ENCI CEMENT
2
AANSTAANDE
UITSLAG DHR
AANBESTEDINGEN
WONINGBUREAU „HANENBURG"
Bi ©@IJ«f«J»S¥
IN N!3iËllM!!P
BOUWBLAD No. 19, PAG. 2
MAANDAG 14 OCTOBER 1929
RUSTIG WONEN «e OVERSCHIE
TE KSSP aan deTH. JACOBALAAN. Mooie
VRIJE HUIZEN met tuin. Zeer goede verbinding met
Rotterdam—Centrum, f 9000.— en t 9500.
Te bevragen bij: HQLZKAIIER. Ritl RijWS) 13!. OllIStlil
Tel. 42467 en op het werk.
TK irStfM» S T'ICA KLEINE HOERENHUIZEN a.d.
I L B\vvf f 13U. A rdbaistract te Oen Hacg,
bev. 5 Kamers, Badk2 W.Cs, Keuken, ruime Zolder. Hypotheek
aanwezig. Inlichtingen bij
1.1. e». n WA Mij. „CEBiOH" - Muit. KBÜIt
ZU1DERPARKLAAN 192, DEN HAAG. TELEFOON 304G0.
lSÜil]fl!IIlIIIDliiilKii)|]l!II!)iIlllll!lllillllIIlJ01iililllllliiniIlllllilllJllllJDi]I[!lll!i;'Iili]ililllliiBilllIliilllillllllillB.*llIlilllIunnilB311UlilRflIOIflEIHflB
/MtMlESTlPSlMGIiM
schoo^ebouw.
In het bur.. Achter Clarenburg 12: lis
van schoolbanken voor bestaande
a scholen; bestek enz ad f 1 verkrijg
bur. en ten Stadhuize. afd. Financiö
OBEI
»m.-B
it 4 lokalei
en Gorechth
'cgje; bestek en voorw. ti
Gem.-werken, afd.
diep 96 en aldaar a
week voor 24 Oct
erken. Violenstraat
ira. Het Gem.best.
verbouwen, uitbreiden en Inrichten der t
rij en kinderleeszaal der openbare leeszi
Schiedam.
ZATERDAG, 26 OCTOBER.
hulpsc
SCHIEDAM.
BRIELLE.
ten van pl.m.
VI2. brlkbekleeding
i pl.m. 160 M. besc
>eilm
net pl.m
bijkom
WOENSDAG 30 OCTOBER.
MIDDELBURG. 11 v.m. De Rijkswaterstaat,
aan het gebouw van het Prov. Bestuur te Mid
delburg: bestek no. 11: het. onderhoud van het
haven'.tanaal van Philippine met btjbehooren-
de werken, god de jaren 1930. 1931 en 1932.
raming f 7500 per Juar; het bestek ligt na 16
Oct. ter lezing aan het Dep. van Watersthat
en aan de bureelen van den hoofding-dir.,
en bij den techn'.-ambtenaar T. Hulsman, tè
Sas van Gent. en Is te bekomen tegen beta
ling der kosten bij de Alg. Landsdrukkerij te
Den Haag en door tuschenkomst van de kan
toren der postorijen ter plaatse: inl. zijn te
bekomen bij den arr,-ing. cn den techn.-amb
tenaar. beiden voorn.; de nota van inl. ligt op
23 Oct. ter inzage op het bureel van voorn
arr -ing. cn den techn.-ambtenaar. beiden
voorn.: de nota van inl. ligt op 23 Oct. ter in-
bestek no. 14: het onderhoud van .de Rijkszee
weringen en -havenwerken te Vlissinge» n te
Vcore. ged de Jaren 1930. 1931 cn 1932. in 2
pcrc. en in massa: raming per jaar: perc. 1
f 6800. pere. 2 f 4000. massa f 10.800: het bestel;
ligt na 23 Oct. ter lezing aan 't Dep. van Wa
terstaat en aan het bur. van den hoofd-ing.-
dir. In de dir. Zeeland, te Middelburg. don
lioofd-ing. in het arr. Vlissingen. te Vlissingen.
