WOENSDAG 29 JANUARI 1930 DERDE BLAD PAG, 11
UIT DE INDISCHE BLADEN
PARTIJDAG C.E.P. THANS C.SJ».
D« PartUda» (d l. de Jaarvergadering) van
Se Christelijk Staatkundige ParttJ ral hot vol
gend JaAr op 3, 4 en 5 Juni worden gehouden.
DIRECTEUR GOUV. BEDRIJVEN MET
VERLOF.
D Gouver
icldt dat de dlrc
in Ir De long 9 April met d.
-Tab&aan" met bultenlandeeh verlof vortrelcr
Zlin vervanger Ie Ir. Logae. hoofd van het Teel
nlech-economlech Adviesbureau van het Dopar
tement van Gouvernements BeUrUven.
INLANDSCH ONDERWIJS OP BORNEO
Op Initiatief van den Inepectour van het In-
l&ndsch ondcrwtJa, den heor Oudraad, die oj
de. Is naar do Doe. meldt, met Instemming var
de oudera besloten een zevental meisjes van d<
H I. S. en de twcede-klas6e-school aldaar nam
de NormaalscIvool voor Inl. onderwtJreressen t<
Blltar te renden. Het ligt In de bedoeling dm
i voleindiging van t
van do Ie divisie 15
doch gédn Ambol.
Van de IIo divisie
Voor de Cavallerle der Ie divisie S
van alle nlet-Europeesche landaarde
sondering van Ambolneezen en Mei
die dor He divisie gddn dén.
Ondei
mi II tal
In dier
allen zlln niet
zU dlo als
Borneo terugkei
«srwtjs rulle
Van verscl
deeling Oelo»
het Inlandst
tini
VERLOVEN B3.-AMBTENAREN-
DO omstandigheden met betrekking tot het
bultenlnndech verlof zijn voor dc Europeesrhe
Bestuursambtenaren nog steeds ongunstig,
schrtlft de Nieuwe Soerabaiasche Crt.
Uit een circulaire van het Departemont van
Binnenlandse!) Bestuur aan de betrokkenen
blQkt. dat. mede In verband
zich i
■egeler
de per
leelsl
i 1929
istlger la
Daarom knn dau ook weder aap ee
ran de meestdrlngende aanvragen van
imbtennren om bultenlandsch verlof w
larlgen dienst worden voldaan.
Is dit .tl niet veel, do clrcalalre voeg
tan toe. dat deze betrekkclUk gftjnstlge
m April 1930 ongunetlgei
deel
geer
'order
het
roods
overige
ibaseerd
PANDHUIS-FRAUDE.
Een mooi systeem".
Derer dagen werd In het Pandhui
gepleegd^door den lichter tevens ultr<
ïoo wordt uit Malang aan d
ezo man. die het volle vertr
volgende
idlge wBte wist b» telkens
berusting zUnde panden nai
olen, waar het door een ham
inaamde „vrouwelijke makelaar'
dlangt
opnle
malen
irlge boekhouding bö. liet
mUn door zUn handlai
t Pandhuis w
a con klein v
volgende, kw
•der dan 134
heeft verdulstei
van f1118
Ids een volledige
EEN GOEDE VANGST.
De Ind. Crt bevat een uitvoerig relaas over
sekeren Dlrdjo, een heerschap, dat een Jaar of
drie geleden In het DJembcrsche op barhaarsche
wöie huishield cn o.a. een verschrlkkelüken
roofmoord pleegde. HU werd Indertijd veroor-
gevangenis was (en ls nog!) büzondei
reeds in den eersten nacht van zön gevange
nis zog Dlrdjo kans om aan den haal te gaan.
H't vestigde zich in DJokJa. waar h|J vlalc naast
de Kazerne der Veldpolitie een fletsenwlnkcltle
begon en haalde een DJembersche schoone. waar
hll het minnend oog op had laten vallen b« rich
HU heette nu plotseling DjoJosastro cn was uit
Dell gekomenI
Hot fietsen winkeltje ging slecht,
i burger ging
'JokJasche. ZUn eorsto vrouw ging terug naa
jembor. waar, vla haar, de politie allerlei In
chtlngor. Inwon, waarvan het resultaat ls. d-.
U dezer dagen den heer DjoJosastro te pakkei
reeg. Hö Is voorlnoplg in verband met do mee
cnoemde poreusheid der Djemberscho gevang©
ls. gelogeerd ln de Voldpolitlc-kazerno.
LEGERWERVING IN 1930.
Van Nederlanders en Inheemschen.
Voor aanvulling van de Europeesche mill
:r Genie de 50
het op sterkte
pagnle zlln de
Ikkeling zwaar
Ige Jaren Mulo
;rle per kwar
taal 15 per
verbintenis
Voor de
CTn "indlö
Infanterie v
nadoneez'
0 mag hi
b(J do lb
•oor de C
sondering
mbolneezen
tal van 100 'niet overschrijden
isle dat van 190
Voor de Genie dienst van de Ie divisie 10
landaarden mot
begri
Voor de h
de artillerie, cavallerle en genie Is de werving
van nlet-Europeesche aanbevolen militairen ge
h DdhCe"dra'e Wer>'Inff blijft oolc ,n 1930 e°"
DE MOORD OP KAPITEIN DE QUANT.
