lichamelijke oefening
BRIEVES Oil DE HOOFDSTAD
DE WINKELSLUITING
Wat ee.n gevaarlijk onderwerp voor een
.yelcelij-kschen brief. Wij berinneren ons nog
[zoo goed, welk een heftigen strijd er in Am-
sterdam en in vele andere plaatsen trouwens
'ook, voor de winkelsluiting is gevoerd, wij
hadden in die dagen de bekende heer Duy-
i kleine en groote ^prekersen debaters, die al
ker, de heer Manassen, heit Cr. Hist. Raads
lid Chr. v. d. Velde en heel een leger van
het volk trachten duidelijk te maken dat de
winkelsluiting de ondergang van den winke
lier en de dood van onze stad was.
Hoe hebben we zelf wel, tot diep in den
nacht over de siciale beteekenis van de ver
ordening met diverse bestrijders aan het
bakkolijcn geweest. Het werd zoo laat en de
vergadering bleef zoo geanimeerd, dat de
.zaalhouder ten slotte maar alle lichten uit
draaide, we hadden nog gasverlichting ge-
flukkig, en wij ten slotte weg moesten.
Nu weet ieder, dat er wel zaken van heb
ben geleden, dat vooral in den overgangstijd
enkele winkeliers het heel moeilijk hebben
gehad, maar er zijn er toch maar weinigen,
die naar den tijd van ongebreidelde vrijheid,
dat is getrouwelijk overgezet zijnde, heusche
slavernij, terug willen.
Ook voor den winkelier en het winkeliers-
gezin, is de sluitingsverordening in menig
opzicht een zegen geweest.
Maar er blijven moeilijkheden. Wel niet
voor alle zaken en alle branches maar voor
sommigen, Daar is het uitgaand publiek,
daar zijn de vreemdelingen, die 's avonds
in de stad wat rondwandelen en wel zouden
willen koopen, maar geen gelegenheid heb
ben. Daar is onze schippersbevolking die
soms laat in den avond arriveert en die
i koopen moet
Wat is er, met deze dingen als motief,
ai aan de verordening gewrongen. En wat
heeft men al kunstmiddelen toegepast om
aan den greep van den wetgever te ontko
men.
De moeilijkheid voelt ieder wel. Maar het
brengen van solutie is niet zoo gemakkelijk.
Want het opening maken hier en daar, kon
de geheele verordening aantasten en de so
ciale beteekenis sterk doen verminderen.
Zulk een goede sociale maatregel is slechts
te handhaven als ze niet te scherp contras
teert met de gewoonte vain de bevolking. Do
verkeerden die er wel altoos blijven zuilen,
passen zich ten slotte wel aan.
Natuurlijk mag men bij dit alles de be
langen van het bedrijf nimmer uit het oog
verliezen. Het overmatig prikkelen van of
spe.culeeren op de kooplust van het publiek,
'heeft waarlijk onze bewondering niet. Maar
de gelegenheid om te koopen moet er toch,
en in voldoende mate zijn.
Dat is niet alleen een belang voor den
winkelier, die nu eenmaal niet uit altruïsti
sche overwegingen aileen zaken doet, dat
is ook het belang van den winkelbediende,
wiens salaris uit het bedrijf moet komen en
die op zijn beurt ook weer kooper is, en tot
koopen gelegenheid moet hebben.
Wij vragen ons af of de organisaties van
Kantoor- en Handelsbedienden, die dezer
dagen aan den Raad herziening van de ver
ordening op de winkelsluiting verzochten,
niet een weinig het doel voorbij schieten.
Zij vragen een algemeene sluiting des
avonds om zeven uur en meenen dat dit
eigenlijk nog zeer bescheiden is, want dat
men, althans voor vier dagen wel reeds tot
sluiting om zes uur kan overgaan.
Wij zien niet voorbij dat er zaken zijn,
groote zaken voor het meerendeel, die nu
reeds zonder verplichting om zes uur slui-
(en. Wij gelooven dat dit in bepaalde bran-
phes zeer wel mogelijk is. Wij willen daarbij
onk gaarne toegeven, dat in het winkelbe
drijf nog altoos heel lange arbeidsdagen
worden gemaakt en dat invoering van het
werktijdenbesluit dringend noodig was.
Maar is zulle een vroeg sluitingsuur voor
heel de lijn wel te verdedigen en zonder
groote schade mogelijk? Beroep op toestan
den in het buitenland kan ons hier niet
veel verder brengen.
Wij hebben rekening te houden met het
feit, dat vele vrouwen, arbeidersvrouwen
alereenst, niet eerder kunnen winkelen voor
de man van zijn werk thuis is gekomen, en
het eten is gedaan. En wij zien ndet goed hoe
men deze waarlijk niet geringe moeilijk
heden zou kunnen oplossen, indien men
kwam tot toepassing van een maatregel als
hier wordt gevraagd.
Zoo staat het ook met een sluiting op Za-
GEEN CHR1STF'JJKE FEES,. I MEER!
SLECHTS SPORT- EN
REVOLUTIEDAGEN
i Berlijnschen correspondent)
dienst hangen, worden als geestelijk min
derwaardig beschouwd deor liun niede-
mensclieu en als politiek gevaar voor den
staat.