bij den techn.-ambt. te Vlissingen en den techn.-
ambt. te Middelburg, cn is te bekomen tegen
betaling der kosten by de Alg. Landsdr. te Den
Haag en door tussehenkomst van de Kantoren
der posterijen ter plnatse: inl. zijn te bekomen
te Vlljissingen. Boulevard Bankert 6. den
tech.-ambt. te Vlissingen en den techn.-ambt.
te Middelburg: de nota van Inl. ligt op 30 Oct.
ter inznge bij den hoofd-ing. te Vlissingen, Bou
levard Bankert 6.
AMERSFOORT. De arch. Herm. Kroes cn Zn..
namens de fa. M. A. Ramselaar: het verder af
bouwen om het reeds gemaakte betonwerk
van een winkelpand aan de Langeetrnat, Krom-
mestraat en Langegracht: W. van Gent f 2G410,
laagste inschrijver.
AMSTERDAM. De Directeur van P. W het
Ultv<
f 18420,
atioi
m-Best.:
de Ruyter
J. H. de "Keyzer f 23130, laagste
ALEMELO. Het Gem.-Best.: de bouw
een transformatorengebouwtje bij school
(aan de Nieuwstraat)Augusson. Westre
Bonvanie f 2456 laagste inscor.
ALMELO. De fa. M. H. Krabshuis, arch.-
»t vergrooten van de ga
rek. van J. Nljhof.
Schoklar
bouww
Kooike
derw.
f 788;
luwbedrijf
k laagste
Almelo, f 8
•rit laagste
3. H. Heimlnk, Almelo, f 643.
b. glaj
inbergor
Van Vemde f 8998. laagste
werk De Haan f 864. laagste
Bte inschrijvers gegund.
BORNE. Het Gem.-Eestuur
van de voormalige villa va
tot gemeentehuis: G. Olthuis
laagste Inschrijver. Gegund.
DUBBELDAM. Het afbrei
sch. Beide laag-
Kerk. Laagste
ischr. J. Schout
ENSCHEDE. De boi
k. J W. WiUemse: het
lestrattngs-, rioleerings-
en hekwerken op Rigtersbleek. Langste insenr.
W. H. Kelderman, Enschedé, f 12.602. Gegund.
ENSCHEDE. De arch. G. Mensink Friese»
hot bouwen van een klein burger woonhuis
aan de J. W Racerstraat: perc. a, bouwwerk:
P. H. Oude Groeniger f 3615 laagste injchr
perc. b, schilderwerk: A. J. ten Tije l 140.
laagste inschrijver.
GOUDA. Het Gem.-best.: het vernieuwen en
herstellen van eenige waterwerken, alhier.
Laagste inschr. J. A. Mooten, Moordrecht, f 413<.
HAARLEM: De dir. van Openb. Werken: het
bouwen van een Transformatorhuisje op de
Botermarkt: Aannemings-Mij. Broersma to
Haarlem f 21140, laagste inschrijver.
HAARLEM. Het Gem.-bestuur: perc. 1: het
maken van den bouw van een oranjerie met
schaftlokaal ca. op het terrein van den Stads-
kweektuin aan de Kleverlaan: perc. 2: het ver
richten van glas- en verfworken ten behoeve
van de in perc 1 bedoelde werken: perc. 1: J.
Warnaar en W'. Hoogstraten te Lelden f 21386,
HEKELINGEN.
Klaswaal voor re
derh.) den bouw
ste inschr.: perc. 1
laagste lnschrijvei
HENGELO. De
schedö (onderh.)
Eleetrlsche Stroomle>
bouwwerk
Hengelo (O.) f 6300; f
derwerk aan G. Grobben te Heng
HILLEGERSBERG. Het Gem.t
breken, ophoogen en herstraten
Laagste inschr.: Lodder en Wer
gen. f 3098.
