LEIDSCHE GEMEENTERAAD
SLOBKOUSEN
DINSDAG 3 DECEMBER 1929
TWEEDE BLAD PAG. P
DE STADHUISKWESTIE IN DEN RAAD
DE MESTOR HERDACHT
EERST NOG EVER
MAATSCHAPPELIJK HULPBETOON
Critiek van de rechterzijde op het
voorstel van B. en W.
DE HOUDING VAN DEN HEF.R SCHÜLLER
DE ZITTING VERDAAGD
Voorzitter de Burgemeester, Mr. S. van
de Sande Bak'nuyzen.
Afwezig met kennisgeving de heer Val
len tgoed.
Be heer Sijtsma herdacht.
Aan het begin van de vergadering wijdde
de Voorzitter, terwijl de raadsleden van hun
zetels opstonden, woorden van warme w
doering aan de nagedachtenis van den heer
Sijtsma, nestor van den Leidschcn r
We missen, aldus spr., een figuur, die meer
dan 23 jaar deel uitgemaakt heeft van de
zen raad en rnet toewijding de belangen van
de gemeente heeft gediend. Spr. somde op
welke functies de overledene innam
wees er op hoe steeds ieder die meen le
achteruitgezet of gekrenkt te zijn een kam
pioen in hem vond. Dat zijn werk niet
vruchteloos is geweest blijkt wel uit de in
stelling van de commissie voor de belastin
gen waaruit later de Inspectie is gegroeid.
Besloten werd hot voorstel van den heer
Svtsma betreffende den herbouw van
Stadhuis te doen vervallen, omdat een voor
stel in denzelfden geest is ingekomen var
de heeren Parmentier en Spendel.
In behandeling komt daarna de agenda
1. Benoeming van 5 leden der Commissie,
bedoeld in art. 2, le lid, sub 3o der verorde
ning, houdende Reglement voor de Commis
sion van Advies betreffende de arbeids- en
dienstvoorwaarden van het personeel in
dienst van de gemeente Leiden. (Aftredend:
de heeren F. Eikerbout, J. Wilbrink, K.
Sijtsma, M. G. Venveij en Th. M. W. Ber
gers).
In verband met het overlijden van den
heer Sijtsma, wordt dit punt uitgesteld tot
de volgende vergadering evenals het vol
gende punt:
2. Benoeming van 5 plaatsvervangende
leden dier Commissie. (Aftredend: de hee
ren TI. Parmentier, J. A. van der Reijden
Mr. A. J. Komijn en J. J. Vallcntgoed, va
cature Th. M. W. Bergers).
3. Benoeming van 3 leden van het Bur
gerlijk Armbestuur.
De heer Van Eclc (s.d.) merkt naar aan
leiding van dit punt op, dat het hem on
aangenaam heeft getroffen dat naast de
s.d. leden die in de voordracht worden ge
noemd, als nummers twee personen worder
genoemd die tot een andere richting be
hooren. Het gevaar hi^»-an blijkt reeds uit
het adres dat is ingekomen ran den Neu
tralen Bestuurdersbond cn waarin een
tcgenwoordiger van dezen bond, die als no.
2 staat, wordt aanbevolen. Spr. hoopt in-
tusschen, dat aan dit advies geen gehoor
zal worden gegeven.
Wethouder Go s 1 i n g a wijst er op dat
de s.d. fractie op het standpunt staat dat
geen commissieleden mogen worden be
noemd die geen raadsleden zijn. Van de s.d
fractie waren maar twee leden beschikbaar
zoodat men genoodzaakt was buiten de s.d.
aan een tweetal namen op de voordracht
te plaatsen.
I)e heer Van Eek is van meening, dat
uit deze voordracht een anti-socialistische
geest spreekt
De heer Goslinga zegt dat zoolang er
nog vrijheid is men mag verschillen v
weening met de s.d.a.p. Een verschil v
meening behoeft toch niet direct een onaa
genamen indruk te maken.
Nadat Mevr. Brogghar de Daes n
het woord heeft gevoerd over deze zaak
wordt tot stemming overgegaan.
Benoemd worden de heeren Veldhuyzen
en Vallentgoed en Mevr. Brragghaar de
L'aes.
Hamerstukken.
4 Suppletoire begrooting, dienst 1928, van
de gestichten „Endegeest", „Voorgeest" en
„Rhijngeest".
Aangenomen.
5. Balans en verlies- en winstrekening,
dienst 1928, van de gestichten „Endegeest'
„Voorgeest" en „Rhijngeest".
Aangenomen.
(i. Suppletiorie begrooting, dienst 1928,
van het Openbaar Slachthuis.
Aangenomen.
7 Balans en verlies- en Winstrekening,
dienst 1928, van het Openbaar Slachthuis.
Aangenomen.
8. Voorstel tot verhuring van de pereee-
Scn weiland aan rlcn Lagen Morschweg, Sec
tie P, Nös. 247, 2-48 en 1030 ged., aan I'. van
Rijn.
Aangenomen.
9. Voorstel tot verhuring van de berg
plaats, grenzende aan die, gelegen naast
perceel Haarlemmerstraat no. 165a, aan L.
en W. Kanbier.
Aangenomen z.h.s.
10. Voorstel tot overneming in eigendom
en onderhoud bij de gemeente van een 2-tal
strookjes voor strata bestemden grond, deel
uitmakende van de Jan Lievcnsstraa.
