r ZATERDAG 4 JANUARI 1930 DERDE BLAD PAG. 9
SOMBERE PERSPECTIEVEN
HET WERK DER
BROEDERGEMEENTE IN SURINAME
EEN NOODKREET
Bij den aanvang van het Jaar is het eigen
lijk al begonnen, de drukkende zorg. Een
oogenblik mocht men nog de hoop koesteren,
dat 1928 zonder belangrijk tekort zou slui
ten, toen de jaarwisseling achter den rug
was, wist men het. Het tekort over het afge-
loopen jaar was f 27.400.
In het geloof was begonnen, maar toch
ook niet zonder eerst de kosten overrekend
te hebben. Het was een groote beproeving
van het geloofsvertrouwen onzer broeders.
Maar missohi enkwam 1929 met ongedachte
verrassingen.
Het jaar 1929 was intusschon zijn loop be
gonnen. In spanning werd afgewacht, wat
hot ingetreden jaar brengen zou. f 10.000 per
maand was noodig om het groote liefdewerk
in Suriname, met zijn vele vertakkingen:
Boschlandzending, Stadszending, Zending
onder Javanen en Britsch-Indiërs, Sehoolar-
beid en werk onder de melaatschen, Inter
naten en Kinderhuizen in stand te houden.
Op 1 Maart moest er dus f 20.000 bijeen zijn.
Men bracht het tot f 10.500, ruim de helft
dus.
Dat was weer geen bemoedigend begin.
Was het werk der Broedergemeente mis
schien niet bekend genoeg? Er werd wat
meer propaganda gemaakt, met gevolg, dat
op 1 Juni f 28.000 van de f 50.000 bijeen
was. Bepaalde groepen werden nog eens
speciaal aangeschreven, en het resultaat,
met name bij verschillende Kerkeraden der
Geref. Kerken (ook in H. V.) stemde dank
baar. Maar tochop 1 Sept. was f 50.000
binnen in plaats van f 80.000. Op 1 Dec. be
reikte men f 70.000, terwijl f 110.000 noo
dig was.
In welk een spanning onze Hernhutter-
Broeders alzoo een geheel jaar leven; welk
een geloofsmoed er noodig is om onder zul
ke moeilijkheden voorwaarts te gaan; hoe
ontzettend zwaar soms de verantwoordelijk
heid drukken kan, behoeft wel geen nader
betoog. En evenmin, dat de nieuwe begroo
ting voor 1930, opgemaakt onder den indruk
van een tekort over 192S van ruim f 27.000
en «en over 1929, dat waarschijnlijk eer hoo-
ger dan lager zal zijn, daarvan den stempel
draagt
Van uitbreiding kan schier nergens spra
ke zijn, men is al dankbaar, als men het
werk op hetzelfde peil kan handhaven. In
krimping 6chijnt op verschillende punten ge
boden. De gebouwen staan onder de bran
dende tropenzon in zoodanigen toestand, dat
uitstel van reparatie en noodzakelijk onder
houd vaak volkomen verval beteekent.
Maar dit betreft nog slechts het uiterlijke.
"Veel erger is, dat het eigenlijke Zendings
werk zoozeer gedrukt wordt door het chro
nisch geldgebrek, waarmee onze Hernhut
ter-Broeders te worstelen hebben. Was het
wonder, dat Mr. Dr. Schoch, die de dezer da
gen gehouden vergadering van den Raad
van Bijstand presideerde, bij een blik op de
eerste alinea van de door het Zeister Zen-
dlngsbestuur aangeboden begrooting, ver
schrikt uitriep: „Maar dat is een begrafe
nis!"
Moge dit woord misschien wat heel sterk
het gedrukte van den toestand accentuee-
ren, van aftakeling is toch zeker wel spra
ke. Reeds liep het aantal Zendingsarbeiders
in Creolenkerk en Boschlandzending terug
van 58 tot 45. En als de depressie hiermede
nu maar haar dieptepunt bereikt had! Maar
helaas, als Protestantsch Christelijk Neder
land niet opwaakt, gaat het nog verder
naar beneden. Men oordeele zelf uit de vol
gende citaten uit de toelichting bij de be-
grooting-1930.
Met de salarisherziening moest eigen
lijk 1 Juli begonnen worden. Met het oog
op de financieele moeilijkheden .werd er
echter door de zendelingen zelf van afge
zien.
Het bedrag voor dienstreizen enz. te
verminderen met f 950 en (iets verder) met
1 200.
Het Hoofdbestuur zal (met betrekking
tot Creolenkerk en Boschlandzending) tot
ingrijpende maatregelen moeten overgaan,
wanneer (bepaalde) bijdragen niet tastbaar
tetijgen.
Overigens moet ook Saron bezuinigen
en het getal der kinderen van 100 op 80
terugbrengen.
Door gebrek aan middelen en men
schen kon men nog niet tot oprichting der
school- en evangel isatieposten te Goejaba en
Pikien Slee in het Boschland overgaan.
Door de hulpkracht op het administra
tlekantoor niet te vervangen, is het bedrag
yoor salarissen hier met f 1700 verminderd.
Doordat de opleidingscursus voor evan
gelisten te Paramaribo in den loop van 1930
eindigt, zijn de kosten op de helft terug
gebracht
T. a. v. het internaat Schütz acht de
heer Smelik een geleidelijke inkrimping
mogelijk, waardoor het bedrag op dezen
post met f 500 is teruggebracht
Het Zeister Zendingsbestuur ziet op
het oogenblik nog geen kans om een plaats
vervanger voor broeder Legêne naar Alk
maar (Br.-Indiërs) te zenden.
