VAN EEN ZESTIGJARIGE
KUNST EN LETTEREN
9E
DINSDAG 4 FEBRUARI 1930 DERDE BLAD PAG. 7
EEN DIAMANTEN FEEST
TE UTRECHT
HET TEHUIS VOOR MILITAIREN
BESTAAT ZESTIG JAAR.
Het was duidelijk: toen wij hoorden van
et diamanten feest, dat het Tehuis voor
liiitairen dat in de wandoling altijd mili-
sir tehuis genoemd wordt aan het Wed
Utrecht zestig jaar bestaan zou hebben,
oosten wij eens op informatie uit, om daar
at over te schrijven.
Want hoeveel duizendon militairen zullon
in die zestig jaar in on uitgegaan zijn in
iet militair tehuis, al was dat oorspronkelijk
- ;n andere plaats.
Do aanleiding tot de oprichting.
We troffen con gozelligen prater, die heel
ecl op heeft met het Tehuis en die de ge-
ihiedenis op zijn duimpje kent.
In do zestiger jaron, zoo vertelde onze zegs
an. werd er voor de militairen niets gc-
aan. In het garnizoen te Utrecht werd de
tere generaul-majoor Jhr. W. von Wran-
I nuf Lindenberg ertoe bepaald, dat er iets
»r de soldaten gedaan moest worden. Door
m werd een kamertje gehuurd in de Lcu-
Dgsteeg, een slop aan de Oude Gracht bij
Vrouwjuttcnstraat cn daar hield hij gods-
enstoefeningen of bijbellezingen voor en
et de soldaten.
Dit bescheiden begin was do aanleiding,
t in October 1S69 besprekingen werden ge-
udon om iets meer voor de militairen te
an doen. Het resultaat van die besprokin-
•n was, dat werd opgericht de vcrcenlging
r^ee3t God eert den Koning" die ging
oiteoren een tehuis voor militairen.
Het tehuis te Utrecht ishetoudste
militairen tehuizen in ons vaderland. Öp
Februari 1870 kon het gebouw geopend
orden aan de Van VVijckskado 88 (de num-
enng Is thans natuurlijk gewijzigd).
Huisvaders en huismoeders.
Natuurlijk begon onze zegsman daarvan
'vertellen. Vader cn moeder Koornstra wa-
j opvolgers van den heer Wolschloger. Zij
bben hot tehuis geheel georganiseerd, zoo-
t het waarlijk een tehuis werd. Dit echt-
ar verdient met eere genoemd te wor-
in de geschiedenis van het tehuis. Het
ter een ontzaglijke en zegenrijke arbeid
rrichf. Vooral moeder Koornstra was eon
dic met do jongens wist om te sprin-
s ze onder haar grootcn koppel een
ar een of twee avonden gemist had, dan
ie: „Wie gaat er mee zooken?" En dan
i ze erop uit, langs de cafó's of naar de
izerne. En dat ook wel in de kermisweek.
t heer Koornstra heeft ook de Chr. mili-
re jongelingsvorecnig-ing opgericht
iiet alleen het echtpaar Koornstra heeft
zegen in het tehuis gewerkt ook hun
olgers, zij die korter of langer tijd als
vader en huismoeder het Tehuis be
lden, mochten cr vruchten op hun werk
Het bestuur gedenkt nog met dankbaar-
het werk van hun opvolgers, wier na-
we hier achter laten volgen: S. R. Boas,
Ringers, J. van Wageningen, J. Kramer,
Sterken, D. Kuipers, H. Kaldeway. Sedert
e jaar is als huisvader aan het Tehuis
■bondon, de lieer J. Bogemann, die met
le liefde tot het werk bezield, zich met
echtgenoote ten volle aan den vaak
eilijken arbeid geeft.
Ve moeten nu eerst nog een stukje go-
iiedenis ophalen omdat dit een rijken
k geeft op de Evangelisatie-arbeid van
eger jaren.
D« kennis
l haar talrijke bezwaren had begrijpelijker
s steeds ten volle do aandacht van bestuur
hujsouders van het tehuis. Het was in
kermisweek noodig om meer dan ooit op
hoede to zijn, dat de jongens niet wer-
meegetrokken door de wereld, wier
gkracht dan eens zoo sterk was dan an-
s. En zoo vingen onder huisvader Koorn-
in 1893 de antl-kermissamenkomsten in
tehuis plaats.
iaarvan had ge onzen zegsman moeten
>ren vertellen. Hij kon er wel een heelen
rad over volpraten, zoo leek het ons. Het
on in 1893 en de samenkomsten vonden
st plaats in samenwerking met de Utr.
Jongclingsverecniging en slaagden
!us uitstekend. Aan die samenkomsten
1.93, m door aanzienlijken en meer geringen
loop der jaren in het bestuur hebben zitting
gehad. Jhr. Radcmncher Schorer van Nieu-
werkerke, D. J. Middelbeek kol. artillerie
buiten dienst, W. J. D. Havelaar, G. J. G. W.
Maas, Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
Ds. Quast (deze was tot aan zijn dood bo-
stuurslid en heeft zeer veel voor het Tehuis
gedaan), Jhr. J. H. van Asch van Wijck,
kol. bij de artillerie buiten dienst.
