v. ROSSEM's is de beste KOFFIE
WOENSDAG 29 'JANUARI 1930' DERDE BLAD
PAG. Q'
DE NIEUWE SCHOOLSTRIJD*)
V (slot)**)
AMBTENAARSBEMOEIING
lien Kooinsch dagblad beweerde eens, dat
alle lagere scnolen in Nederland, zoowel
b.ezondere als openbare sta/in onder één
hoold cn dat iede Minister
derwijs-
Maar een Minister treedt wel eens af en
de ambtenaren blijven en deze zorgen wel,
dat hun regering duurzaam is. De lager-
onderwijswet-lüVü geeft aan de ambtenaren
heel wat meer gelegenheid om te heersen
dan vroeger het geval was.
Zo heeft men npzettelik in veel opzichten
Gedeputeerde Staton uitgesohakekl. Vroe
ger moesten deze in eei-ste instantie beslis
sen, of een biezondere school recht had op
de rijksbijdrage. Dan was er altijd nog ge
legenheid om bij de Kroon in beroep te
gannL niet slechts voor het schoolbestuur,
doch ook voor de Inspekteur. Nu echter be
slissen de ambtenaren In Den Haag en is
er dus een waarborg voor rechtszekerheid
minder
Ook de Rekenkamer heeft niet meer te
oordelen over de uitgaven voor het onder
wijs: ze heeft alleen de rekeningen te ver
effenen; voor al het andere zorgen de amb
tenaren van het Departement wel.
Een twede fout ia, dat de wet telkens be
paalt, dat dit of dat nader geregeld zal
worden bij algemecne maatregel van be
stuur. Dit komt hierop neer, dat
de banden wat sterker
worden aangehaald. Zo ging het al dadelik
bij de bepaling, dat het schoolbestuur bij
elke benoeming, het rijksschooltoezicht
moest raadplegen. Dat K. B. ging zó ver,
dat daardoor de ogen geopend werden; dat
men het verkeerde van heel deze maatregel
inzug en ten slotte de wet wijzigde.
Vergelijk nu verder eens de wet cn het
K. B. in beti .king tot hetgeen gedaan
moet worden bij de stichting van een nieu
we school.
De wet vraagt alleen, dat men zal opge
ven voor hoeveel kinderen de school moet
dienen, want het gaat om hot getaJ: bene
den 40 in geen geval. Maar de modellen,
die van. rijkswege verschaft worden, vragen
om de namen der kinderen, hun geboorte-
da! urn cn handtekening van de vader of
moeder, zelfs op wolke school ze gaan, als
ze reeds geplaatst zijn!
Bij het eindexamen der Kweekscholen ko
men gedelegeerden van het Rijk en de wet
regelt hun 'bevoegdheid.
De algemene ma t regel vaD bestuur om-
ec.irijft die bevoegdheid nader, wat gelijk
staat met uitbreiding. En nu is bij de laatst
gehouden examens gebleken, dat er boven
dien aan de;J: gedelegeerden nog een in
structie is verschaft, waarvan besturen cn
leeraars niets afweten en er due ook geen
rekening uiee kunnen houden.
Volgens berekening heeft men in Nederl.
op acht- volwassen inwoners reeds één amb
tenaar; maar het zal niet lang duren, of de
bevolking bestaat voor de ene helft uit
controleurs en voor andere helft uit gecon-
troleerden.
Natuurlik geeft die ambtenarij
aanleiding tot wetsontduiking.
^Slechts een enkel voorbeeld. In de zes leer
baren van de lagere school raag men geen
vreemde taal onderwijzen. Nu zijn er al
heel wat scholen, waar men aan het School
toezicht een leerplan en lesrooster inzendt,
waarop alleen de 22 verplichte uren zijn
ingevuld. Men geeft eobter aan de hogere
klassen meer uren en deze worden besteed
aan vakken als bijbelse geschiedenis, kerk
geschiedenis cnFrans! Op andere scho
len, zo openbare als biezondere geeft men
builen de schooluroji een curaus in de Fran
se taal, wat dus tot gevolg heeft, dat ie
kinderen van 10, 11 en 12 jaar voel te lang
op de schoolbanken zitten.
Nu is net wachten op het rapport der
commissie-Rutgers. Eerlik gozegd is mijn
belangstelling daarvoor niet groot, want
het moet blijven binnen de grenzen van het
stelsel der wet en we hebben behoefte aan
een geheel nieuw stelsel, ook terwille van
de financiën.
Zolang er sprake is van openbare en
daarnaast van biezondere scholen, komen
we niet uit het moeras. Er kan hier en
daar wat verbeterd worden; er kunnen be
palingen geschrapt worden; en dat kan na
tuurlik aan de vrijheid ton goede komen.
