VRIJDAG 24 JANUARI 1930
TWEEDE BLAD PAG. t>
GEMEENTERAAD VAN LEIDEN
DE BEGROOTING
Wethouder Splinter
en de Burgemeester aan het woord
DE REPLIEKEN
SEN DROEVIG EINDE VAN DE
AVONDZITTING
Bij de gistermiddag voortgezette behan
deling van de begroowng werd in de eerste
plaats het woord gevoerd door Wethouder
Splinter (c.h.) die wilde ingaan op het"
geen de heer Scihüller aangaande het hoofd
stuk
bedrijven en diensten
heeft gezegd. Deze heeft gesproken over te
lage loonen van losse arbeiders. Spr. toont
aan. dat dit niet het geval is. De heer
Sohüller heeft gevraagd naar het reorgani
satie-rapport. Spr. durft omtrent het in
dienen hiervan geen datum' te noemen.
Spr. staat niet afwijzend ten opzichte van
het erfpachtstelsel. De heer Sohüller wilde
ciat bekend gemaakt werd, welke gronden
de gemeente voor erfpacht beschikbaar
stelde- Dit is niet noodig, want er wordt
nooit naar gevraagd.
Het bevorderen van industrie door ter
reinen gereed te maken, is moeilijker dan
men denkt.
B. en W. denken niet aan het uitvoeren
van gemeentewerken in eigen beheer. D*
heer Schüller heeft vroeger wel eens een
andere houding aangenomen. Het gaat bij
den heer S. hoofdzakelijk over de verfwer-
ken. Hierbij zou men minderwaardig werk
krijgen. Spr. wijst er op. dat de werken
nauwkeurig worden gecontroleerd. De heer
S. wil niet alleen onderhoudswerken, maar
ook andere werken in eigen beheer nemen
en heeft plaatsen genoemd waar dit ook
werd gedaan. Vergeten is echter, dat veel
gemeenten dit doden in de crisisjaren- De
aannemers hebben thans moeite om het
hoofd boven water te houden en verdienen
geen schallen aan de gemeente. De lieer S.
kan ook niet volhouden, dat hier niets ge
daan wordt in eigen beheer. Er is straat-
makerijdions;, een onderhoudsdienst, ecu
plantsoendienst, eep rioleeringsdienst enz.
De heer heeft op de Stadswerf tweed
soort hout aangetroffen. Dot hout is echte-
eerste soort voor het werk waarvoor het
gebruikt moest worden. Aan liet slot van
dit onderwerp vraagt spr. of de heer Schül-
ler schilders wil aanstellen, wier werk
seizoenwerk is. Kan men daarvoor perso
nrel in vasten dienst aannemen?
Met bet werkprogram van de rioleering
is men 0 a 12 maanden achter, door.last,
ondervonden met bewoners Mare- en He?
rensingel.
De heer Groeneveld heeft gesproken óver
de rijwielpaden in de Koninginnnlaan. Spr
geeft toe, dat de toestand daar niet ideaal
is en zal de zaak nader onderzoeken.
De rapporten over het uitbreidingsplan
ssïjn raéds in de commissie vai Fabricage-
Het veemarktplan is thans bij B. en W.
ingediend. Spr. hoopt dat het nog dit paar
den Raad zal bereiken.
Er wachten een aantal groote werken (40
stuks) op uitvoering, die ongeveer 7 millioen
zullen beloopen. Het. is dus voorzichtig de
reserves zooveel mogelijk te bewaren.
De heer Kooistra heeft gesproken over de
woningbouw. Juist gister is bericht inge
komen van het Rijk, dat de plannen der
woningbouwvereenigingen opnieuw zullen
worden ingediend en de beslissingen zoo
spoedig mogelijk zullen afkomen. Als het
te lang duurt dan is spr. het eens met den
heer Kooistra om vanwege de gemeente
maar vast te gaan bouwen. De heer K. heeft
Amsterdam ais voorbeeld genoemd. In Lei
den gaat men 300 woningen bouwen, ver
houdingsgewijs tweemaal zooveel als in
Amserdam. Er wordt veel gebouwd voor
den verkoop. Maar daardoor krijgt men een
opschuivingssysteem. Er wordt veel_ge:
kocht door arbeiders, huizen van 4*4 ii 5000
gulden.
Het voorstel van den heer Kooistra een
verbindingsweg tot stand te brengen tus
sohen Koningsstraat en Groenoordstraat
houdt verband met het veemarktplan, zoo
dat dit voorstel wel ingetrokken kan
worden.
Het rapport betreffende de onbewoon-
ha a rv er klaringen is zoo goed als klaar.
De zaak van het Badhuis op Zuiderzicht
is in handen van den Geneeskundigen
Dienst Getracht, zal worden een badhuis te
s'ichten, dat zichzelf kan bedruipen.
De Burgemeester t
't woord.
Daarna was het woord aan den Voor
zitter, die dankte voor de woorden van
waardeering aan het adres van B. en W.
geuit. Er zijn wel enkele nieuwe schotels
ter tafel gebracht, maar het waren voor
liet grootste gedeelte opgewarmde.