Om een registratie-kwestie.
De doder en dleno toon neergelegd
Aneta solnde uit Bandjermassln, aan de In
dische bladen, dat do moord op kapitein do
Quant geen polltlekon ondergrond heoft.
I>e dader ls Hadji Doeraslt uit dc kampong
van vUftig gulden, door kapitein do Quant
drijvende werd gevonden en was toegeëigend
en daarna door het Negilcbestuur. evenals alle
anderen aan de Negrle tocbehoorondo stammen
waren genummerd.
BU een verzoek om opheldering betreffende
de nummering, deelde de Negrleklerk aan de
hadji mede. dat de stam waarschUnltlk door
OM
EEN KLEUR VAN
TE KRIJGEN
tocht Doeraslt op-
'csi.c van do numm
wisseling ontstond.
Een werkman ln de motorboot echoot
dader neer.
De zoon van hadji Doeraslt kwam aanreni
cn maakte amok. doch werd ook neergele
Geruchten zoggen, dat hadji Doeraslt
der pangllmas was van het verzet In Poero-
tjahoc. HU is
■abode hlcrbU
gletral
eigendom
do Negrle
•nrechte aan do Negrfe
nlddel van nummering.
Land- en Tuinbouw.
In 1929 zijn 71.827 ton versche eieren uit-
gevoerd ter waarde van i 61,230.000, tegen
66.762 ton ter waarde van t 54.217.000 in 1928.
Duitschland is verreweg de grootste afnemer
van onze eieren met 52.329 ton (v. .j. 46.782
ton). Engeland nam 16,977 ton af (17,716 ton)
en Argentinië 1671 ton (1421 ton).
Dc eierenuitvoer vertegenwoordigde, zooals
gezegd, over 1929 een waarde van f 61,230.000
de boteruitvoer een van f 86,339,000 en de
kaasuitvoer een van f 79,057,0000. Bij de
eieren is nog niet rekening gehouden met
de uitvoerwaarde van koelhuis- en kalk-
eieren.
Van koelhuiseieren werd in 1929 uitge
voerd 6872 ton, ter waarde van f 6,404,000,
tegen 6032 ton ter waarde van f 5,555,000 in
1928 en van kalkeicren on op andere wijze
geconserveerde eieren 2886 ton ter waarde
van f 2,311,000, tegen 2829 ton ter waarde
van f 2,317,000 in 1928. De koelhuiseieren
de kalkeieren gingen in hoofdzaak n;
Duitschland en Engeland.
CURSUS SNIJBLOEMENCULTUUH.
In het gebouw van de Coöp. tuinbouwvei
ling aan de Fabriekskade te Rotterdam werd
door den heer J. Hofman de laatste les van
cursus in het practisch onderricht in de
snijbloemencultuur gegeven. Aan het eind
van dc les richtte de heer Hofman syinpa
thieke woorden tot de cursisten, die hun
nerzijds den heer Hofman dank betuigden
voor diens onderricht, waarna de voorzitter
der vcilingverceniging, de heer J. Overvoor-
de, in warme bewoordingen den heer Hof
man een cadeau onder couvert aanbood cn
den wensch uitte, dat het geleerde in toe
passing zal worden gebracht
Het eikenslaghout cn de eikenboomon in
Zuid-Limburg zitten vol rupsen. Vanwege
den Rijkswaterstaat is getracht, de grooto
in in de buurt van Roermond te zuive
ren. Deze maatregel heeft echter geen resul
taat gehad. Er zal naar getracht worden, dat
ieder op eigen erf op straffe van boete de
nesten verbrandt
De veilingencommissie in Zeeland stelde
tn f 200 beschikbaar voor de bestrijding van
den bastaardsatijnvlinder. Aan schoolkinde
die onder leiding van hun onderwijzer
medehelpen de nesten te vernietigen, zal een
beloon ing worden toegekend.
VERPLICHT VEILEN IN ZEELAND.
Dc provinciale commissie uit de veilingen
in Zeeland besloot, dat reeds dit jaar door de
veilingen, welke in 1920 hebben samenge
werkt, zal worden gestreefd naar een alge
heele veilingsverplichting. Getracht zal wor
den, in de algemeene vergaderingen der vci-
lingsvereenigingen een desbetreffend be
stuursvoorstel te doen aannemen. Men zal
echter vrij blijven in de keuze der veiling,
terwijl voorts bepaald Is, dat het besluit
komt te vervallen, wanneer niet alle veilin
gen de veilingsverplichting aanvaarden.
De omzet der aangesloten veilingen be
droeg over 1929 2.4Ö millioen gulden, tegen
1,84 millioen gulden in 1928.
ENGELSCHE RASSEN-HUICHELARIJ
In het „Handelsblad" schrijft de Londen-
sche correspondent van dat blad, de h^er I.
I. Brants, onder het hoofd „Om een kleur
van tc krijgen", over den tegenwoordigen
afkeer in Engeland tegen gekleurde men-
schen.