Maar openbaar onderwijs gaat jit
van Rijk of Getweente en dan ligt het voor
de hand, dat de Overheid dit onderwijs ook
geheel regelt. Als dan sedert 1920 dit open
baar onderwijs de norm is, waaraan ook
het biezonder onderwijs moet voldoen,
wordt, heel het onderwijs geknecht en in
banden gelegd.
Daarom moeten we aansturen op
een geheel nieuwe wot,
op een geheel andere regeling, waarin het
beginsel gehuldigd wordt, dat het onderwijs
behoort tot het terrein van de maatschap
pij en niet tot dat van de Staat.
Zover zijn we nog niet, maar alles wijst
KERKELIJKE OUDHEDEN
HOE EEN PREDIKANT GESTRAFT
WERD
Wanneer wij in ons Kerkelijk leven, het
bericht hooren, dat een predikant gestraft
wordt, dun zijn de straffen, naar gelang van
den ernst van het Conflict of censuur of af
zetting-
Dat een Classis echter een predikant een
groole geldboete oplegt, komt niet voor
daarom is het wellicht wol eens interessant
om eens te hooren, welke zaak in de Kerk
van Ter Neuzen heeft afgespeeld.
In genoemde plaats stond een dienstdoend
predikant zekere Dominé Joh. Luiningh. Jo
hannes Luiningh werd in 1710 te Dalen In
Drenthe geboren-
Op 28-jnrigen leeftijd candidaat geworden,
deed hij 28 December 1738 zijn intrede in
de Zecuwsche gemeente Zonncmaire,
wolke gemeente hij zeven jaren diende, waar
na hij op IS Juli 1745 zijn Jncomste" m
Neuzen deed.
Ten tijde zijner komst was het een zeer
rumoerige tij<L Oorlogen en geruchten vun
oorlogen deden de ronde, en ook in Staats-
Vlaanderen was men niets gerust
Men verwachtte al "«meen een inval der
Franschen; die dnn ook in 1747 plaats had.
Een panische schrik verspreidde zich onder
de bevolking.
Ook in de Hervormde Pastorie te Neuzen
kwam het bericht binnen, dat 17 April de
Fransche militairen voor Philippine waren
aangekomen.
Ds. Luiningh, door dit bericht ten zeerste
ontsteld, wenschte de konurt der Franschen
niet af te wachten, maar pakte bijeen wat
hij kon, en nam met vrouw en kinderen
over do Schelde de vlucht,
Hij was echter niet de eenige. Vele zijner
ambtgenooten uit do nabuurschap deden
hetzelfde en zochten in de vlucht hun heil.
Nadat de rust echter in Zeeuwsch-Vlaan-
deren weergekeerd was, keerden alle pred
kanten weer naar hunne Gemeenten terug,
behalve Ds. Johan Luiningh, die, nu toch
eenmaal uit Neuzen vertrokken zijnde, liev
gelijk maar eens van standplaats wilde ver
wisselen.
Hoewel zijn Kerkeraad hem riep, had hij
er geen zin in, om terug te komen- Al rond-
predikende wist hij zich eon tweetal beroe
pen te venverven n.l- dat van de kerk te
D i r k s 1 a nd en dat van Seroos kerke
in Walcheren-
Daar Serooskerke dichter bij Neuzen lag.
dan Dirksland. nam hij het laatste aan, want
hij wilde nu maar liever zoo ver mogel.j
weg uit Zeeland.
De Classis van Voorn# en Putten
keurde het beroep goed, maarde Classis
Walcheren on Kerkeraad van Neuzen waren
er ook nog.
Dat Ds. Luiningh naar Dirskland wilde,
dat moest hij ten slotte zelf weten, maar zóo
ging het nu nog niet Wogloopen als een
kwajongen, dat was geen mannenwerk cn
kwam niet te pas, en men weigerde hom
beslist, de
acte van losmaking te geven.
Men ging zelfs nog een' stapje verder.
Nu was er een Resolutie van de Staton
van Zeeland, mede goedgekeurd door
Classis van Walcheren van 2 Juli 1722, welke
inhield, dat de Zeeuwsche predikanten, die
binnen drie jaren hun gemeente ver
lieten,
terugbetaling moesten doen
van al de kosten hunner beroeping en daar
enboven schadeloosstelling moesten geven
aan de Diaconie der gedupeerde Gemeente.
Voor do tegenwoordige predikanten van
Zeeland is het maar gelukkig dat deze Re
solutie niet meer bestaat, anders zouden er
verschillende Dominé's kunnen betalen, die
binnen deze termijn vertrokken.