Hoe ver deze invloed van de sport gaat
moge blijken uit het feit, dat aan arbekiers,
RUSSISCHE TERREUR IN BERLIJN! die aan voetbal doen, op een en deaizeiiden
dag vrij gegeven client te worden. De no
bele vootajaisport mag vooral miet ouder
den dagelijkse li an airbtul lijden! Men is voor
nernens don kalender te „normaliseeren".
Twaalf normale maanden wid men uit
schrijven, eik van dertig dagen, en dus van
j0 zes Russische weken. De vijf revolutioin-
dacht, en ook al krijgt mem ndet bepaald 1 naire feestdagen vallen buiten dezen ka
den indruk, dat het Russische volk reden lender. Schiet er alle vier jaar dam nog een
tot feestvieren beert, toch wordt van Russi- dag over, weil, dan maakt men daar een
sche zijde naar aanleiding van dit histo-1 feestdag van tea* eere van de industralisee-
rasch feit drulc propaganda gemaakt voor-ring van staat en volk!
den ideaalstaat der bolsjewiki. Met woord In Dui'tschland, waar onder Russischen
en beeld tracht men de wereld orvan te invloed het communisme sterk aan omvang
overtuigen, dat in geen ander land meer heeft toegenomen, wordt de loftrompet over
wordt gedaan voor de volksontwdkke- j de Sovjet-Unie geblazen. Men leest van
ling dan juist in Rusland. Werd niet pas I „Zwölf Jahre Aulbau" begrijpt dan eoh-
dezc-r dagen in Moskou een groot plameta- j ter niet, dat de kieken meestal op verwal
rium geopend? En hebt ge reeds gelezen en venvaarloozimg wijzen,
van den nieuwen Russischen kalender? Die Men is er op uit, om de metaalindustrie
maakt een eind aan alles, wat aan kerk en I en de chemische productie uit te breiden,
godsdienst en historie doet denken, neemt Het krachtstroombedrijf wordt volgens een
een loopje met de naïven, die nog PasClien, grootsch plan uitgewerkt en de steenkool-
Pinksteren of Kerstmis willen vieren kent industrie der verschillende districten, b.v.
alleen nog maar een jaar van den arbeid,1 Doenz, Ural, Kuanetzkd, verhoogen hun pro-
3G5 dagen van hard, ononderbroken werken, j ductie van 35 op 75 millioen tonnen.
Nu ja, wat afleiding is onmisbaar en daar- Ik plaats tegenover deze schoone beloften
om zullen er over 't gansche jaar vijf feest-het nuchtere feit, dat we in Berlijn weinig
dagen worden gehouden. Wat er op die vijf van haar verwezenlijking merken. Het ge-
dagen gevierd wordt? Natuurlijk de revo-1 zantsehapsgebouw Unter den Linden en het
lutie! Door ouderwetsche Zon- en feestda- gebouw der Russische Handelsvertegenwoor
gen mag het werk niet meer onderbroken diging in de Lindenstrasse zijn vol geheim-
worden. Dat is ongepast. .zinnigheid.
Van den Raad der Volkscommissarissen j Juist de laatste weken hoorde men van
ging thans een decreet uit, waaruit afgeleid Russische hooigeue ambtenaren, die wegens
moet worden, dat het aantal jaarlijksche lonnauwkourigiicdd naar Moskou gecomman-
rustdagen niet wordt verminderd
het aantal werkuren dus niet mag wordem
veihoogd. Volgens een nieuw systeem krijgt
elke arbeider zijn vrijen dag of zijn bepaald
aantal vrije uren. Er wordt echter in groe
pen gewerkt, zoodat het bedrijf daaronder
ndet meer te lijden heeft.
De week telt in den Russischen heilstaat
tegenwoordig vijf dagen. Vier dagen wordt
er gewerkt en den vijfden dag kan een be
paalde groep van arbeiders uitrusten.
Met de regeling van een nieuwen kalen
der gaat het helaas minder vlot dan met
het afschaffen van alle Christelijke feest
dagen.
Iedereen wil nader weten, welke dagen
voor hem In aanmerking komen om uit te
gaan en aan sport te doen. Want voor een
goed deel der bevolking ia tegenwoordig de
ontwikkeling en ontspanning van 't lichaam,
deerd zijn, maar uit angst voor de doodstraf
er niet heen durven! De leider dezer lia-n-
delsafdeeling, Begge, is niet een Rus, maar
Letlander, en geldt als een vertrouwensman
der Russische machthebbers.
De Duitsch-Russisohe Filmmaatschappij
Derussa staat onder verdenking van fi-
nancieele onregelmatigheden. Zerer, de lei
der der fotografische centrale, Renin, de lei
der der sociale afdeeling, en Lewine zijn
plotseling uit Berlijn spoorloos verdwenen.
In de diplomatieke kringen der Berlijnsche
sovjets hult men zich in geheimzinnig stil
zwijgen. Sedert Stalin's beste vriend en ge
volmachtigde, Roisemann, in Berlijn woont,
schijnt er onder de Russische ambtenaren
een paniek te heerschen. Men hoort van den
„groot-inquisiteur" fluisteren.
Men zal moeten erkennnen, dat de ideale
beschrijvingen, welke via Moskou hierheen
wat eertijds als eisclx werd gesteld tot ver- overwaaien, allerminst in overeenstemming
zorging van het geestelijk leven. zijn met de feiten, welke wij in Berlijn, Pa-
De menschen, die nog aan kerk en gods-1 rijs en elders beleven.
terdag om 8 uur.
