DINSDAG 29 OCTOBER 1929
m££S2£T HET NEDERL' SCHEEPSB0UW- EN REPARATIEBEDRIJF
Het verslap beplnt met de me.
i optimistische klank, lp een
ioren gegeven, In 1028 niet ls
Do werkloosheid minderde, de
verschillende nijverheidstakken
INLEIDING.
ledcellng, dat
vorig Jaar te
verstoord,
bedrijvigheid
nam too. Do
ibrlkaten ge-
langrtjker plaats
Lrkt als Indui
it grootbedrijf zich
it; vooral In d-
rschijnsel sterk
de Arbeldsin;
eteelconis. Het
IkwiJls groote n
do golieelo lljr
»ectle ls dezo wijziging
nntal kleine bedrijven,
leliyicheden bü do con-
litnemende arbeidsvoor
erband met do technische ontwikkeling,
tona naar boven, maar in het algemeen zi;
irootero bedrijven boter ingericht en wordt
,an de zorg van het lovend materiaal
andncht geschonken.
Dat la zeker een lichtzijde van het overl
ilet In allo opzichten door ona toegeju
'erschljnscl.
medewerking.
Zonder hulp van de politie zou
Inspectie zeker haar taak niet dan
brekkig kunnon vervullen. Op het
i Brabant is bU speciaal i
I Sommige provincies kom
i Gemeentepolitie
rslagjaar 127.116.
stU&end
ital bezoeken, anderen hebben het ln 1928
1 Terwijl ln de
stijging.
Het ls misschien wel lntei
Sansch verschillend de ger
ens een ln het verslag v
haar taak c
irkomend staatje
In Otto-
het aantal bezoeken waa 119, dat Ia
lus ongeveer 7 per inrichting.
In Delfzijl zijn 168 Inrichtinge
schrijve 1.
icht.
V.-ii
tal Inrlchtli..
57; slecht bezocht Is
Ölessendam. waar wij lezen j
gen en niet meer dan 8 bez<
De medewerking uit do krl:
ls ook bi) lango
155 lnrlchtln-
In
i hot i
der arbeiders
joais dlo moest
il ingekomen kli
wel let
jok wel
belangrijk aantal, maar als wö denken
allerlei overtredingen, dan ls het aantal veel
_j kite in.
Nlot alle klachten warer
Soms bleek dat do klacht
kennis berui
bovendien serious.
onvoldoende wets
geregelde samenwerking werd ti
md gebracht tusschen de verzekerlngs-brgi
n en de Arbeidsinspectie.
naleving van de arbeidswet.
Do Arbeidswet leeft nog
Van allen. En werkgevers zo
staan dikwijls belden schuldi
Soms ls do begeerte om
it ln de harten
'el als arbeiders
ts to verdienen
ZEER GERINGE WINST
?g weinig goede werkkrachten.
erbodVel°
■slag blijkt -rfel, dat do
dlgheden wi
"wil In het versli
revallen van
kinderarbeid
kinderen
lnkomster
dingen waren ook het
tusschen de Leerpllchtw
irdlenston van de
relkome vermeerdering hunner
iden. de oorzaak. Vele overtre-
lg van de leemte
de Arbeidswet.
-oorkomen, dat do nl
ge kinderen door ledigheid
vervallen .tracht men hen
patroon te bezorgen, veelal
men poogt de kinderen voor
handeltje te laten drjjv*
aanwezig to zlln, dan wera voisiaan mei een
waarschuwing: bU geconstateerden onwil of bfl
herhaling werd evenwel proces-'
maakt
Soms w-ir-o die gevallen vrti ergerltlk:
..Een ge\nl van kinderexploitatie word ont
dekt ln een kleine drukkerij, waar o.a. ook een
ln den omtrek verschijnend weekblad werd ge
drukt. Wanneer dit weekblad van de pers
kwam. moest het direct worden verzonden. Op
dlo das-en werkte het geheele hulsgezin van
den drukker, benevens schoolmakkers van diens
stoof de geheele
Jajiiuarl 1921
aaruit bleek,
ïgustus 1927
gevolge van het o
le tandwielen van ''en hljsclilnrlchtlns
Ie had aanvankelijk van i
ling durven maken aan do
heer bi) bet begin
ouders een rekening va
de ouders deze te bct.al
de firma, dlo hun 25
geen genogeen namen. I
do vAder lid was. maak'
len, met het gevolg, c
en uit de loonbock
echter dq behandelende gom
der firm
kind aldaar 6
geweest. Het opgemaak
tot 40 boete voor lc
?r nog komt het
gezondheid, zedelijkheid of het
Zoo kwamen ongelukken met
dlkwllls verraden, dat er overtr'
pleegd. Maar het schijnt dat al d
noch de jongens zelf. nocr de f
afschrikken.
Soms overtreedt men de vooi
naedagQglsche redenen. Dit w
Het jongste kwartaaloverzicht van de Am-
sterdamsche Bank bevat een zeer belangwek
kend artikel over het Nederlandsche Scheeps
bouw. en Reparatiebedrijf van de hand van
den heer D. Goedkoop Dzn., directeur der Ned.
