I
HEERENHUIS -
B
BOUWCREDIETEN
ROSENTHAL EN THOMAS'
Bouwgrond Te Kood
Rolterdamsche
Boaz-Bank N.V.i
Het Stadhuis van Veere
iELDEN beschikbaai
HACENAH LEHMANN
WOON-en SLAAP
KAMERS
EET- en HEEREN-
OUWKUNDIG BUREAU
IM©01 W0IM1IM
Gebr. WERNER, Den Haag
PORSELEIN
Bouwgrond Exploitatie Mi). „HUGO OE 0 00T"
I heeft aan te bieden verschillende complexen
Bouwgrond in Oen Haag, Voorburg en Rijswijk,
I waaronder enkele met goedgekeurd bouwplan.
Te bevragen: Hugo de Grootstraat 78, Den Haag.
BOUWnr.AD 37, PAO.
UAAXDAO 17 FKPnVAKI IMfl
STiPEKOSQ®
Telefoon
1385-1386
Pompenburgsinge. 13
ROTTERDAM
VRAAGT INLICHTINGEN EN CONDITIËN.
I»
Met ondergang bedreigdDe hulp der Regeering Ingeroepen.
Van alle Zoeuwsche steden en dorpen ia er
geen enkele, die zooveel aantrekkelijkheid
boeit voor den vreemdeling als Ter Veere,
bet stille stadje aan de noordoostkust van
.Walcheren.
Bij honderdtallen trekken do vreemdelin
gen er heen, Belgen, Fransohen en Amerika
nen, allen met de begeerte om dit W&loher-
sohe openluchtmuseum dat ver buiten
Holland bekend is te gaan bezien.
Wij achten ons ontslagen, de historie van
Veere's blinken en verzinken nu te vermel
den. De lezers, die de Zondagsbladen bunde
len. zullen daarin een uitvoerige historische
beschrijving (met photo der Domkerk) vin
den, indertijd reeds door ons gepubliceerd.
Wij wensohen alleen iets over het Stadhuis
te zeggen, naar aanleiding van de vragen,
door een lid der Eerste Kamer aan den mi
nister gesteld.
Reeds herhaaldelijk waren in de Neder
Jandsohe pers berichten gelanceerd, waarin
gewezen werd op den desolaten toestand,
waarin het mooie oude Voerscha bouwwerk
•verkeert en op de noodzakelijkheid van een
grondige restauratie.
Indien niet spoedig wordt Ingegrepen, staat
het Gotische Stadhuis, dat met dat van Lei
den en Middelburg, de roem van Nederland
uitmaakte, voor een een totalen ondergang.
De beelden, welke den gevel sieren, verpui-
nen, de steenen dakvensters zakken in
elkaar, de topgevels met sohoorstecnen drei
gen omlaag te vallen, en overal is het fraaie
bouwwerk aan het bersten.
De actie in de pers, is nu In zooverre be
loond, dat de Regeering tzioh nu verklaren
moet, daar de toestand van Veere's Raadhuis
het onderwerp der Kamers is geworden.
Gelukkig, zoo ruoht elke rechtgeaarde
Zeeuw.
Reeds zooveel rampen en achteruitgang
troffen deze stad, dat 't voor ieder pijnlijk zou
ziin, dat Veere nu ook nog de ondergang van
aijn Raadhuis moest aanschouwen.
Zelve kan Veere, de restauratie niet ter
hand nemen, daar zij financieel onmachtig
is. De kleine gemeente (S00 zielen) kan geen
Bommen ten koste leggen aan de weliswaar
mooie, dodh dure erfenis der Vaderen.
Derhalve zou ieder het toejuichen als de
Itegeeriirg het overnam en het Rijk zou dan
I een der mooiste monumenten van Nederland
bezitten.
't Is heusch niet dat Veere niet wil, maar
waar niet is, verliest de keizer zijn recht
Zeker, vroeger, toen er nog 1500 Veerenaren
ter zee voeren en men in de achttiende eeuw
nog 4000 inwoners had, toen was het voor
de Veere naars een eere, dit Gotisch bouw
werk te onderhouden.