De toelichting eindigt aldus:
„Van uitbreiding kan helaas nergens
sprake zijnDe situatie is derhalve als
hoogst ernstig te beschouwen en het Zcistcr-
INGEZ0PJD2N KEDLDSFLING.
Kerknieuws.
KERK EN STAAT
Een vergeten eed.
In 1591 werd vastgesteld een eedsformu
lier voor de Kerkendienaars van de 4 Clas
ses in Zeeland, luidende: „dat beloof en
zweer ik den Ileeren Staten-Generaal der
Geünieerde Nedcrlandsche Provinciën endc
particulicrlick die Staten van Zeeland, en
hare E. Gecommitteerde Raden, mitsgaders
die Magistrnet der Stede vanHouw
trouw' en gchoorsaem te wezen, ende mij
in alles te dragen als een goed en trouw
Ondordaen en Ingezetene des voorsz. Geüni
eerde Provinciën, ende een Minister des
Goddelicken Woord» der Gereformeerde Re
ligie schuldig is en behoort te doen. Soo
moet mij Godt helpenI"
Het grootste deel der Zeeuwsche predi
kanten heeft geweigerd dezen eed af te leg
gen, wijl zij zich genoegzaam gebonden wis
ten door hun onderieekening van het be
kende formulier. Zij hebben dan ook geen
moeite ondervonden van de zijde der Zeeuw,
sche Staten en spoedig is die eed in het
vergeetboek geraakt.
KERK EN STAAT IN JOEGO-SLAVIE.
De Zuid-Slavisohe Regeering heeft tegen
over de Protestanten een zeer vriendelijke
houding aangenomen. Tot dusverre ont
vingen percentsgewijze de Grieksch- en
Roomsoh-Katholieken, de Joden en de
Mohammedanen ongeveer twee- tot drie
maal zooveel uit de Staatskas als de Pro
testanten.
De nieuwe Wet op de Kerkgenootschap
pen zegt, dat de Staatstoelage zal berekend
worden niet slechts naar het zielenaantal,
maar ook naar de behoeften. Dit bedrag
wordt ook niet meer als tot dusverre door
den Staat beheerd en verdeeld, maar in
zijn geheel aan de Kerken uitgereikt, die
voor de riohtige besteding moet zorgen. De
Staat heef al een het controle-recht voor
behouden. liet bedrag, dat de Staat geeft,
moet allereerst besteed worden voor het
Kerkelijk beheer, voor verbetering der
schraal bezoldigde predikantsplaatsen en
der pensioenen voor weduwen en weezen
van predikanten.
KERKELIJKE PERS.
De „Reformierte Kirohenzeitung", onder
hoofdredactie van Dr. W. Kolfhaus te
Vlotho, bestaat thans 80 jaren.
Zendingsbestuur verzoekt den Raad van Bij
stand hartelijk om advies en steun".
Tot zoover de begrooting-1930. Het woord
is thans aan ons. Met ontróerenden ernst
wordt ons gevraagd, of wij deze geleidelijke
afbraak van het mooie werk der Broederge
meente in Suriname nog langer werkeloos
zullen aanzien. Misschien was sommigen
onzer de ernst van den tostand nog niet
voldoende bekend, hoewel o. m. het „Geref.
Zendingsblad" maandelijks een heele of hal
ve pagina daaraan wijdt. Nu echter is de
situatie ons weer eens in haar schrijnende
realiteit onder de aandacht gebracht. Laat
nu ieder zich eens ernstig afvragen, wat
hij of zij doen kan.
Wij mochten dezer dagen het blijde Kerst
evangelie hooren van het Licht, dat in Beth
lehem opging, en wij hebben meegezongen:
„Komt tot zijn schijnsel alle volken". Hier
toe behooren ook de Creolen, Javanen,
Britsch-Indiërs, Boschnegers in Suriname.
Als het ons ernst was, kunnen wij niet met
de handen in den schoot blijven zitten. Het
penningske der weduwe is den Heer der
Zending zeker niet minder welgevallig, dan
de grootere bedragen van hen, die meer
met aardsche goederen gezegend zijn.
Vooral voor onze Christenvrouwen, al of
niet georganiseerd, ligt hier een heerlijke
taak. Een klein dames- of meisjes-comité
kan plaatselijk soms wonderen verrichten.
Oldekcrk, Bilthoven, Hilversum, Surhuister-
veen en wellicht nog enkele andere plaatsen
deden reeds iets in die richting. Vinde het
ook elders navolging.
Aan onderstaand adres te Hilversum zijn
alle gaven hartelijk welkom. U ontvangt
bericht van ontvangst, terwijl verantwoor
ding gedaan wordt in ons blad en het „Ge
reformeerd Zendingsblad". Zoo mogelijk
trachte men tot een jaarlijksche bijdrage te
komen. Systematisch geven zal vastheid aan
de jaarlijksche begrootingen geven, het pe
riodiek alarmgeklep, dat al te spoedig niet
meer gehoord wordt, overbodig maken. God
neige uwe harten.
J. VAN KEULEN,
Deze oproep wordt door mij van harte er
krachtig gesteund. Vooral vaste jaarlijksche
bijdragen zijn noodig.
A. W. F. IDENBURG.
KERKELIJK LEVEN IN 1929
in.
VAN EN NAAR DEN KANSEL.
Tot de wisselingen in het Kerkelijk leven
worden in bijzondere mate gerekend het ont
staan en het bezetten ran open kansels.
