DINSDAG 10 DECEMBER 1929
TWEEDE BLAD PAG. ff
LEID SC HE .GEMEENTERAAD
VOORTZETTING VAN DE BEHANDELING
DER STADHUISVOORSTELLEN
DE VERDEDIGING VAN B. EN W.
met een ernstig voorstel is toch veel tijd ge
moeid. De heer Dudok zon op hel hooge
paard zitten en arrogant zijn. Maar de heer
Dudok heeft uitdrukkelijk verklaard dat
iedereen vrij is en Spr. is van meening dat
hét r
enkelvoudige opdracht was gegeven, dit ook
thans weer zou worden gedaan. De stad zal
daar het best mee worden gediend.
De Burgemeester spreekt.
De Voorzitter wenscht aan het betoog
an den Wethouder nog het een en ander
toe te voegen. Er is critiek uitgebracht op
het beleid van B. en W., op het idee van
de enkelvoudige opdracht, op den persoon
van den architect en op de plaats waar het
Raadhuis zal verrijzen.
De critiek is al begonnen bij de procla
matie. Als Spr. hier een fout mee begaan
HF TFdFM^TANDFR"^ IN NIETS liet a'n'°?a,lt 'S van den heer Huurman om
Ut I I IN WLiO aldus te spreken. Ook andere opmerkingen
OVERTUIGD
NIEUWE VOORSTANDERS
DE BESLISSING ZEER DUBIEUS
De zitting opnieuw verdaagd
Voorzitter de Burgemeester, Mr. A. v. d.
San de Bakhuyzen. Aiwezig met kennisge
ving de heer Vallentgoed.
De Voorzitter deelt mede, dat in do "vaca
ture, ontstaan door h<?t overlijden van den
heer Sytsma en voortdurende door het ne-
danken van mevr. Van Itellie—Van Emb-
dpn, is benoemd dc heer Zitman.
Onder de ingekomen stukken bevindt
zich een adres van de drie samenwerkende
- organisaties van kantoor- on handelsbedien
den over het werktijdenbesluit in het win
kelbedrijf. In een volgende vergadering zal
over de wijze van behandeling worden be-
De Voorzitter deelt mede, tlat dc bep-roo-
tiiiRSzittdng zal worden gehouden op Maan
dag 20 Jan. en volgende dagen in de groote
zaal van 1 Nut van 't Algen»;.., Inter zal
worden beslist of deze zaal oor. vcrdei
raadszaal zul worden gebruikt.
Wathouder Goslinga (a.r doet een
spoedeiscliend voorstel om ook dit jaar een
Kerstgave te verstrekken aan de onder
steunden door het Burgerlijk Armbestuur,
I)c beer Van S t r a 1 c n (s/J y:raagt ot
ook aan de arbeiders 111 de Leidsche llout
zulk een gave kan worden verstrekt
De Wethouder antwoordt, dat het ge
meentebestuur hierover niet kan beslissen.
Dat moet het bestuur van de Leidsche Hout
Achtereenvolgens wérden daarna aange
nomen z. h. sL de. volgende voorstellen:
Prae-advies op het verzoek van me], a.
W Scheltcma; om eervol ontslag als lec-ra-
res aan de Hoogere Burgerschool voor
Meisjes. 4
Suppletoire begrooting, dienst l!Kö, a an
de Stedelijke Werkinrichting.
Rekening, dienst 1928, van de Stedelijke
Werkinrichting.
Voorstel tot overname 111 eigendom en
onderhoud bij de gemeente van:
a. een strookje gronrl aan do Pieter de la
Courtstraat, Sectie M. No. 4629 ged.;
b. een strookje grond aan de llaarlefnmer
straat, Sectie H, No. 751 ged.;
c. 'n strookje grond aan de DwarS-Koorn-
brugsteeg, Sectie G, No. 1651 ged.
De raadhniskwestie.
Aan de orde kwam daarna de voortzetting
van de behandeling van het voorstel, inzake
•het verlcenen van opdracht tot, het ontwer
pen van plannen voor den bouw van een
nieuw Raadhuis, aan den heer VN. M. bu-
dok, gemeente-architect te Hilversum.
Tevens kwam hierbij in behandeling een
voorstel van den heer Schüller oni aan den
architect Dudok ook nog op te dragen liet
maken van een ontwerp voor een Stadhuis
op een andere plaats dan die van het afge
brande Stadhuis.
De heer Schiiller (s.d.) licht zijn voor
stel toe. Spr. is van meening, dat liet ver
keerd is zich thans reeds uit te spreken
over de plaats, waar het Stadhuis zal ver
rijzen. Daarom lijkt, het Spr. heter wanneer
drie ontwerpen worden gemaakt. Later kan
dan, ook in verband met de kostenbereke
ning, een keus worden gedaan uit deze drie
ontwerpen.-
De wetboutler spreekt.
Daarna was bet woord aan wethouder
Splinter (c.h.) ter beantwoording der ver
schillende sprekers. In de eerste, plaats
wilde Spr. dc algemecne opmerkingen be
spreken! Er is felle critiek geoefend op het
voorstel niet alleen, maar ook-op het beleid
van B .en W. Het was heter geweest wan
neer dit. laatste achter,vege ware gebleven
in deze zaak. Do heer Spcndel was 't minst
bevoegd om deze zaak te beoordeelen, zoo-
als hij zelf beweerde'. Toch heeft hij de fel
ste critiek geleverd. Er is geen sprake var.
geweest, dat B. en W. de meening van de
minderheid hebben willen onderdrukken.
