemens kwam
as dat 't licht een groote invloed had gehad
i den groei. Een lange belichtlngsperiode
in 51/. uur met gi\>ote intensiteit: 1000
aars op 10 M2. heeft geen schadelijken
Na 15 Januari haalden de onbelichte plan-
n, die het gunstigste kasje hadden, sterk
zoodat een belichting alleen beteekenis
teft voor de donkerste maanden, November
December.
Do electrische grondverwarming
Een tweede proef dient om na te
in in hoeverre de elect rise Ja e grond
rwarming de plaats kan innemen van
verwarming door middel van paarde-
est, zooals deze in de, hier te lande veel
uldig gebruikte, brooibakiken wordt toege-
ist
Reeds in het voorjaar van 1929 werden
roeven met electrische grondvenvarmings-
istallatiies ondernamen in de proeftuinen
rijkstuinbouwconsulcnten te Sapper
leer, Twelle en Nijmegen.
Hoewel vele tüinbouwconsulenten vrij
Septisch tegenover de electrische grond ver
arming stonden, wezen deze oriënteerende
roeven toch uit, dat de electrische gronrl-
arwarming op zijn minst gelijkwaardig
an worden geacht met de gebruikelijke ver
arming door middel van paardemest.
De proeven, die in dit opzicht te Naald-
Ijk wprden ondernomen zijn de omvang-
jkste, welke ooit hebben plaats gehad.
De installatie self.
de installatie ia gmndvcrwarmings-
abel toegepast, zoowel voor de verwarming
aa den grond in de broeikassen als voor
'rvarming van de lucht. Deze kabel,
die bestaat uit een kern van weerstands-
draad, geïsoleerd met een omspinning van
aabestkoord, waarom 1 of 2 laagjes in olie
gedrenkt papier, waarom dan weder een lood
mantel is aangebracht, werd vervaardigd
door de N.V. Nederlandsche Kabelfabriek te
Delft, die ten behoeve van deze proeven ge
heel belangeloos alle bcnoodigde verwar
mingskabel ter beschikking stelde.
In totaal zijn te Naaldwijk/16 broeibakken,
welke ieder bestaan uit 13 eenruiters, die een
oppervlak van 1,5 x 10,4 m. beslaan, bij'de
proef betrokken. Bij deze 16 broeikassen kan
men 4 typen onderscheiden,-te weten:
1. een type met uitsluitend electrische
grond verwarming;
2. een type met dezelfde gróndvemvarming
als type 1 en bovendien een electrische lucht
verwarming;
3. een type waarbij zoowel paardemest als
electrische grondverwarming wordt toe
gepast;
4. een type me,t uitsluitend, paardemest-
verwarming dienende ter controle.
Men kan rekenen, dat men in ons klimaat
bij een broeibak met electrische grondver
warming een vermogen van- ongeveer 150 a
180 NV. per M2 moet installeeren; wil men
daarenboven de l.ucht in den bak verwarmen
dan moet men hiervoor omstreeks 60 k 100
W per M2 toevoegen; deze getallen staan
echter voor ons klimaat nog niet voldoende
vast.
De electrische grondveiwarming word!
verkregen door eenvoudig den verwarmings
kabel in de lengterichting van den broeikas
heen en weer te leggen, waarbij de kabel G
a 8 maal. soms 9 maal,'in de lengterichting
van den bak wordt gelegd.
De kabels liggen op een diepte van ca. 30
c.m. Met betrekking tot deze diepte weet mei
nog niet, welke de: meest gunstige diepte i;
Vermoedelijk heeft de grondwaterstand hier
bij veel invloed.
DE KALI-OVEREENKOMST
De lucht verwarming
De luehtvenvarnring van de broeibakken
geschiedt door eenige venvavmingskabels
die tegen de zijwanden van de broeibakken
zijn aangebracht. Gewoonlijk brengt men bij
i,enkele" broeibakken één kabel ter weers
zijdén aan, echtér-werd te Naaldwijk een
veel grooter aantal luchtverwarmingkabels
gebruikt en wel 4 aan den hoogen kant en
2 aan den lagen kant, omdat in dit geval
toch de. etectriei teitstocvoer wordt beheerscht
door den automatisch regelenden the-
mostaat.
Wat bereikt werd.
En nu de resultaten 1
Op 27 Februari werd 3>egonncn rnct oen
bodemtemperatuur van 50s F. Op 4 Maart
was de thermometer opgeloopen op 15 n.-M.
diépte in den grond tot 70 F.: de optimum
temperatuur voor de komkommer.