Hot tcgonwoordigo bestuur is als volgt sa
mengesteld: Dr. J. F. Beerens, voorzitter, P.
A. Chalelain, secretaris-penningmeester, Jhr.
D. L. H. Quarles van Ufford. F. C. C. Ba
ron van Tuyll van Serooskerken, te Zuilen
Aart Mulder, J. J. Glerum en A. G. Jagt.
ong
Een verzoek om een legerpredikant
Niet onaardig is het mee te deelen, dal
van liet Militair Tehuis de eerste opwekking
is uitgegaan om legcrpredikanten te benoe
men. Op 14 April 1887 deed het bestuur van
het Tehuis nl. hot verzoek aan den Minister
van Oorlog om oen predikant te willen be
noemen, die uitsluitend met de geestelijke
verzorging der militairen was belast. In
dien tijd was de jongste predikant er voor
aangewezen. Hot verzoek baatte natuurlijk
niet, men kreeg nul op 't request
Do tegenwoordige toestand.
Het zou niet goed zijn, als we wol 't ver
leden naar voren brachten en niet vertelden
van don tcgenwoordigen toestand van het
Tehuis.
De huisvader, de heer J. Begemann was
zoo vriendelijk ons daarover in te lichten.
Het voordeol van het tehuis is, dat het
dicht bij den Dom staat en dus ongeveer
in het middelpunt van do kazernes, die alle
circa 25 minuten ervan afliggen. Het tehuis
heeft drie zalen voor do militairen: twee
grooto convcrsatiezalen beneden en oen stu
diezaal boven. Er wordt een druk gebruik
van gemaakt. Als er een jonge lichting
komt, dan wordt door don veldprediker Ds.
Peeterso con samenkomst in de kazerne ge
houden met de Jonge militairen. Deze sa
menkomst moeten de miliciens bijwonen, het
is dienst. In die bijeenkomst zijn ook ver
tegenwoordigers van de verschillende gar
nizoenskerkeraden tegenwoordig, die van
tevoren door den Veldprediker uitgenoodigd
zijn. Dan wordt gevraagd tot welke kerk de
soldaten behooren cn haalt elke afgevaardig
de eener kerk er „zijn mannetjes" tusschen-
uit
De leden der militaire Jongolingsvereeni-
ging
komen voorts in actie.
Als zoo'n eerston dag de dienst gedaan is,
dan gaan zij de zalen over en vragen wie
er meegaat naar liet militair Tehuis. En zoo
brengen zo de nieuwelingen mee naar het
Wed, waar dc konnis mot vader en moedor
Begemann al spoedig gemaakt is. Soms
wordt cr een aparte wclkomstavond gehou
den, als cr veel zijn, soms echter moet men
dit nalaten cn dat is dan jammer mot
het oog op de kosten. O, vader Begemann
zou zooveel willen doen voor zijn jongens,
en hij heeft allerlei plannen, maar dal lastige
geld Is vaak het struikelblok. En daar nu
moesten de Christenouders het Tehuis eens
aan helpen. In zoo'n welkomstavond wijst
de huisvader dan in eon toespraak op do ge
varen van het straatslentcrcn en van do lo-
dighoid en stelt hij in het licht de voordce
len die het.Tchuis biedt.
Al snoedig worden dan de soldaten ver
trouwelijk met de huisvader en huismoeder
en dan komen ze ertoe om aan de huls-
ouders allerlei intieme mededeelingen te
doen, omtrent hun geestelijk loven of over
hun stoffelijke aangelegenheden. I-Iet spreekt
vanzelf, dat die bij vader en moeder Bege
mann goed bewaard zijn on nooit openbaar
worden. Zij hebben vaak helpend kunnen
optrodon en een minder prettige verstand
houding, die er soms hoorschte tusschcn oen
jongen vriend en diens ouders wegnemen,
zoodat bij do thuiskomst van den jongen de
harmonie in het jjezin bleef, die vroeger
door herhaalde wrijvingen soms verstoord
werd.
Er zijn gevallen, dat
het tehnls een greote steun
HET STUDENTENHUIS TE
UTRECHT
Uitgaande van de Ver. tot bev. der
Inwendige Zending
Maandagmiddag geopend,
Cojr °P medewerking verleend. Wo noemen
Fia. i paar namen van, namen, die in de
7.S0, echtsche wereld, of ook in het Jand
50— iden en bekenden klank hebben: E.
ley den, G. van Oort, J. v. d. Berg, F. J. F.
l Hasselt, de tegenwoordige zendeling, J.
'an Dreeven, amanuensis van het labora-
utn aan de Bijlhouwerstraat, K. Storm,
t-zen deling.
3.70,'ok in andere samenkomsten had men
steeds veel medewerking.
Bronsveld, de bekende Utrechtsche pre-
ant, die jarenlang voorzitter van het Te-
s is geweest, hield er meermalen lezingen
Bijbellezingen, Prof. Dr. J. J. P. Valeton
(de z.g. oude Valeton) trad er vaak op
op zijn negentigste jaar hield de krasse
saard voor de militairen een lezing met
a- ïtbcelden, of bijbellezingen.
