ONTWIKKELING
MOOIE HEERENHUIZEN
Uw Huis een Thuis
IELDEN beschikbaar
EEN REUSACHTIG WATERVLIEGTUIG VAN NIEUW TYPE. bestemd voor commercieel*
doeleinden is in Antibes te water gelaten. Men ziet het gevaarte In het ruime sop even voor
de eerste proefvlucht.
WALTHAMSTOW. het Engelsche plaatsje, heeft de gebruikelijke privileges der overige Engelsche steden ontvangen en die
plechtigheid Is met groote feesten gepaard gegaan. Lord Privy Seal kwam zelf den burgemeester de desbetreffende oorkonde
overhandigen.
fjW I
IN DE ONMIDDELLIJKE NABIJHEID VAN DE KAISERBRUG TE BREMEN is aan de aanleg
steigers een ontploffing geschied. Twee personen werden daarbij gedood, drie zwaar gewond.
De plaats van de ontploffing.
RAMSAY MACDONALD. de Engelsche premier. Is bil zijn aankomst
in Amerika ontvangen door den burgemeester van New York. den
heer Walker. Men ziet den Engelschen staatsman aast zijn gastheer
.voor het stadhuis te New. York. j
VERVOLG BOUWBLAD
(Vervolg.)
In de laatste jaren der 19e eeuw Wordt
voor de volkshuisvesting het meest gangbare
type: de doorloopende woning, ter breedte
van 4.50 4.80 meter, eerst nog als vrij be
nedenhuis en vrij bovenhuis dit laatste
met eigen zolder weldra echter uit eco
nomische overwegingen meer algemeen in
het perceel met twee afzonderlijk bewoonde
verdiepingen, langs dezelfde trap toeganke
lijk en samen den zolder deelende.
Uit het woningtype voor de beter gesitu
eerden verdwijnt eerst de bedstede, later de
alcoof; eindelijk ook het sousterrainbeneden-
huis.
De aanbouw van het geheele huis is in
'dien tijd nagenoeg opgegeven.
Zelfs in het kwartier Van Vollenhoven-
straat en Westzeedijk, bleef bij de bebou
wing het heerenhuis in de minderheid.
Hier, zoowel als bij den ongeveer gelijktij-
digen aanbouw langs Diergaardelaan en
Stationsweg, werd het verdrongen door het
beneden- en bovenhuis.
In de oude wijken worden de benedenwo
ningen geleidelijk veranderd in winkels.
Sprekende voorbeelden van deze transforma
tie geven in het Westen de Kruiskade en
de Binnenweg; ook hun verlengingen de West
Kruiskade en de Nieuwe Binnenweg; in het
Noorden de Jonker Fransstraat en de Noord
molenstraat, later de Zwart Janstraat en
de Bergweg; in het Oosten de Goudsche-
rijweg.
Dat onder deze omstandigheden het uiter
lijk van de nieuwe stad wel zwaar moest
lijden, kan geen verwondering wekken.
Opgekomen zonder vast plan. stuksgewijs,
naar den drang van toevallig gebeuren, ge
bouwd, schier zonder uitzondering, door
eenvoudige ambachtslieden in een tijd,
toen zelfs de Grootmeesters der bouwkunst
nog slechts stamelend een eigen taal spra
ken, met klanken ontleend aan een cultuur,
welke de groote massa niet meer begreep.
Het koud materialisme heeft de ontwik
keling van Rotterdam gedwongen in een
richting, die het culturcele clement volko
men negeerde en waarvan gezegd kan wor
den dat men, het leven zoekende te behou
den, dit verloor.
Dit leven terug te vinden, levensblijheid
te hergeven ook bij het wonen in deze
zwoegencfe stad, was de groote, schier on
vervulbaar lijkende taak, opgelegd aan onze
twintigste eeuw.
Toen kwamen de jaren van wijduitgaande
oorlogsellende .waarin stoffelijke nooden eii
zedelijke verwording elke gedachte aan
waarachtig nieuw leven terugdrongen.