Op 7 'Maart werd'gepoot.
Direct was de-groei prima,.doch boyenal
blonken uit de rijen m'ctlufchten grond
verwarming- I) Hiervan was de groei
ideaal. De controlerijen bleven armelijk,
want hiervan was de warmte op 7 Februan
55° F., dus, veel te laag. De temperatuur liep
slechts «eer langhaam-, op, en dat'niettegen
staande er. f 1.25. paardemest. per, raam was
aangewend, alzoo duur on slecht! Tenslotte
stierven deze. planten zelfs -af. Op 26 Maart
werden ze door andere vervangen. Deze
groeiden goed, -\vant inmiddels was dé niest
in broei gekomen en was de grond 62° F,
De electrisoh verwarmden werden van
's avonds 10 tot 's mórgens 7"uur constant
op' 70 f'. gehouden. De groei was overal
uitstekend doch uitmuntend .was die in do
gecombineerde grond- en 'Juchtv^rwarming.
Eén maand en' 2 dagen later," d.i. op 9
April werden de drie eerste vruchten ge
oogst. Dr. Riemens achtte dit een record in
groeisnelheid.
En nu de oogst op 14 April;
Paardemest: n;i ets;
Uitsl. grondverwarming: 1 st. Ie soort, 1 st
2e' Soort;
Grondverw. en paardemest: 3 st. lè soort,
2'st. 2e soort en 4 st. 3e,soort;
Grondverwarming en luchtver-
warm in g: 36 st'. Ie soort, 12 st. 2esoort en
4 st. 3e soort.
Opvallend is de 'voorsprong in aantal,
doch ook het aantal lé vruchtsóórten is tot
heden relatief veel grooter.
Dr. Riemens kwam dus tot de volgende
Conclusie:
Paardemest is uitstekend door electrische
verwarming te vervangen: van hinderlijke
groeistoornissen, sterke gronduitdroging e.d
is geen spoor tot op heden te vinden. Dp
combinatie grond en luchttemperatuur beide
"7, is verreweg de meest gunstige.
Omtycnt rentabiliteit valt momenteel nog
niets te zeggen.
Indien de warmtetoevoer te half zeven
wordt stopgezet, loopt de temperatuur over
dag op en is om 2 uur het hoogst, ook 'op
donkere dagen.
Men ziet, belangrijke resultaten zijn reeds
verkregen.
En nu de derde en laatste proef!
Een derde b elan g r ij k e proef
is thans in bedrijfen wel wordt hierbij de
electriciteit. dienstbaar gemaakt aan het
s t v r ij houden, van e'en zg. kolid e
In een WestlanÖsche broeikas van ca.
33,5 x 37 m2. zijn "op- afstanden m ongeveer
telkens verwarmingskabéls gespannen
in de lengterichting langs de palenrijen die
het dak dragen, op een afstand van 15 k 20
c.m.'boven den grónd. Per. palen rij' zijn -4
verw&rnurigskabeljtjeq aangebracht, echter
behoorendeze tot 2 verschillende groepen
Elk dezer groepen kan wqder worden iii- en
uitgeschakeld- door luchttliermostaten, die op
h?t koudste punt der kas,:aan de noordzijde,
z ij li opgesteld. De eerste .thermostaat slaat
dusdanig afgestelp,.dat.de stroom wordt toe
gevoerd, zoodra de temperatuur in het koud
ste pupt.der kas beneden 40° C. daalt. Is dat
het geval, dan wordt dus de electrische ver
warming in bedrijf gesteld en deze wordt
wederom afgeschakeld zoodra de tempera
tuur is gestegen'tót ca. 5,5° C.
De. capaciteit van deze yenvarmvogsinstal-
latte bedraagt omstreeks 24 K.W. Daar echtér
met geen mogelijkheid kon worden nage
gaan; welke venvarmings-cAp'aei teit noodza
kelijk zal zijn voor het vorstvrij houden van
een dergelijke.groote ruimte, is een tweede
installatie aangebracht,- die..precies zoo
werkt als de eerste, alleen met dft verschil,
dat de thermostaat van de tweede installatie
deze eerst inschakelt, wanneer de tempera
tuur daalt, beneden 2° C.
