TOEN HET NOG DUISTER WAS
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1929 DERDE BLAD PAG. 9
EEN POLEMIEK MET
DS. SCHILDER
Wij lezen in De Rotterdammer
onder het opschrift „De hoornstoot van
Ds. Schilder tegen ons blad":
II
Wij zullen nu beproeven in onze gedach-
tenwlsacling met Ds. Schilder tot het hart
der zaak door te dringen. In een debat met
onzen opponent valt dit niet gemakkelijk.
De rijkdom der gedachten, welke hij mee
draagt, en waarbij de ecne de andere vaak
haastig verdringt, geeft soms een onrustig
beeld aan zijn betoog. Meer dan eens zullen
wij dus terugkomen op 't uitgangspunt der
discussie en Ds. Schilder, natuurlijk vriend
schappelijk, noodzaken, daar nog eens even te
verwijlen en niet in geheel andere sferen.
Daar was een Bond van jor.gelingsver-
ecnigingen, welke vijf en twintig jaren be
stond. Do jongelingen, onder zijn banier ver
zameld, maken., staande op de belijdenis, die
naar de Schriften is, ernst van de vraag, hoe
zij zieh kunnen bekwamen voor hun taak
In Kerk, Staat en Maatschappij. Zulk stre
ven-van jongelingen moet nu en altijd
toegejuicht worden door wie gelooft, dat de
godzaligheid tot alle dingen ut is, hebben
de de belofte des tegenwoordigen en des toe
komende levens.
Wij moeten aannemen, dat Ds. Schilder
In het algemeen zich ook verblijdt, wanneer
hot jonge goelacht de goede keuze doet. Er
blijft dus mets anders over, dan aan te ne
men, dat wanneer Ds. Schilder zelfs cp een
feestdag bij lend moet spreken van „georga
niseerd misverstand" ten opzichte dezer
Jongelingen, dit geschiedt omdat deze
ongelingen zich organise eren
onder de vlag van hun Kerk, dc
C h r i s t e 1 ij k Gereformeerde. Dit
Is voor Ds. Schilder voldoende om de broe
derhand gesloten te houden en ons te ver
wijten, door onzen gelukwensch iets te doen,
wat niet door den beugel kan.
Hier zijn wij waar wij wezen willen en dit
uitgangspunt houden wij in het oog, welke
Uitstapjes onze geachte opponent ook maakt.
In drieën kunnen wij ons betoog nu ver
deden. Ten eers'e, hoe hebben wij de pluri
formiteit der Kerk te beschouwen. Ten twee
de. mag een blad, als het onze, uitspreken
zich te verblijden op een feestdag als van
de Christelijk Gereformeerde jongelingen, of
is het slechts en ook niets meer dan repor-
iiec-voer'uig? Ten derde moet dan nog wel
volgen een nader bezien van dc apologie,
waarmede Ds. Schilder thans in het publiek
zijn strijdmethode verdedigt en aannemelijk
wil maken.
Als wii thans iets gaan zeggen over de
pluriformltcitsgedaehte, sta op den voor
grond. dat daarbij soberheid moe: worden
betracht.
De kerk van Christus isgeestelijk cén
fceheel. Het is één Hoere. één geloof en één
doop. Onze Heiland stortte zijn pebetl uit in
de woorden, dat zij allen één zijn. En als
Hij Ziéh Zijn discipelen voorstelt als de goe
de Herder. loopt Zb'n woord van barmhar
tigheid over, als het lieflijk klinkt: ,Jk heb
pog andere schapen, die van dezen stol niet
fijn; deze moet ik ook toebrengen: en zij
Bullen mijne stem hooren; en het zal wor
den ééne kudde, en één herder".
Maar de zichtbare Kerk is niet één ge
heel. In allerlei kerkvormen treedt zij aan
den dag. Hier heeft men de pluriformiteit, de
openbaring in meerdere kerkvormen. Rome
kont dat niet. Bij haar is alles één. Naast
baar worden geen andere kerken erkend.
Het is niet noodig de geschiedenis op te
halen van de breuke van de kerk, van het
Byzantisme en van de Reformatie. Maar-
wel is het dienstig op te merken, hoe ook bij
de Reformatie de kerken uiteenpingen. Zelfs
kan men vanaf de Reforma'ne spreken van
«en ontluiking der pluriformiteit. Het begin
sel van vrij onderzoek met steunpunt in het
geloof ligt eraan ten grondslag. Niet, da' over
en woor direct ruim'.e gegund werd, anders
denkenden werden zelfs wel verbannen, en
godsdienstgesprekken tusschen Lutherschen
en Gereformeerden werden in groot aantal
gehouden. De eigen kerk was de ware
over en weer.
Cnlvfjn. die deze versplintering betreurde, be
schouwde de Luthersche kerk echter niet
als een scheurkcrk. Ds. Joh. Jansen zegt
hiervan: „Zelfs tusschen Luther en Calvijn
kwam er een diepgaand verschil over het
Avondmaal, dat tot twee afzonderlijke kerk-
formaries leidde. Juist door het feit dat de
Luthersche en de Gereformeerde kerken on
danks allo verschil elkander als zusterker
ken erkenden, was het beginsel der plurifor
miteit door de reformatie bezegeld. Wie dan
ook meent, dat de mystieke Kerk van Chris
tus zich in één kerkvorm moet openbaren,
moet de Grieksche, Roomsche en Luthersche
kerken vanuit Gereformeerd standpunt als
acheurkerken verklaren. Een consequentie,
die niemand schier meer aandurft."