Hij zegt, dat het ostracisme tegen ge-
kleurden den laatston tijd sterk is toegeno
men. Enkele tientallen jaren geleden "wer
den Indiërs bijvoorbeeld overal zoowat ont
vangen. Maar nu?
„Het kost mij vaak moeite genoog bij in
troducties. Om van negers maar hcelemaal
niet te spreken. Iemand van dat ras onder
gaat hier beleediging op beloediging. Toch
had ik vroeger als buurman cn medestu
dent een kort kereltje u t Jamaica, een be-
minneüjken en schcrpzinnigen neger. Wat
was die jongen niet populair! En zoo wist
ik er toen toch meer. Er waren destijds na
tuurlijk ook wel haters van pekleurden, ge
lijk er zelfs reeds haters van vreemdelin
gen bestonden. Doch dat waren dan een
stuk of wat onprettige kwibussen, die men
met geraak terzijde kon laten. Tegenwoor
dig
Och. indrên het tegenwoordig altijd maar
bleef hij gevalletjes zoo komiek als dat met
Anna May Wong! Ge kent dat lieve Chinee-
sehe filmactricetje uit Amerika ook al wel.
Ze werkte hier thans mee in onzen natio-
nalen .studio" te Elstree aan een vrijage-
stuk. waar ze een fiksen pakkerd krijgen
moest van een jongen Engelschiuan. Haïti
riep de censor; embrassecren en caressec-
ren ad libitum. Doch een gekleurde
kus voor Britsche oogen? Dat nimmer!
Toen is er een apart stukje film gemaakt
voor export naar de zondige „aliens", waar
op Anna maar raak zoent, doch géén En-
geJs?hmani neen, een expresselijk hier-
top bestelden Duitscher.
Zoo maakt ook de rassenhuichelarij zich-
zelve belachelijk. Neem nu het geval, dat
negers steeds geverfd (of op z'n Duitsch
„geschminkt") hier moeten optreden. An
ders verdraagt ons leliewitte publiek het
nietIs dat geen kwartjesgrap? Dat in
ternationaal bekende gezelschap, de „Black
birds", bijvoorbeeld, met hun heerlijke stem
men, hier zijn ze ook geweest, en lang.
Doch waarom ze dien naam in Londen dan
nog bleven dragen? De helft van het typi
sche was er met de rose verf natuurlijk af
Erger is het voorval met den beroemden
neger-tenor, d e in Londen onder grooten
toeloop de gastrol vervulde, en toen door
eenige bewonderaars op de thee werd ze-
nood igd in een voornaam West End hotel.
Ik noem met opzet geen namen. Want toen
hij daar aankwam, zei de portier: d'r uit!
Ln of hij zijn Engelsche vrienden ook nl
door een dienstman te hulp liet roepen, de
administratie bleef op haar stuk: b!er geen
menschen van „kleur": om on/ze Ame-
rikéansche gasten, weet u!
Dit nil is algemeen zoo in de hotels en in
de pensions, zelfs in héél eenvoudige pen
sions. Niet slechts nergens niet, maar ook
geen Indiërs! Ik heb wel met Indische
vrienden, gegradueerden van Oxford, men
schen van beteekenis en distinctie, rond-
gcloopen om refuus op refuus tc krijgen.
Dat was vroeger toch niet zoo. in mijn tijd
niet.
En die Indfërs zijn naar hun aard zoo
licht geraakt, dan hun verblijf hier één
doorloopendc verbittering is.
Negers niet: die zijn van een beschamen
de vergevensgezindheid. Na ervaring aarzel
ik niet te zeggen, dat ze door elkaar geno
men hierin althans onze meerderen zijn.
zoodat wij ervan leeren konden, al wat Pau-
lus omtrent de Christelijke liefde opsomne
voor do Corinthicrs
Wel worden ze hier ook met liefde ont
vangen. Maar dat is toch iets bijzondere.
Een aardige, nette jonge man uit Liberia
vertelde mij onlangs heel bewogen daarvan.
Pas was hij aangekomen en had volgens
afspraak een kamer genomen in een Y. M
C. A. „hostel" of hij ontving een allcrharte-
li'ksten brief om Zondagmiddag maar dade
lijk eens te komen thee drinken. In dien
brief werd over zijn oudere gesproken, over
familieaangelegenheden, erg gezellig. Hij
ging cn vond een huls vol jonge meisjes,
maar een schunnig huis.
Die schunnige huizen zijn georganiseerd
hebben hun agenten in de Afrikaansche ha
vensteden. En wanneer er rijke negerzoontjes
scheep gaan, zenden die agenten bijzonder
heden! En de exploiteerendc huizen speculee-
ren op het vercenzam ugsgevoel dier misera
bele jonge zwartjes in Londen.
Afijn vriend was even verontwaardigd als
ontsteld en wou nu geen uitnoodiging meer
aannemen van wien ookWant een an
dere jonge kerel van zijn kennis is gekelderd
en zit er zoo onder dat hij niet meer te-Mg
durft naar zijn brave Christenoudere in Afri-
k?. 7ulke pracht!ere Empire-resultaten dan
1 er die Engelschen dan aan hun nieuwste
ostraeisme!