De heele burgerij stond achter hem, heeft
dc lieer Spendel gezegd, maar Spr. meent,
dat, waar geen enkel adres is ingekomen
tegen liet voorstel van B. en W„ met het
zelfde recht Spr. hetzelfde kan zeggen. Spr.
kan zich niet voorstellen, dat de lieer Spen
del de toren van Columbarium met 't beeld
der onderwerping en der berusting een
„duiventil" heeft durven noemen. De heen
Sponde) heeft gezegd, dat het werk well
aan den heer Dudok zou kunnen worden
opgedragen als het bier een landelijke om
geving was.
De heer Spendel interrumpeert dat de
Wethouder verkeerd voorstelt wat hij ge
zegd heeft.
De Wethouder ontkent dit.
De heer Spendel wordt door den Voor
zitter tot de orde geroepen als hij voortgaat
met interrumpeeren.
De Wethouder merkt op. dat de hoer Par
mentier heeft gezegd, dat de heele zaak
was behandeld in een sfeer van geheimzin
nigheid, maar hij zelf heeft ze behandeld
in een .sfeer van wantrouwen.
Ook de heer Huurman heeft felle criti^c
geoefend. Spr, heeft daarbij gedacht: van je
vrienden moet je 't maar hebben. Maar dit
doet er ten slotte niet toe. De heer Huur
man kleedde het voorstel .heelemaal uit.
Het had veel gauwer moeten gaan. Maar
vindt Spr. arro-
'an den heer Huurman
gant.
De heer Wilbrink heeft gezégd dat er een
diep gefundeerd onderzoek moest worden
'ngesteld. Alsof dit niet gebeurd was. Ook
'.ou de_ schatting van anderhalf milliocn '11
greep in de lucht zijn. Maar dat is niet
waar. Ze is op verschillende dingen geba
de voorgeschiedenis.
Spr. geeft toe, dat hij een fout heeft be
gaan toen hij do zaak aan de C. v. T. heeft
voorgelegd. Hij heeft aan deze heeren en-
kele'dagon eerder de gedachte van B. eh W.
mede kunnen deelen, zoodat ze er nog
iets langer over na hadden kunnen den
ken. Tegen een geheime vergadering, zoo-
als do hoer Huurman wilde, verklaarde
zich dc Commissie voor Fabricage. De heer
Spendel heeft ook gezegd: het was een
doorgestoken kaart, dat de heer Dudok de
opdracht zou krijgen. De heer Parmer, tier
heeft het net andersom gezegd. De waar
heid is dat I>. en W. lang geaarzeld heb
ben welke richting ze zouden inslaan.
Er heeft in den boezem van B. en W. een
zekere ontwikkeling plaats gehad. In het
college van B. en W. heeft men tezam-
getracht door onderlinge samenwerking tot
een voorstel to komen. Dezo samenwerking
is zeer prettig geweest,- waarvoor Spr. den
Voorzitter dank zegt.
Wat betreft
de kwestie van de opdracht
merkt. Spr. op, dat B. en W. nog steeds ge
fundeerd zijn in hun meening, dat een en
kelvoudige opdracht het beste is. Men be
hoeft dan geen beslissing te nemen tusschcn
cliillcmlo kunstenaars. Een program
eischen was in bet onderhavige geval
niet gcwenscht. Bij een meervoudige op
dracht kan van een innig contact tusschen
den architecten B. en W. geen sprake zijn.
Een ideeënprijsvraag acht Spr. ook heele
maal niet gcwenscht, ook omdat het con
tact daarbij ontbreekt.
Wat zijn de resultaten van meervoudige
opdracht? In Rotterdam is dit resultaat ge-
't, dat twee plannen werden gekozen.
Daarvan kwam alleen het ontwerp van
Prof. Evers in aanmerking. De jury kwam
•ankelijk tot do conclusie, dat geen en
kel der plannen, uitvoerbaar was. Men heeft
het toen toch maar door Prof. Evers laten
bouwen. Ook do nieuwe Rotterdamscho
Beurs, de Bijenkorf te Rotterdam en het
stadhuis te Enschedé zijn voorheelden dat
n eervoi i-dige opdracht niet voldoet. De
burgemeester van Enschedé heeft gezegd,
dat hij niet zou gedacht hebben over een
meervoudige opdracht als De Bazel had
kunnen bouwen.
De heer Spendel: Die hadden wij ook
goed gevonden. (Rumor in casa.)
De Wethouder: Dus het is toch een
persoonlijke kwestie. Spr. constateert dat de
heer Spendel „uit de coupé is gevallen". De
burgemeester heeft hetzelfde gezegd van
Dudok.
De heer Sponde!: Dat zal ik eens aan
den burgemeester vragen.
De Wet h ouder wijst er op dat de en-
dvoudige opdracht o. m. is toegepast bij
het Koloniaal Museum, het Stadion, de ge
bouwen der Bataafsche Petroleum Maat
schappij cn dc Handelsmaatschappij Amster
dam, van de Rotterdamsche Bankvereeni-
'ng, enz. enz.