Hier kan men voor een groot deel der
bevolking inderdaad laten gelden, dat het
vroeger koopen kan. Maar in een stad met
een zoo samengestelde bevolking als de
onze geldt dat toch bij lange na niet voor
allen.
Een vroeger sluitingsuur dan 11 uur is
zeker mogelijk, is met het oog op de voor
bereiding voor den Zondag ook alleszins go-
wenscht, maar het zal, meenen wij toch
niet gemakkelijk zijn dit zoo vroeg te stellen,
als voor velen ongetwijfeld wenschelijk is.
Precies zoo staat het mot den wensch om
in verband met den eisch van het werktij
denbesluit één dag per week alle winkels des
middags na 1 uur te sluiten. Zeker die vrije
middag voor het personeel en voor den win
kelier willen wij gaarne verdedigen. Maar
laat het gecompliceerde leven, deze unifor
me bepaling wel toe? Is niet een andere
regeling naar districten of branches te ver
kiezen?
Hier zitten, wij weten het, speciaal voor
de controle groote moeilijkheden. Maar is
het niet beter, die moeilijkheden te aan
vaarden dan zoo straf in te grijpen? Men
mag niet toelaten dat de winkelbediende en
evenmin de winkelier, slaaf wordt van het
publiek maar men mag evenmin uit het oog
verliezen, dat wanneer men ophoudt het
publiek te dienen, men zijn eigen economisch
graf bezig is te graven.
Hier wreekt zich het gebrek aan een goede
vakvereeniging, aan een bedrijfsorganisatie.
Dit verwijt treft niet de bestaande organi
saties en haar leden, wel echter de duizenden
die verre bleven.
Een krachtige vakvereeniging zou in
leg met de werkgevers dit moeilijke pro
bleem moeten oplossen. Voor zoover noodig
kon de overheid deze oplossing sanctioneeren
Mogen althans onze christelijke werkgevers
en bedienden pogingen doen, den goeden
weg te vinden.
AREND VAN AMSTEL.
INGEZONDEN MEDEDEELINQ.
Land- en Tuinbouw, Gemengd Nieuws.
De algemeene vergadering van bovenge
noemde vereeniging wordt 16 Dec. e.k. in het
Krelagehuis te Haarlem ghouden.
Op de agenda zullen eenige voorstellen tot
redactiewijziging in de statuten en verhoo
ging van het maximumbedrag der kosten
voor behandeling van een geschil door het
scheidsgerecht van 100 tot 500 voorko
mend benevens een voorstel Oegstgeest, oni
in het handelsreglemont bepalingen op te
nemen ten aanzien van den mudgoedhandel.
Op 24, 26, 27 en 28 Dec. e.k. wordt in het
Krelagehuis te Haarlem een keuring en ten
toonstelling van gebroeide gewassen gehou
den en van 24 tot 28 Dec. e.k. een dergelijke
tentoonstelling in „Bloemlust" te Sassenheim
MET EEN RIKS BEGONNEN
De vorige week is de heer W. Wamaar,
het bekende antirev. raads- en Pov. Staten
lid te Sassenheim, tevens een vooraanstaand
man op het gebied van bloembollen-handel
en organisatie op dat terrein, door zijn col
lega's gehuldigd.
In een dankbetuiging voor al de bewijzen
van waardeering, hem betoond, merkte de
heer Warnaar, die een bloeiend bedijf heeft,
o.a, op, dat hij 50 jaar geleden zijn zaak had
opgericht met een rijksdaalder als begin,
waarvoor hij zijn eerste bloembollen kooht
en op een bleekveld plantte.
TENTOONSTELLING-TELEURSTELLING
De Duitsche landbouwtentoonstelling
„Grola", die dit jaar te Hamburg werd ge
houden, heeft een tekort van.... ruim 350.000
ui ark, dus meer dan 200.000 gulden!
HONGAARSCHE TOMATEN.
Volgens een Hongaarsoh blad zijn de pro
ductiekosten in Nederland, waar de tomaten
in kassen geteeld worden, veel grooter dan
in' Hongarije, waar de teelt in de openlucht
geschiedt.
De teelt van tomaten neemt in Hongarije
voortdurend toe. In 1927 waren bijna 1200
H.A. met tomaten beteeld, in 1923 bijna 1500
H.A. De uitvoer richt zich nog alleen i
Oostenrijk, doch plannen bestaan, ook naar
Engeland en Scandinavië uit te voeren.
DE VARKENSINVOER IN ZWITSERLAND.
Wegens een tekort aan slachtverkens staat
de Zwitsersche regeering thans den invoer van
dit vee weer toe. Oorspronkelijk werci de invoer
slechts toegestaan aan Franloijk. Italië,
Duitschland en Oostenrijk, doch hij is nu ook
toegestaan aan ons land.
BLOEMBOLLENTEELT IN BRABANT.
In de omstreken van Steenbergen (N.-Br.)
gaat men proeven nemen met de teelt van
tulpen. De gladiolenteelt heeft goede resulta
ten opgeleverd.