Aangenomen.
11. Voorstel tot. aanvaarding van de ver
gunningen voor den aanleg en de exploi
tatie van hoogspanningslijnen ten behoeve
van de electriciteitsvoörziening van de ge
meenten Nieuwkoop, Rijnsburg, Boskoop en
Noordwijk.
Aangenomen.
12. Verordening, tot wijziging van de ver
ordening van 2 Augustus (Gemeenteblad no.
S5) laatstelijk gewijzigd b'j de verordening
van 10 December 1928 (Gemeenteblad no. 29)
betreffende het verleencn van een hijslag op
de pensioenen aan gemeente-ambtenaren,
en hunne weduwen en weezen toegekend,
krachtens de verordening regelende het ver-
leenen van pensioen en 'wachtgeld aan ge
meente-ambtenaren en de verordening, re
gelende het verleencn van pensioen a«n
weduwen en kinderen van gemeente-ambte
naren. zooals deze luiden na de wijziging
van 2fi Maart 1914.
Aangenomen.
Noch presentiegeld, noch controleur.
13. Voortzetting van de behandeling van
de verordening, houdende Reglement
de Commissie van Maatschappelijk Hulp
betoon (Burgerlijk Armbestuur) te Leidon. Kerst in October
doende en zeer eenzijdig is geweest. Er
heeft om deze kwestie een waas van ge- j
heimzinnigheid gezweefd. Zonder het raad
plegen van den raad of van cle commissie
heeft het onderzoek van „Monumenten
zorg" plaats gehad, is de steiger gebouwd
'er is een interpellatie voor noodig geweest
om hier iets van te weten te komen), is het
opruimingswerk geschied. Onkundig zijn
de commisieledcn gebleven van het advies
an de B.N.A., dat zeer veel goeds bevatte.
I)e heer Van Kek (s.d.) vindt, het weg-i een tipje van den sluier opgelicht. Toen
laten van het artikel, waarbij bepaald I w ilde de Voorzitter advies hebben over het
oorstel dat.vier dagen later in den gehei
non raad zou komen. Spr. was zeer ont
stemd over deze wijze van omspringen met
de commissieleden. De toelichting a
voorstel was dat B. en W. geen prijsvraag
wilden, maar den eersten architect
voordracht van B.N.A., een opdracht zouden
willen geven.
Spr. protesteert er tegen dat B. en W. heb
ben geprobeerd zonder voldoende inlich
tingen, de raadsleden een besluit te doen
riemen.
Om tot elkaar te komen hebben de Wet
houders de werken van Dudok bezocht Spr.
acht het daarbij een groote fout dat, cle di
recteur van gemeentewerken daarbij niet
is uitgenoodigd om inlichtingen te geve
In Hilversum zijn de heeren ontvangen
door den heer Dudok. Die heeft toelichtin
gen gegeven. En daar werden de hee-jen
Wethouders evenals later de heer Schülle:
tot voorstanders gemaakt.
Later is cle commissie ook naar Hilver
sum cn Westerveld .geweest, waarbij de
directeur van gemeentewrken van cle partij
is geweest. I)e heer Dudok heeft toen al
zijn mecning verdedigd dat alleen een en
kelvoudige opdracht noodig was. Bij dit be
zoek waren twee dingen vooral merkwaar
dig. In cle eerste plaats vertelde de heer
Dudok, dat hij al aan 't teekenen
voor het Leidsche Raadhuis. Verder vindt
spr. het merkwaardig dat toen spr. aan den
heer Dudok vroeg of er in zijn werk niet
een stijgende lijn was te merken van het
betrekkelijk conservatieve tot het ultra-mo
derne, hij dit toegaf.
Of de heer Dudok te Leiden zoo'n kubis
tisch Stadhuis zou geven, heeft spr. toen
gevraagd. Met den man, neemt u zijn ka
rakter, heeft de heer Dudok geantwoord.
Spreker is van meening, dat een opdracht
aan den heer Dudok is een sprong in het
duister
Spr. behandelt dan de houding van den
heer Schüller. Tot het eind toe stond d*
heer op het standpunt van de meervoudige
opdracht.
Op de eerstvolgende vergadering
heer Schüller omgedraaid als een blad op
een boom. Toen is spr.'s klomp gebroken cn
hij hoopt dat cle heer Schüller hem zijn hou
ding eens zal duidelijk maken.
Wat betreft de innige samenwerking die
ulleen mogelijk zou zijn bij een enkelvoud!
ge opdracht, gelooft spr. clat dit buitenge
woon is overdreven.
Spr. zou verder wel willen weten wie dc
architecten cn opdrachtgevers zijn die B. er
\V. hebben geraadpleegd.
De heer Dudok heeft al aan zeer vee
meervoudige opdrachten meegedaan. Waar-
n is hij er nu tegen?
Meervoudige opdracht is overigens aan
de orde van den dag. Spr. noemt er ver
schillende voorbeelden van.
Spr. heeft een groot bouwmeester ge
vraagd (hamen kan spr. niet noemen) wat
het beste voor Leiden zou zijn. Deze heeft
hem geantwoord, dat in dit geval niet ge
zegd kan worden: Dat is nu de man, the
liet Leidsch stadhuis bouwen kan.
Spr. heeft den indruk gekregen, dat, als
B. en W. van het begin af anders, minder
eenzijdig, hadden gehandeld, de heer Dudok
niet op clat hooge paard was gaan zitten.
