v. ROSSEM's is de beste KOFFIE
TOEN HET NOS DUISTER WAS
r WOFNSDAG 2 OCTOBER 19291 DERDE BLAD PAG. 9
BRIEVEN UIT DE HOOFDSTAD
ANTONI VAN LEEUWENHOEK
HUIS
Wie in een groote stad op eenigerlci wijze
tot de autoriteiten gerekend kan worden,
mag of moet een groot deel van zijn tijd be
steden aan recepties, openingsplechtigheden,
onthullingen en tentoonstellingen.
Natuurlijk is het voor niemand mogelijk, al
deze plechtigheden met .zijn tegenwoordig
heid te „vereeren" ieder maakt voor zich zelf
wel een selectie, en merkt dan hoevele gele
genheden hij verzuimen moet.
Met elkander geven al die invitaties wel
een beeld van het 'bedrijvige en zich vervor
mende leven en eveneens van de krachten
die er leven in de verschillende groepen en
volkslagen.
Het is niet onmogelijk, dat ons geslacht
Van den arbeid, die thans wordt verricht te
veel ophef maakt, dat wij te dikwijls jubilee-
ren, dat wij ook te spoedig van een bepaalde
gebeurtenis een plechtigheid maken. Maar
ieder wil wel eens gevierd worden en ieder
wil zijn werk wel eens een oogenblik sterk
belicht zien, dit laatste is wel eens noodig als
de belangstelling gaat verflauwen of allerlei
oucle arbeid, door nieuw werk in de schaduw
wordt geplaatst.
Belangrijk ook in zichzelf was de verhui
zing van het Ned. Kankerinstituut, de ope
ning van het nieuwe „Antoni van Leeuwen-
hoekhuis", die vorige week plaats vond. Van
zulke inrichtingen spreekt men in het ge
wone leven niet gaarne en niet veel.
Aan den naam van dit instituut, verbindt
men als vanzelf de gedachtenis aan zooveel
smartelijk lijden, aan teleurgestelde hoop,
aan bedrogen verwachtingen, dat men niet
dan fluisterend van deze dingen onder elkan
der handelt. Maar toch moet dankbaar er
kend, dat in het instituut aan de Keizers
gracht, buitengewoon verdienstelijk werk is
geleverd, dat hier een schat van toewijding
is getoond, dat hier leed is eelenigd en we
tenschappelijke arbeid «is gepresteerd:
Het huis werd te klein. De wetenschap stelt
hooge eischen. En de patiënten moeten be
hoorlijk gehuisvest worden. En er moet voor
het wassend aantal lijders ruimte gemaakt.
Op zich zelf een zaak die tot weemoed kan
Stemmen. Daar wordt het pronkstuk van
Gods schepping afgebroken. Daar is de smart
van het aangetaste lichaam. Daar is vraag
om meer plaats voor hen die lijden.
Er is een andere kant. Daar zijn er die
vorschen heel hun leven lang om heul te
bieden in smart. Daar zijn cr die hun leven
offeren in de verpleging van deze kranten.
Daar is de begeerde om dat alles te doen op
de beste wijze en in de meest aangename
omgeving.
Wij hebben, dank zij de inspanning en me
dewerking van velen, ons nieuwe van Leeu
wenhoek-huis gekregen. Een belangrijk deel
van het vroegere Militaire Hospitaal, kan nu
door de Vereeniging voor haar arbeid wor
den gebruikt. De noodige ruimte is verkre
gen. Men kan voortarbeiden onder gunstige
omstandigheden. Men kan beter helpen dan
voorheen.
De gelegenheid heeft men aangegrepen om
tót het 'groote publiek iets te zeggen over de
beteekenis van den arbeid door het instituut
verricht. Over de successen die men ook in
den strijd tegen dè ziekte heeft behaald.
'"'De toespraak van Prof. W. M. de Vries,
had een optimistischeh inslag. Wij verstaan
«n waardeeren dat. Zonder optimisme is deze
arbeid niet vol te houden. En dc geschiedenis
gaf den spreker ook voor dat optimisme eeni-
gn grond.
De strijd tegen de kanker behoeft niet een
hopelooze strijd te zijn. Daar is in heel do we
reld een strooming merkbaar, die met kracht
dien strijd wil aanvaarden. Dat is een geluk
kig verschijnsel. De organisatie van de kan
kerbestrijding noemt, men in Amerika een
„boodschap van hope". Moge ook de opening
van het nieuwe „van Leeuwenhoek-huis" een
boodschap van hope zijn voor zeer velen.
Dat. zal onder Gods zegen alleen mogelijk
zijn. Van deze dingen echter sprak de rede
naar niet. En ook in de voorgelezen rede van
den eere-Voorzitter, Prof. Rotgans, hoorden
wij niet een toon, die ons bijzonder zou heb-
fben getroffen en goedgedaan.
Toch is die toon ook bij de openingsplech-
"tigheid gehoord. Men had H.M. de Koningin-
Moeder verzocht het nieuwe huis officieel te
willen openen. Aan dat verzoek heeft H.M.
Emma gaarna voldaan. Opnieuw spreekt
hieruit de belangstelling voor het leven van
onze stad, voor den arbeid van wetenschap
en van liefde, die ook bij het klimmen der
jaren niét 'verdooft.