HOOFDDORP. De bouwk. F.
N.-Vennep, f 13.331. Be
DEN HAAG. De Rijkswat
255: het aanbrengen. ïnwals
van een nieuwe deklaag va
Sasdijk en een gedeelte v
langs den linkeroever der
onder de gemeenten De W
dam, rnmin? f 15 000. Laags
genbouw Mij. Teèrmacadam,
DEN HAAG. Het Gem.best
blokken hulzen op een terr
bouwplan „Rustenburg". L:
Aan -MIJ. P. de Wit, Den I
f 242.000, c f240.000.
KAMPEN. Het burj
den Rijksili.ik
Hota
f 1165 (bultei
:rlljk Armbestuur
ingen en het an:
schillende gebouw
rch. C W. Vei
lej. H. Nobel: las
LEIDEN. Het Get
;elwerkJ. Roe
hoek Nieuwe .Vee-
bijbehoorende werken. Laagste Inschr.
a J. Wnrriii.'ir- en W. Hoogstraten, Lelden,
f 6990.
LEIDEN. Het Gem.best.: bestek no. 1G: hel
Mgrooten van de koffiekamer ca. en het ved-
Ned, Herv. Gem.:
i Wert
LISSE.'De bouw van de c
bijbehoouende werken ten be
sesche IJsolub. I.aagste insc
dijk, Lisse. f 2387. Gegund.
LOSSER. De arch. F. I. Ve
ens den heer W van Rin.-r
in een - burgerwöonhuls aa
het glas- e:i schilderwerk
f 4227 la!
(Kerkvoogden)
zand ophooging
ie begraafplaats
Schouw.
ardingen,
b. J. Klein
burgerwoonhuis
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
gers voor A AflllVC 9 pA AELBRECHTSKADE 147b
H. IVIU T O OL UU. TELEFOON 30404-30233
Vertegenwooróigc
ROTTERDAM en OMSTREKEN:
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN ■SSKa.-JKH
Landliuizenbouw TUINST AD WIJK ..SECBROEK"
Te koop onder architectuur gebouwde Landhuizen, ge
legen aan de Pauwenlaan en Omgeving te Den Haag.
Verkoopprijzen: TYPE A f 6400.- met garage.
TYPE B f 5950.-
TYPE C f 6450.- met garage.
Inlichtingen:
OLEANDERLAAN 39, DEN HAAG, TELEF. 33122,
alwaar op aanvrane gratis d
in .De Bouwwereld - In-
22 Juli j.L verkrijgbaar is.
bijblad i
ran zijn landhui
deze courant,
bou-
e Lutte f 4227 laagste inschr.:
erwerkJ. Kleinhaarhuls
aagstc inschrijver.
NAALDWIJK. Het Gem.-
cn van 600 M. sloc'
'op Bijl te Kethel f
NAALDWIJK. Hei
nn ccn trnnaforniat
C. Li
G B. Put te
,erc. b.. schil
de Lutte f 247,
Hofstee
45G0, laagste ins
Gem.-Best.: he
170U.
KERK. De arch. H. v. d. Stelt: de bouw
cn woonhuis voor G. van Beek. Laagste
metselwerk Pijpers en Haverlach f 15S0;
rwerk A. v. d. Veen f 1506: schilderwerk
Dijkhuizen f169; massa A. de Jong f2950.
id'aan A de Jongden G. van Dijkhuizen.
°°t 1875 fschilde'rwerk
i Co. f 226. Gegund
NIJKERK. De arch.
OLDENZAAL. De
voor G. Roelofs: het
huis aan de Carmelst:
huis; b. het glas-.
d. Stelt, n
sen woonhu
i Jong f2
TE KOOP TE ROTTERDAM:
6 H EE ENHUiZEN met groote Voor-en Achter
tuinen, waarvan 2 met Garage, aan de Ouddorpweg
in de 's Gravenhof.