Zou dus bij een hevige nachtvorst de eerste
installatie te kort schieten, dan komt de
tweede installatie1,-dié volkomen gelijksoortig
n dus eveneens een capaciteit van 24
kW. heeft-, haar te hulp.
Wijde perspectieven geopend.
Het prestige van den burgemeester
van Antwerpen op het spel
GEEN BESLISSING VGOR DE
HOOFDDIRECTEUR TERUG IS
De directeur van de S. C. P. A, de beer
D o u f f i a g e s, teruggekeerd uit .Mulhouse,
deelde aan een correspondent van ..De Te
legéaaf' het volgende mede:
„Wij blijven ons'juridisch baséer'en op dp»
begeleidenden'brief van deu heer Le Cornet-,
welke zijn handteckeniiig vopr drie maan
den bindend verklaarde. Wat den brief vao
2S Maart betreft, deze ging niet uit van on«
Centraal Bureau, maar werd door onzfen' ad
vocaat, Mr. van Raalte, geschreven naar aan
leiding van een -brief van onzen technische»
directeur te Antwerpen, waarin dr.-- zich als
technicus over de toekpmstige inst tie's 1p
Rotterdam verheugde. Onze advc ;aaL onze
zaak en het Nederlandsche belang willende
dienen, heeft dien brief doorgezonden, waar
toe hij onzerzijds niet gemachtigd was. Intus
schen lijkt, het ons een minder correcte op
lossing om in deze zaak, waarin wij, zoo niet
juridisch, dan toch moreel gebojideh zijn,
definitief met Rotterdam te' breken. Wij ho
pen dus, dat.er. een oplossing zal worden ge
vonden, die beide partijen bevredigt Ik moe'
namelijk nogmaals erkennen, dat,wij Rotter
daim broodnoodig hcblren.
Op den duur kan Antwerpen nooit alle kali
verwerken, waarvan de uitvoer" sterk stijgen
de is. Als de Belgische en Franschc scheep
vaartmaatschappijen op den Rijn niet roeév
kali kunnen vervoeren, moeten wij ons
wenden tot de Nederlandsche eh Duitsche
maatschappijen en deze verschepen natuur
lijk naar' Rotterdam. Bovendien vinden wl-
daar veel m'eer vrije vrachtschepen, wach
tonde op retourladingen, dan in Antwerpen
welks regelmatige hjn.n .voor onze op on
geregelde tijden plaats hebbende uitvoeren
minder geschikt zijn. Het economische
standpunt is thans echter geheel verlaten
voor het politieke terrein (Hierop volgde
een ironisch lachje van den zakenman-vrij
handelaar).
De Franschc Regeering schijnt thans een
compromis te zoeken,'dat ons eigen natio
nale belang verzoent met liet verlangen do
Belgen tot bedaren te brengen en onze
Hollandsche vrienden niet voor het hoofd
te stooten. Wij komen dan waarschijnlijk
tot een verdeeling der tonnag- tusschen
de beide havens, waarbij er voor gezorgd
wordt, dat rle Belgen hun huidig aandeel
niet verliezen. In elk geval is zulk een over
eenkomst de eenige wég tot een oplossing"
Het blijkt dat Antwerpen na deze uitla
tingen hoe langer hoe ongeruster wordt.
Wc meldden reeds, dat burgemeester van
Cauwclaert opnieuw naar Parijs is vertrok
ken. naar het heet. om Antwerpen het m.o
nonolie te verzekeren.
""De Antwerpsehe' '„Matin" "merkt- hier
over op: -
„De zaak is in een nieuw stadium getre
den, het - prestige Aan burg'erpefrster Van
Cauwelaert en minister-president Jas'par
staat op het spel. Een tieutal dagen deelden
zij mede. dat de kwestie gekegeld was ep
au wordt in Rari.i> 'gemeld, dat de hiaat-
schappij waarschijnlijk tóch concessies zal
doen aan' Rotterdam Die' verklaringen- stel
len ons zeer .te leur. Wij. hebben nog hoop,
dat de Franschc regeering cc niet zal goed
keuren. Drie weken' lang zijn wij in onzeker-
hied wegens; de. vage' helófteh. Indien; d-:
Franscho regeeriivg de maatschappij' steunt
in haar politiek, dan' zal - de- vriendséhap
tusschen heide- landen - leelijk gecompromit
teerd zijn".
