llkttttv KViAsrijr ttonrant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
BINNENLAND.
LAAT CHR. NEDERLAND
WAKKER WORDEN
ZIJN DAG
Per k\,3.25
(Beschikkingskosten 0.15)
per week f 0.25.
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending „6.—
Bij dagelijksclio zending n7.—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7/fc cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 2873
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 58936.
ADVERTENTIE N:
Van 1 tot 5 regels 1.17%
Elke regel meer „0.22%
Ingez. Mededeelingeu
van 1—5 regels „2.30
Elke regel meer ...-.„0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekendƒ0.10
WOENSDAG 16 OCTOBER 1929
10e Jaargang
Uit nummer bestaat ui! Téi bladen
WAAR BLIJFT MARX?
De inleiding van Prof. Bonger, waaruit
wij de vorige week een passage citeerden,
leert wel overduidelijk, hoe ver het
socialistische denken van tegenwoordig af
staat van de eenvoudige voorstelling van za.
ken, waarmee men, nauwlijks een kwart
eeuw geleden, de onnoozele zielen vóór het
'socialisme trachtte te winnen.
Toen werd tot de arbeiders gezegd: Gij al
leen schept rijkdom eii welvaart; alle ande
ren zijn parasieten. En de reactie daarop
was het gevleugelde woord van 1903: „Heel
het raderwerk staat stil, als uw machtige
arm het wil."
De waarheid van deze oproerkreet zal nie-
:mand ontkennen; maar het is een halve
waarheid. Verzwegen werd voor de arbei
ders, dat de machtige arm alleen niet in
staat is om het raderwerk op gang te bren
gen en te houden.
Dit wil Prof. Bonger thans blijkbaar aan
zijn partijgenooteïi duidelijk maken; waarbij
hij echter gevaar loopt de eervolle betiteling
p.g. te verliezen.
Want de professor spreekt al zeer weinig
waardeerend over den gemiddelden mensch.
die zélfs niet in staat is zich een zeker
kwantum kennis door voorstudie "eigen te
maken en zich dus heelcmaal niet moet ver
beelden, dat hij origineele geestelijken ar
beid kan verrichten. Hij kan geen nieuwe
wegen wijzen en geen moeilijke problemen
oplossen, ook al heeft hij een kleine of groo'
te dosis gezond verstand.
De democratische staat, aldus niet wij, maar
Prof. Bonger, zal hier ter dége rekening mee
moeten houden. Want de demagogen, de
grootste vijanden van de democratie, trach
ten het den gemiddelden mensch anders
wijs te maken, zeer tot schade van hemzelf
en van de geheele maatschappij.
De toepassing van deze professor is, dat
de onderschatting van de beteekenis der
persoonlijkheid iil de socialistische arbei
dersbeweging soms heel groot is. Wie de
macht, dc stuwende kracht der massa voor
op stelt, is een demagoog.
Op één terrein is, naar zijn meening, deze
onderschatting zeer groot in de socialistische
arbeidersbeweging, dat is voor den economi-
schen leider.
Dit ligt wel degelijk min of meer let
wel: prof. Bonger is hier nog steeds aan 't
woord „in het wezen .van de leer
M a r x".
Wie de beteekenis van de uitbuiting
hoe historisch noodzakelijk het ook was dit
te doen zóó naar voren brengt, schuift on
willekeurig de beteekenis van de kwalitei
ten van den leider achteruit en daar zit een
groot gevaar voor de toekomst in: „Want
hij, die de beteekenis van de eminente figu
ren in het economisch leven onderschat,
loopt gevaar de organisatie van het econo
misch leven ten bate van de gemeenschap
op minder hoog peil te brengen dan vol
strekt noodig is, wil de socialistische pro
ductie-wijze zich boven het kapitalisme ver
heffen."
We vermoeden zoo, 'dat de eenvoudige
roode arbeider, indien hij deze dingen
leest, zal zeggen: is er dan wel verschil tus
schen de kapitalistische en socialistische
productie-wijze?
DE GEESTELIJKE TEGENSTELLING.
Het is wel veelzeggend, dat juist het we
tenschappelijk socialistisch betoog op z'n al
lerduidelijkst het principieele verschil tus
schen socialisme en Christendom laat zien.
Men kan wel fantaseeren, dat uit de felle
klassenstrijd eenmaal een nieuwe, eenswil-
lende socialistische maatschappij zal groeien,
maar zonder anders en beter-geworden men-
schen bereikt men dat toch niet.