"'at die kermissamenkomstcn betreft, zoo
gezegd werden die in den aanvang ge
iden in samenwerking met de Utr. Chr.
gelingsvercenigingen. En merkwaardig
oeg komen we in deze vereeniging nog
Iele namen tegen van socialistische voor-
hel nnen, den bekenden Jan Oudegeest en het
chil eclitsche raadslid Jan Reyndors, Zij wa-
'ms in hun tijd lid van de Utr. Chr. Jongc-
las [svereeniging, werden later helaas ge-
dragfpen door de leer van Marx en hebben
istus' leer daarvoor verlaten
nder hen, die meewerkten om de samen-
tsten te doen slagen moet ook genoemd
den Jonkvrouw C. Hartscn te Beekbergen,
eger te Hilversum. Zij heeft zeer veel
geweest is In het levon van menig jongere.
Zoo was er die vrind, die zich te buiten
ging aan sterken drank. Hij was nog zoo
jong, cn dan al door het glas naar den af
grond? Dat mocht niet en met raad en daad,
en met gebed word hij door vader en moe
der Begemann geholpen, zoodat hij hel
kwaad liet, geen druppel meer wilde en in
zijn woonplaats weergekeerd, daarbij volhar
den bleef, en oen keurig loven leidde. Daar
tegenover staan ook andere ervaringen. Een
pendant is b.v. het volgende: Een jongen
dronk thuis verschrikkelijk. Hij kwam in
dienst, raakte in het Militair Tehuis en was
cr totaal zonder eenigc behoefte aan drank.
Gewonnen zou men zoo denken, maar
holaas. in zijn woonplaats teruggekeerd,
verviel hij weer tot het oude kwaad.
Mag men daarnaar den zegen afmeten'
Natuurlijk niet. God goeft zegen soms oi
heel andore wijze dan wij menschen het
woten, en waar gezaaid werd zonder dat
men Vrucht zag, daar kan God er nog een
zegen in gelegd hebben, die pas later tot
uiting komt. Maar do mcnsch wil graag
vrucht zien op den arbeid en dan is het
troostrijk, dat er gevallen zijn als van jonge
menschen die in het Tehuis gaan wennen
aan het kerkgaan, aan het bezoeken der
Jongelingsvcrceniging. aan het geregelde
leven, en die thuisgekomen, daarin blijven
volharden.
En zoo heeft in den loop van zestig jaren
het Tohuis ccn grooten rijken zegen ver
spreid.
nmin als de heer E. Nijland. Maar in-
derheid springt een naam weer naar
en en dat is do naam van den heer J.
genaar, ouderling der Geref. Kerk. Ilij
als gepensioneerd sergeant-majoor der,i,00
u_il
HET MILITAIR TEHUIS
TE NIJMEGEN
EEN PESSIMISTISCHE TOON.
We ontvingen het jaarverslag van het Mili
tair Tehuis te Nijmegen en moesten tot ons
leedwezen constateeren. dat de financieele toe
stand van dit Tehuis verre van rooskleurig is.
Het bezoek aan het Tehuis wordt steeds
grooter, sedert de loomst van den nieuwen
huisvader. Hetgeen een zeer gelukkige om
standigheid is, aangezien het Indisch garni
zoen te Nijmegen gevestigd is en dus jongelui
uit alle deelen van het land hier kunnen sa
men komen.
Maar de financiënja
Einde December was geen geld genoeg in
het salaris van den huisvader te be-
het
lingartillerio aangewezen om de belangen uulov."u'
™Pt militairen te behartig™ en l.eeft dat S"' ""■"Wo* "'"f"''
ïvfflnlnnt! gedaan. Haar hij lette dan niet fr i .J T 7"L. .1 m™ïlai'
do ra op de jongens die lid van de Geref k°ndf" bes'fe<1='' «-orden doordat het bestuur
maar had oog voor de geeste-
hèlaogen van allen. Hij was een zeer
den irne geziene figuur in het Tehuis.
Bestuursleden.
het bestuur is natuurlijk herbaalde
wijziging gekomen. We willen enkele
Qea noemen ook uit degenen, die in den
kk,i y
inzameling welke 800 opbracht, wist te
organiseeren. Alleen de post verlichting en
verwarming bedroeg over 192S f700
Het bestuur hoopt dan ook, dat zij. d-'e iets
voor het werk onder de mil-tairen voelen, hun
steun in dezen niet zullen ontzeggt
Gistermiddag heeft plaats gevonden de
opening van het nieuwe Studentenhuis aan
den Cathrijnesingel te Utrecht, uitgaande
van de Vereen, tot bevordering der Inwen
dige Zending te Doetinhem.
De voorzitter der Vereeniging. Mr. Dr. C
F. Schoch, van Amsterdam, heette dc aan
wezigen welkom, inzonderheid vertegen
woordigers van den Senaat der Utrechtsche
Universiteit, van het gemeentebestuur van
Utrecht, verder professoren, predikanten
enz., van do voorloopige opleiding de Lucas-
stiohting, van den Centraalbond van Inwen
dige Zending en Chr. Phil- Inrichtingen,
enz.