Maar nu is Veere, bij die glorietijd ver
geleken een bouwval. Voor zoover de groote
huizen niet gesloopt izijn, staan ze leeg en
verlaten. Geheele straten zijn tot bouw- en
Weiland geworden.
En het Stadhuis staat daar op de Groote
Markt om zijn verleden te treuren.
Volgens Reigersbargh zou men omtrent het
CORRESPONDENTIE.
Aan C. K. te Alphen aan den Rijn. Indien
het geetucadoorde plafond, dat u wilt gaan
schilderen met olieverf, krimpecheuren ver
toont; moet U de scheuren eerst groot-er ma
ken, daarna plafond en scheuren flink oliën,
vervolgens met stopverf de scheuren dich
ten en alles goed plat maken (plimurcn)
Dan pas beplakken met linnen om later ge
verfd te kunnen worden.
de eerste steen ervan in 1474 is gelegd door
den vierjarigen zoon van Wolfert van Borse-
len, Lodewijk.
De schitterende peervormige toren Is pas
in 1599 gebouwd. Op zijn top draagt hij een
scheepje, dat herinnert aan het roemrijk ver
leden van het Markizaat
De beelden, die den gevel versieren stellen
voor de voormalige gebieders van de vesting
Veere. te weten: 1. Hendrik van Borselen,
2. Johanna van Halewijn, 3. Wolfert van
Borselen, 4. Charlotte van Bourbon, 5. Phi
lips van Bourgondië. 6. Anna van Borselen
en ten slotte Adolf van Bourgondië.
De pui van het Raadhuis is ook aardig. De
voormalige vroedschap van Veere liet er in
graveeren, deze sohoone spreuk: „Gehoor-
ïaamhcid Godts en der Overheid weert des
menschen ongeluk".
Toen de revolutie ook in Veere zegevierde,
was dit de menschen der Rede een doorn in
het oog, en een beeldhouwer werd opgedra
gen over het woord „Godts" het woord „der
wetten" uit te beitelen.
Men kan dit nog duidelijk zien.
Het inwendige van het Raadhuis is ook
aardig. In de Viersohaar kan men veel zien
genieten. Met genoegen heb ik meerma
len genoten ran de uitleg van den „agent"
te Veere den heer J. W. Perrels, die de his
torie van Veere op zijn duimpje kent
Beholve zijn uiterlijk sieraad, bezit ook
het Stadhuis inwendig een groote schat In
een brandkastje wordt daar in de Vierschaar
bewaard de schitterende beker, die Maximi-
liaan van Bourgondië eenmaal aan Veere
gaf, en waarvoor de stad Veere, zelfs eens
1 een half millioen gulden werd geboden. Op
het deksel wordt voorgesteld de tocht door
Egmond, aan het hoofd van een Noder-
landsch leger over den Rijn te Neurenberg
waardoor hij in de gelegenheid werd gesteld
zich met het keizerlijk leger te Ingolstad,
j tegen de pro tee tonische vorsten te vereeni-
'gen. De gegraveerde datum meldt 15 Sept.
'1546.
Het carillon heeft ook zijn roem reeds
lang overleefd.
Vaak heb ik zijn klanken beluisterd, maar
met de beste wil der wereld kan ik uit dit
klokkenspel niet het Lutherlied opmaken,
„Een vaste burcht" dat volgens de Veere-
ikaars gespeeld werd.
Aan de linkenzijde van het Raadhuis,
hangt een „kaak" een strafmiddel, waarvoor
steeds gevreesd werd.
Van ganscher harte hopen wij met alle
Veerenaars, dat het Rijk dit schoone bouw
werk zal aanvaarden en dat dit alzoo zal
worden gered van dreigenden ondergang.
A. M. WESSELS.
[}e woningellende in het Sovjet-paradijs
De soclallsatic-poglngen in Rusland volkomen mislukt.