Van haar, van deze hooge Vrouwe, kwam
het woord dat wij tot op dat oogenblik had
den gemist Welk een zegen heeft ons volk in
Haar, die een plaats in het hart van de
massa heeft gekregen en ook trots allerlei
stormen heeft behouden.
Gaarna heb ik, aldus H. M., gevolg gegeven
aan de uitnoodiging om hier dit nieuwe ge
bouw van de vereeniging „Het Nederlandsch
Kanker instituut", te komen openen. Met
groote belangstelling volg ik steeds het werk
der vereeniging, dat er, met Gods hulp, op
gericht 'is, lijdende menschen genezing te
brengen. En zoo dit niet mogelijk is, ver
lichting van 'hun lijden. Ik wensch dan ook
de Vereeniging van harte geluk met dit nieu
we gebopw, dat zij heeft verkregen. Ten
zeerste betreur ik het, dat een harer be
kwaamste medewerkers, Prof. Rotgans ont
breekt in deze ure.
Het nieuwe Antoni van Leeuwenhoek-huis
TOENEMEND ECONOMISCH HERSTEL
VEEL WERKGELEGENHEID
IN VERSCHILLENDE BEDRIJVEN
WERKLOOSHEID
DOOR CONCENTRATIE
De uitvoer door buitenlandsche
tarieven vaak belemmerd
Over het tweede kwartaal van dit jaar geeft
tie toestand van dc nijverheid over hst alge
meen genomen zeker geen onbevredigend
beeld. Ook niet vergeleken met hetzelfde tijd
vak voor het jaar 1928.
Terwijl in vrij vele ondernemingen een
flinke, in sommige zelfs groote drukte
heerschte, en het aantal gevallen van bijzon
dere slapte, hoewel niet zeldzaam voorko
mend, toch relatief gering, was, werd in het
meerendeel der andere ondernemingen een be
hoorlijke, in de overige een matige, doch niet
bepaald onbevredigende bedrijvigheid waar
genomen.
Uit de volgende meaedeelingen, ontleend a3n
liet Augustusnummer van het Maandschrift
voor de Statistiek, blijkt zulks wel.
Allereerst de opmerking, dat de cijfers der
werkloosheid bijna voor alle beroepsgroepen
lager waren dan een jaar geleden.
Het aantal fabrieken waaronder ook en
kele nieuwe die vooruitgang vertoonden,
was dan ook grooter dan dat der ondernemin
gen, welke thans minder werkgelegenheid
boden dan het vorige jaar; bij deze laatste
meet deels ook aan concentratie en rationa
lisatie van bedrijven worden gedacht.
Onder de factoren, die een grootere drukte
dan verleden jaar veroorzaakten, zij te noe
men het inhalen, hier en daar, van in verband
met den strengen winter ontstanen achter
stand en de in een aantal gevallen afgeno
men buitenlandsche concurrentie, terwijl mede
als een goed teeken was te beschouwen de
grootere totale uitvoer van fabrikaten.
Hier stond tegenover, dat de export van
vtrschiiler.de fabrikaten min of meer belang
rijk achter bleef bij een jaar geleden en we
derom meermalen klachten werden vernomen
over de belemmeringen van onzen buitenland-
schen handel, die door de eventueele invoering
van de dreigende tariefsverhooging in de
Vereen. Staten nog zouden vermeerderen.
Evenmin ontbraken allerlei door een deel
der werkgevers verstrekte aanwijzingen in de
richting van een minder gunstigen bedrijfs-
tcestand, zelf* ook bij een bevredigenden
stand der bedrijvigheid, waarbij vooral gewe
zen werd op de menigmaal weinig en deels
niet bevredigende prijzen in verband met de
scherpe onderlinge en buitenlandsche concur
rentie.
Zoo constateerde men van sommige zijden
voor den grooten scheepsbouw dat geen
voldoende loonende opdrachten voor nieuw
bouw vielen te bemachtigen; maar dit neemt
niet weg, dat er toch op verscheidene wer
ven een bevredigende bedrijvigheid heerschte.
al was er dan nog niet genoeg werk voor de
volle in den lande aanwezige bouwcapaciteit.
In een S-tal groote endernemingen bedroeg
de personeelsterkte eind Juni pl.m. 15,800
man, tegen pl.m. 14,160 een jaar geleden. In
8 dezer werkten thans 37Ö arbeiders minder,
in de 5 overigé echter pl.m. 2000 meer dan toen.
In de m ach n ef ab ric age was1 het, bij
een overigens in totaal geenszins onvoldoende
bedrijvigheid (in vrij talrijke ondernemingen
meer werk dan verleden jaar), hier en daar
slap of had men althans te weinig werk in
bepaalde afdeelingen (o.a. slechte conjunctuur
in de suikerindustrie; verlies van orders en
zelden loonende pry zen door buitenlandsche
concurrentie, hooge invoerrechten in andere
landen).
Slechts voor zeer enkele constructie-
erkplaatsen sprak men van slapte;
P/erigens was er voldoende werk en in me
nige fabriek zelfs flinke drukte (dooreenge-
'~men gunstiger dan verleden jaar), waarbij
...cn van sommee zijden wees op den invloed
van korte levertijden of op het inhalen van
achterstand door den vertraagden aanvoer van
laterialen tijdens de vorstperiode. Intusschen
sloeg men soms ondanks de drukte een weinig
zal de gelegenheid bieden om het werk der
Vereeniging op nog breeder schaal dan tot
nu toe te verrichten, zoodat het nog meer de
lijdende menschheid tot zegen zal kunnen
zijn.