Dat verstaat ook Prof. Bronger, en 'daarom
spreekt hij van de verzoening der men-
schcn onderling en hun saamhoorigheids-
gevoel.
Doch dat daarvoor verzoening in Christus
noodig is; de geleerde lacht er misschien
niet om, maar hij verwerpt het als een dom
me dwaling om niet van dwaasheid te spre
ken.
Ziedaar de diepe klove tusschen het we
tenschappelijk socialisme en het eenvoudige
geloof, dat naar de Schriften is.
Prof. Bonger heeft zich met deze uitspraak
op het oud-liberale standpunt geplaatst; en
dit werd ook noodlottig voor zijn beschou
wing van den gemiddelden mensch.
Over heel zijn persoonlijkheid, over zijn
waarde als mensch, immers geschapen naar
Gods beeld, zwijgt hij.
Dat is het vrceselijke van het socialisme,
dat het de mensch afsnijdt van zijn verhe
ven afkomst en van zijn eeuwige bestem-
OFFICIEELE BERICHTEN
ONDERSCHEIDINGEN.
Bij K. B. is aan de na te noemen personen
verlof verleend tot het aannemen van de
achter hun namen vermelde vreemde onic-
teekenen, t.w.:
Mr. L. Carsten, gezantschapssecretaris le
klasse te Parijs, het commandeurskruis 2c
klasse der Danebrogorde van Denemarken
en het ridderkruis der orde van de Poolster
van Zweden;
J. Asscher, voorzitter van de Nederland-
sche Kamer van Koophandel te Parijs, het
commandeurskruis der Orde van 't Legioen
van Eer van Frankrijk;
Ch. F. Stokvis, te Brussel, het officiers
kruis der Kroonorde van België.
By Kon. besluit is benoemd tot ridder in de
orde van Oranje-Nassau J. C. Glasius, te Am
sterdam, lid van de firma Glasius en Hopman,
pakschuitdienst AmsterdamRotterdam Gla
sius en Hopman;
is toegekend de bronzen eere-medaille der
Oranje-Nassau-orde aan Mappa, inlandsch ma
troos der le kl. by de zeemacht in Ned.-Indië,
het versiersel te dragen met de zwaarden.
AUDIËNTIE.
De gewone audiëntie van den Minister
van Koloniën zal Vrijdag 18 October a.s. niet
plaats hebben.
De gewone audiëntie van den minister van
Onderwijs zal op Maandag 21 October e.k. niet
plaats hebben.
DIRECTEUR-GENERAAL POSTERIJEN.
De directeur-generaal der Posterijen, Tele
grafie en Telefonie is verhinderd op Vrijdag
25 October a.s. zijn gewone wekelijkschc
spreekuur te houden.
KANTOREN VAN IN- EN UITKLARING
De minister van Financiën heeft, gezien het
K, B. tot aanwijzing met ingang van een door
hem te bepalen dag van Amsterdam en Zaan
dam:
a. als kantoren van inklaring van ter zee
langs het Noordzeekanaal binnenkomonde, zon
der eenige lossing of lading onderweg, recht
streeks daarheen opvarende schepen, en
b als kantoren van uitklaring van langs ge
noemd kanaal uitgaande, op denzelfen voet
rechtsreeks van daar naar zee vertrekkende
schepen, bij welk een en ander de haven
Westzaan gerekend wordt tot Zaandam te be-
hooren,
bedoelden dag van ingang bepaald op 1 No
vember a-s.
ZEEMACHT.
Bij Kori. besluit is bepaald dat Hr. Ms. pant
serschip Jacob van Heemskerk op 1 November
1929 te Willemsoord zal worden uit dienst ge
steld en de kapitein ter zee M. H. van Duim
is met dien datum eervol ontheven van het be
vel over genoemden bodem.
NOTARISSEN.
Bij Kon. besluit is benoemd tot r.ctaris te
Zwolle J. T. H. Minke, candidaal-r.c.tar„
Hilverum; idem te Haarlem Mr. H. C. Ittmann,
thans notaris te Middelburg.
LANDMACHT.
Bij Kon. besluit is benoemd bij het reserve-
personeel der -Landmacht, bij het Wapen der
Infanterie, tot reserve-kapitein bij zijn tegen
woordig korps, de reserve-eerste-luitenant J.
C. Wagtendonk, van het 4ede regiment infante-
VERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN.