Want eerlijk gezegd lijkt het nergens op,
dat als een predikant 1 y2 of 2 jaar op een
I plaats staat, bij een beroep naar elders ver-
I trekl. terwijl de Gemeente zich het vuur uit
de sloffen heeft geloopen om alles in orde
te brengen.
Met eenparigheid van stemmen besloot
men om de
er op. dot we todh in die richting ons bewe
gen en liPt einddoel eens zullen bereiken,
mits we niet gaan behoren tot de satisfaits
en we geregeld blijven werven om stee Is
het leger te vergroten van hen die aan de
Nieuwe Schoolstrijd willen deelnemen.
J. C. WIRTZ Czn.
In vereenvoudigde spelling.
Het vorige artikel stond in ons blad
van Dinsdag 28 Januari
DUITSCH VOLKSBADHUIS
Te Landsberg aan de Warthe werd deoer dagen een nlernv Volksbadhuis geopend, bij
den bouw waarvan de meest moderne vindingen werden toegepast. Hier is o.m. gelegen
heid tot het nemen van baden volgens medisch voorschrift
den weggeloopen Leeraar opge
maakt welke ons als een proef doet z'en,
hoe destijds zeer nauwgezet alles werd ont
houden en hoe men do Predikanten kastijd
de, wanneer deze binnen drie jaren er tus-
schen uit trokken.
De rekening door den heer v. d. Baan ge
publiceerd luidt als volgt:
Reeckening van 't geen Ds- Johannes
Luiningh, volgens Resolutie dient te betalen,
voor de oncosten van syn E. beroepinge m
1745.
Voor het reizen van gedeputeerden
van Sonneimaer tot Neuzen om
Ds. Luiningh te horen prediken L. 7.19.0
Voor het versoecken van hand
opening dor ClassisL- 2-16.7
Voor het inleveren van het beroep L. 11.11-2
Voor den coster van Neuzen Isaak
Crijnse, voor het brengen van
den beroepsbrief naar Sonne-
maer L. 8. 0.0
Voor schipper Jan do Wit wegens
het varen van den Koster naar
Vlissingon L- 0. 8.6
Kosten losmaking Classis Zierik-
zee L. 30.17.0
Schuldig aan Ds- W. te Water
lXgepreekt L. 1. 00
Schuldig aan Ds. L ter Sweege
2lXgepreekt L. 21
Schuldig aan Ds- F. Holster 5X
gepreekt L- 5. 5.0
Schuldig aan Ds. J. Le Franq
40Xgepreekt L. 40- 0.0
Schuldig aan de Diaconie van
Neuzen wegens de zeer groote
schade, die den armen van
Neuzen geleden heeft, sedert die
afwezigheid van "Ds. Joh. Lui
ningh, daar die kerk g e s 1 o t en
was, en wel f. 4 voor elke Son-
dagh dat er niet gepredikt is,
en f-2 als er IX op dien dag
gepreekt is, alzoo:
Voor 10 ledigstaandc Sondagen L. 6-13.4
Voor ol halve ledigstaande Son
dagen L. 17. 0.0
Somma totalis L. 147-10.7
Ter verduidelijking deelen wij even mede
it een Zceuwsch L. do waarde was van
es gulden.
Deze nota werd aan Ds. Joh. Luiningh
toegezonden. Betaalde hij de zaak, welnu
dan zou hij dc acte van losmaking kunnen
verkrijgen en zoo niet, dan kon hij
Luiningh gevóelde wel, dat er geen
ontkomen aan de betaling was.
Hij kwam dus naar Middelburg en ten
huize van de Praeses der Classis \V alcheren
Ds. A. W. van Beveren, word een vergade
ring belegd.
Het behoeft geen betoog, dat Ds. Joh. Lui
ningh, de ingediende nota heftig aanvocht.
was te hoog en dit was verkeerd, en op
alle wijze trachtte hij het eindcijfer te druk-
i een zeer druk debat van geven en ne
men wist de uit Neuzen weggeloopen predi
ker het zoover te brengen, dat hot eindcijfer
L, 125.185 werd, zoodat hij L- 22.0.0 verdiende.
In tegenwoordigheid van den Middelburg-
schon Schepen Pieter Lippens betaalde hij
de nota.
Zoo moest Ds. L- zijn beroep duur betalen
en op 15 Augustus kroeg hij de zoo begeerde,
maar voor zijn portcmonaic kostbare, acte
an losmaking.