Naar aanleiding'van liet.-nieuwe bezoex
van den -burgemeester van Antwerpen, aa
Parijs heeft de correspondent van de „Tel
geïnformeerd of er karls bestaat, dat: e.en
definitief contract mét Antwerpen reeds
vóór den terugkeer van,den dirécteur-genc-
raal der Sociéte commerciale des potasses
d'Alsace, den heer Le Co r nee, die, zooals
men weet,'eenigon tijd in Fjorida heeft ver
toe-fd, kon worden tegeriioetcezien. Men deel
de mede, dat. er in ieder geval geen beslis
smg zal vallen vóórdat;de lieer Lc Córriec
terug is.
Een zeer betreurenswaardig geschil
Een uitvoerig hoofdartikel wordt aan de
Kalikwestie gewijd door het -Straatsburgsche
weekblad, „Les dernières nouvelles d'' Alsace
et do horraine". Dit weekblad noepit de
geheele kwestie een zeer betreurenswaardig
gescliij. Het blad merkt o.iii. óp:
„Ten einde, te vermijden, dat het debat ocd
verkeerde richting liitgyiat en betreurens
waardige afmetingen aanneemt, kan men
niet gèiioeg den nadruk leggen op een punt
dat door onze Belgische vrienden maar al
te vaak' uit Het oog schijnt te zijn verlopen
De Franschc regeering is in'.hét gedl 'ge
bracht naar aanleiding van een --contract,
dat'tusschen Rotterdam en de S. C. P. A.,i&
gesloten. Wij meen en, dat dit oen bedenke
lijke fout is. want genoemde maatschappij
voriut een .onafhankelijk organisme. Wel li
de S. C. rP. A. het verkoopbureau van de do
maniale nijjnen, maar zij is eveneens lie
verkoopkantoor van de particuliere mijnen
zooals -de Kali Samte-Thérèsc, Men moet,
haar dan ook niet beschouwen als gecontro
leerd door deu staat, en dêzc laat "haar ook
inderdaad alle .vrijheid van handelen".
„Een ander aspect ran de kwestie, 'dat
verdient te worden onderstreept, is de voi
komen neutraliteit, welke door Straatsburs
is- geëerbiedigd, welks .vertegen\\;ooydigcr.;
zich zorgvuldig er van dialiben onthouden,
tusschonbeidc to komen in het geschil. On
ze groote Fransche Rijnhaven heeft er he-
lang hij, mede tc werken tot hét'vervoer
van zooveel mogelijk tonnen kali.( Maar de
Straatsbuiyers. vreezen, dat al het gerucht,
dat om deze zaak is -ontstaan, heel Wat móet-
lijk héden zal veroorzaken, welke stfj lig ver
meden hadden kunnen worden door een ac-
coord, dat.zoowel niet de;belangen van 'Ant
werpen als met die van Rotterdam rekening
bad gehouden. En z\j hópen. dat een aanne
lijk compromis weldra tot stand zal komen
en er in cal slaaen de gemoederen tot beda
ren te brengen".
BEZOEK VAN H.M. DE KONINGIN-MOEDER
WAT EENS OP
15 April
GEBEURDE:
In 452 waren de bewoners van de door
tie Hunnen verwoeste Italiaanscho stad
Aquilcja geducht naar d? zandcilanden der
Lagunen en uit de vestiging1 van een arm
zalig voor de barbaren vluchtende bevol
king van vissehers was het trotsche Venetië
ontstaan, een stad, die uit alle wisselingen
in de geschiedenis der Mid.k-loeuwsche groo
te mogendheden partij had weten te trekken
Slechts een klein aantal families had 'i
recht de heerschappij over dc stad te- voe
ren.
j De wijze waarop werd geregeerd, maakt-
I de heerschende ontevredenheid fcecrijpelijk
j en het gevolg was, dat vele complotten te
gen de regeering werden gesmeed.
Bij het luiden van de klokken van San
Marco zouden allen zich op de Piazza ver
I zamelde edellieden worden omsingeld en
ineergehouwen. Zeer waarschijnlijk was het
de bedoeling om een democratische repu
bliek uit te roepen,
i De opstand zou op 15 April 1255 uitbre-
ken. Maar het plan werd verraden cn d<-
samenzweerders werden gearresteerd. Vc-
I len werden gemarteld en onthoofd.