Dr. Kuyper Sr. concludeert: „Er rest ons
daarom niet anders dan thans den toestand
te aanvaarden, gelijk die is, dat namelijk het
mystieke Lichaam van Christus zich open
baart in de plaatselijke kerken en dat alle
deze plaatselijke kerken samen de écne on
zichtbare Kerk van Christus op aarde vor
men, maar zonder dat die eenheid zich een
opgaan wist te scheppen, waardoor zo na
mens allen en voor allen kan spreken."
En verder: „De ééne onzichtbare, geestelij
ke Kerk des Hecren, die onder alle volken en
in alle landen verspreid is, openbaart zich
zoodra cr op eenige plaats geloovigen optre
den, die tien leven verwekt zijn, zoo deze
openlijk voor de belijdenis van den Christus
uitkomen, hierdoor ook van elkaar afweten,
en alsnu samen zich vereenigen voor den
eere-dienst; en alsdan is het in deze welge
ordende vcreeniging, dat de Kerk van Chris
tus plaatselijk uitkomt en herkenbaar
wordt"»
Men vergeve ons deze citaten, 't Kan soms
goed zijn een ander ook eens te laten spre
ken.
Nu welen wij zeer wel, dat de pluriformi
teit kan leiden lot uit elkaar gaan wat toch
bij elkaar behoorde, bijvoorbeeld wat; in een
bepaald land de Gereformeerde beginselen
belijdt. Dit zal iedereen bedroeven ên moet
over en weer aanleiding zijn tot ernstig zelf
onderzoek. Over de grens van het land
is er dan nog wel verband, maar niet binnen,
de grenzen.
De groote Synode te Dordrecht in 1618-T9
had afgevaardigden uitgenoodigd uit alle
landen, waar men zusterkerken wist
Onze meening is, dat bij belangrijke vraag
stukken, de confessie rakende, kerken, wel
ke ais vrucht der pluriformiteit zijn ontstaan
maar elkaar zeer na staan in belijdenis, sa
men moc'Jen vergaderen om zoo de éénheid
in Christus te demonstreeren.
Wij erkennen dus dat de pluriformiteit
door de inwerking der zonde in een onvol
maakte menschenwereld zich vaak in eer
verkeerde richting heeft ontwikkeld. Van el
kaar ging dan, wat men gaarne bij elkaar
zag, en waf gezien in het hoogerc licht der
eenheid bij elkaar behoorde.
Elke kerk beproeft haar bestaansrecht te
bewijzen. En elk geloovige moet zich voegen
bij wat hij houdt voor de meest zuivere
openbaring van het Lichaam van Christus,
ofschoon hij ook wel wee!, dat „de waarheid
Gods te rijk is, om in één kerkvorm volko
men te worden beleden". (Jansen).
Natuurlijk heeft nu elke Kerk haar bijzon
dere verdedigers, die haar niet alleen verde
digen tegenover de wereld der ongeloovigen,
maar ook tegenover de positieve belijders van
een kerk, welke haar 7->er na staat in het be
ginsel. Dit is goed en dit kweekt het kerkbe
sef aan, mits de methode in elk opzicht aan
den eisch der zelfde beginselen, waarom het
toch gaat, voldoet.
Vergeten moet toch niet worden, dat elk
kerklid, dat het waarachtig meent met zijn
lidmaatschap, door zijn consciëntie aan
zijn kerk is gehouden. Van Ds. Schilder meet
dit aanvaard worden, natuurlijk, zonder
eenige reserve. Maar van den Christelijk Ge
reformeerden broeder moet dit eveneens aan
vaard worden, ook zonder eenige reserve.
Van den Hervormden insgelijks en vul de rij
verder in van alle kerken in Nederland, waar
het Woord Gods nog als een kandelaar
hoog wordt geheven.
luiten nu de apologeten, de kerkveraedigers
elkaar beproeven te overtuigen, dat h u n
kerk de meest zuivere kenmerken vertoont
van het Lichaam van Christus, maar late
men toch ruimte open voor de conscientie-
v^jheid van wie, op voor zich even degelijke
grónden, dit niet inziet.
Wanneer dan de Christelijk Gereformeerde
jongelingen, uit oorzake van de trouw aan
bun kerk, cn omdat h u n kerkbesef hun dit
voorschrijft, zich afzonderlijk vereenigen om
hun opvoeding te doen steunen op de Heilige
Schrift, zoo mag Ds. Schilder dit voor zich
zelf betreuren, omdat hij gaarne één kerk
zag, maar hij mag niet de consciëntie zijner
broeders, ja ook zijner broederen, pijnlijk
raken door te spreken van „georganiseerd
misverstand". Is dan het verleencn van zegen
aan menschen overgegeven?
Paulus verblijdt zich, ja hij zal zich ook
verblijden als Christus zelfs onder een deksel
wordt verkondigd, als het maar Chris
tus is. Bij het vraagstuk der pluriformiteit
is dit wel veelzeggend.
Wij weten zeer wel, dat een man als Ds.
Schilder een hoog doel voor oogen heeft, na
melijk, dat hij tol zijn kerk wil brengen, wat
hij meent dat er toch bij behoort, maar wij
vreezen, dat hij met het badwater zelfs het
kind weggooit.
Maar er is meer, als wij verder zullen
gaan zien.
Kerknieuws.
HUISBEZOEK
„Liever den dominéé dan de
Het zal wel meer dan eenmaal zijn voor
gekomen, dat huisbezoek doende broeders-
ouderlingen de min of meer duidelijk uitge
sproken voorkeur te hooren kregen voor een
huisbezoek van den dienaar des Woords; in
enkele gevallen zielfs wel kennismaken met
een zeer beslisten afkeer van huisbezoek
door Ouderlingen.
