DINSDAG 24 SEPTEMBER T929TWEEDE BLAD PAG. 5
Een scheepsjongën van voor
50 jaar vertelt
Over Poolreizen in 1879 en I88O
De geestdrift van 't Nederlandsolie
volk voor dit plan
Bijzonderheden over de werkzaam
heden der expeditie
In onna artikelenreeks „Naar Spitsbergen
en de Noorsche Fjorden" deelden wij reeds
een en ander anee van de causerie, die de
heer K. Mantel, gepens. Observator K. N.
M. I. op den afscheidsavond aan boord van
de „Monte Cervantes" hield over een pool
reis, die hij een halve eeuw geleden als
scheepsjongen meemaakte.
Wij ihebben toen ibeloofd deze interessante
lezing in ons blad op te nemen.
In een tweetal artikelen zullen wij deze
belofte inlossen.
Met. opzet lieten wij de lozing van den
beer Mantel den causerie-vorm behouden.
Wil men hem goed verstaan, dan moet
men zich indenken, dat dit woord gespro
ken werd tot menschen, die op de terugreis
waren van een tocht door 't poolgebied.
Maar ook wie dat genot niet persoonlijk
hebben meegemaakt, zal deze prettige ver
telling toespreken.
En hiermede geven wij 't woord aan den
fcer Mantel
Nu het, einde van onze reis met hel groo-
f e schip de „Monte Cervantes" ras nadert,
tou ik ii, vóór ons scheiden, nog wel iets
willen vertellen, over mijn vroegere reizen
op dcr.e watexen met de kleine „Willem
parents", (boe deze reizen tot stand kwamen,
baar doel, en iets over het leven aan boord.
Ik izou mijn bijdrage kunnen betitelen
Na 50 jaren
daar het. juist een halve eeuw geleden is,
sedert ik voor het eerst deze zeeën bevoer.
Daar ik over geen enkele bron dan mijn
geheugen beschik, kunnen eenige onjuist
heden zijn ingeslopen, die echter op de
hoofdzaak van geen invloed zullen zijn.
Ik steek dus van wal. In de jaren 1S75 en
ÏS76 maakte de beer Laurens Rij nil art Koolc-
imans Beynen, Luit. ter zee van de Kon.
Ned. Marine, Poolreizen aan boord van het
Engelsohe Poolsehip „Pandora", onder kom-
nmudo van Sir Allen Young in de w-ateren
benoorden Noord-Amerika.
Hij kwam tot de overtuiging, dat de IJs-
103 een uitnemende oefenschool is, om
onversaagde zeelieden te kweeken. en be
treurde het, dat de IJszee destijds voor dc
Hollanders een bijna onbekend gebied was.
Hij nam zich voor, om, in Holland terug
gekeerd zijnde, propaganda te gaan maken,
voor de uitrusting van een schip, dat de
IJszee zou bevaren, en de bemanning n
gelegenheid stellen, onder eigen vlag onder
vinding aldaar op te doen.
Als een tweede Peter van Amiëns ging
5ïj van plaats tot plaats, overal lezingen
houdende cn zijn landgenooten opwekkende,
om mede te werken tot d© verwezenlijking
van zijn ideaal.
Hij wist het. Nederlandsch© volk te begees
teren. Er werd
een Poolcomlté
opgericht, waarin o.a. Minister Fransen van
de Putten, Jhr. van Wassenaar, Mr. E. N.
Rahusen zitting hadden.
De gaven stroomden mildelijk toe, Zoodat
in 1877 kon worden overgegaan tot den
bouw van een zeilscheepje van plm. 80 ton.
De lengte zou 24 Meter overstevens bedragen.
Het scheepje zou een gaffelschoenertuig
weren, dus enkel langscheepsche zeilen. Aan
den voormast kwam een ra, die echter min
der voor zeilen, dan wel voor het inwinden
van lood, en dreggelijnen zou dienen.
Begin 1878 liep het scheepje van stapel
van de werf van Meursing en Huigens te
Nieuwendam en kon met de uitrusting wor
den begonnen.