Wat is er nu eigenlijk in den Raad tegen
m enkelvoudige opdracht ingebracht? Bij
'n meervoudige opdracht zou men wel eens
een gelukkige greep kunnen tegenkomen
van een architect, die allicht iets minder is
dan do heer Dudok. Spr. vaart dan toch
maar liever op het veilig com nas van een
opdracht aan den lieer Dudok. Wat betreft
het behoud van den ouden gevel, Spr. is
meening dat het ontwerp met behoud
den stadhuisgevel de grootste - kans
heeft Het optreden van den Bond van Ne-
clerlandsche Architecten en hun voorstellen
acht Spr. riiet bevorderlijk voor da zaak.
De jury zou moeten bestaan uit een aan
tal personen, waarvan het meeren-deel door
dezen Bond zou moeten worden benoemd.
Dat gaat niet aan. In „Architeclura" spreekt
de B. N. A. zicli bovendien nog tegen,
als Spr. aantoont. Spr. kan zich overigens
levendig begrijpen dat de B. N. A. geen ad-
durft geven tot een enkelvoudige op
dracht Ken Bond met zooveel leden kan dat
moeilijk doen.
De heer Dudok zou zich thans bij B. cn
W. hebben wijlen indringen, volgens de B.
N. A. Spr. protesteert hier ten sterkste te
gen. Er is geen sprake van. De heer Par-
mentier heeft gezegd, dat er meer adviezen
hadden móeten gevraagd. Dit is ook ge
beurd. l)e Rijkscommissie voor Monumen
tenzorg heeft ook advies uitgebracht en ook
anderszins is de zaak grondig onderzocht
,Spr. behandelt daarna nog enkele mee
rlingen over enkelvoudige opdracht. De heer
De Man heeft zich er voor verklaard, maar
deze lieer wilde niet Dudok.
Do heer Spendel: Daar gaat 't heele
maal om.
Dc heer K 0 0 i s t r a: Zeg jij dan maar wie
je wil hebben.
Do Wethouder zegt, dat ook de heer
Graildpré Molière zich heeft verklaard voor
de enkelvoudige opdracht. De heer Oven
voorde eveneens.
Ook de plaats
speelt een belangrijke rol. B. on W. wen-
schcn de plaats van het oude raadhuis.
Door traditie is deze plaats daarvoor ge-
eigend. Het voorstel van deu heer Schiiller
om nog een derde plaats te ontwerpen ach
ten B. on W. zooals het daar ligt niet te
aanvaarden. Maar ze willen den lieer Schül
1 er wel tor wille zijn. B. en W. stellen voor
om hun voorstel aldus Ie wijzigen, dat wat
betreft hei plan zonder den'ouden gevel ook
zal worden overwogen of een andere plaats
geschokt is.
Spr. zegt verder dat de heer Dudok door
sommige heeren is behandeld op een wijze,
waarop dit niet had moeten geschieden.
Welke monumentale gebouwen zijn er nu
eigenlijk door den lieer Dudok gebouwd?
heeft men. gezegd. Wat is 't Columbarium,
het Raadhuis te Hilversum, bet Studenten
huis te Parijs, de Bijenkorf te Rotterdam'
In Hilversum krunt men van het ecne mc
numentale gebouw in het andere.
Spr. citeerde vervolgens verschillende be
kende personen, die zich v.ol lof over de:
heer Dudok hadden uitgelaten.
Spr. besluiI met den weoscli dat zooal
in de zestiende eeuw aan Lieven dc Key
heeft dan is dat slechts deze, dat hij zijn
mei te veel heeft laten spreken. Met de
nenstelling van de commissie, die van de
proclamatie het gevolg is geweest, heeft
Spr. niets te maken gehad.
I11 de maanden die verloopen zijn sinds
den brand is eigenlijk niets anders te ver-,
melden dan liet rapport van Monumenten
zorg en het advies van den B. N. A. De le
den van het college van B. en W. hebben
zich in dien-tijd persoonlijk met de studie
van deze zaak bezig g'ehouden cn onderling
overlegd en zijn tot dit voorstel gekomen.
De heer Parmentier was nl zeer vinding
rijk bij het zoeken naar argumenten orn B.
en W. te wantrouwen. Spr. kan zich wel
voorstellen, dat het de Raad wel wat lang
duurde, maar Spr. is van meaning, dat de
Raad integendeel blij mag zijn, dat de zaak
hem zoo laat is voorgelegd. In.de Tweede
Kamer spreekt men ook eerst over 'n zaak
als al 'overal de zaak behandeld is, zooals
in vereenigingen, Kamers van Koophandel,
enz. enz. Men donke slechts aan do Brussel
se!) c documenten.
Nauwkeurig vertelt Spr. verder hoe hij
de zaak met den lieer Dudok heeft hespro-
ken cn welke houding de heer Dudok had
aangenomen. De heer Dudok vond het on
aangenaam dat hij deze houding aan moest
nemen, omdat het de schijn zou geven al3ot
hij zijn collega's zou willen tegenwerken. De
heer Dudok hoeft op de meening van B. on
W. betreffende de aard van de opdracht
niet de minste invloed uitgeoefend. For-
meel en materieel zal men aan het nlan in
bet geheel niet vastzitten, B. en W„ die
alles mei ho.m bespraken, misschien wel.
maar de Raad niet.