De minister van waterstaat maakt, inge
volge art. 6, lid 3, van de Zeeongevallenwet
1919, bekend, dat in de maand September
1929 verzekeringsovereenkomsten met den
Staat zijn gesloten ten behoeve van de be
manningen van de zeevaartuigen Zonnetij 3,
Ouderhoek, Cornelia, Boekanier, Ida, Vre-
denburg SCH 3, Jeanne SCH 368, Clara Jo
hanna SCH 181, Michiel en Piet SCH 198 en
Cor en Annie SCH 257.
HET ZEPPELINBEZOEK
VRAGEN VAN KAMERLEDEN.
UIT DE VLASINDUSTRIE.
De heer Lockefeer heeft aan den Minister
van Binnonlandsche Zaken de volgende vra
gen gesteld:
1. Is het den Minister bekend, dat sedert
1 April j.l. aan de vlasbewerkers te St. Jari-
steen (Z. VI.) niet meer is uitbetaald de be
kende 5 cents per K.W.U. reductie op den
betaalden prijs der electrische energie, be-
noodigd in hun bedrijf, terwijl de uitbeta
ling er van wel zou geschied zijn aan de
vlassers in gelijke bedrijven te Koewacht,
Clinge, Westdorpe en Axel?
2. Indien de bovenstaande vraag bevesti
gend moet worden beantwoord, kan de Mi
nister dan de reden imeedeelen waarom
sinds April geen reductie als bovengenoemd
is verleend noch uitbetaald?
3. Is de Minister alsnog bereid de vroeger
genoten reductie van 5 cent per K.W.U. oo-
nieuw te willen toestaan en zulks met terug
werkende kracht vanaf 1 April 1929?
AFLEVERING VAN BRANDSTOFFEN
DOOR DE STAATSMIJNEN.
De heer Wijnkoop heeft aan den Minister
van Waterstaat de volgende vragen gesteld.
Heeft het de aandacht van de Regeering
getrokken, dat de aflevering van brandstof
fen door de mijnen naar Amsterdam op dit
moment volkomen onvoldoende kan worden
genoemd.?
Is het juist, dat een der oorzaken van dit
euvel op het oogenblik is de .bedoeling van
de Staatsmijnen om de collectieve brand
stoffen .voorziening tegen te gaan?
Wat denkt de Regeering te doen om oogon-
blikkelijlc een voldoende brandstoffenvoor-
ziening mogelijk te maken en wel zoodanig,
dat de arbeidende massa's in de groote be
volkingscentra de noodige brandstof snel en
goedkoop kunnen erlangen?
ST. JANSTOREN MAASTRICHT
EEN GIFT VAN PRINS HENDRIK.
Z. K. H. de Prins heeft aan Kerkvoogden
dor Ned. Herv. Gr.nce.nte tc Maastricht een
gift doen toekomen ten bate van het herstel
.van den Slut Jar.storen aldaar.
WAAROM ONDER KERKTIJD?
EEN DAAD
VAN ONWELLEVENDHEID
Het lid der Tweede Kamer, de lieer Heems
kerk, heeft aan den minister van Waterstaat
de volgende vragen gesteld:
Is de Re^ecring in de gelegenheid geweest
om te verzoeken of te doen verzoeken, dat
de vlucht van de Graf Zeppelin over Neder
land niet zou plaats hebben op Zondag, nog
wel des ochtends onder kerktijd, waardoor
hetgeen een daad van courtoisie jegens Ne
derland had moeten wezen, is geworden tot
ëcn daad van onwellevendheid jegens het
aanzienlijk deel van het volk, dat prijs stelt
op Zondagsheiliging en bepaaldelijk op
kerkgang?
Indien de Regeering daartoe in de gele
genheid is geweest, waarom heeft zij daar
van geen gebruik gemaakt, of, zoo zij er wel
gebruik van-heeft gemaakt, waarom heeft
dit niet gebaat?
EEN OPENBARE ERGERNIS.
In een artikeltje, waarin aangedrongen
wordt op meer Zondagsrust in de Indische
Cultures, schrijft de r.k. „Volkskrant" ook
dit protest, dat maar zeer schaarsch in de
Nederlandsche pers voorkwam:
„In onzen vermaterialiseerden tijd Is het
winstbejag een zoo alles beheerschende fac
tor geworden, dat bijna alles daarvoor zwich
ten moet
Hocvelen verwerkelijken zich nog, dat de
Zeppelin-tocht op den Zondagmorgen, waar
voor half Nederland is uitgeloopen. wel be
zien een openbare ergernis was en lijnrecht
indruischte tegen den christelijken geest."