Het gaat den heeren van de linkerzijde
met verschillende dingen niet vlug genoeg.
Spr- kan hieruit den wensóh d:stilleeren,
dat die heeren zelf ook eens zitting kregen
in het colleee.
De heer Van Eek heeft er bezwaar tegen
dat de arbeiders niet waren vertegenw
digd in de commissie voor handel en
dustrie. De heer Van Eek heeft blijkbaar al
te veel het oog op de arbeiders. Behalve
deze zijn bijna 7000 anderen gepasseerd. De
heer Van Eek wilde de benoeming van een
arbeiderslid overlaten aan zijn „machine",
een organisatie of wat dan ook. Maar er
zijn zooveel dergelijke machines en de com
missies zouden, als al deze machines in wer
king werden gesteld, kolossaal groot worden
Wat betreft de annexatie van een gedeel
te van Oegstgeest is spr. het met don 1V
Van Eek eens.
Over optochten op Zondag heeft spr. niet
veel te zeggen. De heer Van Eek heeft liet
her telkens^ over gehad om don heer Wil-
mer uit zijn tent te lokkon on deze probeert
elk jaar zijn standpunt duidelijk te maken.
Als de beer Van Eek het met de r.k. fractie
eens wordt, zal hij in spr- geen onoverko
melijke hinderpaal vinden.
De prijzen voor het Heilige Geest Wees
huis zijn inderdaad hoog. Spr. zal zien wat
hier gedaan kan worden.
Naar spr.'s oordeel kan het aantal arbei
ders in de Leidsdhe Hout niet worden uit
gebreid.
Spr. komt dan tot de toepassing van art
188 der Gemeentewet, in verband waarmede
de heer Wilmer een vraag heeft gesteld.
Het gaat bier over bet stuk
„Allerzielen".
De vorige burgemeesters hebben vertooning
van dit stuk verboden, wat spr. onnoodig
vond, daar het stuk" in bijna alle steden
wordt, toegelaten.
Spr- doet verder op verzoek van
heer Groeneveld mededeeling- van de
zoeken- cn adressen die nog in handen van
B. ou w. berusten voor prae-advies.
en W. achten het stichten van een
centrale auto-garage niet economisch.
De autobusdienst Stadsverkeer heef» de
aandacht van B. en W.
en W. zijn bereid om de raadsstukkon
een week voor de zitting aan de raadsleden
toe te zendon.
Met wat de lieer Bosman beeft gezegd ten
opzichte van de industrie is spr. liet eens,
doch de heer Bosman is daarin te theore
tisch-
Do Raad kan het voorstel tot aanleg van
sportvelden op het terrein van de Lcid-
seb e Hout niet zonder meer aannemen. Het
ga naar B. en W. om prae-advies.
Wat de pornografie aangaat, is het zeer
moeilijk een veroordeeling uit te lokken.
Van de zijde van het. gemeentebestuur
an deze zaak weinig te doen.
Waarom komt het zgn. „zevende lid" niet
an het bestuur tier vereeniging tot don
bouw van Werkmanswoningen? is er ge
raagd. B. en W. ziori hiervan de noodza
kelijkheid niet in. Als er echter een geschikt
lid wordt aangewezen hebben B. on \V- geen
bezwaar.
Van spr. is geen voorstel te verwachten
om het klassestelsel bij de politie nf te
schaffen. Do mogelijkeid is geopend dat ook
zonder diploma agenten bevorderd worden.
Spr. begrijpt niet, hoe men aangedurfd
heeft belastingverlaging tot den factor 0.7.
zoo maar in de vergadering te werpen. Spr.
geloof! dat bet verstandig zou zijn de be
handeling hiervan uit te stellen tot de vast
stelling van
de belastingfactor
oyer een maand of vier. Er zijn nog belang
rijke werken in studie, die spoedig dienen
te worden uitgevoerd. De spoorweg- en vee
marktplannen zullen zeer veel geld kosten-
ongeveer 7 millioen! Do financieele toestand
van Leiden is niet zóó rooskleurig.
Het, opmaken van de reserves zal bij de
bankiereondememingcii bovendien geen
gunstig onthaal vinden in verband met de
leerlingen die noodig zullen zijn.
Replieken.
De heer van Eek fs.d.) houdt vol. dat
de prijzen van het gas even boog zijn als
vóór den oorlog. Spr's grief is dat een goed
rondeerende fabriek niet a.-lles doet om
nok de armste gebruikers te laten profi
teered Spr. acht dit, van buitengewoon be
lang voor de economische ontwikkeling.
Een groote massa leeft op den rand van
het gebrek en wordt door economische om
standigheden spoedig tot wanhoop ge
bracht.
Spr. heeft zich verbaasd, dat de heer
Goslinga heeft ontkend dat werkloosheid
gevolg is van het kapitalistische stelsel-
Er is een wanverhouding tusschen wat
geproduceerd cn wat verteerdWordt. Daar
door ontstaat werkloosheid.