Spr. is er van overtuigd, dat meerdere
architecten een mooi stadhuis zullen kun
nen bouwer.. Tiet "stadhuis moot, echter spe
ciaal Lcidsch zijn, het moet gemaakt wor
den naar ons model.
De heer Huurman: Naar ons model?
De lieer Parmentier: Ja, zooals Du
dok het maakt.
De Voorzitter bedoelt dat het v-tra!
geen confectie mag-zijn. Danrv n r is het
noodig, dat in alle opzichten eeji interne
samenwerking wordt onderhouden tusschcn
bet college van B. en W. en den architect.
Bij een meervoudige opdracht kan men
een keuzo doen uit verschillende ontwer
pen. Maar zal hierdoor de zaak niet bemoei
lijkt worden? I-Iet is uiterst moeilijk voor
leeken om ontwerpen te beoordeelen, Dan
kan men veel beter de persoon kiezen. Dat
is veel gemakkelijker. De moeilijkheden, die
worden geopperd tegen een enkelvoudige
opdracht door den B. N. A., zijn niet bo
on aid zeer zwaar wegend. Ze teilen eigen
lijk niet mee. Met verschillende voorlieel-
den staaft Spr. zijn meening, dat 'n enkel
vcudige opdracht de beste is. Er zijn zeer
bepaalde voorbeelden van aan te wijzen. De
opdrachtgevers van den bouw van de Bijer
kori' /ij 1 "an meening, dat d? en kol you lig
opdracht de voorkeur verdient, zooals Spr.
uit een schrijven aantoont.
De Raad is vrij in haar oordcel. Als het
ontwerp verworpen zou worden, zou dit lij cis
verlies meebrengen, maar dit behoeft niet
zoo zwaar te wegen.
Het voorstel van den heer Schüller heeft
wel goede gedachten, maar het ziet dc
moeilijkheid over het hoofd om een ontwerp
te maken voor een willekeurige plaats.
Daarom hebben B. en W. hun voorstel ver
anderd zooals de heer Splinter het straks
reeds heeft medegedeeld. Over een eventu-
tele andere plaats zal door den Raad een
beslissing moeten worden genomen.
Het woord is daarna aan den lieer Spen
del, die ernstig protesteert tegen de wijze,
waarop de wethouder zijn persoon, naam
cn goede bedoelingen in het geding heeft
gebra'cht. Wat dc heer Splinter heeft gezegd
was bezijden de waarheid. Spr. meent te
mogen eischen dat wat gezegd wordt door
den wethouder op een aangeriamcn toon
wordt gezegd. Spr. zal er niet nader op in
gaan. De citaten die Spr. heeft gebruikt zijn
voorgesteld als niet zuiver.
Wat Spr. heeft gezegd van het werk yran
den heer Dudok zijn citaten van vakmen-
schen, waaraan Spr. mag hechten. Na wat
vanmiddag is gezegd gelooft Spr. dat de
beer Dudok niet op één, maar op twee paar
den is getild, waar hij zal mecnen rustig te
kunnen zitten.
Het is overigens Spr.'s vaste overtuiging,
dat de Voorzitter en de Wethouder geen
argumenten hebben naar voren gebracht die
sterker zouden pleiten voor een enkelvou
dige opdracht, clan de argumenten in de
stukken.
Er is telkens gewezen op dc innige samen
werking, die alleen bij een enkelvoudige op
dracht zou kunnen bestaan. Dat is niet ge
heel juist voorgesteld. Spr. gelooft dat dit
ook wel kan bij een beperkte meervoudige
•opdracht. Men kan daarbij oen nauwkeurig
algemeen werkplan vaststellen.
Het. lijkt Spr. een groote slag toe voor 'n
architect, wanneer zijn ontwerp niet wordt
geaccepteerd, veel greoter dan dat bij mee
zou doon aan een meervoudige opdracht.
Moreel zou een afwijzing van een ontwerp
niet mogelijk zijn.
Spr. heeft de architectuur van den heer
Dudok niet „afgekamd". Spr. heeft, zelfs
toegestemd, dat deze architectuur in een
landelijke omgeving het uitstekend „d«et".
Tiet staat voor Spr. vast, flat men eerst dan
tot een goede oplossing kan geraken, als
men kennis kan nemen van de verschillen
de richtingen in de ardiitectuur. Ten sterkste
dringt Spr. er nog op aan om het voorstel
van de minderheid van de C. v. F. aan te
Do heer M anders achtte de proclama
tie van den Burgemeester wel goed gezien
en hij vindt het verkeerd dat er aanmer
king 011 wordt gemaakt,
Spr. heeft zich. wat dc zaak zelf betreft,
geplaatst op het standpunt van een min
stens dubbelvoudige opdracht. Spr. is ver
der van meening, dat in elk geval de oude
gevel moet bewaard worden. Het zou Spr.
in tusschcn het best lijken wanneer een
commissie werd benoemd om dc zaak nader
te beoordeelen en te zijner tijd met voor
stellen te komen.
De vergadering wordt daarna verdaagd
tot des avonds kwart, over acht.