Scheepsbouw My.
Reeds in de vroegste tijden bloeide de
scheepsbouw en alles wat daarmede verband
hield zeer in ons land, dat door zjjn gunstige
ligging bij de scheepsvaart zulk een groot
belang had. Met het invoeren van ijzeren
schepen in het begin der vorige eeuw ont
stond echter een groote malaise, doordat men
zich niet spoedig genoeg aan de nieuwe
dschen aanpaste.
Toen langzamerhand ook hiej ijzeren sche
pen werden gebouwd gelukte het eerst na
langen tijd het vertrouwen van de koopvaardij
er. de marine te winnen.
Tegenover de 9672 gross tonnen, in 1897
door Lloyds geclassificeerd van schepen boven
100 ton gross, en gebouwd in Nederland en
België voor Nederlandsche en Belgische
rekening, staan in dat jaar 26063 ton3 geclas
sificeerd door Lloyds, voor die beide landen
alleen gebouwd ln Groot Britannië en Ierland,
waarvan alleen voor Nederland 22100 tons.
In het begin dezer eeuw keerden de kansen.
Langzaam maar zeker steeg onze productie,
zoodat wy in 1914 na het Vereeniga Konink
rijk, de Vereen. Staten, Duitschland en
Frankrijk de vijfde plaats bezetten. Niettegen
staande de moeilijkheden in den aanvoer der
grondstoffen stygt het aantal te water gela
ten tonnen gedurende den oorlog snel en daar
dit in de oorlogvoerende landen daalt, stijgt
ons rangcyfer.
Buitengewone moeilijkheden had de scheeps
bouw in 1917 en 1918. De eerste na-oorlogs
jaren nam het bedrijf over de geheele wereld
en ook hier een groote vlucht.
Het aantal te watergelaten gross tons stijgt
belangrijk en bereikt in 1921 het ongekend
hooge cijfer van 232,042. Het is een begrijpe
lijk feit, dat een dergelijk© opbloei oorzaak
is, dat ieder daarvan wil profiteered
Uitbreiding aantal werven.
"Waar het aantal werven, dat in 1912 schepen
boven 1000 bruto tonnen in aanbouw had,
slechts 8 bedroeg, bedroeg dit aantal 49 in
1921. Doch nog is van verscheidene dezer
werven het eerste schip niet te water of afge
leverd, of reeds treedt de malaise in, met het
gevolg, dat verschillende werven óf geheel
stil moeten worden gelegd, èf in hooge mate
hun bedrijf moeten inkrimpen. Thans is het
aantal werven, dat in ons land in aanmerking
komt voor het bouwen van grootere schepen,
weer teruggebracht tot pl.m. 15.
Een noodlottig gevolg van de groote uit
breiding, die de werven, welke de catastrophe
zyn te boven gekomen, hebben ondergaan, is
do' overtre- ^eze' er ^ssclien deze werven een dus-
~.I d« grootê I danige concurrentie-strijd is ontstaan en nog
igre bedrijven oestaat, dat van een rendabel bedrijf, althans
hoi.nc-.rn VQ0r 200ver het den nieuwbouw betreft, geen
of nauwelyks sprake is.
In vergelyking met den toestand van vóór
den oorlog is deze in zooverre verbeterd, dat
de werven gelegenheid hebben gehad, te toonen
wat zij kunnen, zoodat noch marine, noch een
enkele Scheepvaart Maatschappij meer een
order in het buitenland zullen plaatsen, anders
n om financiëele redenen.
Onder de scheepsbouwende staten nam
Nederland van 1910/14 de vijfde plaats in,
van 1915/17 de derde plaats. In 1924 was ons
land op de achtste plaats teruggedrongen,
maar sindsdien heeft het opnieuw de derde
plaats weten te herwinnen.
De financieel© resultaten zyn in 1920 en
1921 de gunstigste geweest. Waar reeds in
1925 het aantal te water gelaten tonnen weer
begon te stygen, begon echter eerst eenige
financiëele verbetering in 1928 waarneembaar
te worden. Men kan dan ook met zekerheid
aannemen, dat alleen die werven de crisis te
boven zyn gekomen, welke in staat geweest
zyn in de hausse-jaren hare positie zoo
krachtig te maken, dat het haar by verstan
dig beheer mogeiijk was, de verliezen, in de
jaren na 1923 geleden, te dragen.
De werkkrachten.
Het aantal de laatste jaren in den scheeps
bouw werkzame personen bedroeg van 1920
met 1927 resp. 36619, 34618, 24078,
20124, 25119, 28968, 29788 en 32579.
Een der grootste moeilijkheden is het ver
krijgen van goede, geschoolde werkkrachten.
Zoo gauw de scheepsbouw maar weer eenigs-
zins opleeft, blykt telkens, dat her aantal
bekwame Nederlandsche scheepsbouwwerk-
lieden te klein is. Ook nu ondervindt men
daarmede moeite, zoodat verschillend© werven
genoodzaakt zyn arbeidskrachten uit den
vreemde, vooral Duitschland, te doen over
komen.