Overigens zijn er natuurlijk negers èn ne
pers, net als er witmenschen èn witmenschen
zijn. Die hier komen studeeren of zoo uit
Amerika, Jamaica, de West in het algemeen,
zijn wel beschaafd; en vaalt de Afrikaan
schen ook, doch n:et altijd, of altijd dadelijk
Zoo wees een hospita, die dan wel negerstu
denten wou huisvesten, mij in wanhoop eens
haar badkamer, nadat er zoo eentje in was
geweestNeen, dat kan ik in een courant
als het. „Handelsblad" niet beschrijven! Niet
elkeen werd in Afrika voldoendp „onder
legd". En beschaving aanleeren doet men
niet in één dag!
INGEZONDEN MEDEDEEUNG.
MUNHARDT'S 7c
Zenuwtabletten
MUNHARDT'S nt
Maagtabletten 'l
MUNHARDT'S
Hoofdpijntabletten
MUNHARDT'S q/
Staaltabletten
MUNHARDT'S fff
Laxeertabletten
Verkrijgbaar bij Apoth.en Drogisten
Alles voorzien van den naam
A.MIJNHARDT
Pharm. Fabriek. ZEIST
Kunst cn Letteren.
„EIGEN VOLK".
Januarl-nummer.
Deze eerste aflevering van den tweeden
jaargang van Eigen Volk, tijdschrift gewijd
aan de folklore en dialectiek van Groot-
Nederland opent met een voorwoord Van den
nieuwen uitgever (De Uitgeveremij. „Eigen
Volk" te Den Haag) gevolgd door een voor
woord van het Redactie-secretariaat, waar
uit we het volgende overnemen:
„Wij kunnen in het kort het programma
n „Eigen Volk" aldus samenvatten. 1. Stof-
verzameling, 2. Onderzoek van het gevon
dene, 3. Vergelijking van het verzamelde en
zijn oorsprong onderzochte met ver
wante verschijnselen bij andere volken.
Wij bedoelen niet van ons tijdschrift te
maken een orgaan, dat speciaal voor weten
schappelijk onderzoek zal dienen en slechts
voor vak-geleerden bestemd zou zijn, integen
deel „Eigen Volk" moet blijven het tijdschrift
voor den ontwikkelden leek en voor den ge
studeerde. Wij meenen hiermede bovendien
te werken in den geest van den Volkenbond
door „te wijzen op den gemeenschappelijke!!
bodem der volkoren, door de kenmerken en
bijzonderheden, welke spreken voor de oor
spronkelijkheid van het Nederlandsch volk
te bestudeeren in het verband van het
geheel."
Prof. Dr. C. G. N. de Vooya opent dit
maal de rij met een artikel over „Loterij
spreuken" die hij in een oud handschrift
vond. Prof. Dr. J. H. F. Kohlbrugge schrijft
over „Een Hollandsch kanon als Indisch
idool". Dan volgt een interessanto bijdrage
van Dr. H. Th. Fischer, naar aanleiding van
de Weldadighcidspostzegels over „De dolfijn
als kindervriend". De heer J. Koelewijn ver
zamelde in Spakenburg een 72-tal visschers
merken, die voorkomen op een bepaalden
kurk van de vischnetten. L. van Breen be
sluit zijn artikel over „Zeeuwse volkspoëzie"
Herm. a. C. A. Grolman deelt verschillende
bijzonderheden mee over het Friesche zuivel
bedrijf, terwijl Dr. C. Bakker een aanvulling
geeft op zijn artikel over „Watergeesten
(jaargang I). Tenslotte wordt nog iets mede
gedeeld over hot „Sint Thomas-luiden in
Óudehorne" en „Een volksgericht te Zuid
laren."
De aflevering wordt besloten door de ge
bruikelijke rubrieken: „Vraag cn Aanbod".
„Leestafel" e.a.
DE LITERAIRE GIDS.
24 Januari 1930.
„De literaire Gids" stelt zich ten doel: Sy
stematisch het beste naai' voren tc brengen
van wat er op het terrein der weréldletteren
verschijnt. Haar norm is geen andere dan die
der „zuivere literatuur". Haar leiders staan
in het letterkundig gemeenschapsleven vol
strekt geïsoleerd. Het blad gaat uit van de
N.V. Literaire Boekwinkel, welke het tijd
schrift met gegevens uit de eerste hand be
treffende in aantocht zijnde publicaties en
met haar vele huitenlandsche zakelijke rela
ties, steeds ten dienste staat.
Een ernstig bezwaar tegen de Lit. Gids is
ons, dat het de Nederlandsche literatuur
vrijwel verwaarloost en alle aandacht richt
op het buitenland. Men oordeele zelf.
Het nummer 59 bevat de volgende artike
len: Jonge Amerikanen; Kristall der Zcit;
Spobeu (Duitsche Literatuur-crisis (Duitsch);
Een zwak Geslacht (Duitsch); Laatste Lyriek
(Engelseh); Nieuw Engelsch; Kozakken
(Russisch); Wera Inber (Russisch); Russi
sche dichtkunst; W. Iwanow (Russisch);
Oorlogsgedachten (idem); Rondeelcn (Ne
derlandsch); Nieuw-Fransch; Kroniek.