Het huis op de Kromme Nieuwe Gracht
heeft 52 jaar dienst gedaan en begon do
gebreken van den ouderdom te vertoon-ui.
Een nieuw huls was noodig, lang was ge
zocht, eerst wilden we bouwen op Oudwijk,
later op Nieuw Becresteyn, maar dit alles
sprong af. Totdat Ds. Visser dit huis vond.
deze heide tweelinghuizen met één centrale
verwarming, zoo uitnemend geschikt voor
het doel. De architecten Van der Lip te
Utercht en Willomae en Thijssen te Doetin-
che-m hebben hier wat moois van gemaakt.
In een paar maanden is hier een wonder
bereikt. Voordat tot inrichting van het te
huis besloten werd, vroeg het bestuur zich
af: is de tijd er nog wel voor een vereeni
ging ais do onze? En evenals in 1869 werd
ook nu de vraag gestold: bostaat do Nod.
Horv. Kerk nog wol? Want in de statuten
staat, dat de vereeniging beoogt opleiding
van predikanten voor de Ned. Herv. Kerk.
Later is deze doelstelling uitgebreid. We
behoeven elkaar niets ervan te vertellen hoe
het op het oogenblik ln de Ned. Herv, Kerk
gesteld is. Maar evenals wijlen Ds. Dijk hel«-
ben we ons op het standpunt gesteld: wo
hebben de Gemeente achter ons, de levende
Gemeente en daarom moeten we ons niet
storen aan allerlei kleur en confessie,
maar moeten denken aan de Kruisgemeente.
Wij gclooven een algemcene Christelijke
Kerk. maar willen dienaars opleiden voor
de Nod. Herv. Kerk. De vereeniging heeft
nu reeds zestig studenten gesteund en tien
tallen leerlingen bereiden zich in Doetin-
chem voor hun latere werk voor. Dat ia
noodig. want er «zijn 310 vacatures in de
Ned. Herv. Kerk in ons vaderland.
Is een studentenhuis nog wel van dezen
tijd? Spr. beantwoordde die vraag b&vesti
gend en zelde. dat het bestuur zich gevoeld
had als Nehemia, toen hij, wodcrkcerend
van den koning, zeide: „Wij zullen bouwen".
Wij hebhen gebouw en nu is ons ideaal om
een centrum van geestelijk leven, van gees
telijke boweging voor onze jonge menschen
hier te verkrijgen. Als dat zoo wordt, dan
geeft de dag van heden rijken zegen. Spr
dankte Ds. Visser en Ds. Groenèwcg voor
wat zij voor de totstandkoming van dit te
huis deden; verder herdacht hij den aanne
mer, den heer y. d. Brink, die kort voordat
het tehuis klaar was, overleed, en dankre
den heer Lammerts van Bueren, die op zoo
keurige wijzo hot schilderwerk, alsmede
den lieer Schram, die het sanitair werk ver
zorgde en den heer Boumah, die de aanleg
der controle verwarming voor zijn rekening
had. De directrice, mevr. Meulemans, dank
te Spr. voor wat zij in deze drukke dagen
tot stand gebracht had
Ds. Groonoweg, directeur der Vereen, tot
bevordering van Inwendige Zendlnc, voltrok
daarna dc wijdingsplechtigheid. Ilij zeide,
dat er stille dnnkhaarheid in ziin hart was,
dat na zooveel jaren van voorbereiding dit
bereikt is. Op 16 April a.s. zal het honderd
inar geleden zijn. dat in het Friescho dorp
Tzum uit een eenvoudiige boerenfamilie
geboren werd de man. die later de stichter
van deze Vereen, zou blijken. Ds. Dijk, die
45 jaar lang gestaan heeft aan het hoofd
der stichting te Doetlnchem.
Wij hebben het oude beginsel bobouden,
aldus Spr.. maar het naar allo kanten uit
gebreid cn hébben opengezet ons hart ei»
onze inrichtingen voor jonge menschen.
Wat er ook veranderen moge. er blijft
dringende behoefte aan geheiligde, toege
wijde personen met een ruim hart. Aan hen
wordt In onze inrichtingen gelegenheid ge
geven zich te ontnlooien, opdat God hen
kan gebruiken ln Ziin Kerk of bulten Zijn
Kerk, naardat God ze gebruiken wil. Het
gaat er niet om ze uit de wereld te houden,
maar om hier een sfeer te krijgen die is
doortrokken van den Geest Gods. Wij heh-
ben dit gebouw aangekocht en ingericht in
het geloof, vragende aan God: „WU het ge
bruiken en leg er een zegen in".
Spr. ging daarop voor in gebed en na
zang der aanwezigen wijdde hij het huls
Gode toe.
Prof. Dr. A. Noordtzij sprak namens den
Senaat dor Universiteit te Utrecht en reide,
dat de Senaat zich over de totstandkoming
van dit tohuis verheugt en met groote be
langstelling do verdere ontwikkeling volgen
zal en don wensch heeft, dat een breedo
kring van alumni iral worden toogevoeszd
aan de statige rij. voor wie de Vereen, reeds
tot een steun en staf geweest is. Snr. eindig
de met persoonlijk toe te wenschen 't woord
uit 1 Koningen 8: „De He?rc onze God zij
met u".