Tijdens de middagzitting is nog een voor
stel ingekomen van de heeren Huurman cn
Bergers, om eerst, zich te beraden over de
keuze van het. terrein, voordat over de op
dracht wordt beslist.
AVONDZITTING.
In de avondzitting deed de Voorzitter me-
dedeeling van een ingekomen voorstel van
den heer Manders om over to gaan tot de
benoeming van een stadhuiscommissie.
De heer Huurman (a.r.) laakt het nog
maals in het 'college van B. en W dat met
den Raad geen overleg is gepleegd. Veel on
aangenaams zou daardoor zijn voorkomen.
Met de Commissie van Fabricage is niet
rol doende voeling gehouden. Niettegen
staande beroept het college zich op het. ge
voelen van deze Commissie. Dit is uiterst
zwak. Eigenlijk is geen der leden van dezo
Commissie het geheel met het voorstel van
B. en W. eens. Zelfs de heer Schüller komt
nog aanzetten met een eenigszins afwijkend
oorstel. Van een meerderheid in de com
missie blijft er toch al heel weinig over.
Spr. gelooft nog. dat B. cn W. te goeder
trouw zijn, zooals hij in de vorige vergade
ring heeft gezegd. Hiermede heeft hij in 't
geheel niet bedoeld dat B. en W. zoo weinig
ruggegraat hebben dat ze zich hebben la
ten commandeeren door den heer Diulok.
Dc argumenten die spr. dc vorige week
naar voren heeft gebracht zijn niet voldoen
de weerlegd. Het program van eischen
het nieuwe stadhuis, dat aan de Monumen-
tencommissie is gegeven, was wel degelijk
een zorgvuldig stukje werk. Er is wel uit
gebleken, dat zoo'n program van eischen
mogelijk is. Het noemen van het Stadhuis
te Rotterdam door den wethouder, vond spr.
niet. bepaald gelukkig. Hoe wordt over dit.
stadhuis gesproken. De beer Zimmerman
heeft Prof. Evers als (bouwmeester 'gewild.
Er is toen toch een meervoudige opdracht
gekregen, maar De Bazel heeft men buiten
mededinging gekregen en er voor gezorgd
dat toch Prof. Evers het werk kreeg. Spr.
vindt bet jammer dat hij dit in 't openbaar
moet zeggen, maar men heeft nu eenmaal
geen geheime bespreking gewild.
Spr. slaat tusschen de bedrijven door een
vlieg dood.
Een stem: Dat is Dudok. (Gelach).
Aan alles wat in kranten en tijdschriften
wordt geschreven kan men tenslotte weinig
waarde hechten. Ze noemen vandaag wit
zwart en morgen zwart wit.
Als men een stadhuis wil dat geen
fectiewerk mag zijn, begrijpt spr. niet dat
men deze opdracht aan den heer Dudok wil
geven. Deze lijkt hem daarvoor niet de
meest geschikte persoon. Het zal buitenge
woon moeilijk zijn voor zoo'n zeer modern
kunstenaar om zich een stijl van eenige
eeuwen terug goed in te denken.
Spr. gelooft verrler dat het. niet doenlijk
is om een plan te maken voor een stadhuir
als men niet weet waar dit gebouw zal vei
rijzen, waar B. en W. thans ook de mogelijk
beid willen open laten. Ook over de kwes-
tie van de plaats had men wel eens een ge
heime vergadering mogen houden. Spr. ver
dedigt daarna het voorstel dat hij heeft in
gediend tezamen met den heer Bergers en
dat luidt als volgt: Ondergeteekenden heb
ben de eer den Raad voor te stellen niet tot
het nemen van een besluit betreffende de
opdracht van het maken van plannen voor
den Stadhuisbouw over te gaan. ten einde
gelegenheid te hebben zich eerst over de
keuze van het terrein te beraden.
De heer Wilmer (r.k.) steunt graag de
voorstellen van B. en W. maar door de vei
(lediging van den Wethouder zijn zijn b<
zwaren zeker niet ontzenuwd. Het uitslui
ten van den Raad uit het plegen van over
leg mot verschilende lichamen. De vergelij
king met de Tweede Kamer zoools de voor
zitter dat heeft gedaan. Ware het maar ge
gaan als daar. Er wordt daar van te vorer
een schriftelijke gedachtenwisseliug gevoerd
Spr. is van meening dat ook de vraag
moet worden onder oogen gezien of
meerderheid wenscht herbouw van den
ouden gevel. Persoonlijk is spr. voor tw
plannen. Wat betreft de plaats is spr. het
met den heer Huurman eens. Daarover moet
eerst een beslissing genomen worden. Dat
had ook zes maanden geleden
kunnen gebeuren. Van tc voren moet ook
de omvang van thet Stadhuis worden be
paald. Hierover zal in een zitting met ge
sloten deuren moeten worden gesproken.
Wat de opdrapht betreft, Spr. is persoon
lijk voor een enkelvoudigo opdracht. Hij
maakt echter bezwaren tegen dezo enkel
voudige opdracht
Deze bezwaren zijn ten eerste ontleend
aan de wijze waarop het voorstel is inge
diend. Ten tweede aan het voorstel zelf. Een
stadhuis moet door de burgerij in haar ge
heel worden mooi gevönden.