Door de Ned. Pomologische Vereeniging
hoof da f deeling „Fruitteelt" der Ned. Heide
maatschappij zal op 18 Nov. a.s. de eerste
keuring voor zaailingvruchten worden ge
houden.
Op deze keuring kunnen eveneens wor
den ingezonden vruchten voor den inzender
onbekend ter op naam stelling, alsmede uit
het buitenland Ingevoerde hier te lande min
der bekende variëteiten.
De vruchten moeten vóór of op 16 Nov.
worden ingezonden naar het bureau van de
Ned. Heidemaatschappij te Arnhem.
Kunst en Letteren.
KASTEEL ESSENBURG.
De heerlijkheid Essenburg onder Harder
wijk dreigde over te zullen gaan in de han
den van sloopers. Mevr. Goekoop van 's-Gra-
I venhage heeft echter het kasteel aange
kocht Het wordt thans geheel gerestau
reerd. Iliemee is een bouwwerk uit de 14e
eeuw bewaard gebleven.
PRETTIGE KAMERAAD
Zaterdagavond arriveerden te Groningen
twee Duitsohers op wog naar Amsterdam,
die elkander in den trein hadden leeren
kennen. Te Groningen misten zij de aan
sluiting der treinen. Zij maakten samen 'n
uitsiapje door de stad en kwamen 'enslotte
in een café waar zij eenigen tijd doorbrach
ten. Een der beide Duitsohers verwijderde
zich een oogenblik, van welke gelegenheid
de ander gebruik maakte om te verdwijnen
met medeneming van de koffer van zijn
metgezel inhoudende geld, waardevolle pa
pieren, een garderobe en een overjas.
De politie van Groningen heeft den ge-
heelen dag een gestreng onderzoek ingesteld
doch kon tot dusverre nog geen resultaat
boeken. Het onderzoek wordt zeer bemoei
lijkt door het feit, dat de bestolene het café
waar hij den Zaterdagavond doorgebracht
heeft, niet meer kan terugvinden.
Men meldt ons uit 's-Gravenzande:
Nu m enkele bladen hei bericht nopens
onregelmatigheden aan de groentcnveiling
is vermeld, meenen we ook niet langer het
bericht, dat ons reeds lang bekend was, te
moeten verzwijgen.
De betaalmeester der veiling, de heer P.,
had het vorig jaar een kastekort van f 60.000.
Uitvoerig werd in een besloten ledenverga
dering besproken welke maatregel men zou
toepassen. Door familieleden van P. was
toen het tekort bijgepast en de betaalmeester
zou hen dat bedrag weer vergoeden. Daar
mede gang de veilingvereeniging toen ac
toord. Evenwel is reeds eenigen tijd geleden
gebleken, dat de zaken verkeerd gingen.
Ten slotte heeft een onderzoek plaats gehad,
waarbij een tekort van f 4800 bleek.
Een buitengewone ledenvergadering van
de veiling besloot na uitvoerige besprekin
gen den betaalmeester oneervol te ontslaan.
DE DOODELIJKE DAMP.
Leek het eerst, of de beide oude menschen
Hardon en zijn vrouw de gasvergiftiging te
boven zouden komen, thans is de man over
leden. Hij was zeventig jaar oud. De, vrouw
maakt het vrij goed.
DE DOODELIJKE STROOM
Te Zaandam is de 32-jarige gehuwde
monteur Jansma, werkzaam aan het Ge
meentelijk Electriciteitsbedrijf, in aanraking
gekomen met het hoogspanningsnet en da
delijk gedood. Tengevolge van dit ongeval
was de stad gedurende eenige uren van
electrisch licht en kracht verstoken.
Bij de Middelburpsche politie is aangifte
gedaan, dat een boekhouder van de coopera
tieve melkfabriek op Walcheren in den tijd
van zes jaar een bedrag van veertien dui
zend gulden heeft verduisterd. De man
heeft bekend.
KINDERVERLAMMING.
Te Bergambacht doet zich kinderverlam
ming voor bij een 4-jarig jongetje, afkom
stig uit Gouda.
Te Beek en Donk (N.Br.) zijn drie geval
len van kinderverlamming geconstateerd.
Schaakrubriek.
OM EET WERELDKAMPIOENSCHAP.
De 25ste partij afgebroken.
riet verloop van de 25ste partij was aldus:
Wit: Aljechin. Zwart: Bogoljoebof.
1. düd4, PgS—f6; 2. c2—c4, c7—c6; 3.
Pgl—f3, d7d5; 4. e2—e3, e7—e6; 5. Lfl—d3,
PbSd7; 6. Pbl—d2, LfS—e7; 7. 0-0, 0—0:
8. b2b3, b7—L6; 9. Lel—b2, LcS—b7; 10.