Heeft men zich daarbij wel eens de vraag
gesteld, waaruit dit te verklaren is?
t is zeer gemakkelijk een dergelijke
gesteldheid te veroordeelen. En zij is ook te
veroordeelen. Zij wortelt in een verkeerde
beschouwing van de Ouderlingen als amb'-s
dragers. Maar met veroordeelen alleen zijn
wij wiet klaar; wij moeten ook de vraag stel
ten, waaraan ligt de fout? Wellicht dat wij
dan ook eerder een weg vinden om de fout
verbeteren.
Als men eens met zulke menschen praat,
il men ontdekken dat eigenlijk do schoen
hier wringt, dat men een Dienaar dies
Woords veel gemakkelijker als ambtsdrager,
als Dienaar van Christus, kan zien dan een
Ouderling, omdat de eerste nooit anders
dan als ambtsdrager wordt gezien, de laa'-
site daarentegen behalve des Zondags in d«>
kerk en in de week bij het huisbezoek als
ambtsdrager ook nog als zakenman, winke
lier, boer of arbeider wordt gezien. En nu if
het voor de meeste menschen buitengewoon
moeilijk, om, wanneer de Ouderling op huis
bezoek komt, te vergeten dat hij ook nog
een gewone maatschappelijke functie be
kleedt. Als die brodder <k*r zit en spreekt,
ziet men in hem vaak meer datgene wat hij
in het dagelijksch leven is, dan wat hij als
ambtsdrager is.
Daar komt dan nog bij, dat de Dienaa
des Woords gewoonlijk als een van te voren
onbekende tot een bepaalde Gemeente komt,
terwijl die Ouderling, eer hij tot het ambt
verkozen wordt, reeds lang als zakenman,
winkelier, boer of arbeider bekend was.
Het spreekt vanzelf, dat het de plicht is
van de leden der Gemeente, om zich meer
en meer van het besef dat zij, wanneer de
Ouderlingen in hun ambtelijk werk bezig
zijn, niet te doen hebben met bakker X. of
voerman Z., maar met gezanten van Chris
tus, die in Zijn naam Zijn woord spreken.
Doch wij geloovcn dat ook de broeders Ouder
lingen zelve in dezen een roeping hebben,
ten einde de leden der Gemeente daarbij te
hel/pen. Ook d"e broeders Ouderlingen zelv*
moeten, wanneer zij huisbezoek doen, ver
geten dat zij in het maatschappelijk leven
fabrikant, tuinier of wat dan ook 'zijn. Zij
moeten er zelve wel ter dege van doordron
gen zijn, dat zij bij hun huisbezoek tot de
gezinnen alleen toegang hebben als dienst
knechten van Christus. Een diep besef van
hun roeping moet hen vervullen, niet ais
een zekere ambtshoogheid, waarmee zij zich
tegenover de leden der Gemeente stellen;
maar in voile afhankelijkheid van hun
Meester moeten zij zich overgeven tot Zijn
werk onder Zijn schapen. Om zoö hun werk
te mogen verrichten moeten zij zich ook
door oprecht gebed voorbereiden. Daardoor
zullen zij het aan de leden der Gemeente
wel gemakkelijker maken hun maatschap
pelijke positie voorbij te zien on hen uitslui
tend als ambtsdragers te beschouwen.
En dan. is er nog een tweede. Gelijk zij in
hun ambtswerk moeten vergeten wat zij in
het maatschappelijke leven zijn, moeten zij
in het maatschappelijke leven vergeten dai
zij OudérMng zijn. Niet in dien zin, dat zij
niet steeds zouden bedenken dat hun Ouder-
ÜDg-ambt de verplichting om in het maat
schappelijke leven getrouw te zijn, welke op
ieder Christen ligt, voor hen verscherpt;
maar wel aldus, dat zij voor de dingen van
het maatschappelijke leven nooiit een beroep
doen op hun Ouderling-ambt, van Gemeen
teleden in het maatschappelijke geen gun
sten of diensten vragen, omdat zij Ouder
ling zijn. En vooral, dat rij nooit, in do
maatschappelijke verhoudingen waarin zij
staan, ook maar cenig gebruik maken van
iets dat zij bij hun ambtelijk bezoek in de
gezinnen vernamen of opmerkten.
Wanneer op deze dingen door de Ouder
lingen naarstig wordt gelet, en zij de juisie
houding weten te bewaren, zullen zij er zelf
heel veel toe kunnen bijdragen om hot be
zwaar tegen huisbezoek door Ouderlingen
dat we hier boven aanduiden, in sterke ma
te te doen verminderen, zoo niet geheel te
doen verdwijnen.
GEMENGDE HUWELIJKEN
Statistieken zeggen niet alles, maar wel
veel. En heel veel zegt zeker het Verslag van
den toestand der gemeente 's-Gravenhage,
v/aarin r.ti Voer 't eerst een zorgvuldig na-ur-
de Kerkgemeenschappen uitgewerkte huwe
lijksstatistiek voorkomt.
We vinden er vooreerst, dat vorig jaar te
Den Haag 3-353 huwelijken voltrokken zijn,
waarvan er 1453, d.i. 43,3 pet., kerkelijk be
vestigd werden.