SÏÏifiSSKj p. BE RUYTER Zn.
vraag gratis te verkrijgen b.j: OUDE DIJK 207 ROTTERDAM
TELEFOON 06533-56277.
J. W. VAN STAVEREN, Boiwun%
OUDE DUK 167a ROTTERDAM
TELEFOON 12054.
□iiiimiiimiiimmmmiimiiiiiiiiiiimia
iTEGELHANDELl
H. KOENE
VOORBURG
KANTOOR: VRIJBURGSTR. 4. TEL. 78228
MAGAZIJNEN: Emplacement Ned. Spoorwegen
Groote voorraad van:
WITTE WANDTEGELS15X 15 cM.
MAJOLICA WANDTEOELS15X15cM.
KUNSTGLAZUUR WANDTEGELS iedere nuanceering
PLAVUIZEN verschillende maten.
BASALTINETEGELS. - HANDVORMSTEENEN.
VRAAGT OFFERTE!
Dmmiiiiiiuiiiiimmiiiuiiiimmmimö
MAAKT CLICHE's VOOR
ALLE DOELEINDEN
TEGEN BILLIJKEN PRIJS
F 7.50 PER WEEK
VOLGENS HUURKOOPSYSTEEM
TE KOOP
Vrije huisjes, bev,
2 Kamers en Suite.
Vestibule, Trappen-
Acacialaan.
WASSENAAR
TE KOOP: j
Landhuizen en Villa's
van 10 tot 15 mille.
Schitterende bouwgronden.
GEBR. VAR R00IJEN j
Technisch Bureau voor Bouwkunde f
Sohouwweg 2 WASSENAAR j
TELEFOON 76920 HAAG.
op kruispunt twee hoofdwegen, UITBREIDINGSPLAN
..SPQORWEJK", DEN HAAG, a*an de Gouverneur-
en Van Zeggelenlaan, ruime winkels met woning. Gereed
einde 1929. Teekening, huur- of koopprijzen op aanvrage bij
Thomsonlaan 51 Telefoon 35706
DEN H&AG
een dubbel woonhuis aan de Vv illein-
Slikkerveer; bcgrooting f 7500: I-C. v.d
Gijp te Slikkerveer f 7518. laagste inschr,
BOTTERDAM. (Onderh.): het verbouwen
Ml' de winkelpanden West-Kruiskado hoek
Paulownastraat aldaar voor de N.V. Manu-
ïcturenhandel H. H. Stuve: Fa. Bakker en Co.
Hillegersberg f 34495, laagste inschr.
BASSENHEIM. De heer v. Leeuwen (onderh.)
het bouwen van een woonhuis met garage op
Kerkjaan. Laagste inschr.
Lagerberg
irultgang"
Vervólg AANBESTEDINGEN pag. 4.
ANNEXATIE
GEDACHTEN
Van speciale plaatselijke toestanden
hangt de wensclielijkheid van een annexa
tie af. Er kunnen daarbij natuurlijk enke
le algemeene lijnen getrokken worden,
maar in details behoort men voor elk bij
zonder geval afzonderlijk naar een oplos
sing te zoeken.
Merkwaardig is het verlangen van bijna
alle sprekers op het Congres der Vereeni-
ging van Nederlandsche Gemeenten en het
Nederlandsch Instituut voor Volkshuisves
ting en Stedebouw, te Amsterdam gehou
den 31 October 1925 ter bespreking van het
rapport van de daartoe ingestelde Com
missie over het vraagstuk van het gewes
telijk plan, om een „College van Advies"
in het leven te roepen.