Spijkerbaar Beton
De nadeelen van het niet spijkerbaar sijn
van grintbeton treden reeds aan den dag
bij de uitvoering van een bouwwerk. Beu
gels van buisleidingen, waarvan in onze
moderne huizen heele netwerken gelegd
worden, kan men in een baksteenmuur op
de voegen bevestigen. Een bevestiging op
wanden of tegen de onderzijden van vloe
ren, gemaakt van grintbeton, is alleen mo
gelijk door vooraf klossen aan te brengen
of later proppen te boren of rawl-plugs te
gebruiken. Het eerste is in de meeste ge
vallen onuitvoerbaar en het bevestigen van
deze leidingen is voor de toezichthebbendmi
op een bouwwerk dan ook een bron van
veel zorg. Ook later, indien het gebouw aan
fijn bestemming is overgegeven, treden de na
deelen van het beton in dit opzicht sterk
aan den dag bij het bevestigen van lampen,
het ophangen van schilderijen, enz.
Nu kan men echter, door aan het beton
bepaalde stoffen toe te voegen, zeer goed
Bpijkerbaar beton krijgen. Men geeft het
materiaal deze eigenschap door toevoeging
van asbest, bimszand, sintels en slakken.
Ook door toevopging van gebonden kalk-
mortelstukken kan beton zeer goed spijker-
baar worden gemaakt. Al deze stoffen, die
natuurlijk oordeelkundig moeten worden
toegepast, maken tevens, dat tusschen inge
dreven nagel of ander ijzerdeel een voldoen
de wrijvingontstaat om daaraan zekeren
last op te hangen, zonder dat het ijzerdeel
uit den muur wordt getrokken. De grootte
van nagel, duim of kram is natuurlijk afhan
kelijk van het gewicht, dat men er aan wil
bevestigen en hoe grooter het ijzerdeel is.
hoe grooter de wrijvingsweerstand.
Een zekere spijkerbaarheid verkrijgt men
dok reeds, indien men inplaats van grint,
zachte geklopte baksteen als grondstof ge
bruikt De drukvastheid van beton, waaraan
opn der genoemde stoffen is toegevoegd
blijft natuurlijk onder die van grintbeton,
doch als we met uitzondering in het alge
meen van gewapend betonnen lateien en
vloeren nagaan aan welke drukspanningei.
de meeste bouwdeelen zijn blootgesteld,
dan blijkt, dat. deze veelal betrekkelijk ge
ring zijn en een toevoeging van materiaal,
om spijkerbaarheid te verkrijgen, van dien
kant bezien niet bezwaarlijk kan worden
geacht. Is zulks niet het geval, dan kan men
nog de buitenlang van spijkerbaar beton ma
ken en den kern van grintbeton.
In een vergadering van huiseigenaren te
Weenen heeit een kenner van de huurwet
in Sovjet-Rusland gesproken.
In Januari 1918, spoedig na de revolutie,
werd de huiseigendom volkomen 'gesociali
seerd, zei hij. in de jaren 1926 tot 19;9 is
door verordeningen der regeering, hoofd
zakelijk op drijven van den volkscommis
saris Bjeloboradon, de rechtsverhouding
van den vóóroorlogstijd, bijna volledig her
steld. De huurdersbesoherming welke op
het oogenblik nog in Rusland bestaat,
strekt zich enkel nog maar uit over de op-
zeggingsvoorwaarden en ook in dit opzicht
zijn de beperkingen reeds op belangrijke
punten heel wat losser gemaakt
.,Ons Eigendom" vinden we bedoelde
lezing afgedrukt, waaraan we het volgende
ontleenen:
In 1925 had de woningnood in heel Rus
land de sovjetregeering gedwongen de so
cialisatie van den huise.gendom ten deele
weer op te heffen, om mogelijkheid te bie
den aan particulieren om te bouwen. Toen
tertijd toonde de volkstelling, welker cij
fers eerst nu bekend worden, aan, dat in
totaal in 4.060.000 woningen niet minder
dan 6.849.000 gezinnen waren onderge
bracht, zoodat op elke 100 woningen haast
1&9 gezinnen kwamen. Bijzonder groot was
deze wanverhouding in de steden, vooral
in Moskou, waar in 233.000 woningen 745 Daar de sovjets de doorzetting
►esten huizen, zoodat woningbou
ticulieren er zeer sterk aan hebben deel
genomen. In de laatste vier jaren zijn 14.20
millioen vierkante meters woonoppervlak
gemaakt, waarvan 7.82 alleen door particuji
lieren I
Deze opvallend grootere praestatie der
particuliere bouwnijverheid kan hierüit
verklaard worden, dat de particuliere trouw
heeren beter en goedkooper bouwen dan
de Staat en de politieke bouwvereenigin-
gen.