A. M. WESSELS.
OUDE-RIJM- EN
ANTI-OUDE-RIJM-ZANGERS
EEN FELLE STRIJD VAN 20 JAAR
GELEDEN
HOE 'T GING OP CATECHISATIE EN BIJ
DOOP EN AVONDMAAL
Ouderlingen en diakenen mitsgaders
de koster allen moesten plaats
maken voor oude-rijm-zangers
De artikelen van onzen historischen me
dewerker den heer Wessols over de Psalm
berijming hebben telkens blijkt 't ons
weer zeer de aandacht getrokken.
Een onzer lezers betuigt cr in een vrien
delijk schrijven zijn hartelijk en dank voor.
Maar tevens vertelt hij iets uit eigen erva
ring. dat wij op onze beurt weer interessant
vinden en daarom onder de aandacht van
onze lezers willen brengen.
't Is ons evenmin als onzen lezer er om te
doen iemand persoonlijk te krenken, maar
wel om de aandacht te vestigen op een
merkwaardige gebeurtenis, die zicli nog
maar kort geleden afspeelde. Daarom lieten
wij plaatsnaam en verdere nadere aandui
dingen weg.
Onze inzender schrijft dan:
Dat er in de 19e eeuw eeu geweldige be
roering was over de 'invoering der nieuwe
psalmberijming weet ieder lezer van dit
blad, maar dat dit zelfs een kleine twintig
jaar geledon nog 't geval was, zal niet fedor
bekend zijn. Daarvan wil ik hier iets vertel
len.
Voor een 18 k 20 jaren terug bestonden
hier nog twee Gereformeerde kerken, A en
B. In beide kerken was 't de gewoonte vol
gens do nieuwe berijming te zingen. Kerk B
echter zocht aansluiting bij de reeds be
staande Geref. Gemeente. Deze ve.rceniging
kon wel geschieden, maar onder beding, dat
men dan ook dc „oude rijm", die daar gezon
gen werd, mee in eere zou houden.
Bij do oudjes van dien tijd stuitte dat op
geen bezwaar, maar het jongere geslacht
voelde er niets voor. Dat had de oude berij
ming nooit geloerd en kon er dan ook niet
mee overweg.
In de godsdienstoefening werd het vrij ge
laten wat men wilde zingen. Het gevolg
hiervan was, dat de een oude cn de ander
nieuwe berijming zong, wat een allesbehal
ve harmonisch geheel vormde (dat laat zich
wel verstaan!).
Liet men het zingen in de godsdienstoefe
ning vrij, op de catechisatie werd men echter
gedwongen „oude rijm" te zingen.
Op zekeren dag namen enkele catechisan
ten zich voor in geen geval „oude rijm" meer
te zingen. Zoo gezegd zoo gedaan, maar dit
"was geenszins naar den zin van den ouder
ling. Het complot hield echter halsstarrig
vol cn hot gevolg hiervan was, dat de weer-
spannigen verwijderd werden.
Natuurlijk bleef het hier niet bij. Er ont
stond een formeele strijd, waarin weldra de
geheele gemeente gemoeid was. Men was
dan ook nu in de godsdienstoefening niet
meer vrij wat men zingen wilde do ker
keraad beval, dat men alleen „oude rijm"
zou zingen.
De meesten wilden zich hier niet bij neer
leggen en cr ontstond een groote langdurige
twist in den boezem der gemeente, liet werd
zelfs zóó, dat men weigerde een kind te
doopen als dc ouders niet beloofden zelf
„oude rijm" te zingen cn hun kinderen in
het opwassen hiervan broeder fc onderwijzen
of te doen en te helpen onderwijzen.
Als vanzelfsprekend was het gevolg hier
van, dat er ouders waren, die niet gedwon
gen wilden zijn dit te beloven. Dezen waren
genoodzaakt naar een andere kerk te
gaan, wilden ze hun kind gedoopt hebben.
Anderen, die het wèl beloofden, waren in
vele gevallen niet oprecht, daar ze hun, be
lofte niet nakwamen.
Evenzoo ging het met belijdenis doen en
Avondmaal: men moest eerst beloven „oude
rijm" te zingen, dan eerst werd men als lid
aangenomen.
Heftige tooncelen hebben zich afgespeeld;
hot waren twee partijen: oude-rijm zangers
en auti-oude-rij'm zangers. Overal en altijd
was het een ondcrwe/y, dat aanleiding gaf
tot gesprok en debat.
Wie het niet niet den Kerkeraad eens was.
werd gewoon in den ban gedaan. Het een
volgde op het ander cn het werd een ver
scheurde gemeenfk Ouderlingen en diakenen
werden door enkele machthebbers om de
luttclstc dingen uit hun ambt ontzet.