I)e heer Verwey heeft gezegd, dat de heer
Dudok een wereldreputatie heeft. Waar be
staat die dan in? Spr. vondt het niet geheel
romme il faut dat er boekjes in cle leeszaal
liggen van de werken' van de heer Dudok
eii niet van andere architecten.
Tenslotte beveelt spr. het voorstel dat
hij cn de heer Spendel hebben ingediend,
hartelijk bij den Raad aan.
De zitting wordt dan geschorst tot kwart
over acht.
wordt dat de leden presentiegeld genieten
te betreuren. Voor een instelling als deze
commissie is het van belang dat daar per-
men in kunnen zitting nemen, die behoo-
n tot alle lagen van de maatschappij. Het
is opvallend hoe welgestelde menschen over
't algemeen van mecning zijn, dat de armen
met een schijntje kunnen toekomen. Kr
moeten ook menschen in de commissie zit
ting nemen die gebrek en armoede van
dichtbij kennen. Deze leden kunnen de
kleine uitgaven die aan het lidmaatschap
zijn verbonden zelf niet dragen. Spr. dient
dement in op het voorstel, clat
hierop neerkomt dat door de leden f 2 pre
sentiegeld wordt genoten.
De heer Wilbrink (c.h.) wijst er op
clat de heer v. Kek in de vorige vergade
ring heeft gezegd, clat er voldoende men
schen waren om zitting te nemen in het
Burgerlijk Armbestuur. En .nu wordt een
behoorlijk honorarium gevraagd. Van de
jumentatle begrijpt spr. nieis. Hel pre
sentiegeld is o.a. noodig volgens den heer
Eek voor degenen die voor hun huishou
delijke plichten, betaalde krachten noodig
hebben. De mcpischcn, die de zaak van on
dersteunden moeten onderzoeken, moeten
toch eerst genoegzaam voor hun eigen huis
houden kunnon zorgen. Er zullen in de
s.d.a.p. toch ook nog wel menschen zijn die
zitting kunnen nemen in het Burgerlijk
Armbestuur zonder dat ze daarvoor geho
noreerd worden.
De heer Wilmer (r.k.) is in 't algemeen
dc meening van den heer van Eek toege
daan clat er waarborgen moeten zijn dat in
een commissie leden uit alle lagen van de
maatschappij zouden kunnen zitting ne-
Wethouder Goslinga (a.r.) zegt dat B.
en W. zich aansluiten bij cle bestrijding van
de heeren Wilbrink en Wilmer.
De heer Van Eek repliceert.
De heer Ma aders (r.k.) zegt het met
den heer van Eek eens te zijn. Spi
echter het bestaande presentiegeld van f 1
willen handhaven.
Het amendement-van Eek in stemming
gebracht, wordt verworpen met IS tegen 11
stemmen.
De heer van Stralen (s.d.) verdedigt
daarna zijn amendement om de woorden
armbezoekers en armmeesters te verande
ren in controleur en hoofdcontroleur. De
woorden die thans in de verordening ko
men zijn vernederend.
De heer Goslinga (a.r.) begrijpt het
bezwaar van-den heer v. Stralen niet. Wa
om is 't woord arm vernederend? Hoe moet
de heer van Stralen zich dan telkens
ergeren als hij de Spreuken van Salomo
leest. (Gelach). Integendeel is het woord
controleur veel meer vernederend. Spr.
raadt aan om het voorstel niet aan te ne
men. De Armenwet kent ook deze namen
niet.
Na re- en dupliek wordt het voorstel ver
worpen met 18 tegen 11 stemmen.
De h'eele verordening wordt daarna aan
genomen zonder hoofdelijke stemming:
STADSNIEUWS
De Stadhuiskwestie.
14. Voorstel inzake het verleenen van op
dracht tot het ontwerpen van plannen voor
der. bouw van een nieuw Raadhuis, aan
den heer W. M. Dudok, gemeente-architect
te Hilversum.
De heer S p en del (r.k.) wijst er op dat
het inzicht van de minderheid van de com
missie van fabricage in de raadsstukken
niet tot zijn recht is gekomen. De minder
heid gelooft dat de nadeelen.van een meer
voudige opdracht door de meerderheid te
schril zijn geteekend. Volgens spr's meening
mag men niet verstoken blijven, van de
plannen van andere bekwame architecten.
Drie of vier Nederlandsche architecten
moeten ontvangen. Dit zijn-zoo ongeveer de
zouden volgens de minderheid de opdracht
gedachten die domineeren in het rapport
van de minderheid.
Men heeft cle commissie van fabricage in
deze zaak het mes op de keel gezet en toen
clat niet goed gelukte en de zaak uitvoerig
en W. was de commissie eerst in minder-
verd besproken in een vergadering met B.
heid van mecning, dat een meervoudige op
dracht moest worden gegeven. Aanvanke
lijk stond de heer Schüller geheel aan de
zijde van Parmentier en spr.
Toen zijn we gaan rijden, aldus spr., naar
Westerveld. En daar schijnt er iets in den
heer Schüller te hebben plaats gegrepen. Er
staat daar he.' beeld van de öerustinv, en
de onderwerping. Misschien is clat er de
.schuld van geweest. In eik g;va: was thans
de meerderheid minderhei 1 geworden.