Moge Gods Zegen rusten op allen arbeid,
die hier zal worden verricht en moge Hij
licht doen vallen, waar thans veelal nog
duisternis heerscht. Met dezen wensch, aldus
besloot H.M., verklaar ik het nieuwe Antoni
van Leeuwenhoek-huis voor geopend.
Moet ons Christenvolk H. M. Koningin
Emma niet dankbaar zijn voor deze woor
den? Moeten onze gebeden geen schut zijn
voor dit edele hoofd?
De Minister van Arbeid sprak ook nog.
Hij sprak goed en waardeerend. En Prof. de
Vries mocht ervaren, dat ook zijn arbeid
werd gewaardeerd, toen hij „de Leeuw" ont-
/ing.
AREND VAN AMSTEL.
gunstigen toon aan wegens de niet bevredi
gende pryzen (Duilsche concurrentie).
Het hoogovenbedrijf werkte op volle capaci
teit met twee hoogovens (een derde is in aan
bouw) en een der beide kook^batterijen (do
andere wegens reparatie niet geheel op volle
kracht).
Bij de zink fabriek was de productie
wat kleiner dan in het 2de kwartaal van 1928.
Een te Arnhem in aanbouw zijnde tin-
fabriek is op 1 Juli in bedrijf gekomen.
In do vliegtuigindustrie werkten
eiiid Juni pl.m. 800 man, tegen pl.m. 950 eind
Maart en pl.m. 900 eind Juni 1928. Bij de
electrotechnisehe industrie bleef de gunstige
invloed der toenemende electrificatie op aller
lei gebied duideiijk merkbaar.
Zoo kenmerkten zich verscheidene fabrie
ken van elect rische werktui
gen en toestellen door drukte (o.a.
meer personeel dan een jaar geleden), ter-wijl
de overige toch ook geenszins over onvoldoende
bedrijvigheid te klagen hadden.
Bovendien trekt de verdere ontwikkeling der
radio-industrie en de sterke stygmg van
den export van haar artikelen de aandacht. In
het grootste bedrijf, de fabriek van gloeilam
pen en radio-artikelen te Eindhoven, bedroeg
de personeelsterkte tegen het eind van Juni
pl.m. 8000 meer dan een jaar geleden.
Een niet zoo sterken, maar toch bevredi
genden groei vertoonde de kunstzijde-
industrie, waar pl.m. 2000 arbeiders (sters)
meer werkten dan eind Juni 1928; de uitvoer
was naar het gewicht belangrijk, doch naar
de waarde slecht3 weinig grooter dan in het
tweede kwartaal van 1928.
In de katoenindustrie was de toe
stand tamelijk ongelijk, ook vergeleken bij ver
leden jaar. Zoo waren verschillende weverijen
en/of ververijen voldoende of flink met orders
bezet (soms meer personeel), waartegenover
andere althans in een deel der artikelen
zich door slapte of achteruitgang kenmerkten
(o.a. toegeschreven aan buitenlandsche cc-
currentie en onvoldoenden export), al bleef
productie over het algemeen nog op peil. In
de spinnerijen ging de toestand eenigszins
vooruit, mede doordat het aanbod van buiten
landsche garens ten slotte verminderde. Wat
de prijzen betreft sprak men deels van eenige
verbetering; anderdeels werden zy nog onvol
doende, soms zelfs verliesgevend, genoemd.
In de Tilburgschs wolindustrie heersch
te ec-n over het algemeen bevredigende drukte.
Het gevaar van tariefsverhooging in het be
langrijke exportgebied Engeland was voorloo-
pig geweken, wat riet wegneemt, dat enkele
fabrieken nog de nadeelen van een vermin
dering van haar afzet naar genoemd land on
dervonden.
In de tapijtgarenspinneryen was de toestand
minder bevredigend door de minder vlotte
vraag van onze tapijtindustrie, waar
de gedeeltelijk toch reeds niet rooskleurige
toestand er over het algemeen niet op verbe
terd is.
Voor de margarinefabricagé con
stateerde men geen slapte, maar de concentra
tiebeweging (gepaard met geleidelijke reor
ganisatie van de samengesmolten bedrijven,
o.a. ook tot uiting komende in een verminde
ring van den export), welke in den laatsten
tijd reeds tot belangrijke inkrimping van de
werkgelegenheid geleid heeft, zette zich nog
steeds voort.
In de diamantindustrie werd de
toestand geleidelijk ongunstiger, doch was de
werkgelegenheid gemiddeld over het geheele
kwartaal toch iets grooter dan in dezelfde
'periode van 1928. iloe
Voor de schoenenindustrie sloeg
men meerendeels een minder opgewekten toon
aan dan een jaar geleden. Naast een thans
kleineren uitvoer was er een toegenomen in
voer. Verder constateerde men den terugslag
van het ongunstige weer tijdens het voor
jaarsseizoen en van de dalende 1 eerprijzen,
waardoor bestellingen zoo lang mogelijk wer
den uitgesteld. Echter beeft een en ander
slechts in betrekkelijk beperkte mate tot in
krimping van j.ersonoel of verkorting van den
arbeidsduur geleid.