Ook de koster werd om een kleine plichts
verzaking op staande» voet ontslagen, hoe
wel hij een lange reeks jaren van trouwe
plichtsvervulling achter zich had. Hij moest
zorg dragen, dat over zes weken zijn woning
ontruimd was, opdat een „oude-rijm-koster"
deze zou kunnen betrekken. Reeds den vol
genden Zondag was deze in functie.
Men zegt zelfs, dat een ouderling op zijn
sterfbed aan de medebroeders verzocht deze
zaak niet prijs tc geven.
Na diens heengaan heeft de twist gelukkig
niet lang meer geduurd. Een predikaat van
eldens de gemeente was vacant wilde
wel komen prceken, maar \\%s niet van zins
„oude rijm" voor te lezen. Ook andere predi
kanten bedankten hiervoor.
Toen besloot de Kerkeraad de „oude rijm"
vaarwel «e zeggen en behoorde deze onver-
kwikkcl'jke geschiedenis weldra tot het ver
leden.
Wetenschap.
DE DOKTER IN HUIS.
Een oude en een nieuwe jaargang.
De uitgevers van het populair-wetcn-
schappelijk-geneeskundig maandblad „De
Dokter in Huis", La Rivière en Voorhoeve
te Zwolle, zenden ons een volledigeu jaar
gang van dit blad, stevig gebonden en met
alphabetisch register voorzien. Hoewel d;t
een jaargang van 1922 is, ziet de inhoud er
van n<g actueel uit, hetgeen wel bewijst,
dat de redacteur Dr. Med. J. Voorhoeve zijn
tijd volkomen bijhoudt. Wie bij onkel door
bladeren al dadelijk artikelen over Vita
minen, bloedtransfusie en verjongingsopera
ties leest, weet in dit opzicht al genoeg. .Men
weet, dat de redacteur homoeopaath is. Dit
zal voor velen een aanbeveling zijn. voor
anderen een reden van bedenking. Voor
degenen die vertrouwen in de ho-
moeopathie hebben en die, uit vrees voor
te sterke medicijnen der allopathen, ook
neiging hebben tot natuurgeneeswijze, is
dit een alleszins geschikt blad om als gids
en vraagbaak te strekken, want ook natuur
geneeskundigen werken cr aan mee en de
waterbehandeling en de algemecne hy
giëne door lichaamscultuur vinden er steeds
ruime plaats in. In het algemeen staat de
redactie ook niet fel-bevooroordeeld tegen
alles wat niet met de officieele inzichten
strookt Zoo troffen we b.v. een niet on
sympathieke bespreking aan over een leer
boek over de iris-diagnose, die door de „of
ficieele school" al bij voorbaat verworpen
wordt on niet eens onderzocht Bij het in
zien van zulk i«n gebonden jaargang krijgt
men ook eenigen kijk op de beteekenis van
de medische brievenbus, die, gelijk bekend,
p"n specialiteit is van Dr. Voorhoeve.
Dat „De Dokter in Huis" ook nu nog
voortgaat op den in den 3en jaargang (1922)
gevolgdcn weg. blijkt wel uit nr. 1 van den
llden jaargang, dat deze maand verscheen.
Dit bevat een interessant artikel over Ho
moeopathie, waarin wordt herinnerd <ian
WAT EENS OP
29 Januari
GEBEURDEs
29 Januari 1712 begon te Utrecht eon
congres van vertegenwoordigers van
Frankrijk. Engeland en Nederland.
Reeds in Januari 1700 had Lodewijk XIV
een verdrag iqet Engeland en Holland ge-»
sloten, over dc verdeeling der Spaansche
monarchie. 11ij verbrak echter zijn woord,
want toon zijn kleinzoon Philip, don
Spnanschen troon besteeg, begonnen ztjn
pogingen om Spanje en zijn koloniën gelei-»
delijk tot Frankrijk te brengen.
Eerst was er geen verzet van Engeland
en Holland, doch langzamerhand zag men
»le nadeelon ervan in en men drong erop
aan, dat de kleinzoon zou aftreden, terwijl
Lodewijk zich aan ztjn overeenkomsten zou
houden.
Toen brak de Spaansche successieoorlog
uit, waarin mei wisselvallig fortuin werd
gestreden. Na den slag bij Malplaquet, ia
1710, waarbij ook de Hollanders zich dap-,
per hadden geweerd, was Lodewijk den
oorlog, die hem, evenals zijn tegenstander»,
schatt.-n had gekost, moede.