De kroniekschrijiver in „Ons Eigen Vaan
del" heeft geconstateerd, dat 'in de Ned.
Hervormde Kerk het aantal predikantsva
catures na de eerste jaren der Doleantie
nimmer zoo hoog geweest is als thans. Bleef
er van 1905—1916 het aantal vacature*
steeds beneden de 150, daarna is het regel
matig geklommen. In 1922 bedroeg het zelfs
243 en vorig jaar kwam het op 331. Daar
entegen is het aantal candidaten tot den H.
Dienst opyallend laag. De oorlogsjaren niet
gerekend, was het vroeger zelden beneden
de 40, meer dan eens 60. terwijl het in 1904
niet minder dan 80 bedroeg, sinds 1921
schommelde het aantal tusschen 15 en 30.
Tn de pers van de Geref. Kerken gingen
onderscheiden stemmen op. die gewaagden
van een komenden nredikanten-overvloed.
Verwacht werd. dat binnen niet te langen
tijd do candidaten moeizaam en eerst na
langdurig proponeeren een „eigen" kansel
zouden krijgen. Anderen evenwel waren
van oordeel, dat verschillende kleine Ker
ken gecomh'neerd een predikant zouden
kunnen heroenen, terwijl ook nog in ver
schillende richting, met name in de Evan
gelisatie, genoeg arbeid voor jonge predi
kanten zou «ijn te vinden. Intusschen is het
aantal der nieuwimgeschreven studenten,
d e zich gaan voorbereiden voor het ambt
van dienaar des Woords in de Geref. Ker
ken, in het verschenen jaar iets lager ge
weest dan in het daaraan voorafgaande.
Opvallend is de wijziging in de verhou
dingen van het heroepingswerk in de Geref.
Kerken en de Ned. Hervormde Kerk. Ge
woonlijk was het aantal beroepen in de
Geref. Kerken grooter dan het aantal uit
gebrachte rechtzinnige beroepen in de Ned.
Hervormde Kerk. en dat gedurende vele
jaren. In 1925 werden in de Ned. Herv. Kerk
288 rechtzinnige beroepen en in de Geref.
Kerken 385 berocnen uitgebracht. Vorig jaar
was de verhouding andersom: in de Ned.
Herv. Kerk werden uitgebracht 576 beroe
pen en in de Geref. Kerken 283 beroepen. Ir-
de pehcele Decembermaand werden in de
Geref. Kerken niet meer dan 13 (dertient
beroepen uitgebracht.
Naast de gewone oorzaken van emeritaat
en overlijden ontstonden open kansels door
vertrek van predikanten naar het buiten
land en Indië, overgang tot een andereu
staat des levens, institueering van nieuwe
plaatselijke Kerken en vestiging van nieuwe
predikantsnlaatsen.
Emeritaat werd verleend 'in de Ned. Herv.
Kerk om. aan: A. L. Boeser (nog geen 5
dien«tiaren), B. Bollée, J. van Bruggen. F
H. Germs. J. A. Garth van Wijk, R. C. J. W.
Hoek, IT. W. M. Hunkes. Dr. A. F. Krull T.
P. van Melle. D. Ozinga, T. A Raabe, Dr. Th.
L. W. van Ravesteijn. G. Salomons. Dr. F.
W. C. L. Schulte. A. J. Splinter, A. Timmer
man, J. de Visser. C. L. Voorhoeve en J. A.
Wensinck. In d° Geref. Kerken aan: W
Bech (werd geestelijk verzorger van „Wolt-
hoze"). W. Breukelaar. W. Goedhuijs, G. van
Halsema, P. Jukkenekke, TI. W. Laman, H
R. Niehorg, A. A. van Opstal, C. W. E. Ploos
van Amstel, Sj. Riiner. C. L. F. van Schel
ven, J. D. van der Velden en .T. Vesseur. -
In de Chr. Geref. Kerk aan G. W. Alberts
(nog geen 6 dienstjaren). In de Baptis
ten-Gemeenten aan K. Kuipers.
Overleden zijn in de Ned. Herv. Kerk o.m
de dienstdoende predikanten: G. Bolkestein,
B. Bruins, A. Daran. Dr. F. van Gheel Oi>-
demeester (op den avond van den Nieuw
jaarsdag), Ph. J. Hoedemaker. G. J. van In-
gen. W. A. P. F. L. Jörg, J. L. de Mol Mon-
rourt. F. F. J. van de Plassche Tzn.. J.
Onast. IT. Smits F.Wzn., P. A. Steenhakker
Morilyon Lovsen. W. Stoel en G. van Wolfs
winkel. In de Geref. Kerken: Dr. J. J. van
Baarsel. Dr. J. Hania. B. Meijer. H. Meijer
"n G. Veenendaal. Tn de Chr. Geref. Kerk
H. B'esma. Tn de Evang. Luth. Kerk P.
van Genderen Stort.
Te dozer plaatse, in aansluiting aan de
reeds vermelde personalia, brengen we in
herinnering het overlijden van de volgende
emeriti-predikanten: In de Ned Herv. Kerk
om: II. Th Barbas, J. van den Bergen, P.
Beijer, F. Hacquebord. R. Jaarsma, G. E.
Meloen, C. L. Oueré (91 jaar). A. J. West-
hoff (bekend uit den Doleantietijd te Am
sterdam als heft'g tegenstander van Dr. A
Kuyner en Jhr. Mr. A. F. de Savornin Loh-
man) ep D Zoete. Tn de Geref. Kerken*
T. Dekker. G. Dorkes, Ph. W. H. Eskes. Prof.
Dr. G H. J. W. J. Geesink, A de Geus.