Ddl—e2, c6c5; 11. Tfl—dl, e5Xd4; 12. e3>'
d4, d5Xc4; 13. b3Xc4, Tf8— eS; 14. Pf3—e5,
Pd7X«5; 15. d4Xeo, Pf6—d7; 10. Pd'2—ei,
DdSc7; 17. Pe4—d6, Le7Xd6; 18. e5Xd6,
Dc7—c6; 19. De2gó, e6—e5; 20. Dg4g3,
Ta8d8; 21. Ld3e2, TeSe6; 22. Lc2f3,
Dc6c8; 23. Lf3Xb7, DcSXb7; 24. Tdl—dj,
Te6g6; 25. Dg3—h3, Db7—c6; 26. Tal—cl,
Td8e8; Tel—<11, h7—h6; 28. g2—g3, Te8—
e6; 29. Dh3—h4, KgS—h7; 30. Dh4—ei, Dc5
—ai; 31. Td5—d2, Pd7—c5; 32. De4^f5, Pc5
<17; 33. Df5Xf7, Tg6—f6; 34. Df7—h5, Da4X
c4; 35. Tdl—cl, Dc4Xa2; 36. Dh5—dl, Da2—
a5; 37. Tel—al, Da5-c5; 38. TalXa7, Tf&—
f7; 39. Ddl—gi. Te6—gO; 40. Dg4— dl, e5—e-4.
Hier werd de partij afgebroken.
HOCKEY
DEN GOEDEN KANT UIT I
De (neutrale) Ned. Hockeybond maakt in i
meer dan een opzicht een goede uitzondering
bij de andere neutrale sportbonden. Het be
stuur heeft destijds strenge maatregelen ge
troffen, ora te vookomen, dat ook op het ge
bied van hockey het amateurisme zou worden
bedorven en al heeft men daarover in de
neutrale sportpers heel wat schampere woor
den geuit, het was toch een daad, die waar
deering verdiende.
Thans weer is er een n'euw goed spoor
gevolgd. De N. H. B. heeft nl. besloten een
Zaterdagmiddagcompetitie in te steller, zoo
dat de wedstryden nu niet meer alle op Zon
dag plaats vinden. Men mag het betreuren i
dat verreweg het grootste aantal wedstrijden I
nog op Zondag wordt gespeeld, het is althans I
weer een stap in de goede richting, dat een
begin is gemaakt met een Zaterdagm'ddag I
competitie, te meer, waar op dit gebied geen
Chr. organisatie bestaat, zoodat vereenigin-
gen als de Roode Driehoek bjj wedstrijden
niet mee konden doen. Als men nu maar niet
denkt, dat men er met een Zaterdagmiddag
competitie is
ATHLETIEK
JAPANSCHE CIJFERS
We hebben er reeds eerder op gewezen
dat de Japansche athletiek in den laatsten
ty'd groote vorderingen maakt. Dat wordt
weer opnieuw bewezen door de thans samen
gestelde lijst van Japansche records waaruit
wij hieronder een uttreksel laten volgen:
I 100 M: 10.7 sec; 200 M: 21.6 sec.; 400 M
50.2 sec.. 800 M: 1 min. 58.6 sec.; 1500 M
4 min. 7 sec; 5000 M: 15 min. 30.8 sec; 10.000
J M: 82 min. 11.8 sec; 110 M hindernis: 15.1
sec.; verspringen: 7.55 M; hoogspringen:
1.92 M; polsstokspiingen4.10 M; hink-stap
sprong: 15.41 M.; discu...verpen: 42.05 M.
en speerwerpen: 62.81 M.
DE GROOTE RIVAAL VAN NURMI
Petkievicz, de Poolsche athleet, die eenigen
lijd geleden plotseling naam gemaakt heeft
door Nurmi te slaan, vertrekt binnenkort
naar Amerika, waar hij aan eenige zaalwed
strijden zal deelnemen. Men heeft in Polen
groote verwachtingen van Petkiev cz, rekent
er zelfs op, dat hij binnenkort de verrichtin
gen van Nurmi zal kunnen overtreffen. De
tot dusver door hem gemaakte tijden recht
vaardigen echter voorloopig een dergelijke
verwachting ndet.
KORFBAL
NIEUWE VEREENÏGINGEN
Te Lïsse en te Hoogeveen zijn thans nieuwe
Chr. Korfbal-vereenig ngen opgericht. In de
bloembollenstreek, waar eerst in het geheel
gèen korfbal gespeeld werd, bestaan nu reeds
4 Chr. Vereendgingen, waarvan de meeste in
bloeienden toestand verkeeren. Allen zijn aan
gesloten by den Chr. Korfbal-Bond. De ver,
te Hoogeveen staat nog alleen.
ONTSPANNING
PAARDEN
DE RUSSEN TE VINCENNES
De Russische dravers Petuschok, Chosjain
cn Priinell, die op het oogenbl k met zooveel
succes aan de draverijen in Duitschland deel
nemen, zullen binnenkort vaar Vincennes ver
trekken, om zich voor te bereiden voor de
winterdraveryen aldaar.
MEDISCHE KRONIEK
VERPLEGING VAN ZIEKEN
Zoo groot als vroeger de afkeer was van
ziekenhuizen, dat men, als 't ware, liever
thuis stierf, dan in een ziekenhuis te gaan,
met eenigen kans op beterschap, zoo is er
thans een bijna overdreven zucht naar zoo'n
inrichting te gaan, met overdreven verwach
ting daarvan.
Een zieke behoort thuis te wor
den verpleegd
en dan alleen naar 'n ziekenhuis of Sanato
rium, waneer om een of andnre reden, bv.
voornamelijk bij ernstige operaties, bij be
smettelijke ziekten of bij te klein behuisd
zijn, gen gelegenheid is voor verpleging in
de eigen woning.
Hoe ruimer men behuisd is, des te beter,
terwijl een ruime beurs ook van veel waar
de is, want een zieke kost zoowel tijdens
als na de ziekte veel geld.