Zóó is het!
ANTWOORDEN VAN MINISTERS
Regelmatige contróle zal nu plaats hebben.
In antwoord op de schriftelijke vragen van
het Tweede Kamerlid Wijnkoop, betreffende
het nemen van maatregelen tegen verontrei
niging door ongedierte van de logi es-ruim te
bij verschillende werkverschaffingen u,tlt
de minister van Binnenlandsclie Zaken
mede, dat het'hem bekend is, dat in twee
van de 17 nederzettingen, waar arbeiders uit
de vier grootste gemeenten zijn gehuisvest,
ongedierte is geconstateerd.
Zuiveraars, aangewezen door het betrok
ken gemeentebestuur, hebben de twee hier
bedoelde nederzettingen weer zuiver ge
maakt. Aangezien het ongedierte is aange
troffen in geheel nieuw gebouwde nederzet
tingen moet het op een of andere wijze na
het betrekken ervan er zijn ingekomen.
Thans zal regelipatig, d. w. z. eens per
veertien dagen, elke nederzetting, dus ook
de vijftien kampen, waar nog nooit onrein
heid geconstateerd is, door zuiveraars gecon
troleerd worden. Op deze wijze zal het wel
licht mogelijk zijn, het kwaad in de kiem te
smoren.
De vraag, of de betrokken arbeiders scha
deloos gesteld moeten worden, ligt ter be
slissing bij het gemeentebestuur.
VERBROKEN RADIOREDE.
De uitzending met de gestelde voorwaarden
in strijd. 1
In antwoord op de schriftelijke vragen van
het Tweede Kamerlid Wijnkoop,'in zake het
verbreken van dc radio-rede van een lid der
Vrijdenlcersbeweging op Zondag 29 Septem
ber j.l. verwijst de minister van Waterstaat
voor de ,door den steller der vragen verzoch
te wettelijke motieven, naar art. 3 der Tele
graaf- en Telefoonwet 1904, zooals deze laat
stelijk is gewijzigd bij de wet van 12 Mei
1928.
Op grond hiervan is de overheid verplicht
te waken tegen inbreuk, door middel van
radio-uitzendingen, op de veiligheid van don
staat, de openbare orde of de goede zeden.
Ten einde dezen plicht te kunnen nakomen,
zijn bij de, voor de uitzending verleende,
vergunning voorwaarden gesteld. Deze ver
gunning is aanvaard. Daar in het onderha
vige geval de uitzending met de gestelde
voorwaarden in strijd kwam, is zij verbro
ken.
De vraag, of de minister hier niet een aan
randing aanwezig acht van het grondwette
lijk recht, om in volkomen vrijheid gods
dienstige meeningen te belijden, wordt on-
kennend beantwoord, daar noch de aan
vraag tot vergunning, noch het programma,
noch de redevoering zelf tot onderwerp had
hetgeen in art. 168 van de Grondwet wordt
gewaarborgd.
Ten slotte antwoordt de minister op do
vraag, waarom een dergelijk ingrijpen uit
sluitend, of bij voorkeur tegen de vrije ge
dachte en tegen deze gezindheid ten aanzien
van den godsdienst geschiedt, dat een ingrij
pen als op Zondag 29 September plaats had,
geschiedt op grond van andere overwegin
gen, dan door den heer Wijnkoop blijkbaar
•ordt ondersteld.
BESTRIJDING
OPIUMSMOKKELARIJ
DE „VALK" VAN STAPEL.
Van dc werf „Feijenoord", te Rotterdam is
het recherchevaartuig tot bestrijding van
den opiumsluikhandel „Valk" met goed ge
volg te water gelaten. Dit schip is een der
beide z.g. „Opiumjagers" welke op deze
werf voor rekening van het departement van
Koloniën in aanbouw zijn. De andere jager
dc „Arend" liep in Mei j.l. te water en
heeft onlangs bij de officiëele beproevingen
goed voldaan.
Dit vaartuig ondergaat thans cenigo wijzi
gingen tene'rde bet geschikt te maken voor
tijdelijke uitzending naar de West-Indische
wateren.