Spr. wijst er verder op dat de s.d.a.p.
ook moet streven mar-de-zedelijke ont
wikkeling van den mensch.
Hoe kan men zeggen dat de zonde de
maatschappelijke ellende brengt. Is het de
schuld van de zonde als er 500 .mensdien
worden ontslagen bij Stork.
De heer Parraentier: Waardoor komt
dat dan wel?
De heer van Eek: Door het kapitalis
me- Spr. betoogt verder dat de vakbewe
ging er voor waakt dat werkstakingen-
rechtvaardig-zijn.
De heer G os 1 i n ga: In Groningen b.v.
De heer van Eek: Ja in Groningen,
waar de. arbeiders werden uitgezogen door
kapitalistische boeren. Spr. betoogt verdei
dat de' gegoeden wel meer belasting kun
nenbetalen dan ze doen omdat het hij hen
eaat yan. een overschot terwijl het bij di
armen gaat van een tekort.
In verband met hetgeen door den heer
Wilmer is gezegd over bet voorstel optoch
ten toe te laten op Zondag, zegt spr. dat
de roomseh-kathoiieken verbazend elas
tisch zijn.
Er is spr. gevraagd waarom hij geen ge
definieerd voorstel heeft ingediend betref
fende invoering van medezeggenschap- Dit
heeft hij eenige jaren achtereen gedaan en
het is steels verworpen.
Dat de levensmiddeJendienst nuttig
is niet aan te toonen. Men kan alleen
voorbeeld verschillende plaatsen aanhalen.
Spr. vindt wat „Allerzielen" betreft dat
de Burgemeester te ver is gegaan, door het
stuk alleen toe te laten met coupures.
De heer Goslinga acht de medezeggen
schap een socialistisch beginsel. Men heeft
dat gezegd van zooveel dingen, die mor
thans beschouwt als de meest natuurlijki
zaak van de wereld.
Het in cultuur brengen ran weiland als
tuingrond, heeft spr. allereerst bedoeld als
werkverruiming, maar vooral als verbete
ring van den algorneenen economischen
toestand. Er zal in de toekomst wel weer
vraag komen naar vruchten en groenten.
Wat betreft de opmerking aan den heer
van Eek over do verwildering dor zeden,
zegt spr- dat men met deze uitdrukking
voorzichtig moet zijn. Oudere menschen
kunnen de jeugd moeilijk begrijpen. Tegen
over de pornografie moet iets anders ge
steld worden, bevordering van kunst, sport
In diit verband wijst spr. op het goede
werk dat de A.J.C. verricht.
Spr. maakt nog enkele opmerkingen
over de samenstelling van de commissie
voor handel en industrie. Het heeft spr.
gegriefd dat de arbeidersgroep hierbij ge
passeerd is. In Amsterdam is de samen*
slelling heel anders-
Spr. bestreed wat de heer Wilbrink bad
gezegd ten opzichte van de socialistische
maatschappij.
Tenslotte wees spr. er op, dat het op
treden van de s.d. fractie blijkbaar han
delt naar de wenschen van degenen die
haar in dit college hebben afgevaardigd,
gezien haar groeiende invloed in den
Raad.
DE AVONDZITTING.
In de Avondzitting zette de heer Row-
man (lib.) de replieken voort, Spr. betoog
de dat opbloei van de industrie saneerenn
zou vfrrken op de loonen. Spr. vindt hpt
een verblijdend verschijnsel dat verschil
lende industrieelen met den Wethouder
van Fabricage hebben geconfereerd over
vestiging van indusrieèn-
Er was echter geen terrein klaar. Hei
moet altijd nog gereed gemaakt worden.
Wat betreft de sportvelden wil spr. al
lpreerst de principieele en daarna de finan
cieele zijde van de zaak beschouwen. D*
beslissing, die spr. wil uitlokken is dan ook
slechts een principieele.
Mevr. Braggaar de Does ontwikkel
de nogmaals haar bezwaren tegen de pa'
ticuliere instelling die de verpleging va
ouden ran dagen beoogen. Het standpunt
van Dr. van Es, een geneesheer, begrijp1
spr. niet, evenmin als dat van den hee<
Wilbrink.'
De heer S c h 11 e r (s.d.) zegt, dat B. cr>
W. hem onvoldoende hebben geantwoord
Dat de zaak van de reorganisatie van den
plantsoen-dienst is besproken in een verga
dering, die een week voor de begrootbars
behandeling is gehouden, acht spr. een bn
wijs dat men hierover de oppositie wil smo
ren. Betreffende het erfpaxihtstelsel spelen
B. en W. schuilevinkje. De bestrijding van
het voorstel tot het uitvoeren van werken
in eigen beheer is zeer zwak geweest. Het
was onjuist van den wethouder, te zeg
gen, dat de werken die spr- opgesomd heefi
alle in de crisisjaren zijn gevallen. De wet
houder heeft niet aan kunnen toonen, dat
zijn standpunt liet beste is. Spr. citeerde-
daarna een aantal krantenartikelen, waar
in hij steun vond voor zijn standpunt en
um Wethouder Goslinga te bestrijden, die
in de vorige zitting gezegd heeft, dat hij ze-
ren dagbladen leest cn dat. do heer Schil
ler hem niet aan "t l.oicheu moest maken.