Gister bracht H.M. >le Koningin;Moeder een bezoek aan de St. Aruiastichting in dv
Mariastraat te Deu Ilaag. Deze stichting gaat uit van de Ned. R.-K. Centrale Vereeni
ging tot bescherming van meisjes. Op onze foto ziet men 't vertrek der oude Vorstin,
uitgeleid door zusters en kinderen.
tievon opent; de kweekér immers kan nu
'Cel vroeger dan gewoonlijk li et'jonge gewas
n do koude kas uitpLanten, daar de eleotri-
sc(ie verwarpiingsinstalldlie liet ïTsiro van
het doodvriezen der jónge planton door een
flinke nachtvorst vrijwel uitschakelt.
Deze installatie is in aanleg betrekkelijk
weinig korthaar (zo kostte in don proeftuin
slechts f 300 en was tot in dc puntjes ver
zorgd!) en de aanlegkosten word.cn gemak
kelijk in één jaar terug verdiend, wanneer
nen met behulp dezer installatie er in
laagt den oogst te redden.
Het stroomverbruik zal natuurlijk maar
uitermate gering zijn, daar de thermostaten
dusdanig kunnen worden afgéstêld. dat de
electrische verwarming alleen dan zijn werk
doet, «"anncer er werkelijk ernstig gevaar
voor dc jonge planten dreigt.
TUINBOUW-VOORBEELD-
BEDR1JF „MINISTER KAN"
TE KLAZIENAVEEN OFFICIEEL
GEOPEND
KEDE PROF. VISSCHER
Gister werd te Klazienaveen in Drente het
Tuinbouw-voorbeeld-bedrijf „Minister Kan"
van de Groen van Prinsteror-vereeniging
officieel geopend. Onder de aanwezigen be
vonden zich o.a. dé secretaris-generaal, de
heer J. B. Kan, oud-minister van Binnen
landsche Zaken en prof. dr. II. Visschcr
Door. oud-minister Kan werd een steen ge-
metseld in het gebouw van het tuinbouwbe
drijf. waarop zijn naam vermeld staat. Voorts
was aanwezig do commissaris der Koningin
in'Drente, jhr. Linthorst Homaa
Prof. dr.-H. Visscher hield bij de off»
cieele opening een rede, waaraan we het
volgende onticcnen:
Rede Prof. Visscher.
Hst is mij een aaaigename taak, aldus
sj»r., bij een gelegenheid ails .deze namen
Groen van P-rinsterervereeniging een woord
te mogen spreken dat aan onze dankbaar
heid uitdrukking geeft bij den voortgang
van het door haar aanvaarde werk. Op hoo
gen prijs stellen wij don daarbij genoten
steun der regeering en gedenken daarbij hoe
de tegenwoordige president van don minis
terraad Jhr. Mr. Ru.vs- do Beeren-
b'i- ouck. vroeger en ook thans ran zijn
bijzondere belangstelling Lnlijk gaf, maar liet
is mij tevens con oorzaakram vreugde hier
dekrachti&'e medewerking in het licht te
magmi stellen, die wij van Uwe Exc. minister
Kan hebben mogen ondervinden bij de op-
heffing der bövólkiiug van- Drente uit de
diepte barer social e noodéu. Vóór de Groen
van Prkiete-reu'vereenTging was echter chid
alles de welkome aanleiding bij de opkomst
van dezen outwikkelingsdorm van haar ar
beid den naam van minister Kan daaraan
blijv'ehd te "vei'-MMen, als blijk van de waar-
deeriaig voor hetgeen uw exc. voor dit so
ciale werk is geweest en beeft gewrocht
-Op treffend juiste wijze toch komt in dit
werk het eigenlijk karakter van het sociale
beginsel uit, dat de Gr. v. Pr.vereen. draagt.
Wélke was de leidende idee. diie tot haar
ppricjiti.ng stof- gaf
De overtuiging, dat 't sociale lijden, waar-
aan" de bevolking van deze streek prijs go-
geven was. niet alleen onmiddellijke hulp
vol-derde tot leniging, maar ook dal gestreef d
moest worden naar de bestrijding van oen
ka a'ad,'dat als een blijvend ziekte-proces
in. dit gedeelte van ons vaderland dreigde
voort te woekeren.
Uit den aard der zn^-k Is er aan het vele,
dat in onze dagen gedaan wordt om ons so
ciale léven tot' een hoogere volkomenheid to
brengen ook een qn ander op te merken, dat
rle twijfel wettigt, of niet soms door eenzij
digheid in het streven hot ware wezen des
menschen miskend wordt en door voorbij-
streving van bel doel zedelijk na-deel berok
kend wordep kan. De rnensch is een sociaal
wezen, maar miét uitsluitend sociaal.