Op gTond van de hoeveelheid staal door de
Cocip. Inkoopvereeniging van Metaalindustri
eeion in 1928 speciaal voor den scheepsbouw
ingevoerd, mag de omzet dezer industrie op
minstens f 150 mülioen getaxeerd worden,
waarin dan zoowel reparatie als nieuwbouw
zijn begrepen.
Wilton en de Rotterdamsche Droogdok My.
te Rotterdam hebben ongevéer 6000 werklie
den geregeld voor reparatie in dienst; de twee
Amsterdamsche g-roote dokmaatschappyen
pl.m. 1500 man, zoodat de totale hoeveelheid
reparatiewerk, die in Nederland wordt uitge
voerd, geacht mag worden voldoende te zyn
om aan 10,000 werklieden geregeld werk to
geven. Dit aantal omvat dan ook hen, die in
de scheepsmachinereparatie werken.
Wat hierboven gezegd is omtrent de uit
breiding, die de nieuwbouw-capaciteit op de
verschillende werven na den oorlog heeft
ondergaan, geldt in dezelfde mate voor de
reparatie-capaciteit.
Ons dokvermogen
in Ions van 1016 K.G. 83100 tegen 107450 in
1913 en 313325 in 1928. Rotterdam met inbe-
griD van Schiedam had in 1923 4.3 maal
zooveel capaciteit als in 1913, Amsterdam 6.9
mal zooveel. Dat deze factor voor Amsterdam,
althans voor de tegenwoordige beschikbare
hoeveelheid reparatiewerk, zeker te hoog is
blijkt uit het feit, dat de beide groote Amster
damsche dokmaatschappyen nog voortdurend
lyden aan te weinig opdrachten om hare dok
ken bezet te 'houden, terwijl in Rotterdam in
den laatsten tyd de daar aanwezige dokken
vrywel geregeld bezet zyn,
De momentcele toestand
den scheepsbouw in ons land
rende, mogen we zeggen:
le. dat de capaciteit aan hellingen op dc
Nederlandsche werven zóó groot is, dat dc
onvoldoende hoeveelheid orders oorzaak is, dat
groot deel der hellingen onbezet is;
dat, ofschoon dus de capaciteit aan
hellingen een veel grooter bouwcapaciteit der
werven zou toelaten, er voor de beschikbare
werkkrachten op het oogenblik behoorlyk
werk is;
3e. dat het tekort aan geschoolde werk
krachten een groote handicap zal blyken te
zyn, om de scheepsbouw-industrie ln ons land
behoorlyk uit te breiden;
4e. dat de in den scheepsbouw, althans voor
nieuwbouw te bedingen pry zen geen of nau
welyks eenige winst overlaten.
Of er ten opzichte van dit laatste punt bin
nen redelyken tyd gunstige verandering is te
verwachten, is moeilijk te zeggen, doch gezien
het feit, dat de scheepsbouwnyverheid r.iet aan
bepaalde plaatsen en zelfs niet aan bepaalde
landen is gebonden, moet terdege rekeniug
gehouden worden met dé buitenlandsche toe
standen. En waar we dan zien, dat juist ten
gevolge van de uitbreiding, die alle werven,
ook die buitenslands, in de eerste na-oorlogs-
jaren hebben ondergaan, de scheepsbouw-
capaciteit over de geheele wereld verre de
vraag overtreft, riet het er voorloopig niet
naar uit, dat, in het algemeen gesproken, de
toestand belangrijk zal verbeteren.
Zoo spoedig echter de verhouding tusschen
scheepsbouw-capaciteit over de geheele wereld
en de vraag naar schepen weer tot het normale
terugkeert, zullen ook weder betere tyden voor
onzen nationalen scheepsbouw aanbreken, te
meer, waar de Nederlandsche werven in de
oorlogsjaren en daama in de gelegenheid zijn
geweest, en hiervan dan ook een ruim gebruik
hebben gemaakt, om den Nederlandschen ree-
derijon te toonen, dat de door haar afgele
verde schepen tot de beste behooren, die, waar
ook, gebouwd worden.
ZENDING.
Nederlandsche Zending waai
Tot leden van den Ned. Zendingsraad zyn
benoemd:
door het Nederlandsch Zendeling-Genoot
schap Dr. C. W. Th. Baron van Boetzelaer
van Dubbeldam, Ds. D. Crommclie en Ds. Joh.
Rauws; i
door de Nederlandsche Zendings-Veveeni-
ging Ds. B. J. C. Rynders en de heer J. J.
Voortman;
door de Utrechtsche Zendings-Vereeniging
Dr. J. F. Beerens en Dr. K. J Brouwer;
door het Sangi- en Talaud-Comité Dr. F. J.
Fokkema
Van de andere Zendingscorporaties zyn de
afgevaardigden nog niet bekend.
Internationale Zendingsraad.