^Overigens heeft wethouder Goslinga deze
zaak bijna niet aangeroerd. Red. N. L. C.,.
Voorts noemt spr. nog -een aantal voorbeel
den uit, de prru-tijk om aan te toonen, dat
door vele aannemers minderwaardig werk
wordt geleverd.
Wethouder Splinter neemt eon slokje
uit zijn kopje en zegt: Het is slappe (her
De heer Sohüller zegt, dat hij het niet
over de bedrijfsdirecteuren heeft gelia-l,
zooals de heer Goslinga beweerde. Spr.
heeft slechts de aannemers bedoeld.
De heer Goslinga: De heelc Raad i-
daar getuige van. dat u de bedrijfsdirecteu
ren genoemd heeft-
D Ueeoc Schüller: Ik had mijn rede
op schrift.
De heer Goslinga: U kunt het wel
'randend hebben.
De heer Schü-ljer: Dat is een insi
nuatie. Die moet u intrekken.
De heer Goslinga: Als u uw insi
nuatie betreffende de bedrijfsdirecteuren
intrekt.
De lieer Schüller: Je hebt hier niet
met ra pal je te doen.
De heer Goslinga: Dat weet ik nog
niet.
De heer Schüller: Als ik don rapalje
ben. ben u de grootste schoft.
De Voorzitter: Mijnheer Schüller,
matig u.
De heer Schüller is juist klaar met
zijn rede.
De heer Verwey (s.d.) verdedigt nog
maals zijn voorstel betreffende de commis
sie ad boe- Spr. gelooft dat dit voorstel wei
thans behandeld kan worden.
De desiderata die spr. heeft geuit gelooft
hij, dat geen overbodige, luxe zijn, zoodat
daar wel gelden voor beschikbaar kunnen
worden gesteld.
De beer Spendel (r.k.) wijst er op, dat
de heer Van Eek gesproken heeft over de
zedelijkheid. Daarmede heeft, hij slechts op
het oog gehad de verheffing van h
lichaam. Er is ook iets hoogers: de ziel.
Een droevig einde.
De heer Spendel wordt midden in zijn
rede onwel en wordt uit de zaal gedragen.
Het raadslid Dr. v. Es verleende dadelijk
geneeskundige hulp.
De Voorzitter schorst de vergadering.
Even later wordt medegedeeld, dat de heer
Spendel i3 overleden.
De vergadering wordt daarna verdaagd
tot hedenmiddag 2 uur.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
Twee schoolmakkers
twee sportbroeders
vrienden in vreugde en
leed. bij nederlaag en
overwinning! Eén van
gedachte en... beiden ge
nietend van hun geliefde
STER-TABAK
In hetgenotvandeze heer
lijke tabak ligt de krach
tigste bezegeling van hun
hechte vriendschap.
STADSNIEUWS
H. W. SPENDEL t
Juist terwijl hij op zijn eigenaardige i
eon warm pleidooi voor de christelijke be
ginselen voerde, is gisteravond, te ongeveer
kwart voor tien, in de openbare raadsver
gadering, plotseling overleden de heer H.
\V. Spendel, lid van de roomsoh-katholiekc
fractie in den Leidschen gemeenteraad.
De heer Spendel, die 22 Dec. 1S66 is gebo
ren, was in Leiden een izeer geziene persoon
lijkheid, zoowel door zijn vele maatschap
pelijk werk, als door zijn werk in den Raad.
Vanaf 4 Sept. 1929 maakte hij deel uit van
dat cöllege en steeds nam hij een groot aan
deel in de werkzaamheden. Hij was lid van
de Commissie van Financiën, van de Com
missie van Fabricage en van de commissie
voor de Stedelijke Lichtfabrieken.
Behalve op dit terrein bewoog hij zich ook
op maatschappelijk terrein, zooals we reeds
zeiden. Langen tijd was hij voorzitter van
de vereeniging „De Hanze" en van de r.-k.
kiesvereeniging. Hij nam een groot aandeel
in het werk van de St. Vincentiusvereeniging
en was langen tijd directeur-propagandist
van de Haniebank.
De heer Spendel was ook zeer bekend in
muziekkringen. Voor de belangen der toon
kunst stond hij steeds op dc bres.
DE ZORG VOOR DE ONGEHUWDE
MOEDER EN DE NIEUWE ZIEKTEWET
VOORDRACHT
VAN DR. C. MEULEMAN
Op uitnoodiging van den Leidschen Ar
menraad heeft gisteravond dr. C. Meuleman,
directeur van de Kweekschool voor Vroed-
rouwen te Heerlen, in de Burchtzaal alhier
en rede gehouden over bovengenoemd on
derwerp.