F. C. P. van Herwerden. P. C. Koster. M. H.
Tv. Mol. Th. D. Prins. O. D. Scheepsma en
T. Spoels'ra. In de Chr. Geref. Kerk: Joh.
van der Vegt en H. J. L. de Vries. (Tevens
memoreeren we nog de overleden oefenaars
of voorgangers A. Punt en J. W. Verhaar
in rte Geref. Kerken en W. Vermeer (92
iaar) en M. van der Zwan in de Chr. Geref
Kerk).
Naar België (Brussel) vertrok J. Maa-.
kant, Geref. predikant te Echten.
Naar Indië (resp. Batavia en Bandoeng)
vertrokken de Geref. predikanten W. H. van
der Vegt, van Bergum, en Dr. D. K. Wie
lenga, van Voorschoten
Tot een anderen levensstaat zijn in de
Ned. TIerv. Kerk overgeigaan de predikan
ten: J van dpr Giesen én J. M. Vaandra
ger, die vlootpredikant werden; Dr. J. SeV"*
rijn. thans l d drr Tweede Kamer; Dr. M. C.
Slotemaker de Bruïne, thans secretaris der
X d. Christen-Studenten-Vereeniging; Dr. J.
Th. Ubhink, thans hoogleeraar te Gronin-
Het tweede artikel stond in ons blad
van gister.
EEN KOSTBARE LADING
gen: en Th. C. Vriezen, thans leeraar aan
de Chr. H. B. Scholen te Den Haag.
In verschillende Kerkgemeenschappen
werden ook in het vorige jaar nieuwe zelf
standige Kerken of Gemeenten geïnstitueerd
en nee uwe predikantsplaatsen gevestigd.
In het verrichte heroepingswerk tot het
bezetten van de open kansels was ook nu
weer de variatie rijk,
Eenige vacatures van vele jaren lang wer
den vervuld ojti die van de Geref. Kerk (e
Boven-Hardinxveld (20 jaar) en die van
gecombineerde Ned. Henv. Gemeenten van
Peins en Ziweins (45 jaar), terwijl daarte
genover de Geref. Kerk van Vlissingen, wier
vorige nredikant op 10 Maart afscheid van
haar nam, reeds op 17 Maart zijn opvolger
in haar midden intrede zag doen
Sommige Kerken moesten talrijke malen
een beroen uitbrengen, als de Geref. Kerken
van Anna Jacoiba-Polder en Blokzijl, die
resp. eerst haar 23ste en 20s.te beroepen za
gen aangenomen, terwijl daartegen jonge,
zeer onlangs geïnstitueerde Geref. Kerken
als die te Gent (Beige), Mariënberg en IJs-
selmuiden. reeds met het allereerste beroen
een predikant verkregen.
Dat ook in het vorige jaar weer candida
ten en vele jonge predikanten een beduidend
aantal beroepen op zich zagen uitgebracht,
was geen vreemd verschijnsel. Zeldzamer
d aarent eigen is dat bejaarde predikanten als
J. Broekerna (71 jaar). J. C. Klomn (71 jaar)
en C. J. Leenmans (72 jaar), allen tot de
Néd. Herv. Kerk behoorende, nog naar el
ders beroepen werden, terwijl heide 71-jari-
gen nog weer in een nieuwe Gemeente hun
herdersstaf opnamen.
Het geschiedde, dat Ds. P. van der Linden,
na de Ned. Herv. Gemeente van Nieuwer-
kerk (Z.) 33 jaar gediend te hebben, nog een
beroep naar een andere Gemeente aannam,
terwijl Ds. J. G. ^R. Langhoüt, toen hij nog
geen volle 4 maanden te Den Ham stond,
vrijmoedigheid vond een beroep naar elders
aan te nemen. De Kerkeraad der Geref.
Kerk in Hersteld Verband te Amersfoort
sprak naar aanleiding van een op den pre
dikant dier Kerk uitgebracht beroep, als
zijn oordeel uit, dat het niet gewenscht R
een predikant binnen den tijd van een jaar
te beroepen.
De Ned. TIerv. Gemeente van Wassenaar
bracht 11 malen .tevergeefs een beroep iut
op predikanten uit soms ver verwijderde
streken, terwijl het daaropvolgend beroep
aanvaard werd door het Kamerlid J. Lang-
man, wonende in hot aangrenzende Voor
burg. Daarentegen kregen soms andere Ge
meenten hun nieuwe predikanten zdfs u t
vreemde werelddeelen. Uit Indië ontvingen
de Geref. Kerken van Vriezenvpen en Vlis
singen resp. de predikanten J. F. Colen
brander en H. A. Wiersinga, en de Ned.
Herv. Gemeenten van Siddeburen, Ouwer-
kerk en Boxtel resp. de predikanten B
Audrier, J. N. Drost en A. Hagendoorn. Uit
Noord-Amerika ontving de Gpref. Kerk van
Nieuweroord den predikant M. H. van Dijk
De groote-stadskerken bleken ook vorig
jaar niet meer den „trek" van vroeger ia
ren te hebben; zij hadden menig „bedank
je" te incasseeren. Een verrassing was hel
*-oor de Ned. Herv. Gemeente van Dep Haag.
dat zij. na veel moeitp en teleurstelling, ein
delijk binnen één week tijds in drie vacatu
res bericht van „aangenomen" ontving.