Spr. licht het standpunt van deze min
derheid nog :iader toe.
Ook zij heeft haar licht opgestoken bij
mannen die met eer® genoemd wor-len in
dn architectuur en (laarbij is haar duide
lijk geworden cTat een meervoudige opdracht
in vele opzichten de voorkeur verdient.
Bij een bezoek aan Hilversum heeft hef
werk van Dudok hem niet aangetrokken.
Het werk van Dudok is: de strakke lijn en
dc schoorsteen op het gebouw. Spr. citeert
zeer vele beoordeelingen van het werk van
Dudok, die nu juist niet in zijn voordeel uit
vallen. In een landelijke omgeving kan het
werk wel tot zijn recht komen, maar in een
stad die een traditie heeft zal dat niet het
geval zijn.
Het spijt spr. clat B. en W. niet de gulden
middenweg hebhen bewandeld en een be
perkte meervoudige opdracht hebben voor
gesteld.
De raadsleden zijn incompetent om een
bepaald plan te beoordeelen. Ze moeten een
vergelijking kunnen maken.
Spr. staat bovendien voor de gedachte
om een program van eischen op te stellen.
Van te voren moet de ruimte in het
bouw nauwkurig worden verdeeld.
Wat cle voordracht van de B.N.A. betreft
gelooft spr. dat deze niet op de juiste wijze
is tot stand gekomen, namelijk op die wij
ze. dat men een paar menschen door de we-
lülcl heeft willen helpen.
Het komt spr. voor. dat het bij B. on W.
van het begin af Dudok al is geweest. De
Riiad noch cle commissie van bijstand is ge
raadpleegd. Dit is ec-ïi onvergeeflijke fout,
Lr rijzen nog vele vragen hij deze kwes
tie. Moet er rekening gehouden worden met
net verkeer? Is de oppervlakte van de grond
groot genoeg? Moet het terrein niet
kant gemaakt worden?
B.irorn heeft spr. met den heer Pan
tier het voorstel ingediend om den Baad te
laten uitspreken waar het Stadhuis zal ver
rijzen cn hoe groot de oppervlakte van den
grond zal zijn.
Spr. acht deze overrompeling van B. en
W. niet de meest geschikte werkwijze.
Tenslotte zegt spr. dat hij hoopt clat de
s.d. leden zich niet zullen laten beïnvloe
den door den zwaai van hun fractielid en
AVONDZITTING.
In de avonrlzitting werd allereerst het
woord gevoerd door den heer Huurman
i'a.r.). Spr. begint met aan te nemen dat bij
B. cn W. voorzit de goede trouw en het be
lang van cle gemeente. Toch is spr. het
niet geheel met het voorstel eens. Eerst na
acht maanden wordt er thans overleg ge
pleegd met den Raad, hoewel dat woord
overleg in dit verband niet juist is. Want
men kan moeilijk in dit verband van over
leg spreken. Men had allereerst kunnen
spreken over de vraag waar het nieuwe
raadhuis zou verrijzen. B. en W. komen
met een bepaald voorstel in deze materie
zonder eenig overleg met den Raad. Ook
de grootte van het terrein is een belang
rijk p.unt. De kamers voor de ambtenaren
in het oude Stadhuis waren ten ecnen-
male onbruikbaar en het is duidelijk dat
er aankoop van grond zal plaats moeten
hebben. Ook hierover had men overleg
moeten plegen. Men wil dit alles thans
maar van den architect laten atfhangcn.
Het zou verstandig zijn geweest, wanneer
er een speciale raadscommissie voor den
Stadhuisbouw was benoemd'.
Jlet ware ook beter geweest aan meer dan
éên lichaam of corporatie advies te vragen.
Wat betreft de opdracht wijst spr. er op
clat in April aan de Monumentencommissie
een program van eischen is verstrekt, wel
ke eischen hij opsomt. Er blijkt uit, dat
toen wel een gedetailleerde opgave van ,de
benoodigde ruimte noodig was.
Ook wanneer de opdracht meervoudig is,
zal er contact kunnen worden gehouden
met de architecten, meent spr. Het heeft op
spr. niet den minsten indruk gemaakt, dat
de heer Dudok ook van meening was, dat
de opdracht enkelvoudig moest zijn. Want
dat is nogal logisch. En wanneer de heer
Dudok in het andere geval geen deel wil
nemen aan het ontwerpen van de plannen,
clan moeten we in vredesnaam maar naar
een ander zoeken. Dat de heer Dudok hier
zeventien jaar geleden geweest is als ad
junct-directeur van gemeentewerken is
toch zeker al een heel klein argument. Als
hij hier een schoonzuster had gehad, had
dat ook een attractie kunnen zijn.
De heer Dudok is administratief goed on
derlegd cn hij is niet duur, staat er in de
stukken. Prof. Wartjens denkt er anders
over in een artikel in de N.R.C., zooals spr.
met een citaat aantoont. Er kunnen toch
nog wel een paar andere menschen geraad
pleegd worden, Als het tenslotte toch eens
tegenviel? Want wat heeft de heer Dudok
nu toch eigenlijk nog voor monumentaals
gebouwd? Practisch is het vrijwel onmoge
lijk om, wanneer de opdracht eenmaal is
gegeven, de plannen, wanneer zij klaar
zijn, te verwerpen. En als het al zou kun
nen gebeuren, dan was er een half jaar tijd
cn heel wat geld weg. Spr. besluit met zich
uit te spreken voor het voorstel van de
heeren Parmentier en Spendel.