Zoo zeide de heer Wibaut Wethouder
van Amsterdam (bladz. 56" Congres-
Verslag) „Nu is er in het ontwerp van
wel een artikel, waarmede ik mij zou
kunnen vereenigen. Dat is art. 2. Ik ge
loof, dat de instelling van een college van
advies door de wet, om de tot standkoming
van die gewestelijke plannen te bewaken,
te overzien, waar het noodig is hier en
daar te bevorderen, zeer goed zou zijn, en
ik hoop straks te zeggen, dat ik aan dat
college van advies in bepaalde gevallen
nog wel andere bevoegdheden zou willen
geven".
In het Tijdschrift Ned. Heide Mij. van
blaart 1926 schrijft het pestuur der Ned.
Boschbouw Ver.:
„Meerdere leiding van Rijkswege bij
de uitbreidingsplannen van Gemeen
ten en bij de vorming van „Geweste
lijke Plannen", is naar de meening van
ons bestuur gewenscht."
De heer Mr. G. A. van Poelje sprak:
(blad 596 verslag Congres):
„omtrent, niet de wenschelijkheid,
maar de noodzakelijkheid, da dringen
de en onmiddellijke urgentie van de
gewestelijke plannen."
En Ir. P. Bakker Schut, de Directeur
van den Dienst van Stadsontwikkeling en
Volkshuisvesting te Den Haag, sprak:
„dat eenstemmigheid bestaat over het
feit, dat gewestelijke plannen noodig
zijn en urgentie bestaat voor het op
stellen dier plannen".
Uit bovenstaande blijkt toch klaar cn
duidelijk, hoe het denkbeeld der INNIGE
SAMENWERKING TUSSCHEN GEMEEN
TEN STEEDS MEER VELD WINT.
Het buitenland wees ons hierbij reeds
den weg. Eerbied voor historie en traditie
was daar de leidende factor.
General Majoor G. C. A. Fabius ken
schetste het groote doel van „Ge wedelijke
Plannen" als volgt: —„dit is geen NEGA
TIEF doel: elkander niet hinderen
maar dit is een positief doel: met elkan
der voor elkander, ieder mede werkende
aan het groote geheel met behoua van
haar eigen, in de geschiedenis gevormd
karakter. Elkander aanvullen, niet ver
nietigen! DE BELANGEN VAN EEN BE
VOLKINGSCENTRUM LIGGEN OUK IN
ZIJN OMGEVING, EN DE BELANGEN
VAN DE OMGEVING LIGGEN OOK IN
HET CENTRUM.
Uit dien hoofde is het duidelijk, dat, ge
let op de veelal eenzijdige argumenten die
aan een annexatie ten grondslag mnr-ten
liggen, bijna ook altijd met de onrechtma
tige toecigening van het etiket
EENIGE GREPEN UIT DE UITEENZETTING
VAN DEN HEER C. D. VAN REYNDAM
i vervlogen (lagen was de bouwkunst
gereglementeerd. In hot leven geroe
pen door den godsdienst of door den wil
een machtig heerscher, had men meer
eenheid, ontstond een stijl. Denkt aan de
Fransche Renaissance-stijlen, Louis XIV,
Louis XV en Louis XVI, spiegels van den
tijd waarin zij toegepast werden; de een
pompeus, de ander wuft, de derde stijf cn
star. De Renaissance is de wedergeboorte
an de oude Grieksche en Romeinschc bouw
kunst. Daarvoor de kerkelijke stijlen Go-
thiek cn Romaansch.
De Renaissance is in Nederland tot zeer
gröoten bloei gekomen. Wie kent niet de
mooie typische trapgevels uit dien tijd? In
dien tijd had men geen architecten en aan-
ers. Men kende slechts leerlingen, ge
zellen en meesters; leden van een gilde
r niemand het beroep zelfstandig uit
mocht oefenen die niet alle rangen doorloo-
pen had en die niet de moeilijke meester
proef doorstaan had en dan nog maar al
leen als hij zich wenschte te gedragen naar
zwaar bindende gildevoorschriften.