Vroeger jaren was het schier ondenkbaar,
dat een groote-stadspredikant zijn Gemeente
voor een kleinere verwisselde. In de 19de
eeuw zijn er in de Ned. Herv. Gemeente
van Amsterdam slechts drie predikanten
geweest, (wijlen Ds. A. .T. Westlioff was één
hunner) die het „bestonden" naar elders te
vertrekken, een feit dat in de 18de eeuw
n'mmer en in de 17de eeuw eveneens
slechts driemalen is voorgekomen. Ondenk
baar is zulks tegenwoordig niet meer. Vorig
iaar vertrok Ds. J. .T. Buskcs van Amster
dam (Zuid) naar de Geref. Kerk in Hersteld
Verband te Oosterend (Texel) en Ds. B. Ba
telaan van Utrecht naar dé Ned. Herv. Ge
meente te Barnoveld.
Er hebben in het verschenen jaar ook en
kele .overgangen" plaats gehad. Ds. P. H.
Borgers, Evang. Luth. predikant tc Monn-
kendam, nam een beroep aan naar de Her
steld Evang. Luth. Gemeente te Helder. Tot
de Ned. TIerv. Gemeente van Babyloniën-
brock kwam over Ds. J. P. Kruys Voor-
Iberghe van de Reformed Church in Noord-
Amerika, en tot die van Oldenhove Ds. J.
H. Smit Sibinga' van de Remonstrantschc
Gemeente te Nieuwkoop. Aan Ds. C. E. H.
Milet de St. Aubïn, voorheen predikant bij
de Method stische Episcopaalsche Kerk te
Gent, werd door de Geref. Kerken in Her
steld Verband het recht verleend in haar
midden een stichtelijk woord te spreken.
De tijd, gedurende welken predikanten
m op hen uitgebracht beroep in overwe
ging nemen, kan in sommige gevallen aan
merkelijke verschillen opleveren. De Geref.
Kerk van Hazerswoude beriep een Theol.
candMaat, die het beroep nog op denzelfden
dag aanvaardde. Daarentegen waren er pre
dikanten die aan het einde van den nor
malen „bedenktijd" van drie weken nog
een beduidende „verlenging" noodig hadden.
In de Ned. Herv. Kerk hebben de predikan
ten H. P. Barnouw en H. K. Queré, nadat
zij een beroep naar elders hadden aangem
men, nog weer verzocht van hun beslissing
ontslagen te worden. Het beroepen vaneen
predikant voor de tweede maal in dezelfde
vacature had belangrijk m- nder vaak plaats
dan in ■vorige jaren: in de Geref. Kerken
slechts éénmaal, in de Geref. Kerken
Hersteld Verband eveneens éénmaal, in
Chr. Geref. Kerk nog vier malen, in de Vrij*e
Evang. Gemeenten éénmaal. Ook is het één
maal gebeurd. dat de Kerkeraad van een
zelfde Gemeeme van twee predikanten, die
voor een op hen uitgebracht beroep hadden
bedankt, bericht ontving, dat een eventueel
tweede beroep in gunstige overweging zou
worden genomen. Het beroepinigswerk om
een vacature vervuld te krijgen, is door
gaans verre van gemakkelijk, doch een ge
val van „twee aan bod" stelt ongetwijfeld
voor bijzondere moeilijkheden.
Land- en Tuinbouw.
DE VEILING TE 'S GRAVENZANDE.
Men meldt ons uit 's Gravenzande:
Aan de groentenveiling alhier is in 1929
omgezet voor een bedrag van 1.2-48.277.01
tegen 1.503.263.45 in het vorig jaar.
DE BLOEMENHANDEL.
Men meldt ons uit Rijnsburg:
Nu de feestdagen voorbij zijn, is de aan
voer ook kleiner. Men tracht, zeer begrijpe
lijk, tegen die dagen zooveel mogelijk in
bloei te hebben hetgeen dan ook meestal
gelukt, al heeft men niet ales in handen.
De prijzen zijn van sommige soorten rede
lijk, van andere wat laag. Betaald werd per
100 Hyacinthen 18 tot 21.40, Salvotor
Rose 6.90 tot S.60, Thomas Moore 9.10
tot 9.30, Due de Berlin 5.S0 tot 8.60,
Rose La Reine 10.10 tot 10.30, Brillant Star
f 5.40 tot 7.20, Scharlet due 2.40 tot 3.60,
Witte due Max 3.40 tot 5.80 Victoir d'
Olivierfe 17.20.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
Pastoor Heumann's
Geneesmiddelen
steeds ook voorradio i
Mtcn-defnt
f). I. VI. vuil DEH BEUG,
ROTTERDAM KOSFOSTEESI!
TEL 54111 POSTGIRO 150SIJ
Aldaar tok steeds verkrljqba!
i's Dlergeneesmdldele
ie Fas!oor Hmimam
iijnadram:ai<itt
L. Heumann en Co., Am
sterdam C 91. Staa!kade4
Bi iel ka-vt voldoen,
„EFFATHA"
EN ONZE DOOFSTOMMEN
Hebt u kinderen? van 3, 4 en 5 jaar? die
zoo aardig babbelen kunnen? Dan kunt ga
u eenigszins voorstellen, wat het moet zijn
voor ouders, die ook een kind van dien leef
tijd hebben, maar dat niet kan praten, om
dat het nooit hoorde, wat vader en moeder
anderen zeiden. Eenzaam groeit het op
temidden van een grootere stilte dan die
van den nacht Het kan zijn verdriet niet
uitspreken aan moeders schoot en haar ver
troostende en liefkoozende woorden niet hoo
Zijn denken beschikt niet over het
prachtige middel, dat wij daarvoor hebben,
de taal. Zijn geheele ontwikkeling wordt
ernstig belemmerd. Maar wat het ergste is:
Het wordt niet bekend met den eenigen
Naam, door welken wij kunnen zalig wor
den.