.9 Jan. 1712 begon dan het gongres ta
Utrecht, waarbij de Fransche vertegenwoor»
digers, gesteund door de F.ngelschen, die
in 't geheim met\ Frankrijk hadden onder*
handeld, aanmatigend optraden. Tijdens dit
congres echter stierven de dauphin, zijn
oudste zoon, hertog van Bourgondiö, diens
gemalin cn diens oudste zoon. Drie gene*
ratjes dus. Lodewijk was wanhopig en zijn
stemming was van invloed op de gedragiu*
gen van zijn vertegenwoordigers.
Bij de Vrede van Utrecht, 11 April 1713,
werd bepaald, dat Philip, die op den Spaan*
schen troon bleef, af zou zien van de Fran
sche kroon, welke nu zou komen aan den
kleinzoon van Lodewijk, den lateren koning
Lodewijk XV.
Het is sinds den vrede van Utrecht, dat
Engeland o.m. in het bezit kwam van Gi
braltar, welke versterkte plaats het nog
heeft.
het feit, dat de „Vader der Geneeskunde'*
Hyppocrates, voor het eerst de gedachte
van het Simile-principe" van den grond
legger det Ilomoeopathie, Dr. Samuel Hah
nemann uitsprak in deze woorden: „Do
ziekte ontstaat door invloeden, die op de
werking van bepaalde geneesmiddelen
gelijken, cn de ziektetoestand wordt op
geheven door middelen, die gelijksoor
tige verschijnselen to voorschijn roepen'*.
Verder begint Dr. M. L. van der Stem
pel er een reeks in over „eerste hulp bij
ongelukken in het huisgezin".
In het prospectus van den nieuwen jaar
gang lezen we o.a., dat Dr. Voorhoeve da
reeks „Tropische ziekten" gaat voortzet
ten, Dr. Mom die over Natuurgeneeswijze
enz., Drs. Noordzij de causerieën „Op 'fc
Spreekuur", Dr. A. Dupont over „De ver*
nleegster in huis", terwijl verdere medewer-
kes zijn de Sport- en Gymnastiekleoraafl
J. H. van Dijk, de spraakleeranr P. Lint
horst, Dr. van der f-Lempel, Dr. Hugo A. v,
Duijn en J. Muyse (geschiedenis der ge
neeskunde, in 't bijzonder homoeopathie). i
HET VERWEKKEN VAN REGEN.
De heer Veraart deelt mede, dat op valefl
verzoek de vliegdemonstratie inzake het ver
wekken van regen, welke oorspronkelijk op.
Vrijdag a.s. bepaald waren, thans op Za
terdagmiddag is vastgesteld. Te 3 uur zul
len op Schiphoi eenige vliegtuigen, weikei
voor dezen tocht gebruikt zullen worden,
het luchtruim kiezen.
(Nadruk ver boden
SAMBO EN JOCKO
VAN EEN LEEUW EN EEN AAP
85. Daar heeft ze 't steeltje al te pakken!
Maar ach! Tot schrik van 't arme schaap.
Hangt aan den steel een harig monster,
Een groote, griezelige aap!
Ze geeft een pil! Bleek en ontdaan
Staart zij het spart'lend monster aan.
S6. Maar wat is dat! Daar komt dc tafel
Zóó op haar af ze geeft een schreeuw,
En staart, met stcil-gerezen haren.
Recht in dc oogen van een leeuw,
Zoodat ze van den schrik subiet
Plocf! in den vuilnisemmer schiet! f
(Woixlt Vrijdag vervolgd.)"
FEUILLETON
DIE ZIJN LEVEN VERLIEST
«i
Door T. P RIKSEN
(14
dingen kon uitlaten, er niet bij hem in wil
de.
Ook ten opzichte van Dort veen had het
wel eenigen tijd geduurd, alvorens de we-
derzijdsche genegenheid was ontstaan. Voor
zichtig het terrein verkennend, zich terdege
oriènteerend. zoo had men elkander gevon
den en eindelijk was dc achting in hechte
vriendschap overgegaan.
Dort veen had in den loop Tan den tijd ge
leerd de woorden en het gedrag van Ds. do
Boer op de rechte waarde tc schatten. Wat
Kende men Ds. de Boer van nabij, dan Needers niet kon venverken, aanvaardde
'verwonderde men zich er over, dat hij net Dortveen gaarne op den koop toe, omdat hij
in Heideveld zoovele jaren had uitgehouden ervaring had opgedaan, dat de predikant
want, wat zijn aard betrof, was hij hier vol-jjn fjcn rCge| zeer gezonde denkbeelden had.