DE ZONDAGSRUST IN INDIE
Indië is nog arm aan sociale wetten
„Tweemaal zooveel vrije dagen twee
maal minder losbandigheid"
Medan, September 1929.
naar voren gebracht Zeker geloof ik, dat
dominees en pastoors voorzichtig moeten
wezen om in deze arbeiderswereld de weke-
lijksche rustdag economisch als onschade
lijk, zoo niet heilzaam voor dividend te pro-
clameeren. De inlander is in zijn ijver en
luiheid een ander type dan de fabrieksar
beider in Europa.
Toch meen ik dat de ondernemers ook niet
zoo benauwd moeten doen door de meerdere
vrije dagen eenvoudig als finantieel verloren
af te schrijven. Dat dc oosterling geen be
hoefte heeft aan een wokelijkschen rustdag
wijst mijn geloof in het goede en doelmatige
van Gods geboden onvoorwaardelijk af, maar
wordt ook door de ervaring gelogenstraft.
De enquete op den z.g. Overwal (The
Straits) heeft uitgemaakt, dat een vrije arbei
der wel ongeveer vijf zes rustdagen per
maand voor zichzelf reserveert En dat ook
hier dc regelmatige rustdagen geën verhoog
de arbeidsprestatie zouden teweegbrengen,'
dient nog te worden afgewacht.
Al te conservatief denkt men in Indië over
het nut van den, wekelijkschen r,ustdag. Dat
men op Java in de Suikercampagne de Euró-
peesche employe's nog 150 dagen aaneen
laat zwoegen óm spoedig door den arbeid
heen te zijn weet ge! is een sterk bewijs
van kortzichtigheid in deze. Temeer verwon
derlijk nu technisch-chemische methode de
bewaring van productcn-in-bewerking veel
meer dan vroeger mogelijk maakt en daar
mede het stilleggen van het bedrijf. Temeer
verwonderlijk daar op ander gebied de
doortastendheid en energie en óndernemers-
durf bewondering afdwingen.
Nu is wel waar: indien Deli door de wijzi
ging van de Koelie-ordonnantie weer ge
dwongen is met vrijen Zondag te werken, de
concurrentie voor dc buitengewestelijke cul
tures zwaarder wordt b.v. ten aanzien van
die op Java en de Overwal. Het ware bil
lijk, wanneer de Regeering dan tegelijk dit
vraagstuk voor heel Indië onder de oogen
zag. Beperken manifestanten zich tot de ge
bieden van eigen kerkelijk ressort, natuurlijk
is hun stem mutatis mutandis
Gelijk bekend, is thans een commissie van
Regeeringswege bezig om dit probleem
de Havens te onderzoeken. Maar er zijn meer
bedrijven en ondernemingen.' Ik ken er waar
heel het jaar door Europeanen moet ge
werkt worden, waar alleen de Nieuwjaars
dag „vrij" gegeven wordt, behalve dan nog
als er reparatie aan de machines noodig ii
Ik weet van Maatschappijen dat zij bij de
inschrijvingen al te voren rekenen op Zon-
dagsarbeid, en zoo met concurreerendc spoed
klaar zijn. Gewoonweg onmenschelijk jegens
het personeel! Als de Maatschappijen niet
eigener beweging hun bedrijf sociaal nor
maal inrichten, moet dan niet de Regee
ring door haar wetten tot normaliseering
dwingen?
Van sociale wettengesproken, daar i:
Indië nog arm aan. Naar mijn weten is
eigenlijk de Koelie-ordonnantie de eenige,
die dan ook volle geldigheid heeft. Maar on
danks de assistenten-regeling is de positie
van den assistent allesbehalve beschermd om
maar te zwijgen van zijn chef, den .admini
strateur, die bij flinke verdienste toch even
groot risico heeft om „eruit gegooid te wor
den".
Zie ik deze dingen, dan vind ik de sociale
rechtspositie meer dan achterlijk. Daar is
overal een geest van serviliteit, in den zin
van bangheid voor den meerdere. Zat ik er
zelf in, wellicht deed ik om vrouw en kinde
even timide; maar al beschuldig ik nie
mand, karakterbedervend lijkt mij de posi
tie, waarbij de bevelen van de allerhoog-
sten als militair-onverbiddelijke commando's
neerkomen op de hoofden der lager geplaat
sten, al maar lager, tot op het moest gebo
gen hoofd, dat van den assistent.