Dit ging zoo eeuwen voort tot heil van
de bouwkunst; toen kwam met de Fransche
revolutie, die ook in Nederland zijn terug
slag vond, de tijd van vrijheid, gelijkheid
en broederschap. Uit was het met de gilden
de beroepen werden vrij, de kunst werd vrij.
Concurrentie kwam en geld verdienen werd
de hoofdzaak. De eeuw van de machine was
aangebroken, de kunst kwam in het ge
drang. Nieuwe bouwmaterialen kwamen in
gebruik, in den beginne vooral met ijzer,
men had geen vormgeving cr voor.
In plaats van nu een nieuwe vormgeving
te scheppen ging men leentjebuur spelen
bij de historische bouwstijlen. Beelden goot
van ijzer en beschilderde ze alsof het
steen ware; natuursteen maakte men na
van cement, goudlederen behangsels van
papier.
Dat was noodt waar, dat was niet eerlijk.
Men maakt toch ook geen autoband van
ijzer of een vliegmachine van koekendeeg.
Neen, dat zou te dwaas zijn, zal ieder zeg-
Maar niemand vond het dwaas, de
bouwkundige onderdeelen uit te voeren in
geheel verkeerde materialen.
Maar...... Als is de leugen ilog fcoo snel,
de waarheid achterhaalt haar wel.
En de
WAARHEID KWAM
„ALGEMEEN BELANG"
reeds een beperkte vorm van samenwer
king, die op meer rechtvaardige wijze aan
zulke argumenten tegemoet komt, verre te
verkiezen moet zijn.
De meer genoemde heer FaDius schrijft
hieromtrent nog: „Ook wij ontkennen niet
a priori, dat in de toekomst nog wel eens
een annexatie moet geschieden, maar wel,
dat thans nog eenige annexaties tot stand
zouden mogen kornen bij het licht van een
ouderwetsche vetkaars."
Na gewezen te hebben op de zienswijze
van Dr. Ir. Roegholt, die in „Het Stadsge
west" voorstelt om aan Gedeputeerde Sta
ten voor korten of langen tijd een bureel
toe te voegen voor den Dienst van Stads
gewestontwikkeling, gaat hij verder: „Wij
halen deze uitspraak aan, om te doen zien,
welke uitgebreide cn grondige kennis er
noodig is, om leiding te kunnen geven bij
het groeiproces, en om goed te doen uitko
men, hoe grenzenloos oppervlakkig in ver
gelijking hiermede de nog aanhangige an
nexatie-voorstellen zijn gemotiveerd, ge
speend als ze zijn van eenigen weten-
schappelijken grondslag".
En voortgaande: „nu wordt op die an
nexatie-voorstellen wel niet vermeld: dat
zij als einddoel moeten hebben de steden
bouwkundige, cultureele en economische
ontwikkelingsmogelijkheden van
paalde landstreek, ALS EEN GEHEEL
BESCHOUWD, zoo goed mogelijk tot haar
recht te doen komen! (Rapport bladz. 3VI).
maar zij worden dan toch vrijmoedig be-,
plakt met het etiketk
IN HET ALGEMEEN BELANG,
omdat de vader van de Gemeentewet,
Thorbecke, nu eenmaal elke annexatie
ONGEOORLOOFD achtte, als zij niet
„GEBODEN WORDEN IN IIET ALGEMEEN
BELANG. (Gemeentewet door Mr. G.
Oosterwijk, bladz. 500).
Gemeenten zijn geen willekeurige ge
knipte stukken van een legkaart, zegt F
bius, maar wat ook de oorspronkelijke oor
zaak was van hare begrenzing thans
de organisch gegroeide cellen van het
land, met zeer bijzondere beteekenis voor
de cultuur van het geheel, of gelijk Struy
ken, de vurige verdediger van do rechten
der gemeenten op zelfstandigheid in het
bestuur en in grondgebied, zeide: „de Ge
meenten zijn historisch gegroeide plaatse
lijke corporatien. Zij zijn cn blijven de re-
ëele producten der natuurlijke volksbewe
ging, met eigen geaardheid, eigen belanT
gen, eigen middelen van bestaan, eigen
toekomst".