Doch uit den druk der tijden is geboren
de prikkel tot verhoogde inspanning, het
geen ons doet besluiten met in het kort na
te gaan wat er alzoo sedert den wereldoorlog
in Rotterdam is veranderd.
Alvorens dan heel vluchtig den woning
bouw na 1900 tot op heden na te gaan, volgt
nog een beknopte opgave van de meest be-
De groote Coolsingel Boulevard, met z'n
kapitale gebouwen stadhuis en postkan
toor - mag dan wel in de eerste plaats ge
noemd worden.
1915 kenmerkt zich" speciaal wat betreft de
onteigening van nagenoeg alle gronden langs
den noord-westelijken oever van het eiland
IJsselmonde, voor uitvoering van het ont
worpen haven-complex, in welk jaar tevens
het uitbreidingsplan Blijdorp het levens
licht zag, en werd overgegaan tot den aan
leg van de buitenplaats Rozenburg tot Vil
lapark. Noemen we nog de opening van den
tunnei onder het spoorwegemplacement bij
den Beukelsdijk.
Eenige grootere bouwwerken kwamen in
1921 gedeeltelijk of geheel gereed, waarvan
we hier noemen de Mathenesserbrug, Cen
trale Bibliotheek, 2de II.B.S. voor Meisjes
en de 2de Centrale voor het telefoonbedrijf.
Het volgende jaar werd 110 H.A. grond
van Schiedam aan Rotterdam toegevoegd.
Het aantal en de tijd van de openingen
•aartoc in 1923 werd besloten, sterk af
nemen. Zonder stremming van het verkeer
werd dit grootsche werk in de volgende ja
ren uitgevoerd.
Een zeer belangrijk besluit was in dat jaar
de aankoop van „Het Land van Hoboken'",
wat evenwel weinig te beteekenen heeft bij
het gedane voorstel tot grenswijziging der
gemeente in 1927, dat beoogt aan Rotterdam
toe te voegen de gemeenten Pernis, Hoog
vliet. IJsselmonde, Hillegersberg, Schiebroek,
Overschie, Schiedam en Vlaardingen en dee-
eigen Piaswater, voor- en achter
tuin. parages, enz. BILLIJK TE KOOP
„PLASOORD", HILLEGERSBERG,
tegenover het Postkantoor. Ruime
tyjyotheek beschikbaar. Bevragen
L.LUYTEN.BerQweg 162, «ÏÏKÏÏ5S
TE KOOP nog
4 Portiekhuizen
a.d. Vlierboomstraat 209—871
DEN HAAG. Prima geldbeleg
ging. Te bevragen op liet werk
en bij MIJ. „DE GRENS"
Rlflinlttlllr. 39, Den Hug. Tel. 31949
TE KOOP
onder ARCHITECTUUR gebouwde
LANDHUIZEN
door aanplant van onze
BURG, met blijvend vrij uitzicht
Boomkweekerij - Producten
op het park Arendsburg met Vijver
OCTOBER-PKANTING 100 pCt.
\V v.TfM. Laan van Helden-
burg 51, Voorburg.
VAN DER VIS - Overschie
TE HUUR
hoek Kapelstraat
Schitterend ingerichte
Benedenhuizen f 60.— p.i
Bei-Etages f 55.—
Etagesf 45.—
Parterre-ruimte met
Kantoor, 600 M' f 300.—
Alle woningen zijn voorzien
van ingebouwd bad.
Bevr. aldaar, bij I. A. KLOK,
Schied. weg 153b te Rotterdam,
Tel. 33872 en H D. v. DIGGELE,
Mathenesserweg 87, Tej. 33635.
len van de gemeenten Poortugaal, Rlïoon,
Barendrecht, Ridderkerk, Krimpen a. d. Lek,
Krimpen a. d. IJssel, Kethel en Vlaardinger-
Ambacht.
De tegenwoordige oppervlakte van de ge
meente Rotterdam van 624G H.A. zou aldus
dooi; toevoeging van 13.096 H.A. gebracht
worden op 19.342 H.A., terwijl de bevolking
met* ruim 100.000 inwoners zou toenemen.
Waóneer dit werkelijkheid zal worden?