Gelukkig schijnt er in de laatste tijden
meer ruimte te komen voor „onderling over
leg". Teekenend is toch ook, dat de Vak
bond voor Assistenten in Deli nog nooit zijn
actie krachtig en dwingend heeft kunnen
maken doordat het- meerendeel der planters
zich niet heeft georganiseerd. Zeg van
heel velen maar gerust: zich niet hebben
durven organiseeren. Tot op heden zijn
vooral de Tabakkers witte kraaien onder de
de leden en dat toch wel voornamelijk om
dat het de Directies niet behaagde!
Het is te wenschen dc teekenen wijzen
ér op dat aan een dergelijk domme, kort
zichtige politiek (methode van zoo ongeveer
1840) eens radicaal een einde kome. Moeten
do kerken een beroep doen op de assistenten
om hun eigen belangen als één man te be
pleiten? Dat moet niet meer noodig zijn.
Met belangstelling zien wc de ontwikkeling
van het Vakverenigingsleven gade en ver
wachten, dat zij een werkzaam aandeel zal
krijgen in de behartiging der sociale be
langen.
Misbruikt men den vrijen dag?
Nu brengt men ook deze bezwaren naar
oren: laat toch de menschen werken, ze mis
bruiken toch elke vrije dag meer. Van den
koelie vreest men dan zijn dobbclzucht met
heel den nacht opblijven en dies elke Maan
dag zijn misnoegde stemming. Het is onge
twijfeld waar, dat de contractant zijn vrije
dagen nog moet leeren besteden. Maar de
wekelijksclie rustdag behoeft zeker geen re
den te zijn om nu tweemaal zooveel vrije
dagen met schade voor zichzelf door te bren
gen. Integendeel. Terwijl thans de hari besar
de groote verademing beteekent en dan de
menschen hun vrijheid meer gaan botvieren
clan genieten, zal de komende rustdag op
den duur veel gewoner karakter dragen en
veel rustiger besteed worden. Dit geldt ze
ker voor de assistenten, voor wie psvcholo-
gisch zeer begrijpelijk de halfmaandcl'ijksche
vrije dag een uitgelaten festijn moest wor
den, al zijn de geruchten daaromtrent bui
ten Deli niet zuinig overdreven. Hier moet
ook niet gerekend worden: tweemaal zoo
veel dagen, tweemaal zooveel uitspattingen
De zielkundige regel is veeleer: tweemaai
zooveel vrije dagen, tweemaal minder los
bandigheid. Ook de assistenten zullen aan
den zegen van den Zondag weer moeten ge
wennen. Hier moet vooral geestelijk leven
weer haar rechten hernemen. Maar het be
steden van den vrijen dag is naar persoon
lijke keuze en verantwoordelijkheid. Ook het
goede van den Zondag kan, gelijk in Europa
geschiedt, ten kwade worden verknoeid.
Daarom mogen wij het goede aan anderen
niet onthouden.
Van alle sociale verbetering geldt, dat de
reformaties
cp zichzelf nog geen zegen
uitstorten. Zijn de arbeiders in Europa na al
hun overwinningen en lotsverbetering ge
lukkiger dan hun grootvaderen? Het blijft
de vraag. Als de geest onder de koelies min
der wordt, gelijk hun mentaliteit al ten on-
gunstc moet veranderd zijn, dan zal zelfs
afschaffing der Poenale Sanctie of wat
betering ook in rusttijden en woningen enz.
weüiig baten.
flier zal bij invoering van algemeene Zon
dagsrust de zaak niet in orde mogen heeten.
neen, dan zal eerst een ontzaglijke taak
klaar liggen. Wat moet voor den Koelie ge
daan opdat die dag voor hem en dus voor
zijn maatschappij tot ware rust en vrijheid,
tot verheffing werdt? Hier zie ik de sociale
tuigd dat meer innerlijke, geestelijke facto
ren hier moeten inwerken. Afijn geloof zegt
mij, dat alleen het Evangelie de harten kan
heiligen en vernieuwen en de menschen ook
sociaal op hun plaats brengen. Maar de dag
schijnt nog verre, dat de koelie-bevolking
zal gechristianiseerd zijn. Voordien kan en
zal een wekclijksche rustdag natuurlijk ook
tot zegen zijn.
In ieder, geval ligt onmiddellijk voor de
kerkelijke manifestanten een schoone taak
gereed om krachtig mee te werken het peil
van dien dag (dus van alle dagen) geeste
lijk-zedelijk te verhoogen. Zij spreken ook
eerlijk uit dat hun hoogste bedoeling is te
komen tot Zondagsheiliging, hetgeen bij
den werk-Zondag tot heden haast niet be
reikbaar is.