Verder vernemen we hier, dat de gemengde
hnwelijken in de residentie een zeer grooton
■mvang verkregen hebben. Zoo vinden we:
Nea. Hervormden trouwden in 1041
gevallen met Ned. Hervormden, m 490 geval
len met Roomsch-Katholieken, in 66 gevaller.
met Gereformeerden, in 149 gevallen met
godsdienstloozen, in 26 gevallen met Remon
stranten, in 14 gevallen met Israëlieten, enz.
Roomseh-K atholieken trouwden in
J98 gevallen met Roomsch-Katholieken, in SS
gevallen met godsdienstloozen, in 46 gevallen
met Lutherschen, in 17 gevallen met Gere
formeerden, in 13 gevallen met Israëlieten,
enz.
Gereformeerden trouwden in 104
gevallen met Gereformeerden, in 9 gevallen
met godsdienstloozen, in 8 gevallen met
Lutherschen, enz.
Godsdienstloozen trouwden in 231 gevallen
roet godsdienstloozen.
Het aantal huwelijken tusschen partijen van
één geloof of overtuiging was 21S7 (65.2
percent), de gemengde huwelijken waren 1116
(34,8 percent) in aantal.
Voor de voornaamste groepen van huwelij
ken zijn de cjjfers als volgt:
Huwelijken van:
Ned. Herv. met N. H. 1041 (53,9 pet.) met
anderen 892 (46,1 pet.).
Roomsch-Katholieken met R.-K. 698 (50,9
pet.), met andeven 673 (49,1 pet.).
Merkwaardig is, dat onder Gereformeerden
precies 50 pet. met Gereformeerden en 50 pet.
met anderen huwden. Het gemengde huwelijk
i3 het sterkst onder de Lutherschen. Ze
trouwden slechts in 18 gevallen met Luther
schen en in 191 gevallen (93,6 pet.) met
anderen.
Wie zal bc-naderen, hoeveel geestelijke
schade en ellende al deze gemengde huwelij
ken meebrachten?
HERGROEPEERING
DE AUTO. HET ONGELUK EN DE
ASSURADEUR
EEN NIEUWE RANGSCHIKKING VAN
DEZE TRITS
(Van onzen Parijsclicn correspondent.)
Sommige van de uitmuntende staatsbur
gers, wier oogst aan stemmen belangrijker
aan stemmen is dan die hunner zwoegende
mede-arbeiders op den akker van het ge-
meencbest, en wier geschiktheid tot wetten
maken uit dezen hoofde bewezen schijnt,
leggen in het Palais-Bourbon, don zetel dezer
geheimzinnige industrie, een waarlijk gelijK-
waardige bedrijvigheid als op hun verkic-
zingstournées aan den dag. Daarbij ontbreekt
het hun fneermalen ook niet aan scherpzinnig
heid en vernuft, zoqals bijvoorbeeld het on
langs door clen depute van het departement
der Beneden-Seine ingediend wetsontwerp
illustreeren kan. Dit ontwerp toch beoogt
niets minder dan de aloude trits van Auto,
Ongeluk en Assuradeur op een gloed-nieuw
manier te rangschikken.
Zoolang er auto's laugs den weg zijn, zijn
ér slachtoffers van auto-o:igelukkcn geweest,
en dit zoowel voor als achter het stuurrad.
Deze nuchter stemmende reflexie heeft al
zeer spoedig de meeste eigenaare van
soort rijdend gevaar er toe bewogen, het er
aan verbonden risico, althans voor zichzel-
ven, zooveel mogelijk te beperken. Natuurlijk
bood de assuradeur, de man die uit de kwade
kansen zijner natuurgenooten een gelukkige
speculatie maakt, zich bereidwillig aan, ook
dit soort risico over te nemen.
't Js.een verbeterde Kop \an Jut indien
er werkelijk slagen mochten vallen. Zoo kan
men, al naar het treft, een kip, een hond, ja
zelfs een voetganger van de beenen rijden,
zonder van deze „genomen" hindernissen
eenigen terugslag te ondervinden. Vanzelf
sprekend, hierbij aangenomen, dat men ge
heel sportief gehand rid heeft, en de rechter
er niet in slaagt u van het tegendeel te
overtuigen.
Dit is de ecne helft van dezen voor geld
verkregen aflaat. De andere omvat schade,
welke u meer persoonlijk mngaat, als daar
zijn conflicten met boomen, muren en wai-
lekant, of collega's die u in dc wielen zitten,
kortom, alles wat van dichter bij uzelvcn of
uw wagen raakt, en van een natuur is om
tot ernstiger nadenken te stemmen. Ook dit
soort risico, indien net van droom werkelijk
heid wordt, telt men u in zijn evenwiarde
in de hand, respectievelijk in die uwer
genomen.
De Kamer-afgevö.ardïgde, hierover aange
duid, wil niets minder dan in dit laatste
een grondige wijziging brengen. Niet meer
de verzekerd® c!och de geschade zal in dc
toekomst, zoo hij zijn zin krijgt, de „gouden
vrucht" van den boom der assurranlic pluk
ken! Zijn deze bejdc belichaamd in één en
dezelfde persoon, tant mieux, doch is het
slachtoffer een buitenstaander, die op de ee..
of andere rjanier, en passaut, schade be
liep, zoo zal hij tenminste de voldoening
smaken dat de assuradeur recfifstreeks aan
buiten mogelijkheid van chicanes van
de zijde van den geassureerde, een zeker
Tedrag aan vergoeding doet toekomen.
De man aan het rad wordt dus bij een
.treffen" geheel uitgeschakeld, en krijgt
bovendien voor eigen schade elechts dan iets,
indien er van de uitkeering voor hent nog
wat overblijft, 't Zal hem, als premie-betalej
ongetwijfeld bitter smaken!