Het bouwbedrijf gaf, zoo niet overal,
dan toch zeer oveiwegend, een bevredigende
cn in totaal gunstiger werkgelegenheid dan
verleden jaar (flinke woningbouw in verschil
lende plaatsen; fabrieksbouw in sommige in-
dustrieele centra, enz.). Gedeeltelijk was de
drukte mdee^een gevolg van achterstand door
den langdurigen winter.
Voor de baksteenindustrie, waar het
op 1 Mei j.l. aflooper.de extra-rood-contract is
hernieuwd, noemde men de vraag naar „rood"
over het algemeen zeer groot. De invoer van
steen uit België (gewezen werd op loonsver
hooging aldaar) was belangrijk kleiner dan in
het le halfjaar van 1928.
In het bijzonder ook de kalkzandsteen-
industrie ondervond hiervan, alsmede van
de door andere omstandigheden gestimuleerde
vraag naar haar product, den gunstigen in
vloed, mede in der. vorm van een geleidelijke
stijging van de langen tyd zeer onbevredigende
prijzen.
De sedert September 1928 in bedryf zijnde
cementfabriek is nagenoeg op volle
kracht gekomen: hiertegenover kwam een
reeds langer bestaand kleiner bedrijf midden
Juni voor goed tot stilstand.
Het bovenstaande is slechts een greep uit
het Maandschrift, waarin men tevens de toe
standen buiten de nijverheid (mijnwezen, veen
derij, visscherij, land- en tuinbouw, enz.) ge
schetst vindt.
EEN MOORD-EPIDEMIE?
BLOEDIGE BLADZIJDEN UIT DE
FRANSCHE ANNALEN
(Van onzen Parijschen correspondent)
De woorden hierboven vindt men in Gor-
ier's Mei, in die prachtige en sombere pas
sage, waarin de dichter het donker onheil
spellend geluid der nachtelijke zee beschrijft
Men denkt hieraan indien men open aan
dacht heeft voor wat er rondom in de we
reld geschiedt, en wel in het bijzonder op
het oogenblik, nu het schijnt of dc stem van
het bloed, welke tot God roept van den aard
bodem, sterker en dringender wordt. De
lectuur der Fransche dagbladen is de laatste
dagen verre van een genot. Men krijgt
nauwelijks anders onder de oogen dan de
opschriften, welke de gruwzaamheid van
detective-verhalen hebben, titels welke uit
het repertoire lijken te zijn gekozen van
Conan Doyle of een Maurice Leblanc. Slechts"
onthult hier de realiteit oen nog schrikwek
kender gelaat dan deze ingespannen ver
beeldingen.
Daar is vooreerst nog steeds
het Mysterie van St. Maur,
dat als ondertitel draagt liet Vrouwenlijk in
den Zak! Deze lugubere historie houdt nu al
wekenlang ieders aandacht 'bezig, het is het
relaas van twee gonje-zakken, welke bij St.
Maur uit de Mame werden opgevischt,
de brokstukken van een vrouwenlichaam
bleken te bevatten.
Een hardnekkig voortgezet onderzoek naar
de identiteit zoowel van dader als slacht
offer heeft nog immer geen tastbare resul
taten gebracht, doch de arbeid aan deze
„zaak" is als het uitdiepen van een uitge
strekt maatschappelijk moeras, en brengt
een groote hoeveelheid afschuwelijke toe
standen aan den dag. 't Is of een lichtstraal
valt in een donker verblijf vol verholen
gedierte! Aan den cenen kant ontwaarde
men nog eens opnieuw hoe ontzaglijk veel
vrouwen en meisjes onherroepelijk verdwij
nen in den socialen maal-kolk. en ter andere
zijde de vunze individuen, wier niet aa
duiden practijken hen in staat stellen tot
een lui parasiteeren op de samenleving.
Dan is er de
vijfvoudige moord van Valensole
een drama welks tooneel *t platteland is, en
waarvan de bedrijvers niet meer dan jon
gens zijn, slechts zestien en achttien jaar
oud! Deze heide jongens, wier karakter
reeds heel vroeg naar misdadigheid en
doelloos wreedzijn heenwees, waren een
raadsel voor hun ouders, cn in hun onbeteu-
gelbaarheid een schrik voor hun omgeving.
Die twee vonden elkander en namen koel
bloedig het besluitbandieten te worden.
Let wel, het was niet een gelegenheid, mis
daad te beschrijven, welke hen er toe verleid
de, doch ze zóchten deze, zooals een ander
zioh een baantje zoekt Ze wilden het als
carrière!
In een hut, tussohen twee afgelegen boer
derijen, legden zij zich een ganschen dag op
de ioer, als jagers naar het wild. De éóne
bevatte, vier mannen, tie andere slechts
twee, benevens een vrouw, met twee kinde
ren. De laatste genoot dus den voorkeur.
Van te voren werd afgesproken, al de be
woners te dooden, dit leek liet veiligst.
Ughetto zou zioh met de volwassenen be
lasten, Mucha met de kinderen. Zonder aar
zeling heeft het tweetal zijn ontzettend pro
gramma afgewerkt, om enkele duizenden
francs machtig te worden. Bijzonderheden
besparen wij u liever, het is tè onmensche-
lijk. Ughetto's vader, wien het nimmer ge
lukte zijn zoon op het goede pad te houden,
heeft thans zelf voor diens rechters de dood
straf geëischt Schrikkelijk indien een vader
tot zóó iets komt!