Het- eenzijdig sociaal streven leert den
menscli om in plaats dat hij ziohzelvon zijn
eigen levensvoorwaarden verwerft door nut
tigen arbeid, als een parasiet te teeren op
de gemeenschap, dus op de energie on ar-
betdsskrach't- van an fleren. Deze overweging
bcacht tot ,d>e Gr. v. Pr. vereeniging, die zich
ten doel stelt de verheffing van hen, die ga
ven en knaclitén en energie bezitten, om
zich een zelfstandige plaats in het leven te
vervvervon, de "helpende hand te bieden, hun
steun en aanmoediging te doen geworden
in dien strijd om maatschappelijke zelfstan
digheid -
Uit dfl't oogpunt is ook de arbeid van
Z.Exc. dorr tegemvoordlgen cxxmmieearLs der
Koningin van zoo groote beteekenis voor da
cultureela ontwikkelins van het gewest. In
lóf licht moet men ook de opening van dit
rt'a'rënhuis-voorbeeldbedrijf, dat den na am
ran „Minister Kan" zal dragen, worden ge
waardeerd. De opbkrt van land- on .tuin
bouw hangt in onze dagen goeddeels af van
kkeimis. Niét brute krach', hoe onniis-
lxaar soms, maar het Lióht der rede is hier
voorname factor,
er zullen de arbeiders kunnen lecron
en in glascultures, terwijl practisch ge
toond zal worden, wat dalgronden pro-lu
oee.ren kunnen.
Door zulk een dagelijks loerend voorbeeld
kan csheel dit bed rij fsv ozon op hoogor plan
worden geheven. He kleine kweekers zullen
zich hier aan het voorbérld zacht kunnen
spi-egelën, zonder zélf risico te beloopen.
F.n ook kan er de prikkel van uitgaan tol
het. ontstaan van grootere bedrijven, die op
e schaal arbeidskvaeliten behoeven,
t is bekend, d-at wii, A.R., eigen sociale
oiivattingen hebben. Wij mogen nu uitspre
"ten; dat zulks geen liin,derpaal was voor
:ameuwerking met anderen aan onze ziid-e
aan de zijde van do receering en van a-nde
reen aanleiding blijkt ons minder svm
pa-thiek tegemoet te treden.
Ik wéét, d-at de zorgvolle omstandigheden
an don landbouw de volle an-nd-icht heb
en van minister 'RuVs de Beo ren
ronck. en ik'twijfel or niet aan of hil
ord; daarbij door nilmeter Ka n gesteund,
laar ik meende tooli op d-eze donkere scha
duw te mogen letten op dezen dag van
"iitrde.
len zou kurmon vragen: Is tie-t niet dv on
geschiktste tijd een voorbeeldbedrijf te ope-
oude Bijbelboek leert, dü-t land-bouwcrieissen
zelfs dn Egypte -niet ontbraken.
Wij mogen vertrouwen, dat er andere tij
den komen en als zij komen, dan zaïl onze
Landbouwende bevolking paraat moeten
zijn. Óok bier is de oude spreuk van toepas
sing: Si vis pac?m parabellum. Als de crifiis-
vvolk optrekt, zal de land- en tuinbouw ge
reed moeien zijn om de vrucht te oogsten
va.n den arbeid, die-besteed wordt aan haar
vorming tot hooeer krachtsontwikkeling
in dit warenhuis-voorbeeldbedrijf Mr. Kon.
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Klundert, P. C. de Groot
te Zuilen (U.).
Bedankt: Voor Vreewijk (Rottendam),
Dr. G. Ph. van Itterzon te Alblasserdam.
Voor Glanerbrug, W. Kroeze Jr. te I-Jmuiden-
Oost.
GEREF. GEMEENTEN
Tweetal: Te Den Haag, A. de Bloia te
Dirksland en M. Hofman te Krabbendijke.
Beroepen: Te Meliskeike, A van Dyke
te Nieuw-Beüerland.
GEREF. KERKEN
Beroepen: Te Aalten (vac.-A. Schou
ten), Th. Delleman te Giesscn-Nieuwkerk.
Te Schildwolde, B. Bouma te Dirkshorn.
Te Nieuw-Weerdinge, J. Wiepkema te
Eibergen. Te Reitsnm, cand. M. Boukenia te
Aalsmeer.