Zouden op Java "de kerken niet tot een
dergelijk „verbond" kunnen komen en den
stoot geven tot eenzelfde schoone, dringend
noodzakelijke actie? We willen hoopvol af
wachten.
Holland denke ook aan Indië.
En dan Holland. De christelijke partijen,
de christelijke Regeering, de christelijke
kiezers, ja allen, wier hart klopt voor sociale
gerechtigheid, zullen deze het beroep op hen
gedaan nu eens niet beschaamd maken? Wat
heeft men in vorige jaren zich in het Sab-
bath-vierend Holland van deze dingen aan
getrokken? Wordt men niet ietwat geër
gerd, als daar in de Kamers door de afge
vaardigden van christelijke partijen heelc
principieele debatten worden gehouden over
de versterkte treinenloop op Zondag naar
1-Ioek van Holland (laatst las ik in do Stan
daard nog zulk een lijvig stuk Handelingen)
hetgeen zeer nuttig zal zijnmaar onder-
tusschen weten du! .enden gezinnen met zo
nen en dochteren van een christelijk volk
jaren lang niet meer wat de dag des Hee-
ren is!
In 1S92 moet een pastoor Staal het eerst
in Deli gepleit hebben voor Zondagsrust.
Zal nu bijna veertig jaar later dat pleit
gewonnen worden?
Dat geve God!
Ds. C. MAK.
BEHANDELING
DER BEGROOTING
BEGINT OP 5 NOVEMBER A.S.
De voorzitter der Tweede Kamer heeft
meegedeeld, dat de behandeling der Rijks-
begrooting op 5 November zal aanvangen,
nadat dc Kamer een week tijd gekregen zal
hebben voor bestudeering.
POSTERIJEN.
POSTKANTOOR TE BOSKOOP.
Dag en nacht open voor telefoon.
Met ingang van 1- dezer wordt het Post-,
Telegraaf- en Telefoonkantoor te Boskoop
voor den telefoondienst dag en nacht open
gesteld. Dc aangeslotenen aldaar zullen mits
dien vanaf dien datum onafgebroken telefo
nisch bereikbaar zijn.
DE ALASTRIM
TE AMERSFOORT GEWEKEN.
De vier alastiirnpatiënten te Amersfoort
ENCEPHALITIS TE ROERMOND.
In een gezhr aan de Kapellerlaan té Roer
mond is bij een 6-jarig meisje na inenting
encephalitis geconstateerd. Dit is het tweede
geval dat zich te Roermond heeft voorge
daan.
ZOO PREEKTE DS. TALMA
„Als uw jongen straks van de zée thuis
komt", zoo begon Ds. Talma eens een voor
mij onvergetelijke preek in een visschers-
clorp, „dan staat hij in 't middelpunt der be
langstelling: het is dan zijn dag".
En toen preekte hij over de waarde van
dc menschelijkc ziel, over de groote zorg
Gods voor de enkelen, ook voor den eenvou-
digsten mensch.
Want niet alleen, dat de dood van Zijn
gunstgenooten dierbaar is in Gods oog; er
staat ook in den Bijbel: Ik zal maken, dat
een man dierbaarder zal zijn dan dicht goud
en een mensch dan fijn goud van Ofir (Jcs.
13 12).
Ik behoef u niet te zeggen, dat Talma (wat
men zou kunnen noemen) een sociale preek
hield. Maar dan een preek, waarvan de
grondtoon was: wie den mensch het diepst
vernedert tegenover zijn Schepper en Rech
ter, zal voor zijn persoonlijkheid het krach
tigst opkomen; zal zijn waarde als mensch
het best verdedigen.
Wie oppervlakkig oordeelde, zou vooral in
dit dagen gelooven, dat de sociaal-democra
tie het meeste deed voor de rechten van deu
mensch; dat zij het krachtigste streed voor
de verheffing der mcnschelijke persoonlijk
heid.
Wie dieper schouwde zag echter, dat de
persoonlijkheid al meer in 't gedrang kwam
en desnoods aan de belangen der gemeen
schap zou opgeofferd worden.
Dit kan ook niet anders, als alles gericht
is op het tijdelijke en stoffelijke; dan komen
dc geestelijke dingen, dan komt ook de ziel
van den enkeling in het gedrang. Die krijgt
dan nooit zijn dag, want zijn persoonlijk
heid heeft voor de maatschappelijke ontwik
keling geen waarde.