Stelt u een oogenblik voor, dat uw kind
doofstom was! Zou zich niet een wereld van
smart en ellende in uw hart ophoopen? En
zoudt ge niet dankbaar zijn, als er een mid
del was, om uw kind uit zijn kerker te ver
lossen, om het in staat te stellen met u en
anderen over wat zijn en uw belangstelling
heeft te spreken, om het te onderrichten in
datgene wat het noodig heeft te weten voor
dit en voor het eeuwige leven? De weg
daartoe is ontsloten. In Voorburg staat het
doofstommen-instituut „Effatha", dat er met
Gods hulp naar streeft het oog en 't spraaJc
orgaan dezer ongelukkigen zoo te ontwikke
len, dat zij van uw lippen aflezen wat gij
zegt, en u antwoorden zóó, dat gij hen ver
staat en begrijpt. Het streeft er naar, ze in
alle opzichten te vormen tot nuttige leden
der maatschappij, maar ook om ze bekend
te maken met de denkbeelden van zonde en
made en verlossing door Christus' bloed.
Temidden van een schoone en gezonde
omgeving heeft „Effatha" te Voorburg een
internaat en een school. Aan die school zijn
niet minder dan dertien onderwijzers en on
derwijzeressen werkzaam, benevens nog
twee leeraren en een leerares voor de vak
opleiding. Reeds kinderen van 3, 4 en 5 jaar
worden hier opgenomen. Hun oog wordt ge
oefend, om later de kleine verschillen in,
schrift- en mondbeelden beter te onderschei
den. Door middel van het schrift leeren ze
al iets van de beteekenis onzer taal. Door
lipleesoefeningen leeren ze reeds wat begrij
pen. van wat de onderwijzeres tot hen zegt.
Zoo worden ze op allerlei wijzen voorbe
reid voor het moeilijke werk dat hen wacht
in de eigenlijke school, waar ze op ongeveer
zesjarigen leeftijd hun intrede doen. Daar
leeren ze dan praten en afzien, rekenen,
lezen, teekenen en schrijven, en later aard
rijkskunde, vaderlandsche geschiedenis, Bij-
belsche geschiedenis, enz. enz., m.a.w. daar
worden ze onderwezen in alle vakken, waar
in uw hoorend kind onderwezen wordt, uit
genomen de zang.
Als ze dan twaalf jaar zijn, mogen ze des
avonds aan de vakopleiding deelnemen,
waarmee met September jl. begonnen is.
Voor drie vakken leidt „Effatha" nu zelf
op: voor meubelmaker, voor schoenmaker,
voor costuumnaaister. Een leerling, di®
meer voor een ander vak voelt, moet wach-
t entot hij 14 jaar is en kan dan 's middags
naar een particulieren patroon, naar een
vakschool in het nabije Den Haag of naar
een ambachtsschool gaan. Ook krijgen z®
godsdienstonderwijs ter voorbereiding van
het afleggen van belijdenis des geloofs. Bij
dat onderwijs wordt er rekening mee ge
houden, dat de kinderen doopleden zijn van:
verschillende kerken. Kerkelijke verschillen
worden dus niet besproken. Is er geen re
den, God te danken, Die de harten bewogen
heeft van hen, die dezen arbeid begonnen,
en door hun hulp en steun al die jaéen
mogelijk maakten? Behoort gij ook reeds
tot hen, die hun schouders onder dit werk
der barmhartigheid hebben gezet? Er is zoo
veel, dat gij doen kunt
Een jaarlijksche bijdrage te geven, door u
zelf te bepalen (penningmeester is de heer
W. L. B. den Blaauwen, Sijzenlaan 40 ,Dcn
Haag, postgiro 3673S).
Anderen vertellen, welke ongelukkige
stumperds niet-onderwezen doofstommen
zijn en hun vragen, of zij door „Effatha" te
steunen willen helpen de doofstommen op
te voeden en te onderwijzen tot menschen
die zich in de maatschappij kunnen bewe
gen en die weten, dat er door God in Chris
tus ook voor hen eeuwige redding is voor
lichaam en ziel.
Ouders bewegen, hun doofstom kind niet
naar een neutraal instituut maar naar „Ef
fatha'' te zenden, en hen helpen bezwaren
van financieelen of anderen aard te over
winnen.
Aan het hoofd der school, den heer A. A.
van Holten (Hoekenburglaan 45, Voorburg),
het adres opgeven van ouders, die een doof
stom kind hebben, met vermelding van alle
bijzonderheden omtrent het gezin en het
kind, die u bekend zijn.
De ouders bewegen, hun kind jong te
zenden en het niet van school te nemen
voor de leertijd verstreken is
De doofstomme, die na het beëindigen van'
zijn leertijd voor goed naar huis komt of
zich in uw woonplaats vestigt niet laten
vereenzamen, maar opnemen in den kring
van hen, met wie gij wel eens spreekt, ai
vergt dat vooral in het begin van u wat
geduld en zelfopoffering.
Indien mogelijk hen helpen aan werk, als
hij werkloos is of werkloos wordt
FEUILLETON
INGELEID
door
BONNA WIEGERS—GROENEV'ELT.