Ook andere bepalingen zullen weinig in
zijn geest vallen, bijvoorbeeld deze, dat hij
wettelijk verplicht is zijn wagen te
verzekeren. Laat hij het na, dan riskeert hu
een boete die duizend lancs kan bedragen
"t Heeft voor den voetganger dit oordcel, dat
hij slechts door tegen ongelukken geassu
reerden over hoop gereden lian worden.
Indien men er over nadenkt komt men
anzelf tot de vraag, wat er geschiedt indien
en auto-eigenaar bij de cenc verzekerings
maatschappij zijn overeenkomst heeft opge
zegd en bij de andere zijn polis nog niet
geteekend heeft?
Is men in dit geval dan toch nog het kind
van de rekening? Welzeker niet! Ook dit is
door onzen depute ni?t listigheid voorzien.
Wie zijn polis opzegt moet door de betrok
ken maatschappij onmiddellijk aan de auto
riteiten worden gesignaleerd en om tusschen
twee opeenvolgende o\ ereenkomsten geen ge
vaarlijk „interim" te laten ontstaan zal het
voorschrift gelden, dat het risico nog ge
durende één mtwnd op de oude polis blijft
rustenl
Het lijkt er op, of een dergelijke wet een
soort van pacificatie tusschen auto-rijder en
oetganger zal kunnen doen ontstaan. Zij
dragen elkander geen wrok meer toe, eerst
genoemde is voor de kwaadaardige grillen
an zijn wagen niet meer verantwoordelijk,
de assuradeur is min of meer de deus ex
machina onder wiens toeziend oog het
geheele verkeer rolt, en die als een goed
'ader voor al de gebroken bloempotten en
gekneusde schenen, door zijn bengels ver
oorzaakt, de beurs heeft te trekken.
Radio Nieuws.
HILVERSUM (298 M.. na 6 uur 1071 M. (Uits!
NCRV.-Uitz.) lu.so—11 Zickcndienst. 12.30—2
Concert. 2—2.30 Gramofoon. 2.30—4.30 Concert.
4.305 Grumofoon. 56 Kinderuurtje, ti'j.;u
De positie vun
lofoon. C.307 Le:
tien arbeider ln het moderne bcür(jf:
7.30 Lezing: over: De klaagmuur in
laleir
7.30—8 Grainofoon. 8—8.
gen. 8.30—10 Orkest. Lezing over: Bezwarei
legen de Wet op de N.V. weggenomen. 10— 1*.4.
Gemeenschappelijke zang. Duarna Persberichten
HUIZEN (1875 M.) 10—10.15 Morgenwijding
12.15—12.30 'Grumofoon. 12.30—1.45 Orgel. 1.45-
2 Gramofoon. 2—3.30 Sprookje. 3 301 De voor
na&mstft itudiemuzlek voor piano. 4—4.30 l'tuu.o
Kinderköorz.ing. 4.30—5.30 Concert. 01—7.45
Concert. 8.01—8.15 Praatje door J. O. Pater ovc
AmsterdamBatavia. 8.15 AVRO-Operauitzendii
ln de pauze Peraber. Na afloop: Gramofoon.
PAVENTRY (1554 M.) 1".S5 Motgcnwüdln
11.05 Lezing. 11.20 Gramofoon. 12.20 Conce;
12.50 t» imofoon. 1.20—2.20 Orkest. 2.5o Uitze
ding vc»,r scholen. 3.20 Lezing. 3 50 Lezing. 4.
Concert. 5.05 Orgelconcert. 5.35 Klnderuurt
.35 Nieuwsber. 7.05 Concert. 7.20 Lezing. ',.46
Lezing. 8.05 Vooi
Massenet. 10 Nil
„Thals" (vervolg.) 11,10 Muziek.
10.20
an J.
10,35
>0—12.20
uitzending. 10.35 Mechanische muziek.
LANGENBERG (473 M.) 7.20—8 15 Gramofoi
8 20—9.20 Orkest. 10.35—11.45 Gramofoon. 11.40
12.20 Muziekuitzcnding voor -scholen. 12.30 Gr_
mofoon. 1.23—2.50 Orkest. 5.55—C.So Orkest. 8 20
9.15 Orkest. 9.20 Orkest
Hertogin van Gerolsteln", Offenbach.
ZEESEN (1635 M.) 6.10—11.05 Lozingen. 12.20
■1.15 Gramofoon. 1.151.50 Lezingen. 2.202 50
3.05—5.20 Lesingen. 5.20—6.20 C-
:ert. 6.20—8.20 Lezingen. 8,20 Com
11.20 Concert.
Donderdag 28 Sei
HILVERSUM (298 M. Na fc
NCRV-Ultz.) 10.30—11 Zlekendienst. 12.30—2
liano. 2—2.35
1070 M. UI tal.
Uitzending voor scholen. 2 35-
ZIekenuurtJe. 5—6.30 Concert. 6 30—7 Lezing over
c o Toeapra-
iziek. 7—S Orgelcc
ken. Daarna Nieuwsberichten.
HUIZEN (1875 M.) 10—10.15 Morgenwtfdlng
12.151.45 Coïteert. 1.45—2 Gramofoon. 2.GÓ—
6.01—7.15
P W A Steenkai
II. 8.01—8.15 Gramofoon- 8.15 Coi
7.15—7J5 Lezil
.ldlschc sprokkels
In de
Sluiting.