Wanneer nu hier van ziekenverpleging
wordt gesproken, wordt daarmede bedoeld,
een eenigszins langdurige of ernstige ziek
te. In zoo'n geval, waar men dit betalen
kan, is dus de hulp eener verpleegster van
heel veel waarde.
Tegenwoordig komt, vooral door de hulp
van het Witte Kruis en andere vereenigin-
gen meer en meer de hulp van wijkver
pleegsters in zwang die men gratis of tegen
draagkracht kan bekomen.
Deze zusters helpen dan de huisgenooten
bij de moeilijkste zaken in de verpleging en
zijn van heel veel waarde.
Iemand, die het goed betalen kan, zal het
best geholpen zijn door een vaste verpleeg
ster; die het minder of in 't geheel ndet be
kostigen kan, door een wijkverpleegster. Ge
woonlijk zal het wel zoo gelegen zijn, dat
de verzorging, althans in hoofdzaak neer
komt op de huisgenooten. Daarom heeft het
ontegenzeggelijk veel waarde, wanneer ieder
een, in elk geval een weinig afweet van de
allereerste eischen der ziekenverpleging.
De eerste eisch voor een goede verzorging
in de eigen woning is
een doelmatig ziekenvertrek.
Heeft men een groot huis, dan kan men
daarvoor een aparte kamer uitzoeken, ver
weg van het straatrumoer en gunstig gele
gen voor wind en zon.
In verreweg de meeste gevallen zal men
zich tevreden moeten stellen met de gewone
slaapkamer. In geen geval de huiskamer,
waar ook de gezonde leden van het gezin
verkeeren; dit is niet alleen noodig met het
oog op de rust, die elke patiënt dringend
noodig heeft, maar ook om de noodige frisch
heid in de ziekenkamer te houden.
Hot is in de eerste plaats wenschelijk,
eveneens voor een slaapkamer, dat het ver
trek ruim en luchtig zij, zoodat de kamer
's morgens en 's avonds gemakkelijk kan
gelucht worden, ook na gedane behoeften.
Er kan voldoende lucht binnen komen, door
het openen der ramen. Om te voorkomen,
dat de koude lucht, die gedurende het
vcntileeren binnen stroomt, den patiënt zou
hinderen, kan men een kamerschut om het
ledikant plaatsen.
Het is ook beslist noodig, dat er voldoende
licht zij; is de lichtbron te sterk,'dan kan
men dit door kappen om een lamp, of door
gordijnen voor het venster verminderen.
's Zomers zorge men voor afweer der war
me zonnestralen, terwijl 's winters de ka
mer aangenaam verwarmd (60° F.) dient te
worden, terwijl men tevens zorgen moet, dat
de kamertemperatuur niet te droog wordt,
wat men kan bestrijden door een schotel
met water op de kachel te plaatsen.
Als van zelf sprekend is ook zindelijkheid
in- de kamer en in het bed een hoofdver-
elschte.
Stofnesten en onnoodige meubels, verwij-
dere men uit de ziekenkamer. Het beste is
dus een zeil, dat de vloer bedekt, of een
vloer van goed aaneensluitende planken, op
dat de grond met water kan worden gerei
nigd.
Men moet vooral snel uit de ziekenkamer
verwij deren al wat daar niet thuis behoort,
dus overgeschoten eten, gebruikt vaatwerk
en kopjes, uitscheidingen van de zieke, be
nevens vuil bedden- en lijfgoed.
Men moet het bed van den patiënt zóó
plaatsen, dat alleen het hoofdeinde tegen
den wand staat, opdat de zieke van alle
kanten kan geholpen worden, althans van
drie zijden. Voorts mag de zieke niet wor
den gehinderd door tocht of te veel stra
lende warmte van de kachel. Zoo noodig
kan men daarvoor zorgen door een kamer
schut
Sloopen en lakens moeten vaak worden
verwisseld. Voor het geval, dat de patiënt
uitscheidingen laat loopen, legge men hos
pitaallinnen onder hem. Lakens moeten
steeds zeer gelijkmatig en strak liggen. Doen
zij dit niet, dan geven zij door plooien en
vouwen evenals scherpe kruimels dit kun
nen doen
aanleiding tot doorliggen.
En dit te voorkomen heeft heel veel waarde.
De bedekking zij vooral niet te zwaar,
vooral daar de kamertemperatuur dit onnoo-
"ig maakt.
Zieken, die te zwak zijn, om zich zelf op
te richten, maken gaarne gebruik van een
koord, dat aan de voeteneinden bevestigd is,
en waaraan zich een dwarslat bevindt voor
handvat. Vroeger toen men nog sliep in een
ledikant met een hemel of in bedsteden,
vond men zoo'n optrekker in elk bed, ook
voor den gezonde. Men noemde ze bedden
kwasten.
Heeft men warme kruiken aangelegd, bijv.
om de voeten te warmen, dan moet men die
kruik steeds omwikkelen, voor 't gevaar van
verbranding der huid, wat meermalen bij
minder zorg is gebeurd.