Verschijnt er nu werkelijk zóó weinig poë
zie en proza in onze taal, die dc moeite van
bespreken waard zijn? Behoeven Neder
landsche lezers niet in de eerste plaats
voorlichting inzake lectuur uit eigen land?
De Administratie deelt mede, dat haar blad
zoodanige bekendheid heeft verkregen, dat
de expeditie van gratis exemplaren thans
geheel gestaakt wordt Wc vertrouwen, dat
de expeditie van ons recensie-exemplaar zal
worden gecontinueerd.
MIDDELEEUWSCHE KUNST.
Een nlenw museum te Madrid.
Te Madrid is een nieuw museum voor
middeleeuwsche kunst geopend, waarin
kunstwerken uit de kloosters cn kerken
van de diocesen '/aloncia en Madrid zijn
bijeengebracht. In hoofdzaak zijn het schil
derijen en beeldhouwwerken. Daarbij zijn
niet minder dan vijf volledige Gothische al
taren met beschilderde paneelen uit de 14de,
15de eri 16de eeuw, die een uitnemend over
zicht bieden van de schilderkunst van Va-
encia in de middeleeuwen. De beeldhouw
werken dateeren van den Romaanschen tot
den laat-Gothischen tijd. De voornaamste
voorbeelden van Romaansche kunst zijn
twee kapiteelen met fantastische figuren
tusschen bladranken, die eerst kort geleden
zijn gevonden in het aartsbisschoppelijk pa
leis te Valencia. Daarbij sluiten eenige Go
tische Madonna's in hout of steen aan,
waarbij een Italiaan6che figuur in marmer
van Nino Pisano. Eenige figuren van heili
gen en een klein aantal reliekschrijnen
van hooge kunstwaarde, voltooien de klei
ne verzameling
DE LECTUURGIDS.
„De Lectuurgids", maandschrift uit
gaande van de Amsterdamschc Christelijke
Jeugdcentrale, uitgegeven door W. D. Mei
nema, Delft en geredigeerd door H. A. dc
Boer Az. Dr. C. Tazelaar, Drs. P. J.
Meertens W. van Vliet heeft haar vijfde
jaargang aangevangen.
In het afgeloopen jaar werden ruim 200
grootcre en kleinere, hoeken besproken, ter
wijl in een 20-tal artikelen meer algemeene
beschouwing werd gegeven over lectuur en
lectuurvoorziening. Een speciaal Indiënum-
mer werd samengesteld, dat, mede door een
introductie van Dr. H. Kraemer, in de over-
zeesche gewesten ruimen ingang vond en
begin werd van een aanzienlijke uitbreiding
van het arbeidsveld der Lectuurgids.
Het eerste nummer van Jaargang 1930
opent met een art van Dr. Tazelaar over
Winterboeken, welke strekken tot
„aangenaem vermaeck ende nuttige leerin-
ghc" beide. Dr. C. J. Honig bespreekt de
serie goede natuurboeken van F.. Heimans
en Jac. P. Thijssc, jeugdlectuur bij uitstek!
Dc vraag van Dr. Honig aan 't slot van zijn
artikel willen wij gaarne in nog wat
ruimer kring brengen door zo hier over te
nemen: „Willen allen, die daartoe in de ge
legenheid zijn, vooral onze onderwijzers,
behulpzaam zijn om deze prettige lectuur
zooveel als ze maar kunnen onder onze jon
gere menschen te brengen?"
Na deze artikelen volgen de gewone ru-
bricken: jeugdlectuur, belletrie, boeken van
allerlei aard; lectuur voor de rijpere jeugd
Bij herhaling bevelen we deze „Gids" aan
aan allen, welke bij het lectuurvraagstuk
onzer jonge menschen zijn betrokken.
OVER LOU LICHTVELD.
De heer Wapenaar heeft zich in zijn be
spreking van Erts in ons Zondagsblad
van 25 Januari j.l. een beetje vroolijk ge
maakt over de stoute beweringen van Lbu
Lichtveld inzake de Nederlandsche litera
tuur.
Ook Dr. P. H. Ritter in het Utrechtsch
Dagblad houdt er zich mee bezig.
„De heer Lichtveld, en zie daar de alles
beheerschendo fout, bevindt zich niet boven
de literatuur, die hij over den hekel haalt.
Zijn machteloosheid maakt zich reeds ken
baar in de bibliotheek, die hij citeert qn
waarbij het hem aangenaam zou zijn indien
de lezers de conclusie trokken hier te doen
te hebben met een zeldzaam letterkundig
Radio Nieuws.
Donderdag SO Janunri.
HUIZEN' (298 M. na fi uur 1071 M.) (UltsU
NCRV.-U|ts.) 8.15 TUdeeln. 8 15—9.30 Morgen-
concert. 10—10.30 Zang door het L)«meskoo-t|«
der Korte Zic-kendlcn-ncn 10.30 TUdsein. li .30
galeen, Chr. Oercf. l'rcdlkant te Hilversum, il—
tl 30 Lezen van Chr. Lectuur door McJ. J. C. M.
Doyen te Hilversum. 11.30—11.45 Gramofoon.