De heer Wilbrink (c.h.) begint met te
zeggen, dal na al het wachten dat de Raad
gedaan heeft, de plannen en voorstellen
van R. en W. slechts een pover resultaat
vormen. Spr. begrijpt niet dat er wel een
i dat
Ivies
niet competent, werd geacht, terwijl toch
de Rnad bestaat uit de vertrouwensmannen
der burgerij.
Spr. heeft de zaak ernstig onder de oogen
gezien. De eenigszins globale cijfers die aan
Monumentenzorg zijn verstrekt, hadden
toch nog wel wat aangezuiverd kunnen
orden in den tijd die verloopen is.
Wat de plaats betreft gelooft spr. clat
geen rekening is gehouden met de kosten
ran eventueelen grondaankoop. Die zouden
nog wel eens zoo kunnen tegenvallen, clat
cle Raad er niet aan zou denken, om he
Stadhuis op cle oude plaats te zetten. F.i
als plaats genoemd het v. d
Werfpark. Er zullen daar wel bezwarer
aan zijn verhonden (het is rijksgrond, het.
ligt aan het water enz.) maar misschien
deze bezwaren toch wel te
ncn. In elk geval acht spr. 't noodzakelijk,
dat de Raad inlichtingen ontvangt omtrent
de kosten van den grondaankoop.
Bij een oppervlakkige beschouwing
u. van meening, dat een enkelvoudige
idracht veel voordeelen had. Hij is echter
iervan teruggekomen en gelooft thans, dat
het 't best is aan drie of vier architecten
opdracht te verleenon. B. en W kun
nen zich niet beroepen op de deskundige
adviezen die ze hebben ontvangen. Met af
wijzing van cle adviezen van de deskundi
gen komen B. cn W. (die evenmin als de
Raad deskundig zijn) met bepaalde voor
stellen. Spr. ontleent hieraan het recht om
de zaak ook objectief te bezien en verklaart
zich clan voolr *!e meevoudige opdracht,
waardoor men het beste uit liet goede krijgt.
De lieer Bosman (lib.) zou ook critiek
kunnen oefenen op het beleid van B. en
W. Dit is echter ?1 genoeg ge^an. Spr. ge
looft echter dat sommige spr*>*. vs toch ook
wel wat te ver zijn gegaan m hun critiek.
Spr. helt wat het voorstel betreft over naar
de zijde van B. en W. Uit verschillende ont
werpen te kiezen is zeer moeilijk. Bij het
Rotterdamsche Stadhuis stuitte men ook
op vele moeilijkheden. Het zou ook een
gioote leemte geven, wanneer de heer
Dudok uitgesloten werd. van een opdracht.
Critiek te oefenen is heel gemakkelijk,
maar de heer Dudok is toch ongetwijfeld
een der bekwaamste architecten.
Spr. is het overigens heelomaal niet eens
met de gedachte om het gebouw op dezelfde
plaats te zetten. Een onteigening daar ter
plaatse zal groote sommen vragen.
Er moet eens rustig naar een andere
plaats worden uitgezien.
De heer Donders (r.k.) wijst er op hoe
vlak na den brand iedereen was begaan
met het lot van het Stadhuis. De tijd heeft
hier veel gesleten en thans staan twee
stroomingen tegenover elkaar over het al
of niet behouden van den ouden gevel. B.
on W. hebben in dézen geen bepaald stand
punt ingenomen. Het was mogelijk ge
weest voor B. en W. om hun keuze te laten
vallen op het behoud van den gevel. De
commissie voor Monumentenzorg acht dit
zelfs noodzakelijk voor cle overheid. Ook
een enquête uitgeschreven onder een tien
tal architecten heeft uitgewezen dat er nog
meerderen deze meening zijn toegedaan.
Allereerst rijst volgens spr. de vraag wat
er met de oude resten moet geschieden.
Volgens spr. moeten ze behouden worden
in liet nieuwe gebouw. We moeten de oude
kunst behouden voor onszelf en voor het
nageslacht.
Zeer velé* wenschen cn verlangens zijn
geuit in adressen aan den Raad er
gelooft clat het verantwoord zou zijn
neer B. en W. een beslissing zouden geno
men hebben in deze.
Deze foeuze .wordt intusschcn niet ge
daan. Geen enkele argumentatie voor deze
houding heeft spr. gevonden in het prae-
advies. Welke zijn daartoe cle motieven ge
feest? Wanneer 't antwoord op deze vraag
plausibel is, dan moeten aan de beide mo
gelijkheden dezelfde kansen gegeven wor
den. Dit wordt volgens spr. niet gedaan.
De vraag mag gesteld worden of de heer
Dudok hier wel de juiste man is op de
juiste plaats. De heer Dudok is een zeer
vooruitstrevend kunstenaar in een zeer
vooruitstrevende richting. De heer Dudok
is een ultra-modern man. Dat is natuurlijk
zijn volkomen goed recht. Maar toch rijst
do vraag of zoo iemand wel de geschikte
persoon is om een plan te ontwerpen waar
in de oude gevel is opgenomen. Er zou hier
een aesthetisch contrast kunnen ontstaan.