Het is alleszins wenschelijk, dat de pa
tiënt, zoowel 's avonds als 's morgens in
een frisch bed wordt gelegd. Is de kamer
ruim genoeg, dan neme men hiervoor een
ander ledikant, of een divan. De lakens van
divan of ledikant moet men voor 't gebruik
eerst verwarmen, opdat de patiënt door de
koude lakens niet onaangenaam worde ge
hinderd. Vooral zorge men, dat de patiënt
bij het verbedden geen koude kan vatten.
Men sla hem daarvoor dekens om en zorge
dat ramen en deuren in dien tijd niet ge
opend worden.
Het succes dr verplging hangt grooten-
deels af van
dfl zindelijkheid
die in acht wordt genomen. Vooral ook van
de lichamelijke verzorging van den patieit.
Indien deze daartoe zelf niet in staat is,
meet men hem dagelijks handen en gelaat
cn soms ook andere lichaamsdeelen met
lauw water en zeep wasschen.
Vooral is ook noodig de tanden te poet
sen en den mond te spoelen. Het laatste is
vooral daaiom zoo noodig, omdat zich
sjcedig ontstekingen van het mouldij itli's
mor doen.
Vrouwelijke patiënten vereischm ve®! zore
voor het hoofdhaar Anders geraakt dit spoe
dig 1 opeloos in de war.
Voor alle zieken, maar voornamVük .'oor
hen. die veel zweeten, is meermi.cn vei
Sihoonen noodig. Men moet dit dan 'loon,
wanneer de patiënt niet zweet, of anders na
hem onder de dekens grondig te hebben af
gewreven. Het schoone goed moet eerst een
weinig worden verwarmd. Het mag in geen
geval koel of vochtig zijn.
Het is niet alleen voor den zieke zeer aan
genaam wanneer zindelijkheid op lichaam
kleeding en bed wordt betracht, maar het
voorkomt onaangename gevolgen, vooral het
z.g.n. doorliggen.
Zieken, vooral die lang liggen en verzwakt
zijn, bij sommige ziekten zelfs zeer spoedig,-
hebben neiging om door te liggen, juist op
die plaatsen, waarop zij veel steunen en lig
gen, dus de hielen, de zitvlakken, de len
denen en de streek der schouderbladen. Door
liggen wordt veroorzaakt, zoowel door den
langdurigen druk, alsmede door de mindere
voeding. Het kan uiterst pijnlijk worden ge
ïnfecteerd.
Genezen van doorliggen is uiterst moeilijk,
vooral omdat de zieke toch nog op de zieke
plaatsen moet blijven liggen. Het is dus
van het uiterst belang te trachten dit
doorliggen te voorkomen.
Men moet dan steeds zorgvuldig er op let
ten, dat de boveneenoemde Dlaatscn niet'
rood gaan zien; men zorge voor uiterste,
reinheid ter plaatse en verwijdere oneffen
heden in kleeding en beddengoed.
Er zijn verschillende middelen om het
doorliggen te voorkomen, bijv. genoemde
plaatsen wasschen met kamfersplritus, bran
dewijn of citroen. Nog beter is het gelijk
tijdig toepassen van waterbedden en lucht
kussens.
Men behoort ernstige zieken nooit alleen
te laten, opdat de patiënt wanneer dit noo
dig mocht zijn, direct geholpen kan worden.
Het komt nog al eens voor, dat patiënten,
die erg zenuwachtig zijn, gaan ijlen. Voor
-de omgeving is dit dikwijls een benauwend
en angstig gehoor, doch niet altijd is hel
een erna'ig verschijnsel. Sommige menschen
ijlen reeds bij eiken koortsaanval. Doch
juist een ijlend patiënt moet mén miet alleen
laten; hij kan allerlei verkeerde dingen
doen, b.v. uit bed komen en ongekleed op
straat gaan, wat natuurlijk tot ernstige ge
volgen aanleiding kan geven.
Wie met de verpleging van een zieke is
belast, hetzij een zuster of een huisgenoot
moet ernstig letten op alles wat de patiënt
doet of laat. Ook vooral in alles zich richten
naar de voorschriften van deo behandelen-
den geneesheer.
Besmettelijke zieken eischen, uit den aard
der zaak, nog veel nauwlettender zorgen
dan de niet besmettelijke patiënten.
Dan ete of drinke men in geen geval In de
ziekenkamer en is het zaak zich telkens
met water en zeep te reinigen na aanraking
van den zieke of diens kleeding enz. Ook
neme men de ontsmettingsmiddelen, door
den arts daarbij voorgeschreven.
Wanneer men de Ziekenkamer verlaat, Is
het beter van opperkleeding te wisselen. Ook
kan men nog beter in de ziekenkamer een
groot schort met mouwen dragen, dat do ge
heele kleeding bedekt en dat ook gewas-
schen kan worden.
Wanneer de pa'iënt slaapt, geldt als al
gemeene regel hem niet te wekken en hem
niet in zijn s\aap te storen, ook niet voor
eten of innemen van medicijnen. De dokter
zal wel zeggen, indien dit noodig mocht
zijn. En het zal wel tot de uitzonderingen
behooren, dat er zooveel aan gelegen is,
dat dn patiënt goed slaapt. Slaap is vaak
nog beter, dan medicijn.
Wanneer een patiënt
een bloedspuwing
heeft, kan dat voorkomen uit de longen of
uit de maag. In het eerste geval gaat dit
met hoesten, in het tweede geval me braken
gepaard. In beide gevallen bewaart men de
uitscheidingen en waarschuwe direct den
doker.