Beginnende met 1917 staat Rotterdam in
het teeken van den woningbouw, in het bij
zonder voor de minder gegoede bevolking.
Aan diverse bouwvereenigingen werd steun
verleend, in dit eerste jaar rced3 voor 688
woningen. Alle krachten worden het daarop
volgende jaar ingespannen om den woning
nood, welke voor de minder gegoede klasse
der bevolking rampspoedig dreigde te wor-
dem eenigszins te verminderen. Vooral de
bouw van gemeentewoningen werd in steeds
ruimer omvang ter hand genomen, waarvan
vooral die op den Rechter Maasoever en in
den polder Spangen genoemd moeten worden
In 1919 werden aan den Linker Maasoever
niet minder dan duizend één-gezins-wonin-
gen gebouwd, tenvijl voortgang werd ge
maakt met den gemeentelijken woningbouw
in Spangen en in den voormaligen Reserve-
boezem!
Doch ook de volgende jaren bleef de voor
ziening in den steeds toenemenden woning
nood het groote vraagstuk, dat de volle zorg
en aandacht van het stadsbestuur vorderde.
In Tusschendijken, Spangen en Crooswijk
en op den Linker Maasoever kwamen suc
cessievelijk verschillende woningcomplexen,
hetzij van gemeentewege, hetzij door parti
culieren tot uitvoering.
De Gemeente nam in 1921 met Rijkssteun
op den voet van de Woningwet een proef
met den bouw van betonwoningen, aan den
Lange Hilleweg.
De verlaging van de door Set Rijk toege
zegde premie voor particuliere bouw had
het gevolg, dat van verschillende plannen
geheel moest worden afgezien en andere
niet dan slechts aarzelend tot uitvoer kwa
men. Evenzoo moest aan de tijdsomstandig
heden, welke steeds meer en meer tot verso
bering drongen, worden toegeschreven, dat
de verleening van rijksvoorschot aan den
gerpeentelijken- en vereenigingsbouw wordt
beperkt. Het overwegend deel van dezen
steunbouw werd in genoemd jaar wederom
gesticht op don Linker-Maasoever in den
Hillepolder en- in Karncmclksland.
(Wordt vervolgd.)
TE KOOP
HEERENHUIZEN a. d. Tomaten-
straat te Den Haag vanaf f 7250.
Geen oploopende erfpacht
Inlichtingen bij
J. A. GARNIER
Smitstr. 169, Den Haag, Tel. 34348
leiaiiiiiiBrpoiiiEEi aanwezig
Ie Hypotheken. Rente huizen
5 o/o, landerijen 4o/o.
Bouwcredieten - Financieerlng -
Voorschotten.
B. SEVINGA Co.
Essenbiirgstraat 71a - Tel. 36566
ROTTERDAM.
GEBRs. DEN OUDEN Oegstgeest
II bouwen aan de VAN DEVENTERLAAN
te VOORBURG
I HEERENHUIZEN
Inlichtingen op het werk en bij de bouwers.
MOOI WONEN STERREBOSCH
TE SCHIEDAM
TEKOORenTEHUURi
VRIJE BENEDEN- en BOVENWONINGEN,
Alberdink Thljmstr., h. Mesdag-
laan, waarvan de bovenwonin
gen eveneens met tuin. f35.—
per maand. Koopprijs f8700.—
per pand.
VRIJE HEERENHUIZEN a.d. Mesdag-
laan te koop voor f 9000.—
Te bevragen:
W. ALENIAN
Christ Huygensstraat 10
SCHIEDAM Telef. 68404
en op het werk.
Zie geïllustreerde beschrijving la
dit blad dd. 23 Sept. 1929.
'(Vervolg AANBESTEDINGEN).
i Chr. Scholen, alhier: het bouwer
en, namens de wed. C. Vrijlandt,
en. het bouwen van 'n woonhuis. Laag-
^chr' V' Bergambacht, t 7145.