Strekt niet op zijn plaats. „Hij is predikant", placht Dortveen te zeg-
Ondanks het feit echter, dat zijn parocnl- gen„maar hij zal tot aan zijn dood student
anen in opvatting zooveel van hem verschil- blijven".
den, hem dikwijls niet begrepen en verkeerd j \Vat Ds. de Boer niet verstond, was om
beoordeelden, was Ds. do Boer in Heideveld voor (je bestaande kerkgroepeering in het
algemeen geacht vuur te komen. Hij aanvaardde haar als
Mocht zijn gedrag soms verwondering ietSi (lat er nu eenmaal was> maar maaIUe
wekken en aanleiding zijn, dat men t hoolo Pr zjcj, overigens niet druk over. Zijn st re-
schudde, er was niemand, die aan zijn op- ven om Hervormden en Gereformeerden tot
rechtheid zou durven twijfelen cn dat hij elkander te brengen en samen te doen wer-
Christen was, daarvan waren allen
tuigd. On,i| de leden van beide kerkon bad
hu vele vrienden.
Sinds vele jaren kende hij Dortveen en
.Nee"ei-», met wie hij gaarne sprak Tus
6 hen Ds. dc Boer cn den barbier was ech
ter nooit een intieme verhouding ontstaan
A;m de eene zijde was Neeriers' bescheiden
heid, aan den anderen kant zijn voorzichtig
ken waar dit mogelijk was en het geringe
resultaat, dat hij met zijn pogingen had we
ten te bereiken, was aan de evenwichtig
heid van zijn oordeel niet ten goede geko
men. Als de banden tusschen hen. die ten
slotte denzelfden Heere dienden en door
het zelfde Kruis moesten woren behouden,
zóó los waren, waar was dan de werkzaam
heid van het geloof? Dit was de vraag, wel-
bend daarvoor een verhindering. Hij gevoel- ke Ds. de Boer zoowel zijn gemeenteleden
rle wel, dat Ds. de Boer het goed meende. als zijn Gereformeerde vrienden ter beant-
maar wist toch nooit recht, wat hij aan hem woording voorlegde. Hij betreurde vooral
had. terwijl de spottende, sarcastische wijze, die verdeeldheid ten opzi"Me van den ge
Waarop de predikant zich over verschillende mcenschappelijken vijand. Hoeveel meer
kracht zou er op velerlei terrein kunnen
uitgaan van hen, dio hetzelfde doel beoog
den, als ze jlechts eensgezind wilden samen
werken en zich niet blind staarden op eigen
eere en eigen kerk.
De predikant zocht liever naar de schit
tering van het geloof in liefde, opoffering,
medelijden, onbaatzuchtigheid, en waar hij
die aantrof, verblijdde hij zich, onverschillig
waar hij ze vond.
Dat Van Eekeren cn hij nooit aansluiting
hadden gezocht, behoefde geen verwondering
tc baron. Van Eekeren was in den grond der
zaak een ijdel man, iemand, die hoog van
zich zelf dacht en eigenlijk voortdurend met
zich zelf pronkte, overal spiegels ontdekte,
waarin hij zijn beeld levensgroot weerkaatst
zag en, hoewel dit onderwerp natuurlijk
nooit tusschen hen was besproken, wist hij,
dat Ds. de Boer met zijn wijsgeerigen blik
en groote menschenkennis hem doorzag.
Dit was de muur, welko tusschen beide
mannen was opgetrokken.
HOOFDSTUK VIL
Zijn evenbeeld.
liet was kwart over vier toen Ds. de
Boer voor de tweede maal op dien dag het
kantoor van Van Eekeren binnenstapte.
Van de pastorie, naast de oude kerk aan
de Dorpstraat gelegen, kostte het slechts
enkele minuten om het meubel magazijn te
bereiken. Een rustige wandeling was het
voor den predikant niet geweest Hot was
druk in bet dorp, vooral op dit uur van den
dng. De gedachte aan de over enkele dagen
aanbrekende vacantie, maakte dn dorps
jeugd, welke juist de verschillende scholen
had verlaten, nog wat woeliger dan anders.
De straat was vol van hun gejuich en van
het geklepper van vele klompen. Daarbij
kwam, dat als de eerste groep van een groo-
tenzwerm trekvogels de eerste pension
gasten Heideveld hadden bereikt Mot ge
bruinde gezichten, in luchtige flanellen zo-
merpakken, waarvan hun naasto buren in
de stad, die hen veelal niet anders kenden
dan als monschcn, die met heel veel moeite
en hard werken ternauwernood het hoofd
boven water konden houden, vreemd zou
den hebben opgezien, zwierven ze, vooral
als het etensuur naderde, in grooten getale
cn met veel luidruchtigheid door de dorp
straten. Deze waren daardoor plotseling uit
hun slaap van maanden opgeschrikt, om
weer in hun rustige rust tc verzinken, zoo-
dra de laatste der woelige gasten was ver
trokken.