Een dienende liefde voor het oude is noo
dig om een harmonisch geheel te scheppen
Aan cle hand van enkele citaten bewijst
spr. dat de heer Dudok daartoe niet cle
meest geschikte man is. De heer Dudok
acht de vraag of de oude gevel kan behou
den worden niet erg eerlijk. De heer Dudok
zal zich in de eerste plaats uitleven in het
plan zonder den gevel.
Het komt spr. voor dat de oplossing van
het vraagstuk het best kan gevonden wor
den in een meervoudige opdracht. De B.N.A.
wnscht ook, juist met het oog op het ge
vel-vraagstuk een meervoudige opdracht.
B. en W. gaan hier een stap te ver. Er is
noodig een algemeen program van eischen
waarop een voorloopig project kan
den gemaakt. We moeten niet direct gede
tailleerde plannen verwachten. Gebleken is
clat een algemeen program van eischen
mogelijk is. Met den heer Wilbrink
het eens dat uit het goede het beste móet
worden gekozen. Dat is alleen mogelijk
niet een meervoudige opdracht.
De thcer Schüller (s.d.) begon met te
zeggen, dat. nadat in de de Commissie van
Fabricage de volle gelegenheid is gegeven
overleg te plegen met B. en W. over
plannen, hij geen reden meer heeft tot cri
tiek op de houding van dit college. In over
leg met zijn fractie is Spr. toen gekomen
tot de houding die hij aangenomen heeft.
Dat de directeur van gemeentewerken niet
is geraadpleegd geworden, had beter niet
aangeroerd kunnen worden. Hij is een zwa
ger van den lieer Dudok en daarom vindt
Spr. do houding van B. en W. in deze ge
heel ad rem.
De lieer Spendel: Dit heeft niet voor
gezeten hij B. en W.
De heer S c h ii 11 e r zegt, dat hij eerst op
het standpunt stond van een meervoudige
Opdracht, maar na de besprekingen in de com
missie en het bezoek aan de werken van
den lieer Dudok is hij hiervan teruggeko
men. Hiertoe hebben o. m. ook medegewerkt
cle voorheelden, die men in verschillende
andere werken heeft, o.a. in het Raadhuis
te Enschedé. Ook hij de Bijenkorf te Rot
terdam heeft men zich niet gehouden
liet program van eischen.
De heer Spendel: En wie was die
bouwmeester?
De lieer Parmentier: De lieer Dudok.
Do hoer Schüller zegt dat aacTigeno-
nien mag worden, dat cle heer Dudok met
het bouwen van het Leidsche Raadhuis
geen grapjes zal opstapelen. Spr. bespreekt
daarna verschillende critische artikelen uit
de dagbladen, die voor hem intusschcn geen
waarde hebben. Het gevaar van een meer
voudige opdrac-ht vindt Spr. dat men er
licht toe zal komen den ecnen architect
meer dan den anderen van voorlichting te
dienen. Men kan niet onbevooroordeeld te
genover hen staan,
Persoonlijk is Spr. van meening, dat her
houw niet moet plaats hebben. Maar het i?
een goede onlossing om den heer Dudok
twee plannen te doen ontwerpen.
Spr noemt de wegen, die dc heer De
Man in dc „Leidsche Crt." wil bewandelen
PROF. HAZEN, t
Ten teeken van rouw wegens het overlij
den van Prof. Hazen hangt de vlag van dc
sociëteit Minerva van liet gebouw der Ver-
eeniging voor vrouwelijke studenten alhier
an dat der R. K. Studentcnvereeniging
Sanctus Augustinus hali stok. f
Ter gelegenheid van de begrafenis van
Prol. Kazen zullen het Academiegebouw, cle
;oorma)ige Kweekschool voor Zeevaart en
alle andere collegegebouwen Donderdag a.s
den gelieclen dag gesloten zijn.
In verhand met het overlijden van
Prof. Hazen is 'liet concert van „Sempre
Crescendo" van morgenavond uitgesteld to»
Maandag fl December a.s.
Voornaamste Nieuws.
BINNENLAND
(blz. 1)
Naar verluidt zal tot gouverneur van
Curasao benoemd worden majoor van
Slobbe.
Er is een bestuursvergadering gehouden
van de algemeene bedrijfsvereeniglng voor
Ziekengeld verzekering.
Het 25-jarig jubileum van baron van Geen.
Na aanneming van een motie-Marchant
zijn gister de afgetreden Haagsche Wethou
ders weer op hun zetels teruggekeerd.
Blz. 2.
Ta de op 30 November j.l. te Leiden ge
houden vereenigde vergadering van Rijn
land werd tot lid der financieele commis
sie benoemd cle heer W. Los to Alphen a. d.
Rijn en tot lid der commissie voor het gaar-
derboek herbenoemd de heer Jhr. Mr. E. H.
E. Teding van Berkhout, te Bloemendaal.
Het Dagelijksch Bestuur deelde mede, clat
in cle procedure tegen den polder Nieuw
koop en Noorden wegens heffing van bun-
dergeld over de landen cn wateren in dien
polder, door de Arrondissements-Rechtbank
te 's-Gravenhage, in eersten aanleg ten gun
ste van Rijnland vonnis werd geveld.
Op een bezwaarschrift van cle gemeente
Amsterdam tegen aanslagen in Rijnlands
bundorgeld werd afwijzend beschikt.