SPIJKENISSE: De arch. A. Dekker: het bon
en van een hofstede voor W. M. de Valois.
in den Voorweg aldaar. Laagste Inschr.perc.
metsel- en betonwerk Gebr. Roos, N.-Beljer'-
nd, f 10.800, gegund; perc. 2, timmerwerk H.
mons, N.-Beijerland f7990, gegund.
arch. Bern. Simons: het bou-
ihuizen, aan de Goirleschcweg,
lerpt f 11.950. Gegund.
TIEL Gecommitteerdei
eerden" Grindweg
den Gecombl-
•riei: net onderhouden
bijbehoorende Icunst-
van 3 Jaar (1930—1932).
.aagste inschr. C. van den Berg, Geusichem,
23167. Gegund.
TIEL. Het verfwerlc van een 10-tal woningen
Ier Woningbouwvereen. „Tiel". Laagste inschr.:
ierc. 1 en 2 H. J. Kersten, Leeuwen, resp. f 585
in f 485.
UTRECHT. De Dir. der Ned. Spoorw.: bestek
to. 1378 H.S.: het vervaardigen, leveren er
tellen van den metalen bovenbouw met bijbe-
hooren voor de overbrugging van den Mulder-
SVr?nat,wc€ in de Muldertrekvaart nabij K.M^
9.060 ln den spoorweg van Amsterdam naae
i-ersum: raming f247.000: a. zonder en b,
de brug.
schoonmaken van het terrein en het aanstam*
pen van sleuven en putten)..
VEENENDAAL. De arch. G. de Geit te Vee-
nendaal, voor rek. van L. v. Straalen. aldoari
het bouwen van een woonhuis aan den Kanaal-
weg te Veenendaal. Laagste
het bouwen van
van G. Okkerse. Laagste insc
Gouda, f 18.597. Gegund.
WAGENINGEN Het Gem.-
het kantoor der
arch. Dirk Stuurman!
inschr. H. E. v. Deest#
het
brlek: G. Beukhof 'c
te Wageningen f 11990 en f 500. Gegund.
IJMUIDEN. De Rijkswaterstaat: bestek nö,
251: het maken va neen slulsmeesterswoning
met schuur, behoorende tot den bouw eener
sohutsluls c.a. te IJmuiden. ingevolge de wet
van 2 Jan. '17 (Staatsblad no. 3): raming
f 11390: Fa. Cupido en Da'.nteyer te JJmuideu
f 11470 laagste Inschrijver.
ZUTFEN. De Gebr. Boerman, namens T. Eg
berts: het bouwen van een woonhuis aan den
Zutfen3che Straatweg te Spankeren. Langst*
inschr Haversman en Hagen, Dieren, 4685.
AUGUST HERMAN FRANCKE-
SCH00L TE ROTTERDAM
VIERT HOOGTIJ
Officieele opening nieuw gebouw
De A. II. Francke-School te Rotterdam
viert hoogtij
Zóó luidt het opschrift voor de uilnoorii-
ging tot bijwoning van de officieele opining
van het schoolgebouw Hofdijk 11. Geen
wonder, dat Bestuur en Onderwijzend per
soneel zich zoo feestelijk gestemd gloei
den. Wie de „gribus" in de 1ste Lombard-
straat gekend heeft, liet gebouw waarin tie
School twaalf jaren „gehuisvest" was. k in
verklaren de verademing die er gekunu-n
ts. nu er voldoende onderwijs- en werk
ruimte voor de scholieren is gekomen. Rr
l ieer dan dubbel zooveel ruimte verk-e ant
fc deze vroegere Openbare School, door het
Gemeentebestuur ter beschikking 'let
Vereeniging ..Zoekt het Verlorene" gesteld:
4 schoollokalen. 4 werkzalen (timmerv in
kei, borstelmakerij, en twee cartoimnge-
afdeelingen), een geschikte kamer voor den
psychiater, Dr, vaa Woerkom, een perso-
neelskamer, een badinrichting, en een
groote speelplaats met schooltuintjes.
't Is wel niet al gloednieuw en naar de
allerlaatste eischen ingericht, maar toch is
ontzaglijke verbetering door het be
schikbaarstellen van deze school verkre
gen, waarvan reeds twee weken geprofi
teerd is vóór nog de officieele openings
plechtigheid kon plaats hebben.