Tot een van de drie vice-presidenten van den
Internalen Zendingsraad is benoemd Mevr. de
Baronesse van Boetzelaer van Dubbeldam
Th. a Th. van der Hoop van Slochteren. Zoo
als men weet heeft. Dr. C. W. Th. Baron van
Boetzelaer van Dubbeldam zitting in de Com
missie van den Raad als afgevaardigde van
Nederland Dr. N. A. C. Slotemaker de Bruine,
Zendingsconsul te Weltevreden, als afgevaar
digde .van Ned.'-Oost-Indië.
Utrechtsche Zendingsver-
eeniging. Omdat hij op medisch advies
noodzakelijk het terrein zijner werkzaam
heden moet inkrimpen, heeft Prof. Dr. J
A. Cramer besloten als voorzitter van hot
Hoofdbestuur der Utrechtsche Zendings-
Vereeniging te bedanken; een besluit, dal
hij met leedwezen genomen heeft, omdat het
werk hem steeds meer lief geworden is.
Reeds meor dan 25 jaar is hij lid van dit
Hoofdbestuur en in 1912 is hij na diiens
overlijden Prof. Valeton als voorzitter op
gevolgd. Thans heeft hij echter gemeencj,
dat dc zware verantwoordelijkheid van het
voorzitterschap aan Jongere krachten moet
worden toevertrouwd. Met leedwezen liceft
het hoofdbestuur hierin moeten berusten.
Tot Voorzitter van het Hoofdbestuur js
thans gekozen Dr. J. F. Beerens, predikant
der Ned. Hen'. Gemeente te Utrecht, sinds
enkele jarem lid van het Hoofdbestuur en
<\an de Uitvoerende Commissie. De vlcc-
voorzitter, Ds. H. H. Barger, wilde om zijn
leeftijd niet voor een benoeming in aanmer
king komen.
Prof. Cramer blijft intusschen lid van hei
Hoofdbestuur en hij blijft de Utrechtsche
Zendlngs-Vereeniging mede vertegenwoordi
gen ln het Bestuur dor Ned. Zendingsschool,
waarvan hij vice-voorzitter is.
De nieuwe voorzitter treedt 1 November
in functie.
Ee i Amerikaansche zendeling, die aan een sluiten dat er toen minder armoede werd
anderen kant vajr den berg verblyf hiold,i geleden dan nu. Uit de notities die belang-
had rog kunnen vluchten, om het bericht m j r,jke EcWtiu ver» rekken voor de sociaii
Kavin te brengen". toestanden van dien tyd, blykt bijvdat een
Met veel moeite zyn de vrouwen en kinde- ou<ie dagloonerswoning werd afgebroken en
ren onder stroomenden regen tegen 5 uur m een ajeuwe gebouwd voor44 gulden lo
Karin aangekomen, waar zy met groote liefde stuivers, 8 penningen! Kom daar nu eens
werden ontvangen. Allo ™mtoE«!en werden
dear genomen om de roovere te mthterhalen,
maar men kon hun spoor met moer vtnden.
Men weet niet waar de weggevoerde zendelin
gen lijn en onder welke omstandigheden nU
"intusschen ln ook de rendingspoet Kayui
ioor communisten bedreigd. Dc vrouwen en
kinderen hebben de plaats al verl^n ^nHz^
op andere posten Hinnen, Tschonglok en Hok-
schuha ondergebracht. De wyk naar Hongkong
te nemen is niet mogelijk, daar de weg over
Swatau gevaarlyk is.
Zending en t e c h n> i ek. De R. K.
Mission3-Verkehrs-ArbeitsgemeUischaft wel
ke onder leiding van den Oceaanvlieger
Köhl de modernste hulpmiddelen van net
verkeer in de Zendingsactie wil toepassen,
richt nog in den loop van dit jaar dc eerste
Zendingsverkeersbasis in het boorden van
het vroegere Duilsche Zuid-West-Afrika IQ
sel omspringt
istandlgheden togen
r leerplichtl-
traatschenderö
plaats btJ een
loop#erk of
rekening een
Bleek goede 1
irbaal
kwam de overtreding aan
ongevalsaanglfto binnen,
een 13-jarige Jongen in
i het onbeschei
70 zond, weigerden
i en richtten zloh tot
lanbood. waarmede zll
ilsatlo,
ik aan ne
;etulgenvi
les-vorbaal
belde dl-
dat Jeugdige per-
■erV
:hn 3 b«
i 'dezer klachten gerechtvaar-
maelct.
banl
ivertredlng 1
De banketbakkeröei
de bakkerU niet
weg Is to berelker
>rdt ook de beslissing dooi
d met di
■heidsten toonstelling:
het drukste bezoek
uitten verschillende
les Zondags bü de di
beroep gegaan
de afwüzende beschikking
het districtshoofd der Arbeidsinspectie.
Da Minister deelde de principieel^ bezwoi
zoodat geen verg
verleend. Bü
dat het gebod i
In 645 gevallen
schillende controles bleek,
1 proces-verbaal opge-
n op den vrjjen Zater-
wordt deze niet alge-
ïar op het platteland
ate overtredingen voor, oo'"
slders zelf voor dezen «oc
voldoende voelen.