Geen wonder echter, dat dc luwte der
dennenbosschen deze stedelingen meer aan
trok dan het dorp zelf, vooral op een dag
als deze, want, de warmte als het ware to-
rugkaatsend, lagen de straten te blakeren
in den feilen gloed der zomermiddagzon.
Hoe kort zijn wandeling geduurd mocht
hebben, Ds. dc Boer was blij, toen hij het
doel van zijn tocht in het oog kreeg.
Een ideale gelegenheid voor 't ontvangen
van bezoekers was het kantoor van Van
Eekeren nu juist niet Onafgebroken raas
den de machines in de werkplaats, welko
het kanfoor omsloot en men moest voortdu
rend luid spreken, om elkander te kunnen
verstaan.
Nadat Van Eekeron terzijde van het bu
reau een stoel voor den predikant had bij
geschoven, opende Ds. de Boer het gesprek
door te zeggen: „ik zou hier op jc kantoor
niet gaarne mijn preek komen maken, Van
Eekeren! Ontzettend, wat een lawaai maken
die machines!"
't Was gelukkig, dat Ds. de Boer zich zoo
gemakkelijk in allerlei toestanden en bij
allerlei monschen wist aan te passen. Het
gesprek wilde nu tenminste vlotten, al be
paalden Van Eekeren cn zijn bezoeker zich
dan ook tot algemeenheden. De beleefdheid
eischte nu eenmaal, dat Van Eekeren op de
vragen en opmerkingen van den predikant
inging. Maar meer dan dat was het van de
zijde van den meubelfabrikant toch niet,
want telkens weer kwam de vraag bij hem
op: wat komt Ds. de Boer hier toch eigen
lijk doen? Hoewel hij de oorzaak ervan niet
kon noemen, was hij toch niet gerust; een
ongekend gevoel drukte hem.
Afgezien daarvan, was Van Eekeren te
genover den predikant toch nooit op zijn
gemak. Steeds wanneer hij met hem in aan
raking kwam, kreeg hij den indruk: hier
helpen geen mooie woorden of drukke ge-
haren, die man kent mij, doorziet mij. Van
daar, dat Van Eekeren een ontmoeting met
den predikant nooit zócht en alleen dan
met hem sprak als hij zooals nu er
toe gedwongen werd.
Ds. de Boer was er echter de man niet
naar om het doel van zijn bezoek lang te
verbergen. Toen het gesprek een oogenblik
haperde, schoof hij zijn stoel wat dichter bij
het bureau, en zeide, terwijl hij Van Ecke-
ren scherp aanzag: „Ik vermoed, dat je je
zelf wel even hebt afgevraagd, wat het doel
van mijn komst kan zijn."
Deze woorden wekten Van Eekeren's be
langstelling. Het was dus, zooals hij had ge
dacht. Om een bepaalde en misschien wel
om een zeer bijzondere reden was Ds. de
Boer hierheen gekomen
Dit kon ook haast niet anders, want het
zou niet bij den predikant opkomen, louter
uit de behoefte eens tc praten bij hem aan
te loopen; daarvoor was hun verhouding
altijd veel te kyel geweest; dat had Ds. de
Boer in al die jaren nooit gedaan.
„En?" vroeg de predikant, toen Van Eek*
ren niet aanstonds antwoord gaf
„Nu, om u de waarheid te zeggen, domi
nee, ik heb me inderdaad afgevraagd, wat
u hier kwam doen! Maar een antwoord zou
ik er niet op kunnen geven. Ik zou niet
weten, waarover u mij op dit oogenblik
zou cl t wenschen te spreken."
belangen, welke mij hier hebben gebracht.
Dan lmd ik je vanmorgen niet behoeven t£
vragen of je alleen was. Ik kom om jc per
soonlijk te spreken en laat ik je nieC
langer in onzekerheid laten ik kom spie.
ken. over je zoon Willem."
„Over Wim?" was hét eenige, wat Van
Eekeren kon zeggen. Wat kon Ds. de Boer
met Wim te maken hebben? Er kwam arg
waan in hem op. Zou er in het dorp ove*?
Wim gesproken zijn cn kwam Ds. de Boer"*
nu hier, om hom als vader aan zijn plich
ten te herinneren? Als dat waar was, zou
hij hem eens vooral die bemoeizucht aflee-
ren. Stel je voor! Dat moest er nog bij ko-
Dat deze vragen in Van Eekeron waren
omgegaan, verried de toon. waarop hij
voortging: „Ik begrijp niet, wat u met mijn
zoon te maken kunt hebben, dominee."
(Wordt vervolgd])