Er is ook nog wat de Fransche pers aan
duidt als de
Bloedige Koffer van Lille
en de Moord op den Chef van den Gerechte-
lijken Identificatie Dienst. Er zijn nog.veel
meer gevallen! Men zou zelfs kunnen spre
ken van een mcord-epidemie, welke over
het land schijnt losgebroken!
Voor al deze vermoorden waren er geen
„verzachtende omstandigheden", hun lot
werd door den moordenaar in één tel be
slist Wordt het geen tijd dat eindelijk deze
schrikkelijke rekening eens vereffend wordt,
dat men met rechtvaardigheid weder leven
voor loven eischt? Wat haten fraaie bespie
gelingen over den invloed van de doodstraf
op het percentage der misdaden? Laat men
eenvoudig recht doen, snel, en met minder
aarzeling dan thans!
DE PHILHARMONIKER
(Van onzen Duitschen correspondent).
Het rijk en de stad Berlijn zijn toegetre
den als mede-aandeelhouders bij de „Gesell-
schaft des Philharmonischen Orchesters".
Dat beteekent voor 't orkest en voor de
stad heel veel. Zooals welhaast bij elke
groote onderneming op het gebied der kunst
had men ook hier vaak met financieele
moeilijkheden te doen, kon men althan3
aan de leden van het wereldberoem
de orkest niet steeds een honorarium
toezeggen, dat met dc prestaties in overeen
stemming was. Natuurlijk kon men zoodoen
de ook niet verhinderen, dat leden van 't
orkest een engagement in andere orkesten
gingen aanvaarden, waar beter betaald
werd, waaronder dan weer 't Philharmoni-
sehe te lijden had. Men beschikte tot dusver
over een kapitaal van slechts 57000 mark,
verdeeld in 95 aandeelen van M. 600. Dit
kapitaal is thans verhoogd op M. 114600,
waarvan 't orkest 95 aandeelen behoudt, de
stad Berlijn M. 36000 overneemt, het rijk
M. 14400, terwijl Stadtsyndicus Lange een
aandeel van M. 7200 voor zijn rekening nam.
welk aandeel clan weer aan Pruisen wordt
doorgegeven, wanneer de staat overgaat in
deze arbeidsgemeenschap.
Van de 13 commissarissen behooren er 4
tot de orkestleden, de overigen worden be
noemd door stad cn- rijk. De autonomie der
Philharmoniker wordt door dit nieuwe con
tract niet geraakt.
De toelagen van stad en rijk waren den
laatsten tijd niet meer voldoende gebleken.
Berlijn gaf 192S M. 125.000 en 't rijk legde
M. 50000 toé. Het gevaar nam toe, dat orkest
leden van naam hun heil in 't buitenland,
speciaal Amerika zouden gaan zoeken cn
dit wilde men verhinderen. Furtwangler
verklaarde reeds het vorige jaar, dat hij de
leiding als dirigent zou opgeven, wanneer
men niet voor het behoud der tegenwoordige
orkestleden zou zorgen. De stad Berlijn wees
er van haar kant op, dat dit behoud niet
alleen haar maar ook het rijk en den staat
aangaat. Het Pruisische ministerie voor
kunst en wetenschap wees dit van de hand,
de Duitsche rijksregeermg ging op onderhan
delingen in. Reeds in Juni '29 nam de stad
Berlijn de kapitale som van M. 480000 voor
haar rekening, waarvan zij, in overeenstem
ming met haar aandeelen M. 360.000, het
Duitsche rijk M. 120.000 zal betalen. Daar op
de begrooting van dit jaar reeds M. 125000
staat ingeschreven, bedraagt het restecrende
bedrag M. 235000. De magistraat heeft dit of
ficieel thans bewilligd. Men heeft het aan de
energie van Dr. Böss te danken, dat dc re
putatie der Philharmoniker voor Berlijn be
houden blijft Als voorwaarde heeft men
der meer verlangd, dat de stedelijke Gene-
ralmusikdirektor Dr. Wilhelm Furtwangler
minstens zes volksconcerten dirigeert
De Philharmoniker weten dus nu voor den
ccrstvolgenden tijd, waar ze aan toe zijn en
de heerschende ongerustheid en ontevreden
heid is vooralsnog geweken.
Gemengd Nieuws.
LEELIJKE SCHADEPOST
Te Naarden reed P. Wcmpe uit Bloemen
daal met een groote verhuiswagen van de
fa Houtgraaf en Dalsenbroek over de Bol-
lenlaan - toen -hij -door een- l.uxe au>to, die
niiet. genoeg naar rechts uithaalde bij het
passeeren wend aangereden, met het gevolg
dat hij zijn stuur niet kon houden en in
volle vaart tegen een boom aan den kant
van den weg reed'. De verhuiswagen werd
ifotaal vernield, terwijl de meubelen in den
wagen zwaar-beschadigd wordiem. De be
stuurder bleef-ongedeerd. De luxe-auto reed
na de aanrijdting met versne'de vaart door
doch het nummer werd door pesseerende
fietsers opgenomen. Uit het door de politie
ingesteld onderzoek bleek dat- hij bestuurd
werd door J. L. Iluter, gemeenteraadslid
•van Huizen.