Vloeiden vroeger de gaven in financieelen
vorm ruimschoots toe, nu was dit het geval
met die id natura. Artikelen, waaraan een
zeeman nooit denkt werden aangeboden,
zooals Deventer koek, vijgen, sigaren, wijn,
lekkernijen, te veel om op te noemen; maar
ze waren daarom niet minder welkom.
Vele scheepsbenoodigdheden vöor de reis
werden door Z.Exc. den Minister van Marine
welwillend in bruikleen aan het Pool-
corn ité afgestaan.
Als koiiunandant werd benoemd de heer 'A.
de Bruyne, luitenant ter zee le klasse. Hem
werden de beide luitenants ter zee 2e klasse
L. R. Koolemans Beynen en Jhr. H. M. Speel
man toegevoegd. Als doctor zou fungeeren
de heer Sluiter, die zich bovendien met
natuurkundige waarnemingen zou ibezig-
houden. De heer William Grant, die met don
heer Koolemans Beynen aan boord vai
„Pandora" had gediend, zou de expeditie
als fotograaf mede maken.
Hot doel de.r reis was: liet doen van
meteorologische waarnemingen
diepzeel ood i n gentemperatuurwaarne:
gen op verschillende diepten, waarnemingen
van zoutgehalte, stroomrichting enz.
Verder zouden op Nova Zembla magneti
sche waarnemingen worden verricht, d.L van
de richting en intensiteit van het aardmag
netisme.
De flora en fauna binnen den Poolcirkel
zou worden bestudeerd. Voorts het plaatsen
van gedenksteenen op voor de Hollanders
merkwaardige historische .punten.
Daar ik de reis van 1S7S niet heb meege
maakt, kan ik hiervan niets mededeelen,
dan dat de resultaten de verwachting verre
hadden overtroffen, en door bet Poofconiité
werd besloten, in bet volgende jaar
pen expeditie uit te rusten met hetzelfde
doel.
Als kommandant werd weer de beer do
Bruyne benoemd, als le officier de luitenant
ter zee le klasse II. van Broekhuyzen, rid
der M.W.O- verder de luitenants ter zee
Jhr. H. M. Speelman en J. H. Calmeyer. Als
geneesheer werd benoemd Dr. A. Faass
off. v. gezondheid O.L leger, met verlof hier
te lancfe. Als physicals de heer T. H. v. Lith
de Jeuae, doctorandus zoölogie. De heer W.
JJe equipage pan de „Wiüem Barents'Be tweede persoon van rechts (achterste rij) ür
„de scheepsjongen van 1879", de schrijver van dit artikel
--■"ii,' A":-
Ontmoeting van de WiUem Barentsen „Isbjöme* op 19 'Augustus. 1879,
Grant verkreeg vergunning om de reis weer
als fotograaf mede te maken.
De bootsman en matrozen werden gedeel
telijk van de koopvaardij en gedeeltelijk van
de Marine genomen, Ook een visscherman,
Gerrit Westerning uit Durgerdam, zou de
reis medemaken.
Voor de betrekking van scheepsjongen
erd een oproep in het „Nieuws van den
Dag" geplaatst Twee gegadigden reflecteer
den; één dezer beiden was mijn persoon, en
ik had het geluk, te wordeh benoemd. Tot
dusver was ik studeerende voor bet toela
tingsexamen voor machinistleerling, bij de
Koninklijke Marine.
Bij ons vertrek op 6 Mei .(naar ik meen)
1879 was
geheel Amsterdam op de heen.
Van alle torens -waaide de Hollandsche
driekleur. Dc bemanningen der oorlogsche
pen paradeerden in het want. Wij werden
allerwege toegejuicht en door vele vaartui
gen vergezeld.
Ook in IJmuiden waren de menschen uit
den geheelen omtrek samengestroomd, om
getuige te zijn van het vertrek van het
schip naar die streken, waaraan voor de
Nederlanders zoovele roemrijke herinnerin
gen zijn verbonden.
Het gejuich was groot, toen wij 'door de
sleepboot uit de sluis naar buiten werden
gesleept. Buiten de pieren, op voldoenden
afstand van den wal, liet de sleepboot ons
los, en zetten wij zeil, onze koers naar het
Noorden richtende.