(30
pen, dat Ovet oudje met heur vriendelijk,
gerimpeld gezicht cn naïeve vertromvelijk-
hokl, todli geen geloovig hart bezat En 't
was vreemd maar onberedeneerd had ze
eigenlijk gemeend dat alle oude menschen,
idiie zoo dicht naderden bij den dood, ook
dichter kwamen hij 't Zalige Leven en
mee daardoor, had ze altijd met Liefde en
eerbied tegen den ouderdom opgezien. Eens
in de stad, had ze bij avond, in helder ver
lichte salon een groepje heeren gezien, iai
kaartspel verdiept, en een van hen was een
i oude man geweest, met sneeuwwit haar en
zwart kalotje. Dat had haar ook bevreemd
„Al was ik ook Christelijk, dan stuurde zoo'n oude man, zich gevend aan dat
ik nog m'n kinderen niet naar zoo'n meid spelEn nu vrouw TIeilingsstraks
spon 't oude vrouwtje aan heur booze ge-1zonder Jezus door de doodsvalleiin 't
d&ohten verder. vuile kleed geroepen voor GodZe hui-
'ar iedereen kent ze wel. daar in Ter- ve,rije
hulst". I Als die reiziger maar nöet in de bus had
Bij de Kerk stond de bus weer en stapte gezeten, dan had ze misschien vergoelij-
ze uiit kond over Trui pepraat gezegd, dat
Mies zag, hoe ze zorgvuldig den chaufeur ChristenpLicht wel andere dingen eischte.
het geld uittelde, en keek haar na een zij- Qf nee ze had dien naam ook niet ge-
weg in bleef dien kant uitturen, ook toen ,10emd, bang, dat ze te véél zou zeggen, en
ze van Terhulst niets meer kon zien. 'vrouw TIeilings 't in Terhulst vertellen
Ouddijk daar had je eindelijk Oud- ging. In die dorpen was alles zoo wonder-
dijk. De reiziger, die weer was gaan 1 ;zen. sne| mn,iMaar Trui dèèd verkeerd, ze
keek niet op, toen ze haasL'g uit ging stap- wist het immers wel, en ze begreep heel
pen, maar zoodra ze met den mg naar hem --:ed, dit 't oude vrouwtje méér aansloot
toe den weg overstak, volgde hij haar met aan nQ,mi dan ze 't aan 'n on derwij ze-
gretigen blik. [res van de Openbare zou hebben gedaan.
'n Knappe meid mompelde hij bin-1 7,e keek eens bij haar japonnetje langs, 't
nensmonds. Maar die andere vond hij meer v.'as dat groentje, rRt Bert in v bi-1 zoo
initei-'Pss-intImooi had gevonden. Dijkhuis had ook aan-
Mies moest dien dag steods aan vrouw stoot aan haar genomen, omdat ze te we-
Beil'ings denken ook, toen ze het pad reldseh gekleed wasmaar dat kwam
naar Dijkhuis liepAls ik Christelijk door z'n eigen conservatisme. Trouwens, de
washad zij gezegd. Z'j was er haast .hals van haar blauwe vond Bart ook te
no geschrokken^ want toen had se ix~jre- llaeg, en nu h^d ze om P.ykhuis -'"ze maar
aangetrokkenHij cn z'n vrouw waren
toch boven verwachting voor d'r geweest.
Begrijpen kon ze 't eigenlijk niet. Kijk, ook
nu weer zag ze 't gezicht van vrouw Dijk
huis over 't ondergordijntje gluren en op
eens naar d'r knikken. Daar ging de deur
al open en kwam ze haar tegen. Mies liep
wat vlugger.
„M'n man ligt al te wachten juffrouw
hij verlangt, dat U komt."
„Daar ben ik blij om", zei ze eenvoudig
en ze kon werkelijk zien, dat 't boer
Dijkhuis goed deed, dat ze kwam.
„Hoe gaat het?", informeeri.e ze, terwijl
z'n vrouw haar 'n stoel naast 't bed wees.
„Ik spreek wat bctor", probeerde hij flink
te zeggen, en toen veel zachter „Ik
ben zoo dankbaar."
Ze hoorde wel, hoe moeilijk 't nog ging.
„U zegt maar niet te veel, hoor, U luistert
maar wat", zei ze met hartelijkheid. Ze had
nu wel graag willen zeggen, dat ze best
kon begrijpen, dat hij zoo dankbaar was
dankbaar voor Gods goedheid, maar ze
durfde haast nietze zou zich gevoelen,
alsof ze een kind was, dat mee ging praten
met groote mensohen, en daarom zweeg ze
„Een kopje thee juffrouw?", vroeg toen
vrouw Dijkhuis.
„Graag daar heb ik altijd zin in na
school",.
..Dat dacht ik wel. Wij drinken anders
koffie, maar 'k zei tegen m'n man: omdat
de Juffrouw komt, zet-'k maar es thee".
„Aardig van U Is Jantje neg niet
thuis?"
,.Die moet boodschappen doen maar ze
zal héóst maken, da's vast Gaat 't goed
met haar op de hreisdhoQlï."
„Uitstekend 't is 'n handig ding. Vondt
U dat kinderschortje niet mooi genaaid?"
„Ja, hoor. Ze mag 't aan d'r nachtje geven,
'n kind van m'n zuster."
Vrouw Dijkhuis presenteerde koekjes.
„Ze breit ook heel alleen al sokken voor
m'n man U zoekt maar uit Juffrouw
Ze gaat graag naar de breischool toe".