DCODELIJKE AUTO-ONGELUKKEN
Zondagavond omstreeks ha\f elf wandel
de een zekere Dis'.olmeier met zijn meisje
op de Streeperstraat te Sehaesberg (L.l.
En taxi bestuurd door iemand ui». Ubach
over Worms kwam uit de richting van
Heerlen en reed het paar aan. De jonge
man stierf na enkele minuten aan de opge
loopen verwondingen. Het meisje werd niet
ernstig verwond. De chauffeur werd door
de politie gearresteerd.
Een au-'o van de fa. De Gruyter reed
op de Mookschcbaan hij Nijmegen tegen een
boom. De chauffeur had "de macht over zijn
stuur verloren doordat een band lek was
geworden cn d-c vracht in dien wagen was
verschoven-. De auto wend to'aal vernield.
Een inzittende passagier werd togen den
boom geslingerd cn op siag gedood. De
chauffeur kwam er met eenige schrammen
af.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
^y\O€.sv
Radio Nieuws.
werking in de
Innenhulrfkunst". Orkest. Daarna.
Leeuwvan Rees over; De a.s. Naai- en Knip
cursus. 2.15—2.30 Gramofoon. 2.30—3 Kinder
literatuur in verband met de nieuwe opvoeding
door G. Helltnga. Dir. der Haagsche Schoolver-
eeniging. 3—3.30 Radio-Kinderzang. 3.30—4 Do
voornaamste studiemuziek voor piano. 4.305.30
Orgel. 5.30—6 Gramofoon. o.Ol—7.15 Concert. 7.15
—7.45 Causerie door W A A Grul over: Weergave
kwaliteit bU het ontvangtoestel. 8.01—8.40 Vlool-
recltal. 8.4011 Concert. 9.15—0.45 Lezing door
Prof. M"r. H Fryda over: De Indrukken van mUn
Russische rals. 9.45 Voortzetting concert. Na af
loop: Persber. Daarna Gramofoon. 12 Sluiting.
BRUSSEL (508.5 M.) 5.20 Concert. 6.50 Gra
mofoon 8.35 Fragmenten uit Oper^.
PARIJS ..•Radio-Paris" (172.'. M.) 12.50—3.20
4.05 Orkest. 6.55 Gr:
iofo<
8.55
DAVENTRY (1554 M.) 10.35 MorgenwtJding.
11.15 Kerkdienst. 11.20—12.20 Kerkdienst. 12.20
Lezing. 12 35 Concert. 1.05 Gramofoon. l '-'O Or
kest. 2.20 Bijeenkomst van de Re-Unltod Church"
of Scotland. 3.20 Uitzending voor scholen. 3.45
Berichten. 3.50 Lezing. 4.05 Concert. 5.05 Or-
5.35 Kinderuurtje. 6.35 Nieuw
[tal. 7.20 Lezing. 7.45 L*z'
20 Concert. 10 Nieuw«b«r.
10.35 Orkest. 11.20—12.20 Muziek.
LAN'GENBERG (473 M) 10.35—11.33 Gramo
foon. 12.30 Gramofoon 1 25—2.30 Orkest 5.50
6 50 Plano-recital. 8,20 De VroclUke Woensdag.
:ot 12.2
lek.
ZEESEN (1635 M.) 6.10—11.05 Lezingen. 12.20
—1.15 Gramofoon. 1.15—1.50 Lezingen. 2.20—2.50
Gramofoon. 3.05—4.60 Lezingen. 5.50 Con
cert uit Hamburg. 5.50—8.20 Lezingen. 8.20
Opera. 10.50 Concert.
KALUNDBORG (1153 M.) 3.50—6.50 Concert.
8.35—10.20 Orkest Daarna Blijspel. 10.35—11 20
Donderdag 3 Octobei
2—2.35 Uitzending voor scholen. 4
Ziekenuurtje. 5—6.30 Concert. Sopraan, viool
plano. 6.307.30 Orgelconcert. 7.308 Lezing o
loth als predikst
„Catharim
9—9.20 Praatje door den NCRV.-Voc
10.10 Voortzetting concert. Daarna Persberich
ten.
HUIZEN (1875 M.) 10—10.15 Morgenwüdlng.
12.15—1.45 Concert. 1.452.30 Gramofoon. 2.30—4
"lollstenconcert_45 Ziekenuurtje. 65.30 Sport-
cert. Daarna Gramofoon. 12 Sluiting.
DAVENTRY (1654 M.) 10.35 Morgenwüdlng.
11.05 Lezing. 11.20—11.60 Proefultzending Tele
visie. 11.50 Gramofoon. 12.20 Concert. 1.20 Con
cert. 2.20 Beeld-uitzending. 2.45 Berichten. 2 50
Uitzending voor scholen. 3.20 Vesper. 4.20 Conc-ix
5.3ó KLnderuurtje. 6.35 Nieuwsber. 6.50 Marktber.
7.05 Piano-recital. 7.20 I.ezlng, 7.45 Lezing. 6 "5
WILLIAM FOX ALS OMROEP MAGNAAT.
De beslissing valt In begin Octobei
RADIO TELEFOONDIENST ENGELAND—
AUSTRALIë BINNENKORT
OPENGESTELD.