4S-crige werkweek,
van dit wetsartikel *U«J heel
Kerknieuws.
Op
I van den tol
t het niet alto(
blüken uit
:eft volstrekt nie
deEngditnzi
De wakera
ten soms ei
uur. Kon
in werktüden i
|n ook' nog niet de ergste gevallen,
en óompera op bouwwerken maak-
in wekelUkschen dlenstttJd van H4>4
men nu nog zeggen, dat het loon den
rzachtte, maar helaas ook dit ls hier
lodxakeltJk blijft.
w. hoe noodig
,e epn krach-
niglrgcn en
OVER DEN KERKMUUR
Donderdagavond jl. trad, zoo meldt de
„Heraut", voor de Gercf. Gemeente te Wer
kendam in den predikdienst op D s. H. A.
Leenmans, Hervormd predikant te Delft,
Op Zondag 10 November zal, naar wij
vernemen, voor de Geref. Kerk in Hersteld
Verband te Rotterdam in een avondgods
dienstoefening optreden Ds. B. J. C. Rijn-
ders, Ned. Herv. predikant, director der
Ned. Zendingavereeniging, gevestigd te Rot
terdam. Deze dienst zal aan de Zending
gewijd zijn.
STAANDE EN GEWIJZIGD.
Dat rijn woorden, aldus Prof. Dr. F. W.
Grosheide in „Noord-HolL Kerkblad", die
men dilkiwyls byeen ziet staan, b.v. ii
verslag van een jubileum, als er iémand toe
gezongen is. Dat wil zeggen, als het, om
mensch te doen is, staan we op en veranderen
den psalm. Maar als we den lof Gods bezin
gen, blyven we zitten en behoeft er niets ge
wijzigd te worden.
Laten we toch bedenken wat we doen. En
geen dwaasheden binnenhalen-
KERK- EN ZIEXENTELEFOON.
Te Waddinxveen schonk een milde ge
ver, die onbekend wenscht te bly vén,
een bedrag van f 500 aan de Geref. Kerk voor
•de aanleg van een kerktelefoon en telefoon
voor thuiszittende rieken.
VOOR HET KOSTERSAMBT.
In de „Vacature"' vertelt T. Pluim, van
Baarn, van een vergeiykend examen voor kos
ter en schoolmeester nu twee eeuwen geleden.
In het dorp Lunteren was een paar eeuwen
geleden een nieuwe custos (koster) en school
meester noodig. Uit de sollicitanten werden
er drie opgeroepen om in Wageningen het be
doelde examen af te leggen. Lunteren werd
als onderdeel van het Schoutambt Ede be
stuurd door de familieregeering der „Ambts
jonkers". Deze hooge heeren nu zouden het
examen afnemen, maar met het onderzoek
„in de poincten van Religie" verzochten zy
den predikant van Wageningen zich te willen
belasten. En zoo werd daar het examen in de
garfkamer (consistoriekamer) gehouden,
Ds. F. Dryffhout, V.D.M. alhier, in de ver
gadering© gekoomen synde, heeft Syn Wel
Eerw. vervolgens hooft voor hooft in de poino-
ten der Religie geëxamineert:
Steven de Leeuw., vertoornende attestatie,
dat hy Udmaet was van de Kerkeraedt tot
Amsterdam;
Deirk Maassen van Krcel, seggende tot Ben-
nekom lidmaet te syn;
Steven Beeker, seggende tot VeLp lidmaet te
syn;
Robert Wouterse, zeggende tot Lunteren
lidmaet te syn;
Peel van LAjssel en de zoon van de custos
tot Bennecum, synde geen lidmaeten.
Sulx gedaen synde, hebben Haar H.W. Geb.
(dat zyn de Ambtsjonkers) zyn Eerw. voor
sijne nengewen-lf moeyten on yv»;> hertelyek
bedankt. Vervolgens hebben haar HoogWel
Geb. yder der gesegde persooncn doen singen
een vers van een Psalm en eenige Reeguls
doen schrijven, wacrnaer d'Heer Dryffhout
vertrokiken synde ende voors. persoonen alle
gedimitteerd, hebben haar H.W.Geb. vastge
steld op het aanstaende Landgericht (te Ede
een jaarlyksche rechtzitting) tot het voors.
Custos en Schoolmeesters Ampt een keuze te
sullen doen.
Die benoeming had plaats 12 Juny 1725.
„Daer ons bewust syn de be<iuaemheyt, neer-
stigheyt ende Godsvmght van Robbert Wou
terse, soo is dat wy hebben aengestelt
committeert gelyck wy aenstellen en commit-
teeren bij deesen tot custos en schoolmeester
tot Lunteren den voors. R<
alles op de traktementen en Emolumenten
daertoe staende, enz.
En alsoo Ds. Drijffhout V.D.M. tot Wage
ningen de moeyte heeft genomen van alle de
candidaaten op den 2 May laetstleden in de
fondamenteele poincten van Religie t'onder-
vraegen, is goedgevonden syn Ew.d. daervoor
een praesent te doen van een Anker van de
beste Franse Wyn".