11.4512.30 Uurtje voor de landbouwers, te ver
zorgen door den heer H. l'llon. Hoofd der Land-
én Tuin nou wechoul te Achterveld <U.) 12.30 TUd
sein. 12.30—2 Middagconcert: MeJ. M. Sent is,
viool; de heer A. Bode. celle. de heer Jnn J'ou.-
wels. piano. 2 TUdsc-in. 2—2.36 Uitzending voor
rc.iolen. Spreker: de beer H. \V.' Derkscn, Lceraar
Kweekscnoo] met den EUbcl te Rotterdam. On
derworp: „Leven In een waterdruppel". 2.46—3.45
Cursua fruule handwerken door int-J. O. AblU.
Leer&res Goolsche Industrie- en Huishoudschool
te Hilversum. 4 Tüdsein. 4—5 Zlekenuurtje te
leiden door Da. W. li. Linthout l'rcdlkant der
VrUe Evangelische Gemeente te Apeiu.orn Muzi
kale'medewerk «tg vorlcenen: do lieer Smit JJuy-
zentkunHt, bariton en kerkorgel; ap heer H. Smit
.elbegeleldiug. 5 Tijd- Vu
6—5.45 8pr0k>
r zielkundige
)et proces van dc ziekte" (VIII). 5.45—6.30 Or-
.'elconcert tc geven door den heer G. den Groe
ier. Orgunlst der Geref. Kerk (U.V.) ic Adam.
I 30—6.40 Vaz Dloa: Koersen. 6.407.10 Literairs
ezlng door den heer \V. Kok te Kampen. Ond. r-
verp: „Ferzen fen a Fryske striid" 7.10—7.41»
i Dr Cox (11)^
io. Leeraar M.T.S.
tordam. wonende J
te gedeelte
van het 10-Jarig
ilük Gemengd Koor, t
C. Koobrugge. 9.15—9.45 Gramofoon.
:ede gedeelte van het Keestconrert. Daar-
chten van Vaz Dlas. 11 Sluiting.
HILVERSUM (1875 M.) 10—10.15 Morgenwll-
r het AVRO-Kwartet.
-3.30 Halfuur voor de
g. 12.162 Codcé
erudiet. Zijn internationalisme openbaart
zich in een kakofonie van vreemde woorden,
die. eenvoudiger zielen als den schrijver
dezer regelen noodzaakt tot het gebruik van
woordenboeken bij deze lectuur. Maar deze
voozc pralerij zou den inleider kunnen
worden vergeven, indien hij niet, zonder een
woord van bewijsvoering, met een doodkalm
gezicht enormiteiten uitsprak van dezen
aard: in de puberteitsjaren van ons natio
naal bewustzijn viel de verbitterde strijd om
de „waardelooze caramel der individuali
teit" en de „tooverbal der godsdienstvrijheid".
„Aan praatjes als de hoer Lichtveld, op het
voetspoor van sommigen zijner collega's
houdt, heeft de wetenschap der literatuur
kritiek in Nederland niets. Zij verplaatsen
alleen maar het café naar den almanak".
„ROEPING" UITGEBREID.
Gelijk we eenige tijd. geleden vermeld
hebben is 1 Januari j.l. het „Katholiek
Sociaal Weekblad" opgeheven.
Nu het K. S. W. opgehouden heeft te be
staan, meent „Roeping" een deel van zijn
taak te moeten overnemen. Het zal daarom
in de toekomst een grootcre plaats dan tot
nog toe inruimen voor besfudecring van de
actucele stroomingen en ideeën op sociaal,
economisch en politiek* terrein.
De redactie vestigt er de aandacht op, dat
het echter niet in de bedoeling ligt ook maar
in het minst geringer aandacht te gaan be
steden aan de literaire en artistieke inhoud
van het tijdschrift.
LUDWIG'S „NAPOLEON".
De lit. Gids meldt, dat de monografie
Napoleon van de beroemde schrijver
Emil Ludwig thans bewerkt wordt in 't
Grieksch, Turksch, Arabisch en Hebreeuwsch
FAILLISSEMENTEN.
Uitgesproken
AMSTERDAM. 27 Januari. H. Baars. Koopmai
t> baitkerswuren, Sarphatlstraat 162 boven,
terdam
j'. A.
ir \V A UUk. Bussura.
larlcum". Mossolweg. 'K«
L van BerckelJ
Huize
W. Uroeren, le Goudsbloemdwarsstraat
is. Amsterdam. Rechter-comm. mr. Th. L. v:
i Bekhof. Witte dé Wtthstaut 95* I Amsterdai
sterdam. Rechtcr-comm. mr T.i L van
irator mr P. Schelt erna Beduln.
L. Godschalk, Weespcrstraat 123 II.
Jr. W. FicK; curator mr. W. Kok. Den
Kroes te 's-Gravenhage, Atmesstraat 17;
or-comm. mr. H. \V. E. Klomp; curator mr,
C. Bodenhausen, den Haag.
l'erheul, fouragchandelaar te Leiderdorp*
E J. Gelde)
•a'at 6. R'
m. Jhr. mr. H. O. Felth;
nir. J. R. ThorbeckeS
iruior nir. j. van iiaaJte. den.Haag.