Besloten word tot verkoop aan dc gemeen
te Haarlem van een stukje grond van den
Slaperdijk ten behoeve van den aanleg
een begraafplaats; tot het aanvragen
•ijziging van het tarief van schutgel-
oor de Groote Sluis te Haarlem, mee
brengende een verlaging van dat tarief voor
kleine vaartuigen en voorts tot het aanstel-
een politie-beambte voor toezicht op
de naleving van strafverordeningen. We
gens dit laatste besluit werd tevens beslo-
tetn een gedeeltelijke wijziging van Rijn
lands reglement aan te vragen.
Dijkgraaf en Hoogheemraden dienden een
oorloopig plan in voor den aanleg van een
centrale verwarming in het Gemeenlands-
huis te Leiden, tot den aanleg waarvan nu
werd besloten.
Ten slotte werd de begrooting voor 1930
vastgesteld met een balanscijfer
f 971024.59 en een bundergeld wederom van
f 4.
DE LEIDSCHE WINKELSTAND.
Brabantsch Schoenenmagazijn.
Hedenmiddag te 5 uur heeft de opening
plaats gehad van het Brabantsch Schoenen
magazijn, dat gevestigd is in het perceel Haar
lemmerstraat 25. Dit perceel was vroeger een
gesloten huis, dat geheel is omgebouwd. Het
breede front is benut voor de daarstelling van
twee ruime etalages, die smaakvol zijn inge
richt. De winkel zelf is zeer ruim en hoog en
licht en bergt een zeer groote voorraad schoe
nen, waaruit men gemakkelijk keus kan ma
ken. De eigenaar van de zaak de heer A. C.
Buiks en zijn helpers zijn bekwame vaklieden,
zoodat men in de zaak gerust vertrouwen kan
stellen.
Het restauratie- en verbouwingswerk is tot
stand gekomen onder leiding van cle fa. Groe-
newegen. Het schilderwerk is verzorgd docr
den heer Zonneveld en de electrische installa
tie door den heer Van Rijn. Het moet gezegd
worden dat zij er tezamen een keurige zaak
in hebben gemaakt.
STENOGRAFIE „GROOTE".
Zaterdag slaagden voor Stenografie „Groo
de dames: Annie Cozijn, Jo Keijzer,
Betsy Lambrechts, Mien Lindhout, Agnes
Peterse, Atty Slager, Clasine Slobbe. Tevens
slaagden voor Machinesohrijven de' dames:
Annie Cozijn, Betsy Lambrechts, Marie
Lam-boo, Annie Verhoeven, Mien Lindhout,
Clasine Slobbe, Atty Slager, Agnes Peterse,
leerlingen der Mariaschool, Haarlemmer
straat
Geslaagd voor het diploma Leerares in
Stenografie systeem „Groote" in de Ne
derlandsche taal, alsmede voor het diploma
Stenografie „Groote" in de Fransche taal,
mej. Gré Petit, alhier.
BUITENLAND
(blz. 2).
Engolsch-Amerikaansch memorandum
zake het Russisch-Chinecsch conflict.
De Vlootconfcrcntie te Londen begint 21
Januari. Japan's eischen.
De strijd om Kanton begonnen.
(blz. 6.)
Onze Duitsche correspondent heeft een
persgesprek gehad met een der voormannen
van de „bruine blouse".
INGEZONDEN MEDEDEELING.
Fl. 2.75; 3.25 en 5.75
SKISOKJES
Fl. 1.75; 1.95 en 2.25
A. PARMENTIER'S
WOL- EN TRICOTMAGAZIJN
kromme wegen, die niet moeten worden be
wandeld.
Wat de plaats betreft, in het prae-advies
ligt opgesloten, dat B. en W. vergelijken
derwijs de plaats van het oude raadhuis de
beste achten. Het is moeilijk te beoordeelen,
met welk terrein rekening moet worden ge
houden en of het verkeer een rol zal spe
len. Er moet natuurlijk een bepaalde opper
vlakte worden gegeven naar het inzicht
den architect.
De Raad zal een wijs besluit nemen in
dien zij over kan gaan tot het aannemen
van het voorstel.
De lieer M anders (r.k.) kan zich niet
geheel vereenigen met de critiek, die op
en W. is uitgebracht. Spr. wees er op clat
het behoud van den gevel zeer veel aan
trekkelijks heeft. Door cle opdracht zooals
die thans verstrekt wordt, wordt dit vrijwel
onmogelijk gemaakt. Dc heer Dudok zal
aan het ontwerp, waarvoor geen voorwaar
den zijn gesteld, zijn beste gaven geven. Het
zou zeer jammer zijn wanneer we de oude
gevel moesten missen. Spr. geeft overigens
in overweging een commissie te benoemen
van vooraanstaande mannen op bouwkun
dig gebied, die de plannen zullen kunnen
beoordeelen.
Het woord was daarna aan den wethou
der, maar deze stelde voor (het was onge
veer elf uur) de zitting te verdagen, welk
voorstel werd aangenomen.
De Voorzitter wilde, omdat de kran
tenverslagen in dit stadium misschien
verkeerden indruk zouden geven en de eerst
volgende zitting waarschijnlijk eerst
Maandag zal plaats hebben, eerst even
recht zetten wat er in deze zitting is
zegd omtrent cle houding van den hoer Du
dok. Dikwijls is dat voor den architect zeer
onaangenaam geweest.