Waarschijnlijk zal binnen enkele weken d®
radio-telefoondienst tuschen Engeland en Aui
tralie worden opengesteld voor
Reeds geruimen tijd w
mlngen gedaan. Zoodr:
public
laagde proefne-
rcffende het ta-
teiefoondienst in gebruik genomen worden. M«u
verwacht dat er van deze verbinding druk g*
brulk zal worden gemaakt.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
FEUILLETON
Door
GUY THORNE.
(10
„Jawel. U ziet, dat ik weet, waar het
geld gebleven is. Uw particuliere leven kan
mij niet sdhelen en het gaat bij niets aan,
hoe u uw geld besteden wilt Maar in uw
positie van de eminente criticus van den
Bijbel, zouden de berichten, die omtrent u
zouden ruchtbaar worden, u stellig ten
gronde richten. U zoudt dadelijk uw off 1-
cieele betrekkingen verliezen en uw naam
zou als een publiek schandaal genoemd
worden. In Engeland kan men doen wat men
wil, als men maar niet tot het volk be
hoort en dat doet u, u kunt zich nooit aan
de publieke opinie onttrekken. Uit. een
ethisch gezichtspunt beschouwd heb ik per
soonlijk er niets mee te maken, maar ik zeg
u ronduit, dat u in de oogen van het Engel-
sche publiek zou ten toon staan als een
slecht memsch, wanneer er iets van uw da
den uitkwam. Met één slag zou alles weg
vallen: de adelstand, uw eer,, uw betrekking
en buitendien zou u ook uw particuliere le
ven moeten opgeven. U zoudt geen aangena
me soupers meer kunnen hebben en geen
tochtjes in uw auto naar Richmond".
Hij lachte verachtelijk en Llwellyn was
doodsbleek geworden.
Zijn positie was hem nu klaar en duidelijk
voor oogen gesteld en vol afschuw zag hij
in,, waartoe zijn ongebonden levenswijze
hem gebracht had en hoe buitenstaanders
over hem oordeelden.
Zijn val zou inderdaad volkomen zijn en
hem bitter aandoen. Hij zag zich zelf al wo
nen in een goedkoope stad in het buiten
land, Brugge of Brussel, met niets anders
dan dat kleine inkomen van zijn vrouw,
terwijl hij niets zou kunnen doen voor zijn
studie of zijn genoegen.
„Alles wat u zegt is heel waar", mompelde
hij, „ik hen geheel in uw macht. Het is het
best om die dingen maar ronduit te zeggen
en wat had u mij dan voor te stellen?"
„Mijn alternatief zal, als u het aanneemt,
een algeheel e verandering voor u beteeke-
nen. U zult in de eerste plaats een jaar vrij
af moeten vragen van het Britsch Museum.
Ik had er eerst over gedacht om u ie vragen
om uw ontslag te nemen, maar dat lijkt mij
toch niet bepaald noodig. U kunt daar een
plaatsvervanger aanstellen. Zelfs al zou uw
langdurig verlof niet geheel noodig blijken
voor uw gezondheid een verzoek van u aan
Sir James Tyfe zou toch dit alles in orde
moeten brengen/ U zult een reis moeten on
dernemen. Voor uw diensten en uw volko
men geheimhoudingofschoon u zelf wel
zult inzien, als u alles weet, dat geheim
houding een eerste vereischte zal zijn voor
uw veiligheidbeloof ik u h?t volgende
Ik schrap uw schuld nu dadelijk en betaal
u 10,000 pond contant, nog deze week en ge
durende het loopende jaar zal ik u nog 40.000
nond geven. In het geheel dus 50.000 pond
be-lialve uw schuld".
Zijn stem was even koel gebleven terwijl
hij dit voorstel deed.
De uitwerking ervan op Llwellyn was ge
heel anders. Bevend stond hij van zijn stoel
op 'en staarde met doffe oogen naar de rivier
onder hem.
„Meent u dat werkelijk?" vroeg hij.
De millionair knikte.
„Maar het is zeker een groot waagstuk,
dat ik ondernemen,moet?"
„Het waagstuk is zoo groot niet, als u
doen wilt, wat ik u zeg. Er zijn nog maar
twee andere menschen op aarde, die het zou
den kunnen doen en u zult u in de eerste
plaats moeten hoeden tegen hun waakzaam
heid".
„Maar wat vraagt u van mij?" vroeg
Llwellyn. De spanning werd bijna te groot
voor hem.
Schnabe stond op en nu zag Llwellyn, dat
hij erg geagiteerd was. Zijn oogen glinster
den en hij zei; „U moet de wereldge
schiedenis verandere n".
Hij trok Llwellyn tot in het midden van
de kamer. Hoe lang de professor ook was,
Schnabe was nog langer; hij bukte zich en
fluisterde wel vijf minuten lang aan zijn oor
Verder hoorde men geen geluid in de
doodstille kamer.
Llwellyn werd erg bleek. Zijn geheele li
chaam scheen ineen te schrompelen en hij
beefde sterk.
Eindelijk trok hij zich los van zijn gast
heer en liep naar den haard, waar hij ang
stig in een armstoel neerviel.
Toen de morgen aanbrak kreeg de profes
sor een pak rekeningen en wissels van zijn
gastheer en hij wierp die in het vuur met
een zucht van verluchting.
Daarop ging hij een slaapkamer binnen,
waar hij uitgeput op een bed neerzeeg en in
een diepen slaap viel.
Dien dag ging hij niet naar het Museum.
ZEVENDE HOOFDSTUK.
De laatste woorden van Walktown.