De volkscommissaris voor arbeid, Schmidt,
erkent dit ook. In het centraalblad der
Russische vereenigingen, schreef hij on
langs: Wij hebben niet dat effect, dat men
van de voor den woningbouw gemaakte
kosten kon verwachten. Wij hebben tot dus
ver geen normaal type voor woningen t—
noch ten aanzien van de financieringsme
thode noch ten aanzien van de bouwmate
rialen-voorziening en de verzekering van
geschoolde arbeidskrachten voor de bouw
werken vastgesteld.
Volgens de jongste berekeningen van
den centralen economischen raad der sov
jet-unie bedraden de kosten n den par
ticulieren woningbouw 40 tot uü roebel per
vierkante meter woonoppervlak tegenover
100 tot 150 roebel per vierkante meter bij
den staats- en vereenigingsbouwl
DUITSCH MARMER
Niet elke marmersoort, die wij als ver
siering Ln en aan onze gebouwen zien of als
schrijfgarnituur op ons bureau hebben
staan, komt uit de bekende Italiaarsche en
Portugecsche marmergroeven. Ook in
Duitschland is op verschillende plaatsen
veel marmer aanwezig, dat een mooicn,
gladden steen oplevert en dikwijls voor
wand- of vloerbedekking in kerken, kastee-
len en dergelijke representatieve gebouwen
of wel voor producten van kunstnijverheid
en andere doeleinden gebezigd wordt Groote
marmergroeven liggen in Beieren, I-Iessen-
Nassau, Thüringcn, Westfalen, Silezic, ter
wijl om zijn fraaiheid en goede kwaliteit hot
Saksische 6erpentijnsteen met voorliefde
wordt toegepast Jaarlijks wordt uit de ge
zamenlijke Duitsche marmergroeven een
hoeveelheid van 6000 M3. marmer verkregen.
Of nu de Duitsche, dan wel de buiten-
landsche marmersoorten beter zijn, dit kan
sen ieder, die op de a.s. Technische Messe in
Leipzig de tentoonstelling van den Bond der
eigenaren van Duitsche marmergroeven be
zichtigt, zelf constateeren. Daar wordt
overzicht van de Duitsche marmersoorten
gegeven. De aanwezigheid van Duitsch,
Portugeesch en Italiaansch marmer maakt
het mogelijk, interessante vergelijkingen te
doen. Tevens wordt door voorbeelden de
veelzijdige bruikbaarheid van Duitsch
mer aangetoond, een materiaal, dat ook
reeds in het buitenland ten zeerste gewaar
deerd wordt
TE KOOP
undei ARCHITECTUUR gebouw.
LANDHUIZEN
VOOR-
RURO, n
borg 51. Voorburg.
i »rt| i
irg m.l Vljvei
1 werk en b
Laan van Helden
i0.-ly?on«(j.i Rente huizen
5%, landerijen 44$
douwcredletan - Flnancleer np
Voorschotten.
B. SEVINGA Co.
cssonburgslraa- Jla- fel. 36566
rotter dak.
TE KOOP nog
3 Portiekhuizen
a.d. Vliorboomsttaai 209—871
OEN HAAQ. Prima geldbeleg
ging. Te beviagen on hel werk
en bij MIJ. „DE GRENS"
Üinürttsii. ij dn tin], fr. JM4)
ALLERLEI
Op Woensdag 19 Februari a.s. des namid
dags 1 uur zal in „Parkzicht" te Amsterdam
een ledenvergadering van den Patroonsbond
jor de Bouwbedrijven worden gehouden.
Te Westerbork (Dr.) is een afdeeling van
den Patroonsbond voor de Bouwbedrijven
opgericht
__.it Hoofdbestuur van den Nederland
schen Aannemersbond vergadert Donderdag
20 Februari as. in het Bandsgebouw, Sarpha
tistraat 12 Amsterdam.