Wie mocht betwijfelen, dat Talma in zijn
schildering van dc tegenstelling tusschen
Christendom en Socialisme gelijk had, leze
nu eens wat Prof. Bonger dezer dagen zei.
Wie het Christendom uitschakelt, maakt
ook de mensch tot een nummer in de groote
wercldmachinerie. En het socialisme, dat
niet uitspat en zichzelf te pletter loopt in re
volutionair geweld, wordt niets anders dan
koud liberalisme.
Alleen het Christendom redt de persoon
lijkheid, omdat Christus de verzoening
bracht.
BESMETTELIJKE ZIEKTEN
In de week van 6 tot en met 12 October
1929 werd afgeleverd door de entstofinrich
ting te Amsterdam koepokstof voor 55319
personen; te Rotterdam voor 37398; te Gro
ningen voor 7542; totaal voor 100259 personen.
ENCEPHALITIS NA INENTING.
In de week van 6 tot en met 12 October 1929
werden tien gevallen van encephalitis na
inenting ter kennis van het Staatstoezicht op
de Volksgezondheid gebracht.
Vanaf begin. Augustus tot en met 5 October
werden 60 gevallen vermeld. Hiervan moet 1
geval werden afgevoerd, zoodat er 59 over
blijven.
Van deze 59 gevallen werden er 45 waarge
nomen na een eerste inenting. Er stierven
hiervan 10 personen.
Na een herinenting werden door encephalitis
aangetast 14 personen, waarvan er 5 overle
den. Het is nog niet zeker, dat by laatst
bedoelde personen de vroeger verrichte eerste
inenting slaagde, zoódat de mogelijkheid niet
is uitgesloten, dat in enkele van deze gevallen
de herinenting feitelijk als eerste inenting
moet worden beschouwd.
Bovenstaande cijfers zyn als voorloopige
cijfers te beschouwen aangezien naar verschil
lende gevallen nader onderzoek wordt gedaan.
Te Schore heeft zich by een 6-jarig meisje
encephalitis na inenting voorgedaan.
ALASTRIM.
Vanaf het eerste waarnemen van alastrira
te Rotterdam tot en met 5 October 1929 zijn
de volgende ziekte- en sterfgevallen in Ne
derland voorgekomen.
Rotterdam en Hillegersberg 301 gevallen,
waarvar. 16 met doodelyke afloop; Delft en
Rijswijk 226 gevallen (niemand overleden);
"'•enge gemeenten 74 (niemand overleden).
Er Werd in dit tijdperk koepokstof verstrekt
voldoende voor rond 1,700,000 inentingen.
Voortaan zullen de gevallen van pokziekte
worden vermeld onder de in de nieuwe Be
smettelijke Ziektenwet voorkomende benamin
gen van Variola major (pokken) en Variola
minor (alastrim).
Wanneer de behandelende geneeskundige
de diagnose Variola major stelt wordt de
lijder onmiddellijk naar een ziekeninrichting
overgebracht, tenzy zyn toestand vervoer
niet toelaat. In dit geval wordt hij in de wo
ning afgezonderd. De personen, die met den
lijder in aanraking zijn geweest worden in
de woning of in eer. inrichting afgezonderd.
Wanneer de behandelende geneeskundige de
diagnose Variola minor stelt kan de lijder in
eigen woning worden afgezonderd, tenzij deze
afzondering onvoldoende wordt beschouwd,
waarna afzondering in een ziexeninrichting
kan worden bevolen, tenzy de toestand van
den lyder zich tegen vervoer verzet. Dan
wordt de afzondering in eigen woning scherp
doorgevoerd.
met den lyder in aanraking geweest
zijnde personen kunnen onder toezicht worden
gesteld, waarbij zijn bewegingsvrijheid behou
den of afgezonderd worden in eigen woning
of. zoo noodig, in een inrichting.
VARIOLA MINOR.
In de week van 6 tot en met 12 October 1929
jn in de gemeente Rotterdam waargenomen
ziektegevallen en 1 sterfgeval.
In dezelfde week is in de gemeente Delft
waargenomen 1 ziektegeval.
In andere gemeenten werden de volgende
gevallen waargenomen: 's-Gravenhage 1,
Hellevoetsluis 1, Pynacker 1, Schiedam 1
Arnhem 2, totaal 5 ziektegevallen.