Het groote gebouw van de Volksschool te
Walktown straalde van licht. Elk radm
vormde een helder witte plek op de donkere
muren. Er heerschte veel drukte van ge
sprokken en gelach en ook van gerinkel van
borden en schotels. In een van de schoolka
mers beneden was Helena druk bezig met
eenige dames uit het stadje. Er stonden
groote trekpotten vol thee, zij schonken de
kopjes in, die door jonge meisjes de stec-
ncn trappen werden opgedragen. Stapels
broodjes met ham, schalen vol gesneden
cake stonden overal op dc tafels en het
aantal daarvan verminderde voortdurend,
terwijl het alles naar hoven gedragen werd.
Het was een afscheidsfeest voor Basil
Gortre, hij zou nu het laatste woord van
afscheid spreken.
In de eetzaal gebruikten honderden perso
nen een maal, aan lange tafels gezeten.
Aan de muren van de leerkamer hingen
groote lijsten en kaarten.
Het waren voorstellingen van vreemde
dieren, van hoornen cn planten met de na
men er van in groote zwarte letters er on
der gedrukt Andere platen stelden tafree-
len uit de Bijbelscl'ie geschiedenis voor uit
het leven van Jezus; de figuren waren wel
stijf, maar toch fraai en duidelijk.
Aan het eene einde van de kamer was 'n
podium, dat over de geheele lengte liep.
Er stonden palmen en heesterachtige va
rens in groote potten langs de kanten. Ver
der stond er een piano, een muziekkastje
cn lezenaars, waaruit bleek, dat er een con
cert zou gegeven worden als het thee
drinken afgeloopen zou zijn.
Alle beschikbare dames uit de gemeente
hielpen hij het inschenken en presenteeren
en iedereen scheen zich best te amuseeren.
Telkens hoorde men een uitbarsting van
schaterend lachen. Ten spijt.van de benauw
de atmosfeer schenen de eenvoudige bewo
ners uit Lancashire tooh recht op dreef.
Basil Gortre zag nog wat bleek na zijn
ziekte. Hij had een lange zwarte jas aan
en ging naar bijna alle tafeltjes, waar hij
telkens een vriendelijk woord sprak. Hij
scheen erg geestig te zijn, want waar hij
stond te praten klonk telkens het lachen
luid op.
De Zondagssehoolondcrwijzeresscn lachten
en bloosden als hij wat zei en de dikke, eer
zame moeders met een gouden ketting om
den hals keken met minzamen, goedmoedi-
gen blik naar hem op.
Ds. Byars zag met een vaderlijken glim
lach op hen neer; hij wandelde tusschen de
tafeltjes door met zijn lorgnet op de borst,
terwijl hij zich zoo wist te beheerschen, dat
niemand merkte, dat hij zich allesbehalve
gelukkig gevoelde. Hij voelde zich trou
wens nooit zoo bijzonder op zijn gemak op
feesten.
Basil en Ds. Byars ontmoetten elkander
in hetfeniiddcn van de zaal, toen de thee
partij bijna was afgeloopen, cn er blonken
tranen in Basil's oogen.
„Het is wel hard om hen allen te morton
verlaten." zeide hij, „zij zijn zoo hartelijk.
En dat zijn nu de menschen, van wie ik
meende, dat ze mij niet gaarne lijden moch
ten en mij niet begrepen. Zij zijn anders
dan zij zich voordoen."
„Zij zijn warm van hart. Basil," zei Ds.
Byars, ..en het is jammer, dat soms ruwe
manieren en een nfstootend uiterlijk daar
mee samengaan. Dat stuit zoo af. Geduren
de je ziekte hebben zij een verbazend groo
te belangstelling getoond. Van avond zal je
een praktisch bewijs krijgen van hun vriend
schap, dat weet je toch zeker?"
„Ja, ik heb het gehoord, maar zij moes
ten het niet doen."
„Het is heel aardig van hen; zal ik dan
ken na den maaltijd?"
Hij begaf zicli naar het podium en klapte
een paar keer in de handen. Er kwam lang
zamerhand stilte en de heer Byars verhief
zijn stem en zei:
„Wij zullen samen hot dankgebed zingen
volgons onze oude gewoonte."
Terwijl hij sprak verscheen een kleine
man in een gekloede jas naast hem; het
was Cuthbert, de organist van de kerk. Deze
haalde een stemvork voor den dag cn gaf
den toon aan.
Alle aanwezigen waren nu opgestaan cn
er heerschte een diepe stilte. De organist
hief zijn hand op en de muziek zette in:
„Wij danken U, o God, en prijzen Uwen
Naam."
De hymne klonk fraai en verheffend.
Tcnvij] Basil Gortre er naar luisterde,
werd zijn hart vervuld met liefde voor zijn
mede-Christenen. De duistere spookgestal
ten. die in zijn brein hadden rondgewaard
.tijdens zijn ziekte, waren weg. De vreese-
(lijke vizioenen van e~n vormelijk Christen
dom dat het ongeloof zon bedekken waren
weggevaagd en hij zag de toekomst weer
Jhelder in.
Hij keek het gezelschap eens rond, da
mannen in lange jassen gekleed en de vrou
wen met haar rnodc handen, met hun kleu
rige japonnen, dit waren nu allen zijn broo
ders en zusters in de Christenheid.
;i -. (Wordt vervolgd)]