Vervolgens voerden het woord Dr. M. H.
de Boer. wethouder vnn Onderwijs der ge
meente Utrecht. Prof. Dr. J. A. Cramer na
mens de Theol. Faculteit der Utrechtsche
Universiteit Ds. Mansvelt, voor*, der Voor-
loopje Opleiding. Jhr. van Lcnnep namens
den Centraalbond voor Inwendige Zending.
Nadat do thee gdbruikt. was hadden do
aanwezigen gelegenheid het fraaie en ruimo
huis te bezichtigen en te bewonderen.
DE NIEUWE TAALGIDS.
Ut JAARGANG No. 1.
De hoer W. Kramer te ALmelo heeft reeds
verscheiden studies gepubliceerd, waarin
hij blijkt geeft, een uitstekend-georiënteerd
essayist, een fijn-onderscheidend aesthoti-
cus te zijn. Ook zijn artikel over
Poëtlese dictie.
Is een instructief stuk werk. Men moet het
rustig lezen en herlezen; het leert de lief
hebber van poëzie acht te geven op de bi
zon-de re schoonheden van waarachtige
dichtkunst; het leert ook te onderscheiding
of de oerkraohten der taal: het accent, "t
ritme en de beeldspraak in bepaalde poëzie
juiet en zuiver zijn aangewend. Dat is van
belang. Immers, het is waar, dat de levens
volheid, do levensintensiteit, die liet gehchn
is der poëzie, ais een onverklaarbaar fluïde
in ons overstroomt, zoodat haar wondere
te staan. Bijvoorbeeld:
Professor is een mannelijk woord, want
het is de naam van een mannelijk persoon
(zie regel 1). Maar als het nu gaat over
een vrouwelijke persoon? Wordt „professor"
dan ineens óók vrouwelijk. En dokter, en
voorstander en schrijver en engel on dui
vel?
Hond is vrouwelijk (zie regel 2) Maar als
nu een Mohammedaan een Christen uit
scheldt voor „hond"? Dan behoort het woord
volgens rogel I mannelilh te worden!
En wat is dat nu weer voor dwaasheid,
dat leeuw cn wolf mannelijk zijn, maar
olifant en kat vrouwelijk? Hot ia juist deze
dwaaaheld, die men met ongehoorde konse-
k went ie op school in jeugdige hersenen
kan inpompen, maar die Iedere Jongen
en e 1 k meisje met normale hersens ver
geet onherroepelijk cn voor altijd ver
geet, zoo gauw hij of zij de school verlaat,
weke de voorstandera der „vereenvoudig
de" nu al zooveel jaren lang hebben bestre
den en geridiculiseerd. Helaas, het gezondt
inzicht vordert langzaam! En het onder
wijs wordt er tenslotte de dupe voin.
Immers merkt prof. de Vooys terecht op
(wij curalveeren):
„De leraren die aan onze Universiteiten
opfjelcid worden, de onderwijzers die de q el Ik
onderwijs qenoten op kweekscholen, zullen
desnoods door dwanq ertoe gebracht worden
om hun leerlingen deze regels in te prenten,
maar dat zij het tegen hun welenschappcli-
ke en pcdaqoglesc overtuiging doen. kav
moeilik verborgen blijven, temeer omdat de
propaganda voor een betere en afdoende re
geling steeds meer veld zal winnen. Hoe kan
zulk taalonderwijs dan gedijen!"
GUIDO GEZELLE
De eerste aflevering 1930 van De Diet-
sche Warande en Belfort bevat een
tweetal Gezelle-studie's: n.l. van Al. Wal
grave en Bernard Verhoeven.
CEZELLE-KALENDER.
Een ongemeen sympathieke gedachte was
het van de Vlaamsche Verzekeringsgroep
W KRAMER Noordstar-Boerhave een kalender te
kracht ons reeds ontroert, vóór de z/in der t
woorden nog ten volle tot ons is doorge- j
drongen, maar het Is even waar, dat
het aesfiheties genot verrijkt en verdiept
in een aandachtig volgen der lijnen, waar
in het leven gestalte won. Aesthetiee ge
nieten is niet ailleen het ondergaan van
een donkere ontroering, maar ook het be
wust herkennen der zuivere levensco<ntour".
Allereerst handelt Kramer dan over het
probleem der ritmiek en der zinsmelodie.
„De innerlike dynamiek der gewaarwor
ding, der stemming, plant zich voort in de
ri'tmiese functies van cxns organisme, stuwt
de gang der ademhaling, doortrilt de spraak
van de ademhaling der ziel". De reflexieve
mimiek der rompspieren, de mimiööhe ge
laatsuitdrukking staan met de warmte,
sterkte, beweging, diepte, klankleer onzer
stem in onscheidbaar verband.
.,Het is het zielsaccent, spiekend in emo
tionele klankvariatie, in betoning en ryih-
me, dat de klanken en hun verbindingen
het rijk geschakeerde leven leent"
De donkere vocalen (o cn oe) loenon rich
speciaal voor de expressie van ernstige
steihrpingen, de heldere (c, i) voor licht",
blijde gevoelens; de tusscheniiggcn.de (a)
Voor :de meest versoheiden uitdrukking.