CEMENT- EN BETON-
LABORATORIUM
Aan de Technische Hoogeschool te Aken
is in den lóóp van het Iaatsto jaar een ce
ment- cri betonlnboratorium opgericht, dat
dient voor opleiding der studenten en voor
derzoekingen en proeven, welke de prak
tijk, d. w. z. de industrieën stellen. Het ge
heele laboratorium staat onder leiding van
Prof. Domkc en het bestaat uit een groot
aantal machines en apparaten voor het on
derzoek van cement, beton en gewapend be-
ton-constructies. De aanwezige machine
voor drukproeven kunnen volgens Vr. en A.
een kracht van 500 t ontwikkelen. Het labo
ratorium maakt een onderdeel uit van de
bouw- en civiel-technischo laboratoria en is
sedert kort in gebruik.
Inlichtingendienst voor de
Gipsindustrie op de
Leipziger Messe
duizend gezinnen moesten huizen,
op een woning 3,2 gezinnen kwamen. Geen
wonder dus, dat de sovjetregeering andere
wegen insloeg; ze is er door de vreeeelyks
ellende toe gedwongen geworden, waarin
ze het Russische volk door haar socialisa-
tiema at regelen had gestort.
De bolsjewiki, die in hun staat- en een
nomieleer het eigendomsbegrip volkomen
afwijzen, en ontkennen, hebben in 1926 de
huizen weer moeten teruggeven aan de
oude eigenaars en welke ironie van het
lot! hen aangemaand in de bestrijding
van den woningnood de leiding te nemen
Men kwam den particulierenhuiseigenaren
op deze wijze tegemoet, dat men de huur
steeds weer verhoogde, om een aantrekke
lijkheid te vormen.
De eeaste huurverhooglngen werden ln
den winter van 1925 op 1927 ingevoerd, d*
laatste in het voorjaar 1929. Bij een maan-
delijksche verdienste van 50 roebel (63 gul
den) bedraagt nu de huur voor een vier
kanten meter vvoningoppervlak 23 tot 30
kopeken per maand, d.i. 30 tot 35 cent,
waarbij stilzwijgende conditie is, dat de
wettelijke woonoppervlakte van 8 viarkan
te meters per hoofd niet wordt overschre
den. Hierbij is al toegepast een verlaging
met 25 pet. voor de lagere inkomens. Be
staat een woning uit kamer en keuken tei
grootte van 20 vierkante meters, welke
door een eohtpaar met een kind bewoond
wordt, dan moet nog een verdere verlaging
met 10% worden toegepast. De hoogste
huur voor een kleine woning bedraagt een
roebel en 32 kopeken (circa 1.40) per vier
kanten meter, welke Verlangd worden kan
als de arbeider of employé een maande
lijksche verdienste van 200 roebel heeft In
dit geval bedraagt dus huur voor een klei
ne woning ter grootte van 20 vierkante me
ter rond 28 gulden in de maand. Behoort
de huurder echter tot de categorie der
kooplieden en niet die der arbeiders, daD
mag de huiseigenaar van hem de hoorde
huur van 4 roebel per vierkanten meier
edsdhen.
De huurverhooglngen en de waarborg n
welke men het particuliere kapitaal door
wettelijke maatregelen heeft geboden, heb
ben inderdaad tot een opleving van de
particuliere bouwbedrijvigheid geleid. In
1927/28 zijn voor den woningbouw de vol
gende bedragen besteed: industrie 111.5
millioen roebel, verkeersor 'ernem'ng^n 57
Staat 128.9, particulieren in to' il 4."5
3 rxvel. Daar*.* Mijkt, dat de pax-
Bij de moderne bouwmethoden en ook
den voor andere toepassingen is gips een waarde-
konden, werden^het vol bouwmateriaal. Echter zijn de eigen
particulier kapitaal verstrekkende rechten srhannen de van eebniik en de kos-
toegekend in zake den woningbouw, door- «mappen, de wijze tan gebruik en (1e kos-
dat het goedkoop terrein kreeg en van de ten van K'P® voor bouwdoeleinden nog met
belastingen ontslagen werd. Vooral belang- zoo algemeen bekend, dat een adviesbureau
rijk is, dat bij decreet van 28 Augustus "28 overbodig zou zijn.