De onderhandelingen met den heer Dudok
zijn op cle volgende wijze begonnen: Spr.
was gekomen tot de overtuiging, dat een
enkelvoudige opdracht het beste was. Bi|
een bezoek aan den heer Dudok heeft hij
toen aan hem gevraagd, wat hij er van zou
zeggen, wanneer hem een opdracht zou
worden pegeven tot den bouw van een
nieuw stadhuis. De heer Dudok heeft toen
gezegd dit zec'r op prijs te zullen stellen,
maar heeft direct daarbij gewezen op de
voordeelen van een enkelvoudige opdracht
Hij was in het geheel niet bekend met het
feit dat de B. N. A. hem als eerste op de
voordracht had geplaatst en vond het on
aangenaam, dat hij deze houding moest aan
nemen.
Spr. gaf de uitdrukkelijke verzekering,
dat de heer Dudok een man is van de hoog
ste beginselen en de grootste oprechtheid
en dat zijn houding onberispelijk is ge
weest.
Nadat nog enkele ondergeschikte dingen
waren behandeld, werd daarna de zitting
gesloten.
BEGRAFENIS K. D. SIJTSMA
Hedenmiddag had onder zeer groote be
langstelling op de begraafplaats Rhijnhof
cle begrafenis plaats van den heer K. D.
Sijtsma, lid van den Leidschen Gemeente
raad, gedurende geruimen tijd verbonden
ian cle redactie van hot Leidsch Dagblad.
Onder de aanwezigen merkten we op hei
•oltallige College van B. en W., prof. mr.
R. Kranenburg en mevr. Van Itallievan
Embden, namens de Leidsche afdeeün-g van
den Vrijiz.-Dem. Bond; den heer Henny, na-
s de Directie, Commissarissen en Re«
dactie van -het Leidsch Dagblad; pastoor
Smit en mr. Van Toorcnenburg, resp. voor
zitter cn secretaris van den Armenraad; ven
schillende Raadsleden; ds. J. W. Groot En-
izerink en dr. Boe ram a.
De baar was bedolven onder een groot
aantal kransen en bloemstukken, waaron
der van de afd. Leiden van den Vrijz.-Dem,
Bond, van de directie, redactie en 't technisch
personeel van het Leidsch Dagblad, van de
Leidsche collega's,, van het „Selskip Fris
ian", enz.
Bij de geopende groeve werd het eerst het
oord gevoerd door dr. Boersma, voorgan
?r van de Vrijzinnig-Hervormden te Leiden
die er op wees, dat cle overledene niet alleen
behoorde tot den kring van zijn fractie
maar tot een veel ruimeren. Als bijzondere
karaktertrekken noemde spr. zijn groote
.elwillêndheid, zijn vriendelijkheid en zijn
kinderlijkheid, waardoor hij altijd jong i!
gebleven. Daarnaast trad op den voorgrond
zijn zeldzame trouw, waardoor hij alles tol
het einde toe volbracht. Bovenal was de hee
Sijtsma echter een gcloovig man, van eet
rationalistisch diesseitig geloof. Met del
wcnsch, dat hém de rust beschoren zal zijn
waarnaar ieder mensch in dit leven ver
langt, besloot spr.
Daarna werd achtereenvolgens het woor
gevoerd door den heer Henny, directeur var
het Leidsch Dagblad; prof. mr. R. Kranen
burg, namens "de afd. van den Vrijz.-Dem
Bond; den heer Sermondt, namens de Ned
Protestantenbond; cn den heer Roos namenl
het Friesch Gezelschap.
De aanwerigen strooiden bloemen in hel
graf.
Tenslotte bedankte de heer Van Leeuwen
schoonzoon, namens de familie voor de aai
den overledene bewezen eer.
Lezing van den heer Van der Starre.
Ter afwisseling met het gebruikelijk)
menu van grafische kost had gisteravom
het actieve bestuur van bovengenoemde Ve
eeniging in de collegezaal van het Natuui
kundig Laboratorium een lezing met lich'
heelden georganiseerd, waarin do heer I
van der Starre, technicus aan dat la-bon
torium, het onderwerp „Lage temperaturen
behandelde.
De spreker werd ingeleid door den vooi
zifter, den heer N. cle Bink, die begon m<
zijn dank uit te spreken aan de lieert
Prof. de Haas, Prof. Keesom en Dr. Cron
melin voor liun bereidwilligheid om dez
zaal beschikbaar te stellen. Na nog zijn t'
leurstelling te hebben uitgesproken over d
slechte opkomst, kreeg do heer Van de
Starre het woord, die op zeer bevattelijk
wijze do betcckcnis van het bereiken vs
het absolute nulpunt (273 graden Celsit
beneden nul) uiteenzette en een verklarin
gaf van de verschillende methoden om gal
sen tot vloeistoffen to verdikken.
Aan de hand van een aantal lantaarn
plaatjes gaf Spr. daarbij den aanwezig»
een overzicht van do verschillende bewfi
kingen, welke de gassen moeten ondergaal
alvorens zij vloeibaar geworden zijn, of
ten slotte in een reeks interessante en wei
geslaagde proeven zijn dankbaar audi»
rium een duidelijk beeld te geven van h)
wezen van vloeibare lucht
Een hartelijk applaus dankte den he«
Van der Starre voor zijn leerzaam betgoi
hetgeen de heer De Bink in zijn slotwoof
onder aanbieding van een boekwerk als bi
wijs van erkentelijkheid nog nader ondej
streepte.