Krdmer laat hooren, hoe alliteratie, door
breking van de regelmatige metrische gang,
enjambement, caesuur, de plaats die eon verspreiden, geheel gewijd aal de hulde van
woord in do zin inneemt, voor de dichterG«'do Gezello. Men vindt er, in artistieke
middelen zijn tot veelzijdige plastiek en "ltv°erln5' verscheidene portretten van de
krachtige dictie. Dichter op verschillende leeftijd, o.
„Dc taalmuziek, waarbij de noPtiese in- fe?r. w.e,'ni.? bekend, waarop Gczelle a.
tuïtie haar expressie vindt, is een ultprst1 z.z!jn rookend. We geven er hier
subtiel samenspel van klank en b°wegincr I ec" ajdruk van.
Welluidende samenklank en herhaling von' N C'"dcr reproducties van zijn geboortehuls,
vocalen en consonanten, fijne afstemming )°°rheen on thans, van verschillende gedlch-
van toonsterkte, toonhoogte en klankkleur,! ,c"' v,an ,z'in bandschrift, van de „Andleic"
gevoelige wisseling van rvthme en tempo, (Sireek tusschen Kortrijk en Hazelheke),
r rusten, de aard der vnn t borstbeold. vervaardigd
GUIDO GEZELLE
DE RIJPERE JEUGD
HERV. GEREF. .TEUGDCENTRALE
TE ROTTERDAM.
Het Februari-nummer van het maande-
ïiiksch orgaan dezer Centrale heeft aan den
„kop" van het blad een kleine verandering
ondergaan. Dit in verhand met de overname
het blad door de Centrale; terwijl dc na
men en adressen van de propagandisten, vr.
De Groot en Gundlach. respectievelijk voor
den Rechter- en Linker Maasoever, mede
hierin opgenomen worden.
Het bevat voorts de gewone rubrieken, een
uitnemend artikel over het nut der Jonge-
Inigsvereenigingen, de altijd geestig gestelde
Rondschouw, een vervolgartikel van mr. G
ver de Volkenbond, en verschillende
roosters der jeugdvoreenigingen.
ZEEUWSCHE BRANDWEERBOND
Breidt zich steeds ntt.
duur cn verdeling der rusten, de aard der
frasering en binding der silben, woorden
zinnen en perloden, verrkding der
accenten, aanwending van rytthmle9e syn
copenhet zijn zóvele middelen waar
door hot sentiment het taalmateriaal om
schept tot zijn levenskrachtig organisme".
In het tweede deel van zijn studrie be
spreekt de Auteur: heit voorbeeld en het
symbool. Speciaal in de SemJetlsche talen
is het oorspronkelijk verband tussóhen de
natuurlijke aandoening en de idee bewaard
gebleven. „Jousse, die op dit punt de S..-
miet.jsdhe talen bestudeerde, zegt, da-t men
onder de Hebreeuwsche wortel woonden er
nauweliks één aantreft, dat niet een oor-
spronkelik concrete betekenis heeft, die
meer of minder rechtstreeks op geestelike
werkingen zijn, overgedragen".
In het „beeld", de vergelijking, do mata-
phoor beschikt ieder kunstenaar over een
uitdrukkingsmiddel bij uitnemendheid.
Iedere nieuwe richting in de letterkunde
rloht zioh bij voorkeur allereerst tegen het
cliché, de versleten beeldspraak der vorige
generatie en vangt z-eJf aan met „een ver
nieuwing der poëtiese dictie In nieuwe ver-
beeldingsfeer."
„De ctiohtesra der Renaissance ontleenden
gretig .hun beelden aan de mythologie en
de historie der Oudiheöid. De Romantiek ver
wierp de versleten mythologieee smuk en
ontdekte de rijke stemmingswaarde der
natuur. De reoli&tiese 9ohooi, afkerig van
de romantlese droom, zocht zijn analogten
in do meest alledaagse werk el ikheid. De
dichter van de nieuwe dag greep naar het
meest verbluffende"
Prof. C. G. N. de Vooys heeft onze volle
instemming, waar hij de door Minister
Terpstra voorgenomen
vervaardigd door Lagae,
van Stijn Streuvels, do neef van Guido Ge-
zellc, van Gezelle's doodenmasker, van het
Gezclle-Museum.
diskwalificeert. Het is te hopen dat ons
onderwijs van déze oplossing der spelling
kwestie bewaard blij vel
0. dot halve! O, dat middenweg je I
Wie kan dat nu bevredigen?
Geen enkele speliingvereenvoudiger, geen
enkele conservatief. Wil de Minister de
zaak tenslotte niet afdoende regelen,
laat Z. Excelentie er dan alstublieft heele-
fblijven. Laat ons hooren, wat hij
voornemens is.
Het ligt in de bedoeling de buigings-n
voortaan achterwege te laten behalve
in drie gevallen:
1. bij de namen van mannelike personen.
2. bij de namen van dieren die óf slechts
één mannelijk individu aanduiden (stier,
-»s, hengst) óf een gebruikelijk afleidsel op
Jui" voor het vrouwelijke Individu naast
zich hebben (leeuw, wolf, ezel).