De heer G r o e n e v c 1 cl: Dat kan toch
niet
De heer Wilmer: Wat een dwaasheid
dat. Het afgebrande stadhuis werd door
iedereen mooi gev-ondcn. Spr. bedoelt n.
tuurlijk de burgerij in 't algemeen. Spr.
heeft niet de competentie om te zeggen, dat
de heer Dudok de burgerij met zijn stad
huis niet zal bevredigen, maar hij heeft
evenmin de zekerheid van het tegendeel.
En als de opdracht eenmaal verstrekt is,
zal men fatsoenshalve het ontwerp moeten
aanvaarden. Spr. is van meening, dat Var
avond geen beslissing kan worden genome:
De heer Goslinga (a.r.) voelde aan
vankelijk meer voor de meervoudige op
dracht. Ook bij do conferentie met de Com
missie van Fabricage was Spr. daarvan nog
niet geheel afgebracht. Üp verschillende
gronden is Spr. echter tot de overtuiging ge
komen dut de enkelvoudige opdracht te ver
kiezen is boven de meervoudige. Spr. is
deze gedachte zoo toegedaan, dat hij liever
zou willen (lat de persoon van den heer
Dudok niet aanvaard werd dan dat het
principe van de enkelvoudige opdracht niet
werd aanvaard. Men zit niet aan het ont
werp vast. Als men den lieer Dudok een
chèque stuurt is men van hem af.
De heer Huurman: En dan heb je zoo
een ander.
Weth. Goslinga: Er zijn er genoeg
heeft u gezegd. Ze zijn er allemaal tuk op.
Spr. licht dan toe hoe B. en W. tot een
bedrag van anderhalf millioen zijn geko
men. Aan dit cijfer moet worden vastgehou
den. Anders kon er nog wel eens een ramp.
een financieele ramp, bij komen.
De heer Bergers r.k.) had ook graag
de zaak eens behandeld in oen geheime
vergadering. Spr. voelt het meest voor de
oude plaats en voor de oude gevel. De voor
zijde kan gebruikt worden voor officieele.
ontvangsten, enz., terwijl men de achterzijde
voor het dogelijksche gebruik kan houden
Spr. zou ook gaarne de winkelstand op de
Vischmarkt handhaven.
De heer Parmentier (a.r.) komt nog
eens terug op de houding van den heer
Schüller, die omgeslagen is als een bind op
een boom. zonder eigenlijk argunTent, Dc
heer Schiiller mag van meening verande
ren,, maar dat is iets anders dan omslaan
als '11 blad. on 'n boom. Spr. maakt ook .nog
enkele p.nrtero -werkingen aan het adres
De heer Splinter zegt dat hij de pas
sage wel heeft voorgelezen.
De heer Parmentier, in de beeld
spraak van den voorzitter van dezen middag
'oortgaande, zegt dat B. en W. in den win
kel van B. N. A. zioh
gewend hebben tot
de winkeljuffrouw
Dudok, en aan haar
gevraagd hebben:
Heeft u een stad
huis? .Ta, dat heli ik
heeft juffrouw Du
dok geantwoord.
Zijn ze nog ergens
anders te krijgen?
was toen de vraag.
Neen, 11 kunt ze
nergens anders krij
gen, was 't antwoord
Spr. is er van over
tuigd, dat B. en W.
door den heer Du-
Voornaamste Nieuws.
lok zijn geïnspireerd tot de enkelvoudige
.>ptlraciht.; En het kan Spr. niet uit 't hoofd
gepraat worden, dat men bij aanneming
van het voorstel van B. en W. aan den heer
Dudok vast zit Die indruk hoeft Spr. reeds
gekregen bij de behandeling van de zaak
in de Commissie van Fabricage.
Spr. vraagt wie anders nog adviezen heeft
gegeven dan de B. N. A. cn de heer Dudok.
"ergens blijkt uit, dat dit het geval is,
zooals de wethouder heeft beweerd. Spr.
heeft zich uitgeput in de commissie om een
eensgezind voorstel te krijgen, maar Spr.
bleef zitten met die sfeer van geheimzin-
hei cl. De Voorzitter heeft in de commis-
gezegd, dat de directie van de Bijenkorf
niet te bereiken was toen dat geprobeerd
Spr. heeft toen een onderzoek ingesteld
dat onderzoek heeft hem geloerd, dat
de meening van de betreffende directie pre-
andersom is geweest de meening, dan
tan den voorzitter is medegedeeld door de
zelfde directie. In geheime zitting wil Spr.
hier nog nadere mededeelingen over doen.
het stadhuis te Enschede was men niet
tevreden. Het is Spr. gebleken, dat men wel
tevreden was. De sfeer van geheimzinnig
heid is voor Spr. nog toegenomen.
Spr. wijst er verder op (lat Prof. Schoe-
maker van Delft in het onderhavige geval
meervoudige opdracht voorstaat.
Spr. maakt nog de meening van verschil
lende andere architecten bekend, die ook in
meening met B. en W. verschillen.
Spr. merkt voorts op, dat de heer Goslin
ga opgemerkt heeft, dat de zaak in de ver
gadering van de C. v. F. met B. on W. nog
niet i>n kannen en kruiken was. En dat was
toch -niet het geval.
U kunt niet in mijn
BINNENLANL
(blz. 1.)