Daarna bevat het nummer nog: Bazelhout,
Stokvischhout, het Roode Dorp, door C. K.
Kesler; Duistere Verhalen (Het Spinnende
Oudje te Schottershuizen), door H. J. Bei-
len; 't Kasteel, Betuwsche Sage door K.
Lantermans; Het Maastrichtsche en 'te
Panninger Linie, door Dr. -E. Jaspar. Vraag
en Antwoord beslaat de laatste bladzijden.
DE KINDERWETTEN
In 1930 zal het 25 jaar geleden zijn dat de
Kinderwetten werden ingevoerd. Door den
Ned. Bond tot Kinderbescherming zal bij die
gelegenheid een gedenkboek worden uitge
geven.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
[oeat-, broncRitis-lydeivs
Llw middel KebV
UL by de hand.
AKKgr-s Abd Ljsi roop.
(Adv. in blokschrift)
De uitrusting zal bestaan uit tien auto's;
drie motorbooten; drie vliegtuigen en in
richtingen voor draadloozc telegrafie. Me
dewerking voor deze onderneming is ver
kregen o.a. van de Nord-Deutsche Lloyd; de
Hamburg-Amerika lijn; de Funkenfabrie-
ken, de autofirma Daimler-Benz en de
Deutzer Motonverke.
Zendelingen weggevoeTd.
17 Augustus zijn drie zendelingen va
„Basler Mission" in China, de heeren G.
Kilpper, E. Walter en E. Fischle, door roovers
gevangen genomen en meegevoerd. De vrou
wen eu kinderen konden naar Kayin terug-
keeren. Men hoopte, dat de zendelingen spoe
dig zouden worden losgelaten, maar blykens
telegrammen van 21 en 25 September is dat
nog niet gebeurd. Waar de gevangenen thans
vertoeven, is niet bekend. De roovers eischen
een losgeld van 2 milloen dollar (pl.
millioen gulden). De zendelingen besloten
echter geen losgeld te betalen, daar anders
ook andere zendelingen zullen worden over
vallen om opnieuw losgeld te eischen. Wol
hebben zy zich bereid verklaard om by wyze
van „kostgeld" 100 dollar te betalen, maar
daar willen de roovers niet trr treden. Zoo is
er c-en moeilijke situatie ontstaan. Eon tele
gram van 5 dezer meldde, dat er nog geen
verandering in den toestand gekomen is.
In een brief van mevrouw Fischle van 21,
Augustus wordt liet volgende omtrent den
fcruuden overval meegedeeld, dat we aair de
„N. R. Ct.'* ontleenen:
„Wy zyn Zaterdag (17 Augustus) des mor
gens om 6 uur boventop den berg door roo
vers overvallen en mijn man is weggevoerd.
Met hem de zendelingen Kilpper en Walter.
Mijn man had het plan om 's morgens vroeg
naar Kayin te gaan, waar een conferentie zou
worden gehouden, en ik zou zoo lang met
Agnes (geb. 8 Dec. 1928) boven blyven. De
morgen was zeer nevelig. Om 4 uur wekte
Ernst den kok om het ontbyt klaar te maken.
Even na 5 zette hij zich aan tafel, en ik zat
wat mot hem te praten, hem tot spoed aanma
nend teneinde niet in de warmte ginds aan
te komen. Plotseling zal hy: „Gertrud, wees
sterk, daar zyn roovers; voor elk venster
staat er een". De luiken waren toe. Ernst deed
het licht uit en reeds vielen er schoten. Een
ruit viel in scherven. Tegelyk dreunden sla
gen op de deur der andere wordng. Wy gin
gen in de slaapkamer, vielen op de knieën en
baden tot God. Aan vluchten viel niet meer
te denken (er waren wel meer dan 30 roovers).
Ik trok myn schoenen aair, nam Agnes uit de
wieg on hulde haar in den doek van groot
moeder.
De deur ging open en de kerels vielen naar
birmen. Ernst ging hun tegemoet. Hy werd
geboeid. Ik vertoonde mij met het kind op den
arm. Zy haalden alles overhoop, drongen in
de slaapkamer binnen, trokken de klamboe's
naar beneden en pakten alles mee. Mijn
trouwring stopt© ik in myn mond; reeds kwam
der roovers op my af en vroeg ernaar.
Ernst werd naar buiten gebracht, moest
neerknielen en werd door een kerel bewaakt,
die het geweer boven hem hield. Om den
stroomenden regen moest ik naar binnen; Bs
zotte mij op een bed neer en vroeg: „wat wil
len jelui; dit heb ik voor mijn kind noodig"'.
Ze lieten my toen een deken en een matras en
een, melkblik, dat ik krampachtig vasthield,
steeds maar het senreiende kbd pp myn arm
wiegend©. Ze namen alles mee,wat hun in
den smaak viel. Wat ze verloren, heb ik
later nog by elkaar geraaptIk zag toen
Ernst no-g eens, gaf hem zijn tropenhelm en
een jas, ook een stok, aan zyn voeten had hij
grasschoenen, en dan ging hy, stom, en ik
kon ook geen woord zeggen.