3. de samenstellingen met één der bij 1
i 2 genoemde woorden als tweede lid.
Prof. De Vooys zegt ervan:
Van wetenschappelilc standpunt is deze
nieuwe onderscheiding volstrekt verwerpelik;
van prakties standpunt op de duur onhoud
baar".
Ook dfce nieuwe regeling is kunst-
P De gemeenteraad van Wolphaartsdljk beslootu
Tehuis mt zijn benarde positie te redden, tot aansluiting by den op te richten Zeeuw- matig on jjiet gegrond
Het adres van den penningmeester is: G. I schen Brandweerbond en zoodoende by de Kon. taal. Maar wier arhoolman komt ook prac-
Meerburg, Javastraat 62, Nijmegen, J NederL Brandweervereeoiging. jtisch aanstonds voor allerlei moeilykheden
ROMAN EN NOVELLE.
In aansluiting hij ons artikel over Prof.
Malherbé's Die kortverhaal as kuns-
vorm in 't Zondagsblad van 1 Febr. knip
pen we een paar zinsneden uit een beschou
wing van Constant van Wessum in de Vrije
Bladen.
„Het verhaal is éénstemmig, de roman
veelstemmig. Het verhaal heeft één leidende
lyn. waaraan zoowel hoofd- als bij-figuren
ondergeschikt blijven.
Bij den roman he&rscht een breedheid van
toon, die tegelijk een veelheid van toon is,
uit alle figuren als uit aparte werelden in
bepaalde oogenblikken tot bovenstem in het
geheel wordend, en die zich soms onder ver
schillende stijlvormen, op verschillende
plans kunnen vertoonen. De roman is niet
afhankelijk van oenheid van stijlvorm, zoo-
als het verhaal. De voorstelling als zou een
roman een stylistische vorbreeding van een
verhaal, van den verhaalvorm wezen, is een
dwaling. Zulk een stylistisch verbroeden
is slechts een versieren van do bovenstem.
De roman is organisch verband van verschil
lende werelden, menschen, voorvallen, niet
alleen door den opzet, maar ook in de mede-
doeling.
De novelle echter is een stuk in een eigen
omlijsting, met recht een genre", een genre
stuk, overeenkomend met de Albumblfitter,
de medaillon-kunst, alles wat voor en bin
nen een kader wordt gedacht en gemaakt.
Daarom is het cok het kader, dat dc toon
van de novelle beïnvloedt, er do lichte toon,
de ernstige toon of de pasticheerende toon
aangeeft. B.v. de meeste stukken uit Hei-
man's „Hart zonder Land" zijn novellistisch
opgezette stukken. Zij hebben ieder oen
anderen toon volgens het onderwerp, dat zij
behandelen, en dat als een omlijsting bij
voorbaat dc toonhoogte van dit proza aan
geeft. Daarom valt bij de novelle in de eerste
plaats de toon op waarin het stuk geschre
ven werd, welke toon de aanleiding was der
formatie van den stijl dien de schrijver heeft
gebruikt. Daarom: de novelle is vooral
„spcclschheid" van de fantasie".
Het zwaartepunt wordt hier door Constant
van Wessum wat al te zeer gelegd in de
toon. Een roman en een novelle verschillen
niet voor alles in toon, maèr in samen
stelling, in bouw.
Een roman beeldt een brok gecompliceerd
menschenleven, met al zijn ups en downs,
verwikkelingen, stemmingen enz. enz. Een
novelle behandelt een enkelvoudig gegeven,
laat opzettelijk weg alles wat het verloop dei-
dingen verward zou maken; wat ophelde
ring en verklaring zou vorderen.
FREDERIC MISTRAL.
Eenige leden der Fransche Kamer hebben
zich onder voorzitterschap van Vincent
Auriol vereenlgd om bij te dragen tot de
viering van de honderdste geboortedag van
Frederic Mistral, de vormaardo Provcn^aal-
sche dichter;
DE KUNST VAN VERTALEN.
Over do kunst van vertalen schrijft Annie
Salomons in Leven en Werken om.:
„Volgens mijn opvatting moet de goede
vertaler meer hebben van een regisseur: hij
herschept; hij past het werk aan aan anderen
landaard; andere cultuur; hij brengt niet
automatisch over, woord voor woord, zin
voor zin; maar met zijn gespannen intellect,
met zijn speurend taalgevoel, met zijn ont
roerde hart tracht hij cr zich in te denken,
hoe de kunstenaar, wiens werk hij onder
handen heeft, dezelfde passage geschreven
zou hebben, als hij een Hollander was ge
weest
Want geen vertaling, is goed, als men er
nog nan merken kan in welke taal het oor
spronkelijke was geschreven. De zinnon
moeten zoozeer „van vreemde smetten vrij"
zijn, moeten zoo natuurlijk, zuiver Hol-
landsch aandoen, dat onder 't lezen, nie
mand meer aan de mogelijkheid denkt, dat
de geschiedenis ooit op andere wijze is ver
teld dan in deze, als onvervangbare, woor
den. Maar voor 't zoover is, voordat men
deze „herschepping", die, in onderdeelen,
wel wat van het origineel verschillen kan,
heeft bereikt, moet men eerst heel wat
stadia van minutieuse bestudeering en over
weging hebben doorloopen.