J. van TH. koopman, Saesenhelm. Jacoba vntt
A. S. RuebJ
laan 13. Rocbtei
der Tas, te Lelden.
MEDISCHE KRONIEK
VERWARMING
Een goode warmtegraad voor huis, kan
toor of school is 16°18' C. of 61°—65° F
Deze temperatuur is niet alleen wenschehjk
uit oogpunt van gezondheid, maar over 't
algemeen kan men zeggen, dat men zich
daarin het beste gevoelt.
Zoodra in de maand October de tempera
tuur daalt, gevoelen wij ook behoefte tot
verwarming van onze verblijven en komen
de kachels binnen. Ouderwetsche menschen
doen dit niet vóór 1 November doch velen
stoken reeds begin October terwijl er ook
weer zachte dagen in November daarop
kunnen volgen. Daarom stook niet volgens
den kalender, maar volgende den thermo
meter.
De grootste beschutting tegen de koude
van buiten geven muren, daken, vloeren,
ramen en deuren. Doch het is niet alleen
noodig de koude van buiten te weren, men
moet ook de temperatuur binnenshuis ver
hoogen, wil men zich aangenaam gevoelen.
Oudtijds verwarmde men de kamers door
open haarden. Er was aan den wand der
kamer een ijzeren vuurplaat, waarop hout,
turf brandde, terwijl de verbrandingsproduc
ten door den schoorsteen, ontweken. Om den
haard zaten oudtijds de mannen geschaard,
met de voeten op den ijzeren plaat, terwijl
de vrouwen om de tafel zaten, met een
wanne stoof. Deze methode was allesbehalve
ideaal, bij eenlgszins koud weer werd men
alleen aan de voorzijde warm en niet aan
den rug en genoten zij, die niet aan den
haard zaten zoo ongeveer niets van het vuur,
dat daarin brandde. Alleen bij vrij zacht
winterweer ging het goed en was het lang
niet ongezellig, vooral bij donker weer of in
den schemeravond. Doch de haarden hebben
nu al lang plaats moeten maken voor de
kachels.
Bij de kachelverwarming lette men vooral
op dat het vertrek niet door schadelijke
gassen worde verontreinigd. Berucht is dan
ook de „kolendamp", het zeer vergiftige
kooloxyd, dat door onvolledige verbranding
ontstaat en al menigeen in een slecht geven
tileerd vertrek den dood heeft bezorgd. Het
komt het meest voor daar waar in de kachel
pijpen kleppen zijn, die te veel afsluiten
waarom zelfs in Duitschland verboden is
kachels met afsluitkleppen, die de vergiftige
gasafvoer beletten, te gebruiken.
Van gewicht is ook om op de vochtigheid
van de kamer, waar gestookt wordt te letten.
Droge lucht doet den rnensch onaangenaam
aan, het prikkelt dc slijmvliezen van neus,
keel en mond, waardoor hoesten ontstaat
Doch ook te vochtige lucht, vooral in keuken
en waschlokalen, dient door ventilatie te
worden verwijderd.
Wil een verwarmingstoestel aan gegronde
eischen voldoen, dan moet het zelfs bij dc
strengste koude de kamer of lokaal goed
voldoende kunnen verwarmen, en ook naar
behoefte de warmte kunnen reguleeren. Do
brandstoffen moeten zooveel mogelijk wor
den verbrand, terwijl de rook en andere ver
brandingsproducten onmerkbaar moeten ver
wijderd worden en niet in de kamer kunnen
dringen. Bovendien moet de kamerlucht niet
te zeer uitdroogen en het toestel geen gevaar
van brand of ontploffing kunnen geven.
Is een kamer onvoldoende verwarmd, dan
kunnen daar allerlei nadeclen uit ontstaan.
Bij tc hooge temperatuur zal men bij het
verlaten der kamer spoediger „kouvatten",
bij te veel vochtigheid, zal rnen zich onaan
genaam gevoelen, cn bij grootc droogte nog
onaangenamer en zal dit vooral schadelijk
zijn voor keel en longen. Rook is eveneens
schadelijk voor de slijmvliezen, ook voor de
oogen, terwijl kolendamp bij onvoldoende
verbranding, wel het meeste schadelijk is.
Vroeger verwarmde men de kamers door
open haarden, doch ter verwarming zijn zij
niet zeer aan te bevelen, daar zij slechts 10
pet. der geproduceerde warmte, aan het te
verwarmen vertrek afstaan. Wel is er een
groot voordeel, dat er eene goede ventilatie
daar is, door de luchtstroom, die er ontstaat,
doch oen groot nadeel na de weinig gevorm
de warmte, zijn de groote kosten.
Do eenvoudigste vorm van kachel is de
kolomkachel. De warmte deo.lt zich mede aan
wanden en pijpen, hoe grooter deze zijn, hoe
meer venvarmingsoppervlakte, Bus hoe meer
warmte. Bezwaren tegen de kolomkachel zijn
behalve de voortdurende zorg, dat hij blijft
branden, dat de hitte in zijn nabijheid niet
aangenaam is.