Ik ging weer naar de roovers. Nu gmg®n zc
zich met mij bemoeien. „Geef je schoenen".
„Ik -kan niet''. „Wil je niet?" en reeds
dansten de pistolen voor myn oogen. Ik trok
ze uit, zag nog andere staan en trok die aan,
maar ook die namen ze my af. Zoo stond ik
dan op bloote voeten, in een Chireesch gewaad
met een blauw linnen japon erover. Toon
vroegen ze my om geld, steeds met een pistool
voor myn gericht. Slechts het kind op mijn
arm raakten zy niet aan. Zoo ging het verder;
moest toezien hoe zy alles onderstboven
haalden, in onze koffers pakten en meenamen.
Myn tropenhoed zag ik op het hoofd van een
jongen van 15 jaar.
Eindelyk werd er gefloten en zy trokken
weg. De kok kwam huilend bij my; hem had
den ze niets gedaan en ook niets uit cle keuken
meegenomen. Ik dacht maar aan het huilende
kind. Hoe laat mocht het wel zyn? Het was
pas kwart voor zeven. Niet later? Was het
alles niet anders dan een booze droom? Ach
neen, het zag er alles zoo verschrikkelyk uit,
en Ernst was weg. De kok maakte warm water
en ik kon het kind te drinken geven van de
geredde melk. En toen kon ik gaan zien hoe
het in de andere huizen gesteld was.
Overal dezelfde aanblik. By de familie
Walter hadden ze ook de vrouw gebonden; zy
heeft nog roode striemen aan baar hals. Vier
huilende kinderen, blootvoets in hun nacht-
kleeren. Alle anderen waren uit den slaap
gewekt.
Daar stonden wij met zijn vieren vrouwen
met 9 kinderen en dienstboden. Wij pakten
nog in wat mogelijk was en besloten te voet
heen te gaan. Tegen 11 uur gingen wy op reis.
Het was een treurige tocht, maar geen roovers
loerden meer op ons. Na 2'.'a uur waren wy
aan den voet van den berg.
Kunst en Letteren.
GEZELLE-HERDENKING.
De Vlaamsch-Hollandsche Vereen. „Guido
Gezelle" te Amsterdam sielt zich voor a.s.
jaar de honderdste verjaring van den ge
boortedag van Guido Gezelle op plechtige
wijze te herdenken. Zij is bereids overgegaan
tot het samenstellen van een herdenkings
comité, waarin vooraanstaande persoonlijk
heden uit de Nederlandsche letterkundige
en cultureele wereld zullen zitting hebben.
De herdenking zal plaats vinden te Amster
dam!.
„OP DEN UITKIJK".
De zesde jaargang van dit rijk-gevarieerde,
goed-georiënteerde, tijdschrift is begonnen.
De vijfde Jaargang is voltooid. We hebben
de afleveringen natuurlijk doen inbinden.
Inhoud en. band zijn het waard, dat ze el
kander sieren. En onee boekenkast bevat
zoodoende vriicr een kostelijk en kloek werk
meer, groot 8S0 kwarto bladzijden, verlucht
met honderden keurig uitgevoerde
langrijke platen.
Een jaargang van „Op den Uitkijk" ver
schaft den eigenaar een bron van genot en
om haar inhoud, van blijvende bctee-
kenis.
Daarom blijven we ook dit tijdschrift har
telijk aanbevelen. Het is in staat periodie
ken als „de Groene" en „Haagsche Post"
van uw tafel te houden.
Vooral onze weetgrage jeugd raden wij
aan: abonneert u op „Op den Uitkijk". Da
jaargang is pas begonnen. Nimmer zult ge
er rouw over hebben.
Met belangstelling zien we al naar het
Kerstnummer uit
COOLIDGE ALS SCHRIJVER.
Sinds Calvin Coolidge zes maanden gele
den het Witte Huis verliet houdt hij zich
vooral bezig met het schrijven van •.Herin
neringen" voor allerlei Amerikaansche
weekbladen en maandschriften, een bezig
heid die hem tot nu toe aan honoraria, een
som van 100.000 dollar heeft opgeleverd.
Dat is 1/3 meer dan jaarlijkeche inko
men. dat de president genoot. Ook zijn echt
genoote schrijft veel voor tijdschriften.
(Br. Standaard.)
«EIGEN VOLK".
Het Wijnmaand-uummer van het algemeen
tijdschrift voor folklore en dialect „Eigen
Volk", (uitgave van „De Branding" te De
Bildt, U.) opent met een artikel van A. Weh-
rens over het schuttersgilde „Sint Sebasti-
aan" te Gronsveld in Zuid-Limburg. Al heeft
de moderne tijd veel van-het karakterisiiekc
van Zuid-Limburg weggevaagd, het schut
tersgilde is nog gebleven en reeds( op jeug
digen leeftijd is het streven van eiken jon
gen GroDsveldenaar erop gericht „schötte"
te worden. Interessante bi zonderh eden wor
den meegedeeld over de geschiedenis en ue
gebruiken van dit gilde.