Voor autoriteiten en onderscheiden ge-
noodigden en belangstellenden had Zater
dagmiddag in één der lokaliteiten deze
plechtigheid plaats.
Mr. P. B. Bouman, wien het presidium
was opgedragen, gaf allereerst een kort
overzicht van de historie der School, die
door wijlen den heer Zwiep vóór 18 jaren
werd aangevangen in een onaanzienlijk
schoolgebouw in de Wijde Broedersteeg.
Veel stormen zijn over de Vereeniging
heengegaan en allerlei moeilijkheden kwa
men op den weg: miskenning van zekere
zijde, het overlijden van den heer Zwiep on
zijn onderwijzer Van den Boom, voortdu
rend geldgebrek enz. Maar daartegenover
staat nis pendant van het somber schilderij
het overheerschende lichltafereel van den
zegen Gods over het werk: het vinden van
een man die opgewassen is voor de zware
taak en liefde in hst hart heeft voor den
velen arbeid, nl. in den heer K. de Blooi?,
hoofd der School; de overleden heer Van
den Doorn werd opgevolgd door zijn gade,
di» hel werk overnam; Rijk, gemeente en
ntitonieileri verleenden steun. Naast den
/edeliiken steun bood het Fonds „Helot FI-
knndei" jaarlijks groote bedragen als sup-
p'2t'3. Er kwamen groote giften juist op
het moment dat groote verliezen waren ge
leden. Het Rijk stond één onderwijskracht
meer toe, dan volgens de Wet verplicht
was. De Gemeente verleende financieeien
steun voor kinderen van „Maatschappelijk
Hulpbetoon". En nu werd dit ruime school
gebouw in gebruik gegeven, waarvoor men
het Gemeentebestuur dankbaar is. Spr.
vertrouwde, dat het werk nu met nog meer
lust en liefde zou voortgezet worden en
met meer voldoening verricht. En hij uitte
den wensch, dat ook de belangstelling van
anderen blijvend betoond mocht worden
lot heil der in zoovele opzichten misdeelde
kinderen en tot eer van den Naam des
Heeren.
Hierna hebben velen hun gelukwenschen
voor de School en haar gewaardeerden ar
beid uilgesproken.
Mr. II. I. de Bie, kinderrechter, die lange
jaren met groote belangstelling het krach
tige leven der Vereeniging „Zoekt het Ver
lorene" gevolgd heeft, wees er op, dat cle
beproevingen zeker zegen hebben afgewor
pen: de Vereeniging heeft mee daardoor
den rechten weg gehouden en de heerlijk
heid van het werk is er te duidelijker door
geworden. Er werd genade gevonden bij
God en de nienschcn. Spr. bewonderde de
volharding der Vereeniging: het A. TI.
Franckehuis op den Westersingel is °r ge
komen. straks wordt te Hillegersberg in
„Vredestein" de school voor psychopathi
sche meisjes geopend. Als kinderrechter
heeft Spr. het diepste respect voor den ver
lichten moeilijken arbeid. Spr. komt in
aanraking met normale kinderen uit defec
te gezinnen, abnormale kinderen uit gezon
de gezinnen, maar ook met abnormale kin
deren uit defecte gezinnen en met deze
laatste soort kinderen bemoeit de Vereeni
ging „Zoekt het Verlorene" zich. Te werken
voor dezulken is een zegen voor die kinde
ren en voor heel de stad. Met de beste feli
citaties besloot Spr. zijn woord.
De heer H. G. C. Kreikcn sprak als ge
meentelijk inspecteur bij het L. O. en
bracht de gelukwenschen van het Gemem-
tebèstuur en zijn collega's over. Hij is van
oordeel dat het Bestuur met buitengewo
ne voldoening mag terugzien op de resul
taten van het onderwijs. Hij uitte cle hoop.
dat bij het verkrijgen van deze school, cle
nieuwe mogelijkheden ook zouden leiden
tot het behalen van nieuwe succescn.