alle door particuliere bouwers gebouwde M...JL -
woningen Vrijgesteld zijn van bemerkingen I 0n> deze rede wordt t6r gelegenheid van
der wetgeving, zoodat er voor nieuwbouw d® ®-s- Leipziger Bouwvak-Messe (212
volkomen vrije huurheffóng bestaat, zoo Maart) zulk een informatiedienst voor de
wettelijke bescherming tegen opzeggingen gipsindustrie opengesteld, op denzelfden voet
of onevenredige huur i f
als er reeds zijn voor andere afdeelingen
Resumeerende, aldus de spreker, kan n;« k„„n
gezegd worden, dat de socialisatiepogingen bouwbednJf- Dlt bureau heeft voor
in Rusland volkomen zijn mislukt. Het be- namelijk het doel, de verbruikers van bouw
wijs is geleverd, dat de onteigening van materialen in te lichten, de toepassing van
den huiseigendom geweldige economiecihe de gewone gipssoorten door voorbeelden te
ontreddering moet veroorzaken nog j ui
maar heeelmaul afgezien van het feit, dat doen nen m de belangrijkste speciale
de woningnood ex alleen maar door ver-1 voortbrengselen van de Duitsche gipsindu-
soherpt wordt. strie bekend te maken.
Clichéfabriek ..GRAVURA"
MAAK I CLlCHE s VOOR
ALLE DOELEINDEN
fEGEN BILLIJKEN PRIJS
Uw besluit is gemaakt!
oortaan vooi zaken in den j
Haag, dan lunchen, dineeren j
en logeeren in
Hotel - Café - Restaurant 1
KUYS WITSENBURG
iaagweg 86 Rijswijk (Z.H. 1
Telaloon 18849 j
mm. v belde Station» m den Haar
7.SO PER WEEK
VULGENS HUUR.<00PSY3ltEk.
TE KOOP
SCHIEBROEt v,^r?„SX
Vestibule, Trappen
iMPIlllI* "ule Keuken
Inlichtingen f7vAN BOVEN
Meubelfabriek, LEIPZIG-N. 21
KAMERS
Op de LEIPZIGER MESSE:
RINCMESSHAUS. Stand: 472 74
N.V. HOUTHANDEL
J. VAN WEERELT Azn
ROTTERDAM
JENSIUSSTRAAT 5 TEL. 433H
LINKER ROTTEKADE 36 TEL. 5025.'
Wij zijn de eenige L00NZAGERIJ
die Uw hout desgewenschl ooi
„GESCHUURD" levert.
Laan v. Meerdervoorf Ie Den Haag
TE KOOP een prachtig Heerenhuis
met hall, ruime kamers, tuin op het
Zuiden, mooi uitzicht. Koopprijs billijk.
Inlichting:
LAAN VAN MEERDERVOORT 864
Den Haag van 2 tot 4 uur en DUIN
LAAN 137 Kijkduin, teleloon 39078.
'S-GRAVENHAGE
voor het maken van plannen en uitvoering van werken, zoowe
nieuwbouw als verbouw. Adviezen Hinderwet Taxatie
en Administratie voor Huizen, enz. Accurate en spoedige uitvoering.
G. FLES
Architect
Copernlcusstraat 255.
Aan groote verkeersweg 30 M. breed GOUVERNEURLAAN, DEN HAAG.
MODERNE WINKELHUIZEN
voor alle doeleinden geschikt. Benedenhuizen en étage
woningen, bevattende 4 en 6 kamers, alle woningen
voorzien van een compleet ingerichte badkamer.
Te bevragen op het werk TELEFOON 18465 en bij het
bouwbedrijf
6ERANIUMSTRAAT 230, TELEF. 38184
Porselein Is het edelste en beste product der Keramiek
Men verwarre dus porselein niet met aardewerk
C nze fabrieken leveren het beste en smaakvolste
in vormen en versieringen, ook tegen ZEER
MATIGE PRIJZEN
Verkrijgbaar -
in de eerste klas magazijnen op dit gebied
Men lette op de fabrieksmerken
Kr
Interieur hal 9 van de „Verein Deutscher IVerkieugmachin:n]abrikanteri"
E-aw." "-" TT c. >'e Leipiiiger Messt
-