Bedankt: Voor Oost- en West-Souburg,
S. J. Fopma te Nieuwendam (Amsterdam-N.).
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Hulppred. G. J. Derksen, van Vreewijk
Rotterdam), werd Zondagmorgen jl. door
zijn ooui Ds. J. D. Derksen, van Stevensweert,
bevestigd als predikant der Ned. Herv. Ge
meente van Oudelande (bij Goes). De beves
tiger had tot tekst 2 Cor. 5 20. Aan de hand
oplegging namen deel: de bevestiger, de con
sulent Ds. H. van der Loos Jr. (Baarland),
Ds. P. de Haas (Utrecht) en Ds. J. Bakker
(Meliskérice). Ds. Derksen hield des namid
dags een intreepredikatie over Filip. 4 13
„Ik vermag alle dingen door Christus, Die
mjj kracht geeft'1. Daarna werden de nieuwi
leeraar en zijn gade verwelkomd nament
Kerkeraad en Gemeente by monde van dei
consulent, Ds. van der Loos, die Gezang 216
vs. 4 deed toezingen.
Ds. R. J. van der Meulcn nam
Zondagmorgen afscheid van de Ned. Hen*.
Gemeente te Purmerland en Den Up, we
gens vertrek naar Bunschoten-Spakenburg.
Zijn afscheidstckst was: „Het zij verre van
mij ,dat ik tegen Jehova zoude zondigen,
dat ik zuu aflaten voor u te bidden", 2 Sam.
12 23. Hij vond hierin aanleiding oni to
wijzen op onzen grooten Voorbidder Jezus
Christus cn drong er op aan, dat de Ge
meente niet dc herberg, maar de kerk tol
haar geestelijk middelpunt zou kiezen. Do
scheidende leeraar werd, mede namens
Kerkeraad en Kerkvogdij, hartelijk en ster
kend toe-gesproken door den consulet, Ds.
C. van Wijnguarden, van Upendam. Ook de
Burgemeester was met echtgenoote aanwe
zig. De Gemeente zong Pa 121 -4.
Hulppred. J. IIpo den burg, van Kat
Wijk a. Zee, werd Zondagmorgen bevestigd
als predikant der Ned. uc-rv."Gemeente to
"roomshöop dooi Ds. W. M. A. Kalkman,
on Katwijk aan Zee, die tot tekst had
Joh. 13: 2Q en don bevestigde Gezang 91 J
liet toezingen. In den middagsdienst ver
bond hij zich aan de Gemeente met 'n predi
katie over Hand. 18 Üb en löa. Den nieu
wen leeraar werd toegezongen I's. 119 17
(gewijzigd), waarna hij toegesproken werd
door ouderl. H. Dekker namens Kerkeraad
cn Gemeente; door zijn voorganger Ds. P.
van der Kooij, thans te Suamcer; door een
tweetal studenten namens studentencorpo-
raties te Leaden: door Ds. J. Ch. Fritzsche,
an Bergentheim, namens den Ring Ommen;
door Burgemeester J. J. Beukenkamp, na-
s de burgerlijke gemeente; en door Ds.
Wesseldijk, van Den Ham. als consu
lent. Do kerk was stampvol.
Ds. J Snoek, van Vrijhoeve-Cupclle,
iicrd Zondagmorgen jl. bevestigd als die
naar des Woords bij de Gercf. Kerk van
Puttershoek door Prof. L>r. T. Hoekstra, van
Kampen, die daarbij tot tekst koos 1 Joh,
6. Na een schoonc en inet aandacht be
luisterde predikatie over „Jezus, de waro
Messias", daarbij wijzende op do drie ken
merken: gek .men door water (Zijn doop)
uur (Zijn kruis) on het getuigenis des
Heiligen Gëestès, liet hij den nieuwen lee
raar toezingen Ps. 131 3. Des namiddags
erbond Ds. Snoek zidi aan zijn nieuwe Ge
meente met een predikatie over Ex. i 20b.
vaarbij hij den «Henaar des Woords schel
te in ziiu zwakiieid, in zijn kracht en in
ziin bevestigd geloof, en o. m. den wensch
itsnrak, dat hij in Puttershoek evenveel
pfdc cn aanhankelijkheid zou mogen on
dervinden als het geval was geweest in de
Gemeente die hij verliet. Na de nredikin»
•olgdcn nog toespraken van oud. Pluim, die
iet zingen Ps. 103 1: den consulent. Ds.