„De provinciën en streken in grooter
band, de dorpen cn vlekken in kleiner
band, zijn historisch geworden, hunne
grenzen zijn niet op de teekenplank met
den winkelhaak uitgezet en zijn
van gelijkvormigheid. Gelukkig! De groo
te verscheidenheid verhoogt de wat
aldus Mr. Stigfer in „Is annexatie nog
dezen tijd?" van de grootere eenheden, die
zij samenstellen.
Nog een uitspraak van den heer Fabiu:
willen wij hier aanhalen, waarmede w>
tevens dit artikel besluiten: „Is de spoedig
populair geworden uitdrukking:
tie-snoei-halcmes" op zich zelf
waarschuwing tegen de neiging tot opera
tief ingrijpen, indien het sterke licht, door
de deskundigen op het gebied van samen
werking in de laatste jaren wordt ontsto
ken, niet wordt gebruikt, dan zou „an-
nexeeren" thans genoemd worden: geblind
doekt hakken."
onlogische, onpractische onwaarheden uit
bande, en volgens deze beginselen de Ams-
terdamsche Beurs schiep. Dat was in 't iaar
1900.
Men schrok, men lachte, men schold zelfs.
Desniettemin begonnen Berlage's ideeën na
volging te vinden. Verschillende vakgenoo-
ten volgden zijn spoor, met als gevolg het
ontstaan van de
NIEUWE NEDERLANDSCHE
BOUWKUNST,
die vooral na den wereld-oorlog een hoogte
bereikt heeft, zooals in weinige landen op
bouwkunstgebied bereikt is.
Is men er wel ten volle van overtuigd,
dat de Nederlandsche Bouwkunst aan .le
spits staat van de geheelc Europcesche bouw
kunst en dat uit alle landen architecten
~aar Nederland komen om onze bouwkunst
i bestudeeren? Reden te meer om iets
aar wij groot in zijn in eere te houden
en niet te gedoogen, dat die goede naam
verloren gaat. En toch hebben wij geen stijl
wij hebben de bouwkunst van het individu.
Een ieder geeft zijn beste krachten. We. in
dezelfde richting de eerlijkheid maar
ieder op zijn eigen wijze, ieder mot zijn
zelfbedachte vormen, die hij poogt bij ieder
volgent! bouwwerk to vervolmaken.
Dat hier een gevaar in kan schuilen, zal
duidelijk zijn en dat dit gevaar niet denk
beeldig is, blijkt w7el bij sommige bouwwer
ken, waarvan de vormen wel eens al te ge
zocht zijn.
Gelukkig zijn wij deze uitbundigheden
rijwel te boven. De bouwkunst van de aller
laatste jaren is van een kalme, rustige vor
ming, die niet versiert waar het niet noodig
daarentegen geenszins een doode kunst
maar wel degelijk van een groote frisch
heid en levenslust getuigt.
Dit over de architectuur in het algemeen,
Nu nog eenige opmerkingen over
LANDELIJKE ARCHITECTUUR
Wanneer een architect één landhuis of bui
tenhuis moet bouwen, dan zal hij het oog
slaan op het mooie, oude boerenhuis, dat
zoo prachtig in het landschap past, met zijn
groote beschermende daken cn kleine ven
steropeningen. Zoo'n huis is één met de om
geving en geeft volkomen het gevoel van
beschutting. Dat moet ook. Een buitenman
is veel meer op zichzelf aangewezen dan
de stedeling. Vandaar dat een stadshuis
meer open kan zijn met grootere ramen en
kleinere daken.