Aangenaam is de vulkachel. Deze eischt
minder zorg, omdat men hem voor langer
tijd van brandstof kan voorzieö; men kan
aan den voet door een klep de warmte re
gelen, cn zoodoende sneller of langzamer
verbranding geven.
Men gebruikt ook wel petroleumkachels.
Het zijn toestellen waarin men petroleum
verbrandt, en die aan de omgeving meer of
minder warmte afgeven.
Het voordeel dezer kachels is dc weinige
kosten van aanschaffen en van gebruik. Men
kan er b.v. eene kamer mede verwannen,
waar geen kachel of zelfs geen schoorsteen
is. Een zoo'n kachel kan men dan voor vele
vertrekken benutten. Ook in tijden, waarin
de gewone kachel te veel warmte geeft, heeft
men er gemak van om even de „kilheid"
uit een kamer te verjagen. Doch hierbij moet
het ook blijven.
Een petroleumkachel mag niet dc plaats
innemen van de gewone kachel, omdat dc
petroleumkachel vele verbrandingsproducten
geeft, die niet door een schoorsteen wordei),
afgevoerd, in de kamer blijven en zeer scha
delijk voor dc gezondheid zijn. Iemand, die
lang bij eene brandende petroleumkachel
gezeten heeft merkt dit wel aan de optre
dende hoofdpijn.
Is er dus weinig bezwaar togen het voor
zichtig en voor korten tijd gebruik maken
van een petroleumkachel er is wel groot be
zwaar tegen het geregeld gebruik, de gewone
kachel kan hij niet vervangen.
Hetzelfde bezwaar geldt ook voor do gas
kachel zonder afvoerbuis, doch hier is ge
woonlijk dit bezwaar opgeheven. Wijl tegen
woordig le meeste gaskachels afvoerbuizen
hebben.
Hoewel er dus uit hygiënisch opzicht
weinig bezwaar is tegen een gaskachel met
aftoerbuis, zullen deze toch geen burgerrecht
verkrijgen. Niet alleen oni dc duurte, er zijn
nog wel menschen, die daar overheen stap
pen, temeer wijl een gashaard ook zoo ge
zellig is, doch het grootste bezwaar is, zij
geven bij strenge koude niet genoeg warmte.
Zij zullen dus evenals petroleumkachels,
slechts plaatsvervangend tijdelijk kunnen
optreden.
Tegenwoordig begint men ook hier en daar
eiectrische kachels te zien. Uit oogpunt van
gezondheid zijn zij ideaal. Zij geven in het
geheel geen verbrandingsproducten, zij kun
nen worden gestookt zonder afvoerbuis, als
de kamer warm is, kost het niets, want dan
doet men do kachel uit, zij kosten weinig
plaats, zij zijn niet ongezellig, zij kunnen
voldoende warmte geven, zijn verplaatsbaar,
kunnen branden daar waar geen schoorsteen
is, in één woord zij bieden zooveel gemakken
als geen enkel ander verwarmingsmiddel.
I-Iet eenige bezwaar is, zij zijn nog te duur,
zoodat men ze nog maar weinig ziet, cn dan
nog alleen in kleine vertrekken. Doch wij
zijn nog niet aan het einde der toepassing
van de electriciteit. Zij zullen nog wel op
den duur goedkooper worden, en dan zal de
eiectrische verwarming do zwaarste concur
rent zijn.
Centrale verwarming ziet men nog weinig
Ln woonhuizen, meer in zalen en in groote
gebouwen als scholen en kantoren. Het heeft
het voordeel, dat de brandstoffen niet naar
alerlei lokalen of kamers behoeven te wor
den gesleept dat kachels niet behoeven te
worden nagezien, geen gevaar voor nadee-
Iige gassen. Het eenige nadeel is dat dö
lucht spoedig droog wordt en dat als er een
defect is, opeens alle verwarming in het ge-
heele huis wordt stopgezet
Over het algemeen is centrale verwarming
voor groote gebouwen met veel lokalen wol
aan tc bevelen. De verwarming geschiedt
gewoonlijk door een stel van buizen, gevuld
met warm water of warme lucht welke
buizen dan op hun beurt de warmte uit
stralen.
Gezellig is het evenwel niet De ijzeren
buizen zijn geen sieraad in de kamer, wat
een kachel over 't algemeen wel IM) Boven
dien, heeft men een kachel in de kamer, dan
kan men deze zelf gezellig opstoken en do
warmte beter regelen en is men niet van
een centrum afhankelijk.
Het verdient aanbeveling om in elka
kamer waar een kachel brandt een thermo
meter te plaatsen cn de kamervvarmte gere
geld te controleercn. Doet men dit niet, dan
heeft men dc meeste kans dat dc tempera
tuur te hoog wordt opgevoerd.
Eveneens verdient het aanbeveling tus-
schcn beiden een raam te openen, opdat er
wat frissche buitenlucht binnen komt, want
hoe goed een kachel ook brandt, mensch en
kachel geven toch aanleiding dat het in een
kamer, waar niet tusschenbeide frissc.be
lucht treedt, onaangenaam gaat rieken, wat
ook weer nadeel voor de gezondheid geeft.
Dus bij strenge koude, ook ventilatie.
v. d. H,
4