Spr. geeft een overzicht van de discussies
i de Tweede Kamer, gehouden bij de be
handeling van de Ziektewet. Men moge
denken over het amendement-Aalberse zoo
men wil, maar de aanneming van dit amen
dement heeft een groot voordeel gehad en
wel dit, dat het vraagstuk van de hulp aan
de ongehuwde moeder definitief aau de orde
is gesteld.
"oe is de toestand nu? De zorg is geheel
[•gelaten aan particuliere liefdadigheid.
Het hangt af van meerdere of mindere ener
gie. van liefdadige voreenigüigen cn personen
of dc ongehuwde moeder in haar nood hulp
ontvangt of niet. Alleen in A'dani is een
eenigszins raste organisatie, die dc. belan
gen der ongehuwde moedors behartigt, maar
overigens is in ons land dc toestand onge
regeld.
Bij de behandeling van de ziektewet in d<
Tweede Kamer is de materie uitvoerig he-
sprokeu cn wel naar aanleiding van een
voorgestelde wijziging in art 16, die de
uitkeering hij ziekte regelt, door de toevoe
ging: „Met ziekte worden zwangerschap en
bevalling gelijk ♦gesteld". Een hierop door
mej. Westerman toegelicht amendement van
eenige leden van den Vrijheidsbond, strek
kende om deze toevoeging te doen vervallen.]
omdat zwangerschap niet met ziekte is
gelijk te stellen, werd verworden. Was dit
amendement aangenomen dan zou de kwes
tie van dc Moedersc-hapszorg, van de baan
ziji, daar het princiep van overheidszorg
voor het moederschap weer uit dc wet zou
zijn gelicht.
Een under amendement was ingediend
door drie leden der R. K. Staatspartij en
drie der A. R. Partij. Dit luidde: „Met ziek
te worden zwangerschap en bevalling van
een gehuwde vrouw gelijk gesteld". Be
doeld-werd, dat de wettelijke verzekering
zich niet zou uitstrekken tot zwangerschap
huiten het huwelijk. Bij dc behandeling van
dit amendement heeft men den heer Aal-
lierse c.s.. of liever gezegd dc rechterzijde
groot onrecht aangedaan.
Twee zaken toch moeten hier volkomen
gescheiden worden gehouden: le. De ver
zekering tegen de gevolgen van buitenech
telijk verkeer mag niet wettelijk worden
geregeld; 2b. Dit bedoelt geenszins,.' dat
daarmede gezegd zou zijn, dat de onge
huwde moeder niet moet werden geholpen.
Dit'beeft de hoer Aalberse duidelijk bij de
toelichting van zijn amendement gezegd.
Spr. zegt dat men steeds twee dingen met
elkaar verwart: overheidszorg en verplichte
verzekering.
Spr. acht. het een geluk, dat het amende-
ment-Aalberse is aangenomen cn dat de on
gehuwde loonarbeidster niet in de Ziekte
wet is opgenomen voor wat betreft zwan
gerschap en bevalling. Waarom? Om dc
eenvoudige reden, dat ware dit wel geschied
de kwestie van de hulp aan de ongehuwde
moeder waarschijnlijk voor geruimen tijd
van de baan was. En dit ten onrechte, vol
gens spr. want op ruim 2100 ongehuwde
moeders, die gedurende spr.'s werkkring
te Heerlen onder zijn behandeling kwamen
waren 260 fabrieksarbeidsters, die in de ter
men van de Ziektewet zouden zijn gevallen
dat is dus 12.4 pCL
Dr Meuleman komt danj tot de vraag, of
de overheid de verplichting heeft de onge
huwde moeder tc steunen, of beter, of de
ongehuwde, moeder recht hooft op hulp.
Er zijn er, die het immoreel aehten, dat
de Staat aan de ongehuwde, moeder een
zelfde recht op bescherming zou verlecnen
als aan de gehuwde; anderen meenen, dat
elke moeder verplichtingen heeft tegenover
haar kind, die volgen uit het moederschap
zelf.
Evenals dc gehuwde heeft de ongehuwde
moeder volkomen recht op bescherming,
ook op bescherming van den Staat: lo. om
dat liet moederschap en de bescherming
van het levensrecht van het kind onmid
dellijk in het belang is van de-gemeen
schap; 2o. omdat de ongehuwde moeder
met dezelfde rechten als de gehuwde meer
aan gevaren blootstaat, dus wettelijke be
scherming nog meer noodig beeft
Naar spr.'s meening moeten er organen
rijn, die de hulp voor de ongehuwde moe
der voor elk afzonderlijk geval vaststellen.
Kunnen dit de voogdijraden zijn, of een
afzonderlijke commissie uit die raden?
De hulp moet worden verleend ook in
het belang van het kind, dat. aan de schul
dige verhouding "zijn. bestaan te danken of
te wijten heeft.