DAVENTRY (1554 M.) 10.35 Morgenwijding
1.05 Lezing. 11.20 Gramofoon. 12.20 Concert. 1.20
'wÊ 1 eldultzendlng. 2,'|i
Lezing.
4.05 L
5.35 Kinderuurtje. C.35 Nleu
Marktprijzen: 7 05 Concert. 7.20 Lezing. 7.45 Le-
°',e 8 20 Concert, lo Nieuwsber
-■-- J5 Verrassing. 10.50—12.20
Muziek.
PARIJS „"Radio-Paris" (1725 M.) 12.502.20
ramofoon. 4.05 Mr-j|
iziek. 6.65 Gramofoc
:ot 12.20 Muziek.
BRUSSEL (508.5 M.) 5.20 Gramofoon. C.20 Cel
lo-recital. 6 50 Gramofoon. 8.35 Orgelconcert. 9.25
"oncert. 9.50 Muziek.
ZEESEN '(1635 M.) 6.10—11.05 Berichten en
zingen. 12.20—1.15 Gramofoon. 1.15—1.50 Le
ngen. 2.20—2.50 Gramofoon. 2.50—5.20 Lezingen.
20—6.20 Concert uit Berlün. 6.20—8.20 Le
ngen. 8.20 Zang en orkest. S.50 Orkest. 9.2u
ezing. 9.40 Concert. Daarna tot 12.50 Muziek.
KALUNDBORG (1153 M.) 12.20—2.20 Orkest.
505.50 Concert. 8.35—10.35 Concert. 10.50—
1.20 Muziek.
Een ding echter blijft van bcdenkelijken
aard, en wel het volgende. De assuradeur
krijgt op deze wijze een directe verantwoor
delijkheid tegenover de ongelukkige derden,
hij zal zich dus door middel van een clau
sule in den polis ook het recht willen ver
zekeren, eventueele processen zelf te voeren.
Logisch gevolg hiervan is dat de geassu
reerde de gelegenheid zal missen om waar
het noodig is zelfstandig voor zijn belangen
op te komen, hetgeen vooral penible wordt
indien de schuldvraag aan de orde wordt
gebracht
Het lijkt een kwestie van billijkheid dat
deze geheel onbelemmerd in zijn verdediging
moet blijven en dat hij ook, wrwr liet zijn
financieele belangen betreft, in vrijheid zijn
rechten kan trachten te doen gelden.
Het staat nog af te wachten wat er uit
de voorgestelde reorganisatie van liet risico
van den weg groeien zal, het lijkt er echter
op dat deze minstens zooveel tegen- als
voorstanders zal vinden. i
INGEZONDEN MEDSDEELING.
i Na het proeven van
E*IN6i
pepermunt
blijft U cle aangename,
krachtige smaak in her.
innering.
Handelsberichten.
AMERIKAANSCHE MARKTEN.
NEW-YORK, 23 SEPTEMBER.
de week de plul
NEW-YORK, 24 SEPTEMBER.
TARWE
No. 2 Amd. Durum
No. 2 Mixed Durum
No. 2 North Manitoba
No. 2 Harde Winter 133%
No. 2 Roode Winter 137%
MAIS: No. 2 Mixed West 108*4 1CD74
ROGGE: No. 2 loco 107% 107?»
Heden Vor noL
131% 133%
121% 123%
153% 156%
135%
n. ii
6.6.4C
KOFFIE. De termtJnmarkt opende prllshou-
dend, handhaafde zich aanvankelijk op dekkin
gen, doch daalde later op liquidaties on ver-
December 13.75 13 83
Santo* No. i contract
September 21.45 21.47
December 20 C3 20.70
Januari 20.18 20.25
KATOEN. De termönmarkt opende prllshon-
dend cn 18 p. hooger. steeg daarna op dekkin
gen uls gevolg van de officieele correctie van
het ginnlng-cllfer. op de vaste markt te Liver
pool en regens in het centrale O. gebied: de
stöglng ontmoette eenige hevige hedge-verko0-
öic goed werden opgenomen, doch Ie markt
Middling Upland
September
stil
18.40
18.18
18.23 18.17
18.43 18.42
SUIKER. De termünr
pen dogr den handel.
ring was als gevolg van de vaste loco-m
en de betere tendenz der Europee«che m
RUBEER sloot prijshoudend.
Plant. 1st
Smoked Sheets
loco fr. kwaL
September
21%
20% 20%
2020%
19.60 19.60
19.90 20.—
20.90 20.90
eo-stemm ln genPetroleum, Meel, IJzr
Koper en Talk prüshoudend; Reuzel nauw,
löks prsühoudend; Tarwe, Mals en Tin traai
portvraag naar hardwinter alsmede «.p
herpe toeneming van den zichtbaren wereld-
Dorraad en sloot rraag.
ard Winter No. 2 127% 127%
lem No. 3 125% 126%
i-ptcmber 127% 128%
ecember 133% 135%
aart 139% 1 1-
ei 143% 145%
MAIS. De termönmarkt opende nauwelijks
prijshoudend en c. lager, daalde daarna op
achting van hoogere temperatuur in het
•ale W„ op zeer onbeteekenendo loco-vraag
erkoopen do0r Z.W. hulzen en sloot traag.
No. 2 Mixed West 9G% 98%
September 96% 97%
ecemborf 95% 96%
aart 99% 100%
:el 102% 10% j
HAVER sloot onregelmatig.
September B0%
ecember 52% 5.3—
aart 55% 55
el 57% 67% I
ROGGE sloot traag.