"I Gravendiik. van Dordrecht, .lie mede
namens de Classis Dordrecht sprak, eu Ds
Snoek voor Puttershoek noemde: ..de rechtn
nan op de rechte plaats". Op ziin verzoek
tone de Gemeen to Ps. 119 fi. Vervolgen»
roerden nog het woord Prof. Dr. Hoekstra:
ouderl. K. Albtes. uit Vrijhneve-Canelle. en
R„rrPrn^-.«- r r v i O-t^-tin» Alhlii
INGEZONDEN MEDEDEELING.
Lijdt niet langer
Bedenkt dat een enkel
een oogenblikkelijk.
geneesmiddel is voor
HOOFDPIJN
ZENUWPIJNEN
RHEUMAT1EK
KOORTS OF GRIEP
Onschadelijk voor
het organisme
legde getuigenis af van den zeeenrijken ar
beid van Ds. Snoek in zijn vorige Gemeento
nu deed een beroep op de Gemeente van
Puttershoek om dezen herder cn leeraar in
den waren zin van het woord in waarde ts
houden en hem de liefde te geven waarop
hij krachtens zijn werk recht heeft. Burge
meester Kiehl heette als hoofd van de bur
gerlijke gemeente Puttershoek den predi
kant welkom cn sprak de wensch uit dat
zijn arbeid vruchtdragend zou mogen zijn.
F-on groote schure ral de zoowel 's morgens
als 's middags liet kerkgebouw.
Ds. P. van der Staaij, gekomen
van Rcness«\ deed Zondag jl. zijn intrede
in de Ned. Herv Gcmecme van Tricht, na
des morgens bevestigd te zijn door Dr. J.
Riemens, van Lelden, naar aanleiding van
Romeinen 10 15 (laatste gedeelte). Op eeu
prettige en gevoelvolle wijze ontvouwde liij
naar aanleiding van dezen tekst het werk
van den goeden Evangeliedienaar. De in
trede van Ds, van der Staaij word in een
gloedvolle rede gehouden over Hand. 9:6
en wel dezo woorden: lieer, wat wilt Gij.
dat ik doen zal?" Daarna sprak hij woor
den van dank tot den bevestiger on den
consulent, die zijn beurt had w ilton afstaan
Vervolgens richtte hij zich tot de loden
van den Kerkeraad cn Kerkvoogdij cn dunk
te hen voor alles wat zij hadden gedaan
om zijn komst zoo aangenaam mogelijk te
maken. Ds. van der Staaij werd hierna toe
gesproken namens don Ring Culemborg
door Ds. van Stem Callenfois on immtiin
Kerkeraad cn Gemeente dom !>•-. Manns
der Jagt Medo waren aanwezig do Burge
meester der Gemeente, de hoogw. geb. heei
baron van den Borch tot Verwolde, «le
Ring-collega's do Wit, en Broers, het hoofd
der Openb. L.O.-School, velen uit omliggen
de plaatsen en kennissen uit Zalt-Bommel.
Utrecht, Nijmegen cn Wijk hij Duurstede
Dc kerk was in beide diensh-n overvol.
Dr. C. KOPPENAAL
Naur \vy' vernemen, heeft Dr. C. Koppenual,
predikant der Geref. Kerk in H.V. te Amstel
veen. die wegens ingewandsziekte in het Dia-
concssenhuis tc Amsterdam verpleegd werd
en een rurtkuur moest doormaken. Zondag jl.
voor zijn Gemeente voor 't ccirt weer mogen
prccken.
Ds. D. VKIELING.
D. Vrleling, em.-pred. der Geref. Kerk
to Schoemdn, die sedert Maart 1027 hij de
Gercf. Kerk te Staphorst hulpd'en.-t verricht,
beeft wegens ziekte een-ol ontsla
zich -
r to II
EMERITAAT.
In ,/On* Kctkelyk levn.'- lezen we dat in
-0 Ned. Herv. G- m. v;,n Rotterdam wrer dr>
prcdfkantFvaeaturcn on konv-i -ij-i
Dr. J. R. Cnllonbac'h. -1. hidicn alle be-
richten juist zijn. go.-n -, üvdienfag meer
wachten.
Ds. J. C. H. Si holton, die met ziekte in
het bnitenliuid verblyft, vroeg emeritaat aan
tegen 1 Juli a.&
Ds. G. H. Wayenaar wilde verleden Junr
reeds emeritaat nemen en zal het nn tegor,
Januari wel doen.