„En dan spijt het mebegon Dijkhuis
met 'n zucht, terwijl hij poogde z'n hoofd
wat op te lichten, om Mies beter aan te
zien.
„Wat spijt U dan zoo?", kwam ze hem
tegemoet „Kan Uw vrouw 't me wel ver
tellen?"
Vragend keerde hij 't hoofd naar z'n
vrouw, die niu wat bijschoof.
„Ik zal 't nu wel es zeggen de Juffrouw
neemt het je vast niet meer kwalijk".
„Praat maar gerust, vrouw Dijkhuis",
hielp Mies, die ging begrijpen.
Toen hoorde ze, hoe Dijkhuis tégen haar
gestemd had, omdat hij vreesde, dat ze te
wild was, haar kleeding hem te were.ldsrh
leek. Maar toen ze tóch kwam, en Jantje
zooveel van haar leerde houden, en vooral
toen ze zoo uit eigen beweging bij' hem ge
komen. was, vriendelijk voor hem was ge
weest. toen had hij zich geschaamd om 't
vooroordeel, waarmee hij haar in Ouddiik
komen z?.e, had hij het als zonde gevoeld,
haar beschuld«ard te hebben, zonder haar te
kennen. En direct dien avond al. toen ze
wee was geeaan, had z'n vrouw 't met hem
overleavl. dat 't nu ook hun plicht was.
haar alles te zeggen niet alleen, omdat
ze 't zelf vroeg of laat toch hooren kon,
maar voorn!, omdat hii sroed wilde maken,
Iwait hii verkeerd had gedaan
Getroffen luisterde ze. Dét was Christe
lijk dat moest vrouw Hedldnigs nu es
hoorenZe kreeg het gevoel, of ze 't
niet had verdiend, omdat ze hem ,,'n stijven
boer" had genoemd.
„Moed, dat U 't me zegt", zei ze zacht,
kijkend van vrouw Dijkhuis naar haar man.
„U bent er dtis niet boos om?" vroeg hij.
Verlicht drukte z'n hoofd zich dieper in 't
rood geblokte kussen.
„Het doet me goed want ik wist, dat
U tegen me had gestemd, en
,Wist U 't al?" onderbrak vrouw Dijk-
huris verwonderd.
„Dan is 't dus dubbel goed, dat U alles
weet"
,Ik ben er heel blij om ik kan U ndet
zeggen, hóé blij", overtuigde Mies zaoht,
„En weet U wat m'n man aan 't slot nog
n?"
Mies zag 'n ondeugend nikkertje in vrouw
Dijkhuis d'r oogen en werd wat nieuwsgierig
„Nou?"
„Nu zet ze de muts nooit weer te scheef
op".
Toen lachten ze alle drie, on Mies, vlug
naar de spiegel loopend, schikte zoo reoht
mogelijk de bontmuts over d'r blonde,
springende haren, en zich naaT Dijkhuis
koerendgrappigde ze:
„Voor U zet ik em anders ook wél recht".
Ze bleef nog gezellig een poosje praten,
bekeek wat handwerkjes, die Jantje met
kindertrnts l:et zien, en ping dan ojistaan
met de belofte, gauw weer te komen
„U loopt woordig druk hij Dijkhuis",
zei haar Tu ita, die 't avondeten op de
kamar bracht „Het kan verkeeren".
Hoe bedoelt LT dat?", vroeg ze, onaan-
naam getroffen. Hoe wist nu vrouw Jan-
j/sen al weer, dat zij bij Dijkhui® was ge
weest.
„U ging toch in 't begin nooit naoir hen
toe".
„Je moet iemand ook eerst leeren ken
nen", stugde Mies, terwijl ze een boek uit
haar hangkastje nam, en zich hield, alsof
ze lozen ging. Maar vrouw Jansen scheen
er niet door afgeschrokken.
,,'t Zijn goeie menschen", begon ze weer,
al dekkende, ,,'k Had Jantje zooeven in den
winkel en die vertelde me, dat U er was".
„O", deed Mies begrijpend.
„En Mulder vertelde gisteren aan m'n
man, dat hij U er wel tien keer heen heeft
zien gaan".
„Juist wat voor zoo'n Mulder zei ze
minachtend Gelóóft U diien man ook
nog?"
„M'n man vond ook, 't zou wel overdreven
zijn, maar vrouw Dijkhuis zei Zondag tooh
zelf uit de kerk, dat d'r man vóór stemmen
zou, als 't weer "ebeuren moest".
,,'t Is beter, goeie vrinden te zijn. dan
kwaje", ontweek Mies, die vrouw Jansen
eigenlijk wel mocht, maar haar nieuwsgie
righeid vervelend vond.
„Zeker, zeker stemde die ^gretig toe
ik hen er blij om voor U, dat alles goed is.
j't Zijn zulke beste menschenMaar hoe
t opeens zoo komen kan"
Ze had nu alles op de tafel gezet 't Zag
;er goed uit een ei. een plas melk, een
stukje kaas. gesneden vleesch en eigen ge-
j bakken krentebrood nee, Mies vond, dat
i-e het nergens heter had kunnen treffen.
Ze hoorde zooveel klachten van collega's
,over zuinige, zelfs inhalige hospita'sZe
jkeek es op naar 't vriendelijk, frissche ge
zicht, maar kon met nalaten, te glimlachen,
'toen ze vrouw Jarisens afwachtende hou
ding zag.
- (Wordt vervolgdjj