De heer I-I. I. cle Bie, schoolopziener in
het arrondissement, uitte zijn groote sym
pathie voor den arbeid der School.
Mr. M. C. Nyland memoreerde als secre
taris van den Voogdijraad 1 de steeds pret
tige saamwerking met cle Vereeniging, die
al zoovele voogdijen heeft willen aanvaar-
De heer W. Voskuil, chef van het bureau
voor de zeden- en kinderpolitie te Rotter
dam, sprak blijdschap uit. dat zijn bureau
heeft mogen medewerken om kinderen aan
deze School toe Ie vertrouwen en over de
uitbreiding van deze onderwijsinrichting.
De liefde tot Jezus, die tot het werk drong,
zal ook verder de noodige kracht schenken.
De heer L. Bodaan. gemeentelijke ambte
naar voor de opvoeding van de rijpere
jeugd, hield zich ervan overtuigd, dat het
heerlijk werk der Francke-School op Gods
zegen mag rekenen. Maar ook de menschcn,
die zich naar Christus noemen, mochten
nog wel meerdere daadwerkelijke sympa
thie ervoor toonen, wat Spr. de Vereeniging
toewcnschte.
De heer J. de Graaff, hoofd der Chr
Zwakzinnigenschool in de Vijverhofstraat,
herinnerde eraan, dat hij eenige jaren ge
leden den heer De Bloois met zorg naar de
Francke-School zag vertrekken, maar zei
nu van zorg ontslagen te zijn: de School
heeft in hem den rechten man op de rechte
plaats. Voorts sprak hij den wensch uit dat
cle School weldra onder de wettelijke rege
ling van Buitengewoon L. O. zal mogen
komen: zij is de buitengewoonste school die
er bestaat. Namens de Vereeniging voor
Chr. B. L. O. uitte Spr. de beste wenschcn.
Mevrouw Mees-Havelaar sprak als pre
sidente van „Pro Juventute" goede wen-
schen uit voor verdere aangename samen
werking met de School en voor haar verder
vruchtdragend werk.
De heer K. de Bloois, hoofd der School,
uitte in een kort cn krachtig woord de
groote dankbaarheid van het onderwijzend
personeel voor de totstandgekomen verbe
tering, al werd ook achtergelaten de zicht
bare herinnering aan het knusse van vo
rige verhoudingen en de geschiedenis van
het pionierswerk. Toch wordt het werk in
den geest van wijlen den heer Zwiep voort
gezet. De historie van strijd en zegen wijst
aan wat liefde, opoffering en geloof vermo
gen! Na woorden van dank tot autoriteiten
gesproken te hebben, wees Spr. er met
dankbaarheid op. dat het werk zelf geze
gend wordt: vele leerlingen leeren zich
remmen en handhaven zich, 63 pCt. .van
de jongens slaagt in de maatschappij. Da
anderen moeten overgegeven worden aan
het A. F.-Huis en in een centr. inr. in da
stacl of elders komen (Hoenderloo, Valken-i
heide). Dankbaar voor de soepele toepas-»
sing van de L. O. Wet op de School, hoopt
Spr. dat zij toch spoedig moge bekomen
waarvoor al jaren cn jaren geijverd is: een
plaats te krijgen bij het B. L. O.: dat zal
den arbeid beter doen regelen en tot haar
recht doen komen. Ook dan kan er gedacht
worden aan een Francke-School op den
Linker Maasoever, waar er al zoo lang op.
gewacht wordt.
Na een dankwoord van Mr. Bouman voor
al de ontvangen gelukwenschen, werd het
schoolygebouw door de saamgekomenen bei
zichtigd.
Bericht van verhindering was ingekomen
van Burgemeester Mr. P. Droogleever Fori
tuyn; P. Pera, referendaris van Onderwijs;
Van Rappard, inspecteur van het Rijks
tucht- en Opvoedingswezen: Dr. A. van
Voorthuysen. inspecteur van het Buitenge
woon L. O., te Utrecht; H. Leene, voorzitter
der Vereen, voor Chr. Zwakzinnigen-onder
wijs; en Baals, opzichter van Gemeente
werken.