Wij moeten .de hulp aan de ongehuwde
moeder beschouwen uit tweeërlei oogpunt;
uit dat van de geneeskundige verzorging cn
uit dat van maatschappelijken steun. Wat
de verloskundige hulp van de zaak betreft
verklaart spr zonder vrees voor tegenspraak
dat. baar toestand als zoodam'g recht geeft
op behoorlijke verloskundige hulp. Tegen
standers hiervan zeggen, dat ook niet elke
gehuwde moeder de gelegenheid heeft zich
gedurende de zwangerschap onder deskun
dige controle te stellen, maar spr. werpt
daartegen op, dat dit dan een groot verzuim
Maar nu dc maatschappelijke zorg. Zoo
lang de dag nog niet is aangebroken, dat
een aparte wet de geheelc „Moedersclmps-
zorg" regelt, zullen wij, zij het met halve
maatregelen, den toestand zoo drogclijK
rnogelijk dienen te maken.
Spr. '.rijst dan op hetgeen reeds door het
particulier initiatief ton deze is verricht en
in vergevordcren staat van .voorberei
ding is de stichting van oen lichaam, dal
band zou vormen tusschen allo be
staande vereenigiugen, die zich bezig hou
den met de hulp aan de ongehuwde moe
ders, terwijl spr. nader uiteenzet hoe hij
zich de werking daarvan voorstelt, 't Beste
is inrichtingen te hebben, waar de onge
huwde psychisch minderwaardige moeders
systematisch voor bepaalden arbeid worden
opgeleid, zoodat zij den kost verdienen voor
zich en haar kind. Van geheel anderen aard
is de hulp, die moet worden verleend aan
die andere groote categoric van ongehuwde
moeders, die hetzij bedrogen zijn ofwel door
eigen lichtzinnigheid zich haar ongeluk on
den hals hebon gehaald, maar hier is de
hulp zeer individueel, het geen spr. nader
aantoont. Dc overheid kan hier heipen door
subsidieering om de onvermijdelijke admi
nistratieve organisatie zoo goed mogelijk in
tc richten.
Wat de kosten van oen eit ander betreft
zal het leeuwendeel ervan vcorloopig nog
wel moeten worden opgebracht Tioor de par
ticuliere liefdadigheid. Als er maar een
goede organisatie is, die de zaak grondig
bestudeert, blijkt vanzelf hoezeer het staats
belang hier in het gedrang komt. Zoo acht
spr. het mogelijk to komen tot eene wette
lijkc regeling van moederschapszorg. berus
tend niet op theoretische of politieke over
wegingen, maar op goe-d waargenomen en
wel doorvoelde nooden uit het practische
leven
Spr. stelt tenslotte op den voorgrono*
wettelijke regelingen zullen noodzakelijk
zijn. De nood van het volk dwingt er toe
maar het is zeker, dat, wanneer niet in d<*
maatschappij als overheerschend element
de naastenliefde hersteld wordt, dan zullen
ook wettelijke maatregelen niet baten
In zijti laatste woord vraagt spr. eerbied
tc hebben voor haar, die den moed bezitten
om de gevolgen van haar misstap te dragen,
omdat het zoo gemakkelijk is zwangerschap
to voorkomen of af te breken. Mocht iedereen
inzien, dat beter resultaat zou worden be
door de echte naastenliefde dan door welke
wettelijke regeling ook cn hoe het ook zij.
een wettelijke regeling, die niet steunt op
echte menschenliefde, zal geen resultaat heb
ben.
Voornaamste Nieuws.
BINNENLAND
De nieuwe gouverneur van Cur
ter door de Koningin beëdigd.
(blz. 5)
Bij nota van wijziging zün belangrijke ver.
anderingen gebracht in het wetsontwerp tot
regeling van den kleinhandel in alcoholischs
dranken. O.m. wordt het verkoopverbod 1
vak-alcoholische dranken in winkels er
gelicht.
De Eerste Kamer heeft met 26S 'temmen
aangenomen het wetsontwerp tot afschaffing
van de Verdedigingsbo'asting II en \ji
opcenten op den suikeraecjjns.
Gistermiddag is het Leidsche Raadslid, de
heer H. W. Spendel, tijdens een zitting van
den Raad overleden.
Voor de Amsterdamsche Rechtbank is gis.
ter de behandeling van de zaak-Liebermann
oortgezet.
De offirieele opening van dc N.W.Zuideiw
zeepolder zal plaats hebben op 10 Februari
BUITENLAND
(blz. 2).
Op de Vlootconferentie te Londen hebben
de deelnemende mogendheden hun standpunt
uiteengezet. De besprekingen zullen voc
pig moeten draaien om de Fransche verlan
gens, die de vlootbehoeften combineeren met
veiligheidswaarborgen door de Vereen,
ten te verstrekken.