Bij het passecren van den Poolcirkel werd
met het doen van meteorologische waarne
mingen aangevangen.
De diepzee-waarnemingen namen een aan
vang ongeveer op den meridiaan van den
Noordkaap.
De diepzee-loodingen werden 'dagelijks
verricht. Ongeveer om do drie dagen x
met. een sleep of dreg grond van den bodem
opgehaald. Wij hadden een stoomlier aan
boord, die gebruikt, werd om de dreglijnen
cn loodlijnen in te draaien.
JVanneer bet
dc groot© dag van dreggen
was, maakte de baas timmerman stoom op.
Jonkheer Speelman fungeerde als machinist.
Wij vierden dos morgens vroeg het sleep
net naar den bodem cn sleepten het eenigen
tijcl langs den grond. Daarna werd het
gedraaid en binnenboord gehaald, waarna
inhoud door een .stel van eenige boven
elkander geplaatste zeven, waarvan de bo
venste zeef de grootste, gaten had, afnemen
de tot de onderste zeef, die de kleinste gaten
had, doorgespoeld werd met zeewater.
In de bovenste zeef bleven alleen de
grootste organismen achter, in de tweede
de kleinere en zoo voort tot in de laatste
zeef de kleinste diertjes en plantjes achter
bleven.
Bij deze werkzaamheden was ik de hulp
van mijnheer de Jeude en moest ik water
doorspoelen, .terwijl dc physicus minutieus
alles onderzocht; cn wat hij waardig keurde
om te bewaren, ging in het blik spiritus,
welk blik later werd dicht gesoldeerd.
Onderwijl was dc verdere bemanning b
met. looden en waarnemingen te doen van
temperatuur en zoutgehalte op verschillende
diepten.
Het waren zware dagen, zoowel voor de
officieren, als voor de manschappen, maar
de prettige toon, die aan boord heerschte,
deed ons de vermoeienissen licht achten en
met opgewektheid verdragen.
Gemengd Nieuws-
ONZE LANDELIJKE RUITERS
NAAR OUITSCHLAND
-• correspondentie.)
In Winterswijk, het aardige stadje in den
achterhoek, zijn de landelijke ruiters, die
deel van de Nederlandsche équipe zullen
uitmaken, de vorige week onder leiding van
den beer Slob Jr. geoefend met het oog op
de wedstrijden, waaraan zij moeten deelne
men, in Sleeswijk-Holstein.
Welwillend was door de plaatselijke rij
vereeniging de schitterende nieuwe en pas
geopende overdekte manege voor dit doel
afgestaan, terwijl eveneens van de zijde der
bevolking alle medewerking werd verleend.
Men leefde geheel met onze jongens mede
eu....« zij waren die sympathie en dat mee
leven ook waardig, want zelden of nooit
hebben we landelijke ruiters zóó ernstig
zien oefenen. Zij waren er geheel
met den vasten wil bezield er alles op te
zetten om goed voor den dag te komen
ons buurland. Door dit streven en door het
vele oefenen van 's morgens vroeg tot in
den middag werd bereikt dat aan het einde
der week met voldoening .vorderingen kon
den geconstateerd worden.
Er werd van 's morgens acht uur tot des
avonds vijf uur geoefend, met een middag
rust tot half drié. Men vergete echter niet
dat alle ruiters bovendien nog twee uur
moesten te paard zitten om naar het oefen
terrein en weer thuis te komen!
NA DE HERHALINGS
OEFENINGEN
MILITAIR TEHUIS BERGEN OP ZOOM.
TWEE KINDEREN DOOR
NACHTSCHADE VERGIFTIGD
In een onbewaakt oogenblik hebben twee
kindertjes van B. G. W. te Munsterscheveld
(Dr.) vergiftige planten, onder hun bereik
zien te krijgen en opgegeten. Een ruim 2-ja-
rig jongetje is overleden, terwijl een meisje
naar het kinderziekenhuis is overgebracht.