Nu is wel een opmerkelijk verschijnsel,
dat vrijwel de meeste buitenhuizen, hun
vormen ontleenen aan de stadshuizen, en
dan meestal nog aan de slechte voorbeelden
daarvan. Zelfs komen er met platte daken.
Platte daken hooren niet in ons land thuis,
zij zijn op hun plaats in droge Oostersche
landen, met een minimum regenval. Om
praktische en economische redenen kan het
noodig zijn een plat dak te maken. Moet
het, dan verzetten wij er ons niet tegen.
Maar laat men dan tenminste een eerlijk
plat dak maken en geen plat dak met
schuine dakvlakken aan de zijkanten, zoo
dat de schijn gewekt wordt, dat het een
echt dak is. Dit is schijn-architectuur, niet
eerlijk en daarom ten sterkste af te keuren.
Gebroken kappen, zijn even on-Hollandsch
als platte daken. Zij worden ook wel Man
sarde-kappen genoemd naar den Franschen
architect Mansarde, die ze in Frankrijk het
eerst toepaste. Het valt niet te ontkennen,
dat een gebroken kap voordeelen vertoont
wanneer de kapverdieping als woonruimte
dienst moet doen. Meestal echter is de zol
der-oppervlakte grooter dan de benoodigde
ruimte, zoodat men met een gewone kap
kan volstaan, die tevens nog goedkooper is.
Vooral de gebroken kappen met do flauw
hellende l.ovendakvlakken, dus met hoogen
knik, zijn zeer slecht van verhouding.
Dikwijls ziet men smalle buitenhuizen
met de deur links of rechts in een hoek ge
drukt, slechts een half steentje daarvan ver
viplerd. Waarom de deur niet op zij ge
maakt? Men wint aan architectuur cn aan
ruimte.
De grootste architectonische en ook prac-
tische fouten worden bij de raam-openin-
gen gemaakt. Hooge schuiframen dio van
onderen venbileeren juist waar het niet
moot een muurdam midden in den ka
merwand juist waar 't beste uitzicht is
en waar het meeste' licht naar binnen valt
komen veelvuldig voor. Hoeveel geld aan
verwarming had men uit kunnen winnen,
hoeveel cl minder gordijnstof had men noo
dig gehad wanneer men gekoppelde draai
ramen gemaakt had, die veel beter venti-
leoren en veel beter lichtinval verzekeren.
De schoorsteenen worden veelal verkeerd
geplaatst en dan te laag gemaakt, trekken
dan niet bij zekere windrichtingen met tot
gevolg een zinken pijp erop, die leelijk is cn
bij den eersten den besten stormwind toch
weer op den beganen grond belandt.
Zie hier eenige veel voorkomende fouten;
cr zijn er natuurlijk nog veel meer, maar
laten wij volstaan met eenige vaste
regelen te geven, waarop men bij jiet
ontwerpen van landelijke architectuur acht
moet geven. De meesten zijn hier en daar
reeds genoemd, maar ze zijn nog als een
geheel te geven.
Kijkt niet naar de bouwkunst in de ste
den, maar naar de goede oude voorbeelden
in uw eigen streek, naar de goede oude
werkstukken van den cenvoudigen dorpstim
merman.
Maakt geen sehijn-bouwkunst en geen na
maak van materiaal, maar gebruikt onze
fraaie Hollandsche bouwmaterialen, pannen
en baksteen. Geen zinken versieringen, geen
glimmende tegels, geen cement voor natuur
steen, geen groote spiegelruiten alsof ge in
een winkel woont; blijft eenvoudig, logisch
en waar.
En dan als voornaamste punt: De verhou.
i'ingen van het geheel en van ieder onder
deel op zichzelf moeten goed zijn. Er moet
evenwicht zijn tusschen onderbouw cn dak,
tusschcn muurwerk en glas, tusschen land
schap en huis. Vergeet nooit dat bouwen
niet slechts is een kunde, doch ook een
k u n s t'\