Op Des derdag 6 Februari a.s. des
middags 10 uur zal in Trianon" op de
Breestraat een alpemeene vergadering wor
den gehouden, van de onderwijzers en on
derwijzeressen in de inspectie Leiden.
halve dat een aantal huishoudelijke zaken
zullen worden behandeld, worden een twee
tal lezingen gehouden, namelijk een lezing
met lichtbeelden door den beer R. Schuiling
over: „Roemenië, vroeger en nu en een
lezing door den heer Dr. P. II. Ritta over „De
persoonlijkheid van den onderwijzer".
LEIDSCHE STRAATNAMEN.
Historisch toegelicht.
Ter drukkerij van Eduard IJdo alhier is
verschenen van den oud-directeur van ge
meentewerken, Jr. G- L. Driesseu alhier een
boekwerk betreffende de Leidsche straatna
men, in navolging van hetgeen door D. S.
van Zuiden voor 's Gravonhage, door A. M.
de Gelder voor Amsterdam, door W. G. T.
Overmeer voor Haarlem en door Moquette
on Drógendijk voor Rotterdam is gedaan.
De heer Driessen heeft dit interessante
onderwerp interessant behandeld en een
sc.hat van gegevens in het bijna 200 blad
zijden groote boekwerk verwerkt.
Onder de Leidscho straatnamen bevinden
er zich een groot, aantal die een soort orake-
taal vormen, omdat ze langzamerhand in de
volksmond zijn gegroeid. Het is bijzonder
interessant om het ontstaan van deze namen
te leeren kennen. Ze geven een eigenaar-
digen kijk op de mentaliteit van de vroegere
bevolking van onze stad en zijn uit een ge
schiedkundig oogpunt ook allerminst van
waarde ontbloot-
De heer Driessen heeft met dit boek de
Leidsche burgerij ongetwijfeld een groote
dienst bewezen.
Achterin is opgenomen een lijst van
dwenen" straatnamen en een plattegrond
van onze gemeente.
DE NED. HERV. KERK EN HET
ZUIDERZEEGEBIED.
Hierover sprak Prof. Dr. J. R. Slotemaker
de Bruine voor afgevaardigden van kerke
raden en kerkvoogdijen der Ned. Herv. Kerk
in de classis Leiden.
De Ned. Herv. Kerk heeft thans een zeer
ernstige taak eir kans en Spr. zet uiteen,
wat de Zulderzee-commissie, waarvan hij
voorzitter is, wil. Zij kiest nimmer direct of
indirect partij in eenigen kerkdijken partij
strijd. dus evenmin in den dogmatischen
nc-htingstrijd als in de kwestie Bestuur of
Beheer. De Stichting verstrekt geen goederen
of gelden dan aan Ned. Herv. Gemeenten en
heeft dus slechts met gemeenten te maken.
Do richtingsvragen moeten deze zelf maar
oplossen.
Verder staat bepaald, dat er geen gelden
gegeven worden dan na overleg met de Alg.
Synode. Het geld kan worden gegeven helzjj-
"s subsidie hetzij als voorschot
Het geld hoopt de Commissie te verkrijgen
Ln Kerkeraden, Kerkvoogdijen en Gemeen
teleden. In vele Classes, ook hier in Leiden,
is reeds een Classikale Zuiderzeecommissie
ingesteld. Gewenscht plaatselijke commissies
als tusschenschakels, tot wie zij. die er
straks komen te wonen, zich zullen kunnen
richten. Ongetwijfeld ligt ook hier een taak-
voor dc Kerk. Gewenscht is dat er in iedere
gemeente een plaatselijke commissie wordt
opgericht, liefst bestaande uit cén lid van
den Kerkeraad, één van de Kerkvoogdij en
een gemeentelid om het werk ter hand te
nemen. Voorts ligt het in de bedoeling
binnenkort in Leiden en een paar andere
hoofdplaatsen der Classis een der films van
de Zuiderzeewerken te laten komen, waarbij
dan do heer Van Voorst van Beesd, bestuurs
lid der Zuiderzce-Commissie, een toelichting
zal geven. De heer Wilbrink vroeg uitbrei
ding der Classicale Commissie, wat door het
Classicaal Bestuur zal worden overwogen.
Na sluiting der vergadering ging ds. 1
Lange voor in dankgebed.
DE LEIDSCHE KUNSTKRING
„VOOR ALLEN"
Op 31 Januari a.s. zal voor bovenstaande
vereeniging optreden Het Budajftster Strijk
kwartet, bestaande uit de heeren Hauser,
Roismann, Jpolyi eu Son.
Dit kwartet heeft vroeger reeds tc Leiden
enkele concerten gegeven tot volle tevreden
heid van het kunstlievend publiek.
Wij twijfelen dan ook niet of dit concert
il weder zeer belangrijk zijn en door vele
orden bezocht.
Geen persoonlijke ongelukken.