No. 2 loco 103%
100% 101%
December 107% 107%
aart 112— 112%
PROVISIES. De termönmarkt opende prijs
houdend, daalde daarna voor reuzel op gemak-
dlike varkcnsprüzen en sloot traag. Reuzel
Ribs s
ma W.
■loot l
Septem
October
December
liliiKi September
October
Spek: Short Ribs
en»: 160-230 pd.
!S pd.
lusteloc
11.25
11.30
11.95 12.05
11.50 11.50
11.50 11.50
12.— 12.50
10.15-11.20 10.15-11.25
9.40-10 65 9.65-10.75
ïede op berichten
144%
150%
104%
ior.%
ROGGE per October
ER per October
mber
GERST per October
October (nlcuwo oogst
December
LIJNZAAD per Octobei
BUENOS-AYRES. 24 SEPTEMBER.
TARWE per October Slot heden
Februari 10.60 2'
MAIS per October 8.10
153%
107%
109%
69%
id. Lijnzaad vast.
FEUILLETON
Door
GUY THORNE.
VIERDE HOOFDSTUK
Do rookkolom bij zonsopgang.
De twee heeren stapten een eind voort
tonder een woord te spreken. Op eons zei
Schnabe:
„Wel, Gortre, nu zou je een gelegenheid
hebben om een woord ter rechter tijd te
spreken."
De jonge man keek verbaasd op, dat de
•nder zoo zijn gedachten geraden had. Hoe
zou zijn metgezel hem hebben kunnen door
gronden en waarom vroeg hij hem dit nu?
,,Het is nu erg laat, mijnheer Schnabe."
teide hij, „en ik ben eigenlijk vermoeid.
Ook zal het u wel niet zooveel kunnen
kunnen schelen, wat ik te zeggen heb."
Schnabe lachte en zei: „Vergeef mij, ik
mag niet spotten met uw overtuiging, ik wil
heusch gaarne eens met u praten, daar
ben ik nu in een stemming voor."
Zij kwamen nu dicht bij een zijstraat, die
paar de kamers van Gortre voerde. Sclia-
be's groot stcenen huis stond od den heuvel
en dat was nog wel een kwartier looj.
„Ga nu nog niet naar huis," zei Schabe,
„maar ga met mij mee, dan kunt u mijn
verzameling boeken eens zien en wij kon
den eens praten. Ik wed dat u toch niet
dadelijk slaapt, als u nu naar bed gaat"
Gortre aarzelde slechts een oogenblik en
ging toen met hem mee. Hij wist zelf niet,
waarom hij dit deed. Hij voelde zich nu
weer geheel op zijn gemak en stapte met
vasten tred voort.
Onder het praten begon hij minder afkeer
van Schnabe te krijgen. Wel beschouwde hij
hem als een machtig vijand, die een slech
ten invloed uitoefende, maar hij voelde zich
beschermd door een wapenrusting, die de
ander niet bezat en voorzien van wapens,
die hem van dienst konden zijn en gesmeed
waren door een Machtige 1-Iand.
Zij liepen de oprijlaan in tusschen de kale
zwarte boomen door naer het huis. Mount
Prospect was een groot gebouw en had liet
aanzien van een kasteel, het was gezet door
den grootvader van Constantijn Schnabe.
De tegenwoordige eigenaar was niet "dik
wijls te Walktown. Zijn parlementaire loop
baan en andere plichten vereischten zijn
tegenwoordigheid in Londen en in de va-
cantie begaf hij zich buitenslands; niemand
wist waar hij dan heen was en na een
zekeren tijd verscheen hij weer onder zijn
vrienden cn kennissen.
In Londen had hij een reeks vertrekken
in een der groote hotels.
Ondanks zijn zeldzame bezoeken bevatte.
Mount Prospect toch bijna alles wat hij be
zat aan boeken, kunstschatten en andere j
verzamelingen van hem en van zijn vader, i
F.r wms be'-0"'''! dat bij zijn dood zijn ve.r-
o het eigendom zouden;
I 1 ''"""'"■lm J
Schnabe haalde een sleutel uit zijn zak
en maakt de zware deur van de portiek
open.
„Ik houd altijd al de bedienden aan," zei-
de hij, „zelfs als ik uit ben, want een ont
takeld huis met hulsbewaarders is niets
aangenaam. Zij zullen nu echter naar bed
zijn, dus moeten wij maar voor ons zelf
zorgen."
Hij maakte een binnendeur open en ging
door een paar zware gordijnen, die terstond
achter hen dicht vielen en zoo kwamen zij
zijn.
Gortro keek verwonderd rond. Hij stond
in een groote hal, overwelfd met een wit
marmeren koepelvormig dak. Nu was die
schitterend verlicht door electrisch licht,
'"it boven hun hoofd brandde. Aan beide
zijden werd het koepelvormig gewelf ge
steund door slanke pilaren; verder op wa
ren hooge bogen, die naar de kamers van
het huis voerden, waarvoor donkere gordij
nen hingen.
In het midden van de groote ruimte was
er een groote poel van stil groen water, in
een vierkant bassin, in het midden waar
van zich een fontein bevond.
Er lagen geen kleeden en er stonden geen
stoelen. Men zag niet anders dan wit, alles
stil en schoon. Toen Gortre daar stond, wist
hij dat het voorbeschikt was, dat hij daar
was en hij er zich voor een bepaald doel
bevond. Zijn ziel scheen vol van oen ge
heime kracht cn liet was hem alsof goede
geesten om 1 i hen kv.amen en hem be
den.