Wie maar ineens, geniaal, voor 't vader
land weg, aan 't „herscheppen" zou willen
gaan, zou nooit iets méér beroiken dan het
ten-naasten-bije. Eerst wanneer men zich
grondig van elk woord rekenschap hoeft
gegeven; als men de vvóórdelijke verklaring
op het papier heeft gebracht cn over geen
enkele beteekenis ook maar eenigszins in
hot onzekore verkeert, kan men beginnen
van het geheel „goed Nedcrlandsch" te
maken en hier en daar een detail te offeren,
om den zuiveren indruk van het geheel te
behouden. Woordelijk vertalen is niet moei
lijk; met behulp van een dictionaire speelt
iedereen het klaar; maar een „woordelijke
verklaring" laat het oorspronkelijke werk
geenszins tot zijn recht komen, omdat ze
niet aangenaam leest; omdat zo niet op-zich-
zelf goed is. Eigenlijk kan alleen hij goed
vertalen, die zelf schrijven kan; die zijn taal
boheorscht; wiens proza rhythme heeft. Dan
moet hij trachten in do huid van den-oor-
spronkelijken schrijver te kruipen, zijn
rompstand, zijn levenscadans over te nemen,
en dan al zijn bewondering over het kunst
werk neerleggen in do zuivere zinnen, waar
in hij het vertolkt."
UIT DE INDISCHE BLADEN
VOLK SB A ADM V T ATI ES
Door de benoeming van de Volksraadledea
Koesoemo Joedo
den Raad
mutatf
Volksi
De
adtunctlee
DJajadtntngrat tot lid
,-Jndle 2 tin verschil'
«achten aangezien belden
billende
zijn
•hljnllfk de hceron R- A. A. Haraono (P.E.B
i Bangll en Mas Darmakocsocma (N.l.V-B
i Bandoeng respect voor do boeren Koesoemo
>edo en DJajadlnlngTat
In het College van Gedelegeerden zullen bei-
edelUk worden opgevolgd door reap;
Khouw Kim An, majoor der Chlnee-
de heei
De hi
Joedo legt ook zön functie
Oetomo ot de heer Soejono (N.T.V.B.).
Nieuwe gedelegeerden
Nader meldt het blad dat de heeren IChouw
dr Ra<
DE PASSAGIERSLIJST!
i klein kaliber die onder den dien;
nge honderden?
'tr den dienst
Gewestelijke
Dc commandant
:ich in de wandel!
Deze djoeragan
icheepvaart op gea<
betreffende zUn
pmerkeltlk i
an deze bescheiden scheepsgelegenheid gebruik
Zie hier de
1 toean pastoor 2 njoenjah-sofltoer soatoer
1 toean assiston rcslden
1 koepral
35 putti ropa ropa
DE P. E. B. VERDOOPT.
Met behoud van den naam van
nlschen Bond heeft de P. E. B. i
eranderlng ondergaan door de
Politiek Econi
NederL-IndT Aasooïatle-Pgrtg. We ^vernemen
dit zoo merkt de Javabode op uit een
vlugschriftje, zóó onaanzienlijk, dat *t gemak
kelijk aan de aandacht hnd kunnen ontsnappen
nieuwe naam van ,.N. I. Assoclatle-Partü''
i wo niet gelukkig; ten eorsto niet, omdat
hetgeen onder „associatie" moet worden
an .lang goen algerneene oonstemmlgheid
it; ten tweede omdat men uit de. nieuw
.ndere
lartu-fornmtlos,
teller
Vad. Club, i
- maar dan ln andere;
In het vlugschrifije
;n nadere toelichting
age ven. niaur geheel c
let. Men leest daar de volgende
;rtulgen kan die toch
Igende verklaring van
nieuwe formatie:
belang werd gezien.
n 1919 geko:
ls eerste te
n.l. de bev<
ordelijken we
ma'atschappelijken vooruitgang
volklngsgroepen in Ned-Indlë.
saamhoorigheid
volklngsgroepen
zelfbestuur op breed en d
duide.
i Bond uitdrukt,
ser Statuten is vast-
i snellen groei langs
alle
i goed. Juist i
dezen grond-
welsprekende wijze naar voren
insluiting hlormede zullci
slag mot behoud
derland.
Het UJkt
slag op me
ciatle-polltiek bespreken
alleen deze de in onze zoo
Ned.-Indische maatschappU
reedzaam ks
sultaton kon
pllceei
zige tegt
bruggen e
r eerstvolgende meded'
alleen d<
Daarop wachten we dus maar. Alleen zal bet
zaak zijn, dat dan precies komt vast te staan
ilatle-polltlok moet worden ver-
organise*'-
i zelfde partU voorbij;
lUken. Wat de Eui
organisaties, gelijk de Vad. Club er een is. welke
volstrekt niet staat tegenover, veel minder vij
andig togen de Inlanders
tie door middel
VandE
leken weg tot wederzlldsch begröper
daarbij -
doel zl1n.
Alléén associatie in dici
recelc beteekenis.