Vóór dat de dokter komt, legge men de
patiënt op de zijde, met iets verhoogd bo
venlijf, met het hoofd op zijde. Weet men
do plaats van herkomst van het bloed, dan
legge men daarop een ijszak met ijs. Heeft
men geen ijszak bij de hand, dan neme men
een varkens- of koeicnblaas, die wel bij een
slager in de buurt is te krijgen, terwijl ijs
meest bij banketbakkers voorhanden is.
Het kan voorkomen, dat de geneesheer
ook wil weten op tijden, dat hij niet bij den
patiënt kan zijn, hoe de temperatuur en het
aantal polsslagen en de ademhalingen zijn.
De laatsten zijn gewoonlijk gemakkelijk
te tellen. Men schrijve daarna direct de cij
fers hiervan op, ook het uur van opname,
nauwkeurig. Doet men dit niet, dan geraakt
men anders spoedig in de war en zou dit
werk waardeloos en nutteloos zijn.
Om de tempera uur te weten, is de koorts-
thermometer het aangewezen instrument,
dat zelfs zoo populair is, dat men het thans
ir» de meeste gezinnen aantreft.
In gewone gevallen, doet zoo'n thermo
meter vaak, voor de omgeving althans, meer
kwaad dan goed. Men zit dan met een be
zorgd gelaat de streepjes na te tellen, maakt
zich angstig bij iedere verhooging en is niet
in staat eenige conclusie er uit te trekken.
Want juist de ernst van een ziekte kan niet
worden afgelezen van de thermometer.
Slechts in combinatie met andere verschijn
selen van pols, ademhaling e. a. kan de
dokter zijn gevolgtrekkingen maken. Lage
temperatuur b.v. kan verontrustend zijn, en
hooge niets te beduiden hebben en omge
keerd. Daarom ls het wel wenschelijk geen
thermometer aan te leggen zonder advies
en zonder voorschrift van den dokter.
Yan groote beteekenis voor den patiënt is
diens voeding. Ook hier is het zaak zich
streng' aan de voorschriften van den dokter
te houden. Afwijkingen van het dieet kunnen
de ergste gevolgen hebben, in sommige ge
vallen het leven van den patiënt in gevaar
brengen. Vandaar In ziekenhuizen het voor
schrift. dat de bezoekers geen eetwaren of
versnaperingen mogen medebrengen, zonder
voorkennis van den dokter.
Geneesmiddelen
moeten precies op tijd en volgens de voor-
schrifteft in bedoelde hoeveelheden worden
gegeven. Vloeibare medicijnen geve men
liever in een z.g. inneemglaasje clan uit een
lepel.
Pillen en capsules gaan het best naar
binnen met een slokje water. Patiënten die
deze moeilijk slikken, laat men ja knikken,
het hoofd vooroverbuigen, maar juist niet
achterover, het hoofd in den nek werpen.
Poeders gaan het best in ouwels, vooral als
zij leelijk smaken. Men ziet wel eens poeders
in water doen cn dan innemen. Vele poeders
zijn juist onoplosbaar; er komt dus niet veel
van terecht. ITet is beter een poeder op den
tong te nemen, daarna water te laten drin
ken. Dan weet men zeker, dat alles naar
binnen is gegaan.
Tallooze malen is het voorgekomen, dat
men zich vergistte bij het geven van medi
cijnen, wat soms ernstige gevolgen had.
Zelfs wel eens den dood veroorzaakte. Men
lette dus steeds op wat men ingeeft en ook
op de hoeveelheid. Men geve nooit uit een
1 flesch, waarop geen etiket staat voor wie
het is bestemd cn hoe het moet worden
ingenomen. Nalatigheid in deze heeft reeds
menig noodlottig gevolg gehad.
Heel verkeerd is patiënten met geweld in
te geven. Gewoonlijk zal men het verder
brengen met een overredend praatje. Bij
kinderen, zal dit echter altijd niet zoo ge
makkelijk gaan, en zal men wel eens tot
dwingende middelen zijn toevlucht moeten
nemen. Willen zij b.v. den mond niet openen
dan krijgt men dit wel gedaan, door het
dichtknijpen van den neus.
Het kan wel eens voorkomen, dat men
een zieke naar een ander vertrek moet over
brengen. Dan zorge men vooral door omslaan
van dekens, enz., dat geen kouds ken worden
gevat. Zelfs vrij zware personenkunnen,
althans op korten afstand, door één persoon
worden gedragen. Mits men dit doet op de
volgende wijze: Schuift een hand onder do
boyenbeenen van den patiënt en de andere
hand onder de ledcnen, terwijl do patiënt
zijn armen slaat om den hals van dengene
die hem draagt.
Wil men een patiënt naar een ander huis
Of naar een ziekenhuis vervoeren, doet men
dit het best met een brancard, die in een
rijtuig of auto wordt geplaatst. In alle
groote steden, zelfs op het platte land, vindt
men rqeds doelmatige ziekenauto's voor
verveer.
In tijd van nood kan men ook gebruik
maken van een deur of oen ladder, waarop
een matras wordt gelegd. Bovendien zau
men met banden of riemen om patiënt en
deur heen, de veiligheid van het vervoer
zeer bevorderen,
v. d. H.