Kerst Zwart doet med ede dingen uit een
oud schrijfboek van een düaken der Her-
ONZE GROENTENU1TVOER
In de drie kwartalen van 1929 was de
uitvoer van witte en savoye kool 55 milL
K.G. tegen 44 mill. K.G. in 1928. De uitvoer
waarde steeg met 35%. De uitvoer van roo
de kool klom van 24 tot ruim 38 millioen
K.G., doch de uitvoerwaarde daalde met
36%, terwijl voor bloemkool die waarde met
ruim 13% daalde en de uitvoer met bijna
i ruilL K.G. Duitschland was de grootste
afnemer van kool.
De uitvoer van sla daalde met ruim 4
mill. K.G. en een opbrengstdaling van bij
na 20%. Hoewel de uitvoer van peen steeg
met ruim 9 mill. K.G., daalde de opbrengst-
waarde met bijna 40%.
De uitvoer van tomaten steeg van 65 tot
72 mill. K.G. De uitvoerwaarde, vergeleken
met die in 1928, daalde met 13%. Bij augur-
;n en komkommers was die daling resp.
en 16%. Beider uitvoer in K.G. daalde
„.-eneens. De opbrengstwaarde van 6nij- en
princesseboonen daalde met 28% hoewel
de uitvoer klom met meer dan 6 mill. K.G,
Land- en Tuinbouw.
ONZE FRUITUITVOER
De kersenuitvoer is in de drie kwarta
len van 1929 ruim 2y2 maal zoo groot ge-
eest als in 1928, doch de uitvoerwaarde
steeg slechts van f 400.000 tot f 700.000.
De roode en witte bessen daalden in uit-
oer en in uitvoerwaarde, n.l. van bijna
f 300.000 tot f 146.000. Met de kruisbessen
staat het eveneens zoo. Ze bleven in uit-
voerhoeveelheid gelijk, doch daalden van
763.000 op f 644.000.
Hoewel de uitvoer van zwarte' bessen
met bijna 190.000 K.G. steeg- daalde de uit-
•oenvaarde van f760.000 op f644.000.
Er werden 2 mill. K.G. versche aardbeien
uitgevoerd tegen ruim 5 mill. K.G. in 1928.
De opbrengstwaarde daalde met 37Vfe De
uitvoer van aardbeienpulp daalde van 10
mill. K.G. tot 7.250.000 K.G.
ONZE BLOEMBOLLENUITVOER
In de drie kwartalen van 1929 was de
uitvoer van bloembollen ruim 29 millioen
K.G. tegen 37 mill. K.G. in 1928. De uitvoer
waarde daalde van f 37 mill, tot f «34 milL
De uitvoerwaarde van afgesneden bloemen
enz. steeg van f 3.75 tot f 4.45 millioen. De
uitvoerhoeveelheid was gelijk aan die in
1928. De uitvoerwaarde van levende planten
bedroeg f 2.38 mill, tegen f 2.41 millioen in
BESTRIJDING VAN DE VLIEGEN-
PLAAG
In het orgaan van het Ned. Rundvee
Stamboek wordt een eenvoudig middel ter
bestrijding van de vliegen aan de hand ge
daan, dat toegepast wordt bij de wed. ller-
manus8en te Beers. Op vier stevige palen
die op iedere boerderij wel aanwezig zijn,
bouwt men een afdak van ongeveer 2 M.
hoogte. De lengte en breedte bedraagt 3 A
4 M. Aan drie zijden van dit afdak worden,
dicht tegen elkaar, oude aardappelzakken
of lappen' opgehangen, en wel zoo, dat de
ondereinden over den rug van het dier
strijken, dat er onder loopt De vliegen
worden door de zakken tegengehouden en
blijven achter- onder het afdak, waar zij
verblijven dan in de felle zon. liet
vormde Kerk van Ruurlo, tusschen dc jaren i verdient aanbeveling het vee eerst een paar
1747 en 1751. In 1924 gaf de diaconie daar maal onder de zakken door te jagen, opdat
f 2798.68 uit, in 1747 238 gulden-, 4 stuivers, het er aan went en bemerkt, hoe goed het
3 penningen. Maar dat was ook een vee! doet van de vliegen verlost te zijn. De die-
goêd-kooper tijd'! Men mag er niet uit be- I ren doen 't al zeer spoedig zelf.
Propaganda October 1929-15 Januari 1930
Het blad van de lezers voor de lezers
Ondergeteekende geeft op als abonné op dit blad de(n) volgende(n)
Rersoon(onen) voor minstens één jaar:
AANRRI.NGER:
(Namen en adressen volledig Invullen).
Onderteekening van aanbrenger:
Op te zenden aan het bureau van ons blad.
Voor de premie», waarop de propagandisten recht hebben. Terwljien wij
boekje, waarin doze vermeld staan.