Verschenen is de. Memorie van Antwoord
op de begrooting 1930 voor Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen.
(Biz. 5.)
Berichten over de gevolgen van de storm.
Gisteren kwamen de sleepbooten „Witte
iee" en „Humber", die belast waren met het
sleepen \an het dok bestemd voor de II. D.
M. en welk dok is gebroken cn gezonken, in
le haven van Maassluis aan.
Verschenen is het rapport der commissie
an de Prov. Staten van Zuid-Ho.land om
trent het wegenplan.
Het eerste deel van een artikel van den
heer E. D. J. de Jongh Jr. over den becldon-
De heer G 0 s 1 i n
hart kijken.
De heer P a r m e
woonte niet. Maar
filler.
Spr. b"1"\ist rten heer Splinter dat hij
bepaeld-. pp.sp.egn in het advies van c
N A. heeft voogelezen.
tier: Dat -is mijn ge-
heeft als uyv gevestig
de opinie medegedeeld, dat een enkelvou
dige opdracht het beste was. U heeft ook
o.a. tegen mij gezegd: Ja, als je niet over
tuigd wil worden.
De heer Wilbrink (c.h.) is het niet ge
heel eens met den heer Donders, dat ieder
redelijk denkend mensch moet zijn voor
stander van het behoud van den ouden ge
vel. Men kan ook wel redelijk denkend
mensch-zijn en voorstander van een mo
dern stadhuis,
Spr. is overigens ook van meening, dat
niet voldoende overleg is gepleegd met den
Raad. Er is geen gelegenheid geweest voor
den Raad om zijn ^gevoelens aan B. en W.
kenbaar tc maken. Het. is hier niet als bij
de Tweede Kamer, maar het lijkt er wol op
of B. en W. wènschlen op te treden als
regeering. tenvijl de Raad maar een verte
genwoordigend lichaam zou zijn.
Dc .uitdrukking van den Voorzitter, dat
Spr. ergens venijn uitgezogen had, vindt
Spr. niet in overeenstemming met de w
digheid van den Voorzitter. Spr. vond dit
ergerlijk. Spr. acht het wat de zaak zelf be
treft, ook noodig, dat men een bepaald ter
rein beschikbaar stelt Wanneer het zoo is
dat onze ambtenaren dit niet kunnen bepa
len, dan zal er niet veel aan te doen zijn.
zijn, maar dan kunnen we niet met recht
meer spreken van een goed financieel be
leid.
De heer Goslinga: Juist wel. Daarom
ben ik er voor.
De lieer Wilbrink kan dat niet begrij
pen. Er kan toch maar een schatting ge
maakt worden. Spr. hoopt dat B. en W. toch
van hun inzicht inzake de terreinen zullen
doen blijken. r
De heer Schüller (s.d.) verklaart na
der zijn houding ten opzichte van de op
dracht cn dc verandering in deze houding.
Het veranderde \Toorste! van B. en W. kan
Spr. niet aanvaarden. Wij
De heer Spendel: Alweer wij. Jullie
loopen aan c!e leiband. Persoonlijke opvat
tingen zijn uitgesloten.
De heer Schüller zegt, dot zijn fracti
van meening is, dat het veranderde voorstel
van B. en W. en het voorstel van spr.
elkaar niet dekken.
Een plaats die Spr. geschikt -lijkt voor
'ten raodhuisbouw is de Lammcrenmarkt
Hierbij heeft Spr. het oog op de uitbreiding
van de stad in de richting Oegstgeest. Spr.
lichtte deze gedachte uit\'oerig toe.
Spr. bestrijdt hetgeen door de heeren Par
mentier cn Spendel aan zijn adres is ge
zegd.
Overigons is Spr. van meening, dat het
nrae-advies van R. en W. zeer duidelijk is.
De heer Huurman schijnt, gezien zijn uitla
tingen. niet veel voor architectuur te voe
len (gelach).
Er kan B. en W. geen verwijt van ge
maakt worden, dat de zaak niet op een an
dere wijze is behandeld. Er is genoegzaam
overleg geploegd.
Gebleken is uit de besprekingen, dat de
heer Spendel van de zaak een persoonlijke
kwestie maakt Als er maar een katholiek
was genoemd door B. en W. als architect.
(Tumult.)
Do heer W i 1 m e r: Dat is bespottelijk.
Mijnheer de Voorzitter, roep toch den heer
Schiiller tot dc orde. Dat is krankzinnig.
De heer Schüller houdt het y'ol.
is er van overtuigd, dat de r.k. wethouder
niet van te voren met zijn fractie overleg
heeft gehouden, anders had hij wel een an
der standpunt ingenomen.
De heer Romein (lib.) wijst op de twee
houdingen, die worden aangenomen ten op
zichte van de kwest'ie van den ouden gevel.
Spr. gelooft in tegenstelling met den heer
Donders, dat aan den ouden gevel een
dc kans wordt gegeven. Spr. kan zich dan
ook wel met het voorstel van B. en W. ver
eenden Het heeft Spr. wel eenigszins ver-
wnderd dat meer is besproken de kwestie
van de opdracht en minder de kwestie
de oude gevel. Er zijn sterke argumenten
aangevoerd voor de meervoudige opdracht,
maar de argumenten voor dc enkelvoudige
winnèn het toch. Spr. vindt dat er wel eent-
ge geheimzinnigheid zit in de argumenten
van de oppositie. Men kan over de zaak
niet oordeelen eer het ontwerp ter tafel
Ook de heer Huurman heeft geen bepaalde
doorslaande argumenten genoemd.