Op den spoorwegoverweg van den Broek-
weg in de Broekpolder onder Oegstgeest is
gisteravond te half acht een verhuiswagen,
bespannen met twee paarden, door de mist
misleid met de wielen vast geraakt In de
rails. De wagen was van P. J. de K. uit
Voorburg, die geholpen door een expeditie-
knecht direct alle krachten inspande om de
wagen weer vrij te maken. Dit mocht ech
ter niet gelukken. Een goederentrein waar
van de machinist de wagen niet in de gaten
had, ook al door de mist en omdat geen
lichten waren uitgezet, is er boven op ge
reden, roet gevolg, dat een der paarden ge
dood werd, de bestuurder en zijn knecht
hadden bijtijds een goed heenkomen ge
zocht De schade beloopt ODgeveer een dui
zend gulden.
Het treinverkeer in beide richtingen had
ongeveer een half uur vertraging.
VAN WIE?
Bij de politie alhier zijn inlichtingen te
bekomen betreffende een vaarboom (18 voet
lang), een kaas, een autoband en een rijwiel,
welke voorwerpen als gevonden zijn aange
geven.
KAMER VAN KOOPHANDEL
VOOR RIJNLAND.
HANDELSREGISTER.
Wijziging. Datum van inschrijving 23 Jan.
„De Dadelpalm". Leiden, Schelpenkade 14',
handel in olanten en bloemen. Oph. Fil.:
Noordeindsplein.
Uit den Omtrek.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
EEN DURE KIP.
H. B. en S. hadden zich toegang weten 1
verschaffen in een schuur van Van Sch., aat
den Westkanaalweg, om zich é6n of
kippen toe te eigenen.
Terwijl zij daarmee bezig waren, werden
rij door de dienstbode overloopen die direct
haar patroon over het geval inlichtte. Da
deur van de schuur werd gesloten en de hee
ren zaten in den val.
De politie die gewaarschuwd was nt
heeren mee naar het politie-bureau,
tegen het tweetal proces-verbaal werd op
gemaakt.
AANKOOP WINKELHUIZEN.
By de Donderdagmorgen gehouden afslag
van de drie winkelhuizen in eigendom toebe
hoor end e aan A. Gerritsen, welke staan op
den hoek BruggestraatVan Mandersloo-
straat, is de gemeente eigenares geworden vm V|
die perceelen voor de som van f 27000. lc
De winkelhuizen waren de vorige week ia g,
bod gebracht door de firma Bosch Quant op i
f 20.000.
BENOEMING IN EF.N RUMOERIGE
VERGADERING.
In een vergadering van stemgerechtigde Li-
gelanden van den polder „Vierambacht", wel-
ke gehouden is geworden op 3 Januari 1921,
werd tot secretaris en penningmeester van
dien polder benoemd de heer C. D. J. Tolk, i,
alhier.
Door Gedep. Staten van Zuid-Holland riit
deze benoemingsbesluiten echter vernietigd
op grond ran het feit, dat de vergadering i|
waarin deze bcnoenrngen plaats had, zeet v3
rumoerig was en dat bij de sorteering t
stembiljetten nog al eenige verwarring ont- rij
stor.d om reden de ingelanden behulpzaam :c
waren bij het sorteeren der stembiljetten, i
als gevolg tweemaal sorteeren.
Tegen dit besluit van Gedep. Staten is de de
heer Tolk in beroep gegaan by de Kroon.
Tharis is een K.B. verschenen, waar>n lit_
beroep van den heer Tolk ongegrond is ver dt
Boi-Kcrlüke Stand.
Bevallen: L Stapper-Verboom z. 1
—van der Mik d. E de Lange—'Turken d. -
G de Jong—Verkade z. j y r, vnn den IJsjïI
Verkade z. H J Speksnijder—Boer z.
Overleden: X E Gerwigr. man v X
nlner 27 j. M den Ouden wed v r> ton
molaar fi3 j. jf Boer 70 J. M Goeman
van W P Wouters 88 J E J van Buur»
v M van Loon 88 j. C Hoosrevecn mou v
Zomeren 65 j. H Versteeg: J mnd.
Gehuwd: B Hoogeveen20 J, cn J C Koi^
BODEGRAVEN.
ZENDINGSTENTOONSTELLING.
Maandagavond had de opening plaats va
de Zendings-tentoonstelling. De zaal va
Rehoboth was geheel bezet. Ds. van Woerdet
van Zwammerdam. sprak een kort ooenin»: w
woord. Het hoofddoel was om belangstel lint
te wekken voor den Zendingsarbeid door gebed
toewijding en offer. Na dit openingswoord ga l'e
de heer Knaber van Bijben nog enkele wen
ken en verzameldcu de aanwezigen zich om o
verschillende tafels, waar de zendelingen hu: jij
toelichtingen gaven. Vermeld dient nog te wot U
den, dat ongeveer 700 personen deze tentoon ei
stelling hebben bezocht.
ONGEVAL.
De werkman J. M., werkzaam by de firm 31
Hero de Groot, had het ongeluk met zijn vin 'fl
gers in aanraking te komen met een vlakbanl
waardoor drie vingertoppen totaal wcitlfl
nagesneden. eerste verband werd door V
G. gelegd, ma overbrenging nnrvr h
Diaeonesserhuis te Leiden noodzakelijk wet
geacht»