Hij wierp een vragenden blik op zijn gast
heer. Schnabe's gelaat was bleek, zijn kal
me wreede oogon schenen ontrust en hij
bleef naar Gortre staren. „Kom," zei hij
eindelijk, „het is hier koud, die hal is wol
wat kaal en fantastisch, kom mee naar de
bibliotheek, daar kunnen wij iets gebrui
ken en gezellig praten."
Hij liep rechts tusschen eenige pilaren
door. Gortre volgde hem door de donkere
gordijnen, die naar de bibliotheek voerden.
Toen bevonden zij zich in een heel groot
vertrok met lage zoldering. De vloer was
bedekt 'met een dik tapijt van dof blauwe
kleur. Het maakte hun voetstap geruisch-
loos. In den haard brandde een lammonrl
vuur, dat een helder schijnsel door de ka
mer wierp.
Aan het eene einde stond een klein orgel
in Renaissance stijl, dat uit Florence hier
heen was overgebracht.
Dicht hij den haard stond eetv heel groo
te schrijftafel, die met boeken en papieren
bedekt was. Daar vlak bij stond een kleine
ronde tafel, die keurig gedekt was met kris
tal en zilver voor een maaltijd.
„Mijn huisknecht is naar bed," zei Schna
be, „ik ben 's avonds liever alleen, dan be
dien ik mij zelf wel. Als u even hier wacht,
dan zal ik iets te eten halen; ik weet waar
het is. Bekijk u in dien tusschcntijd mijn
boeken."
Hij ging zonder veel drukte de kamer uit
en Basil riep naar de boeken. Dc groote ka
mer was van clen vloer tot dc zoldering
voorzien van planken van wit geëmailleerd
hout en daarop stonden de boeken.
In lusschenruimten hing.n fraaie schilde
rijen van Masset. Couder en anderen. Gortre
s'elde allijd veel belang in boeken, maax hij
had nooit geld gehad om er zich veel van
aan te schaffen. Deze boeken maakten echter
niet veel indruk op hem.
Hij zag Muller'swerken over de Vedante
philosophic, Romane's werken en die \on
De la Saussaye, ook stond er een Bijbel.
Wat verder op was een geheele plank ge
vuld met zeldzame edities van den Bijbel.
De kleine Oxford-edifie was echter die,
waaraan hij gewend was 'en hij haalde
er die uiL Bijgeloovig was hij niet, maar
toch had hij weer een gevoel, alsof het niet
toevallig was. dat zijn oog juist daarop ge
vallen was. Daaruit begreep hij dat het
een of ander gevaar hem dreigde. Hij nam
het bock in de hand, sprak in zijn hart
een gebed uit, dat God hem in gevaar Zijn
hulp mocht verleencn en sloeg het open.
Zijn oog viel op de woorden: Waakt cn
bidt, want gij weet niet, wann e,eg
de tij d is.
Dus moest hij waken. Opeens hoorde hij
gelruisoh achter zich, snel zette hij den
Bijbel weer op zijn plaats en toen hij zich
omdraaide, zag hij dat Schnabe. het gordijn
voor de deur oplichtten en te voorschijn
kwam.
„Ik leef maar eenvoudig," zeide hij, „dus
veel bijzonders kan ik u niet aanbieden.
Ik heb koude kip on salade meegebracht en
een flesch rooden wijn, brood en boter is er."
Zij zaten tegenover elkander aan beide
zijden van de ronde tafel en spraken wei
nig; beiden waren zij vermoeid en hadden
honger.
Toen het maal afgeloopen was, hoog
Gortre het hoofd ->r ron dankgebed en
slee? het tceken des kruisen.
„F.r-n symliool!zei Srhnahe, „wat is dat
kruis, waarvoor alle Christenen buigen?
De Phocnïcisehe ruïne van Gigantica is in
den vorm van een kruis gebouwd, de Druï
den gebruikten het bij hun godsdienstplech
tigheden cn het was de hamer van Thor
lang voordat het als symbool door de Chris
tenen word aanvaard. Het wordt nu heden
ten cUigc nog door de heidcnsche bewoners
van IJsland gebruikt als een magisch tec-
ken in verband met storm en wind. Het
I symbool van Buddha aan de keerzijde van
jcen munt te l'gain gevonden is ook een
'kruis. Het kruis werd ook door Brahmanen
duizend jaren voor Christus uitgehouwen in
(?e grotten van Elephanta. Ik heb het in
Indië met mijn eigen oogen gezien in de
handen van Siva. Brahma en Vishnoc. De
vereerder van Vishnoe schrijft er evenveel
deugden aan toe als de vrome Katholiek
hier te Selford doet aan het Christelijki;
kruis. Dat is wel het sterkste bewijs, dat dc
oorsprong van het kruis ohallisch is. Dc
crux ansata was het teeken van Venus eii
staat naast Baal en Astarte."
„Heel goed mogelijk, mijnheer Schnabe",
jzei Gert re. „uw kennis in dit opzicht
'is uitgebreider dan de mijne, maar dat
raakt liet Christendom in geenen deele."
„Natuurlijk niet! Dat zou ik ook niet
durven beweren. Maar de vereering van liet
kruis, het instrument der marteling, waar
toe een uitstekend leeraar en een goed
menscR, voor zoover wij weten, lijden moest,
ergert mij, omdat bet mij herinnert aan het
ongerijmde bijgeloof, dat huist in de harten
van zooveel menschen, zooals u."
.O. nu 7.n wij op het gevaarlijke punt,"
-ei Gortre.
(Wordt vervolqd.)