De heer Huurman: Ik zou het u ir
geheime vergadering kunnen toelichten.
De heer Romein kan dit ndet acceptee-
ren. Spr. kan aan de oppositie geen waarde
hechten, vooral omdat die oppositie zoc
heimzinnig is. Er wordt gezegd dat men
eventueel niet van een ontwerp van den
heer Dudok af zal kunnen. Het is wel op
merkelijk dat de oppositie behoort tot de
rechtsche partijen, die in B. en W. 't sterkst
vertegenwoordigd zijn. Van dit college durf
BUITENLAND
(blz. 2),
Heden regeeringsverklaring in België over
de oplossing van het Vlaamsche taalvraag
stuk. Er zou een volledige oplossing beoogd
worden.
Zondag a.s. komen de Vlaamsche nationa
listen bijeen om samenwerking en eenheid
in hun beweging te brengen door de vor
ming van een nieuwen Raad voor Vlaande-
Amcrika onderteekende te Bern de proto
collen inzake toetreding tot het internatio
naal gerechtshof.
De crisis in China. Een aaneengesloten le
ger van opstandelingen rokt tegen Nanking
op. De regeering wil zich bepalen tot verde
diging van Nanking en Shanghai.
De toestand op Haïti.
Da"ladier oefent in de Fransche Kamer
scherpe critiek op de hooge militaire uitga
ven en pleit voor vermindering van.de leger-
sterkte en éénjarige dienstplicht, daar
Frankrijk's bewapening'een gevaar is voor
de veiligheid van Europa.
Bij Namen (België) is vanmorgen een ar-
beiderstrein in volle vaart ontspoord. 16 doo.
den; 40 gewonden.
de de oppositie wel een ontwerp afwijzen,
maar ze zou niet een ontwerp van den heer
Dudok durven weigeren. Dat is'tooh wel '11
reem-de voorstelling. Ook met de verande
ring van het voorstel van B. en W. kan Spr.
zich geheel vereenigen.
De hoer De R e e d e (c.h.) merkt op dat
hij zich, ai heeft hij zijn bezwaren gehad,
el kan vereenigen met het voorstel van
en W, Spr. kan er niet veel meer in zien
dan een advies-voorstel.
Op een desbetreffende opmerking van den
beer Schüller aan het adres van den heer
Wilbrink zegt spr. dat in de c.h. fractie een
geestelijke vrijheid bestaat en dat men een
eigen oordeel er op na mag houden.
De heer V an Eek maakt nog enkele op
merkingen. Dat de zaak niet in een geheime
vergadering is behandeld vindt spr. zeer
goed. Deze zou groote ontstemming heb
ben gewekt.
Dat er geen geestelijke vrijheid zou heer?
schen in de s.d. fractie ontkent Spr. Alleen
men tracht zooveel mogelijk tot elkaar te
komen en een standpunt in te nemen dat
zooveel mogelijk allen bevredigt
Spr. verdédigt verder het voorst el-Schül
ler. Spr. acht het noodig, dat er een ont
werp wordt gemaakt Voor een stadhuis op
een andere plaats en dit ook al om finan
cieele redenen. Men moet eventueel ndet. op
(le oude plaats behoeven te bouwen. Spr.
acht het goed dat de burgerij dit weet
De heer Huurman doet daarna het
voorstel om de zitting te verdagen. Na eeni
ge bespreking wordt het voorstel in stem
ming gebracht, en aangenomen. Besloten
wordt Maandagmiddag a.s. opnieuw bijeen
te komen.
Te kwart voor twaalf gaat daarna de
Raad nog een oogenblik in geheime, zitting.
STADSNIEUWS
VAN HET STADHUIS
HINDERWET.
B. en W. van Leiden brengen ter alge-
meene kennis, dat door hen aan J. K. Po-
lanen en rechtverkrijgenden vergunning is
verleend tot het oprichten van een bliksla
gerij ih het perceel Volmolengracht No. 27,
kadastraal bekend Gemeente Leiden, Sec
tie B No. 969.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 10 December 1929.
B. en W. van Lei-clen brengen ter alge-
meene kennis:
dat met ingang van Woensdag 11 Dec. e.k.
lederen Woensdag, telkens van des namid
dags 23 uur, op bet bureau van den Ge
neeskundigen Dienst, Breestraat 119, gele
genheid zal worden gegeven tot inenting en
herinenting tegen pokken;
dat de inenting van kinderen beneden
den leerplicbtgien leeftijd op Woensdag l1
December e.k. voor het laatst za.1 plaats
hebben in het Instituut voor Praeventieve
Geneeskunde aan de Boerhaavestraat No. 22
en daarna eiken Woensdag van des namid
dags 2-3 uur op hot bureau van den Ge
neeskundigen Dienst. Breestraat 119"
dat geen gelegenheid meer wordt gegeven
tot inenting of herinenting in het Elisa-
bethshof aan de Oude Vest en in de Open
bare School aan de Heerenstraat.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 10 December 1929.