De toestand van hét meisje is vrij goed. Men
vermoedt dat de kleinen van de bessen der
nachtschade hebben gegeten»
IN EEN ROElfeOOT AFGEDREVEN
NAAR DE ZUIDERZEE
Men meldt ons uit Harlingen:
Schipper E. Scholten, welke met zijn schip
Ambulant op de Vliehorst bij Texel voor
anker ligt om schelpen te laden, wilde des
avonds omstreeks S uur het water uit zijn
roeiboot scheppen. De vallijn, door welke deze
aan de Ambulant verbonden was, brak ech
ter, waardoor de roeiboot naar de Zuiderzes
afdreef. De reddingmaatschappij te Harlingen,
die door den Burgemeester van het gebeurde
in kennis gesteld was, zond een boot uit oir
schipper Scholten op te sporen, doch de red
dingboot keerde na drie uur zoeken 's mid
dags om 2 uur zondér resultaat terug.
Inmiddels had evenwel het motorschip
Tenna de onfortuinlijke schipper tegen 12 uu
in het Nieuwediep opgepikt en hem daan;;
behouden naar Harlingen gebracht. Zooals te
begrijpen valt heeft schipper Scholten
minder aangenamen r.acht op zee doorgebracht
SLACHTOFFERS VAN DEN
STORM
De eerste najaarsstorm heeft op de IJmui-
densche visschersvloot reeds twee slacht
offers gemaakt. Van de Zondag binnengeko
men stoomtrawler Derika 10 is n.l. Zaterdag
morgen de stoker L. G., wonende te Middel
burg, door een stortzee overboord geslagen
en verdronken.
Hetzelfde lot trof den matroos A. S., af
komstig uit IJmuiden, van de stoomtrawler
Olympia, die bij het aschwippen over boord
sloeg en verdronk.
TWEE HUIZEN AFGEBRAND
In een landhuis, /elegen aan het Heide
laantje te Huizen en bewoond door de familie
Schroder, brak 's nachts brand uit. De vlaai
men sloegen zoo snol om zich heen, dat Schro
der, die alleen thuis was en zich ter ruste had
begeven, zich ternauwernood in veiligheid kon
brengen. Zoodra het met riet bedekte dak in
brand stond, deelden de vlammen zich ook
mede aan het op korten afstand staande tij
tielijk onbewoonde landhuisje van Schutte, dn
momenteel met zijn familie met vacantie in
het buitenland vertoeft. Ook hier vonden
vlammen gretig voedsel en het duurde r
lang of beide huizen waren in de asch ge
legd. Met het zeer gebrekkige brandblusch-
materiaal kon de vrijwillige brandweer te
Huizen, die pas een uur nadat de brand w
uitgebroken, ter plaatse verscheen, zoo goeü
als niets uitrichten. Van den inboedel kon
niets worden gered. Omtrent de oorzaak var,
den brand tast men in het duister. De schade
wordt dóór verzekering gedekt.
Druk bezoek.
Men schrijft ons:
't Was avond aan avond een gezellige druk'
te in ons Chr. Militair Tehuis. Verschillen
de wedstrijden werden georganiseerd, o.a.
dammen, sjoelen, zen.
Dinsdag 17 September voordrachtenwed
strijd onder leiding van den heerM. P. de
Viet. Ernst, luim en letterkundige werken,
werden ten gelioore gebracht. Deze avond
droeg e engezellig en feestelijk, karakter.
Vrijdag 2d Sept. spande de kroon. Af
scheidsavond on prijsuitreiking. De zaal was
feestelijk versierd; witgedekte tafels en bloe
men allerwege. Eerst tractatie, daarna kreeg
de iheer Marehand gelegenheid de prijzen uit
te reiken. Een reuzekoök met ihet opschrift:
Militair Tehuis, Bergen op.Zoom; een groot©
tulband, waren welwillend door twee bak
kers beschikbaar gesteld. Alle prjijzen te noe
men zou ons te ver voeren; stukken van huis
houdelijken aard en luxe voorwerpen werden
door de gelukkige winnaars dankbaar aan
vaard. Tenslotte kreeg segt. Boot het woord
en dankte namens alle Tehuisbezoekers, d^n
huisvader en dc -moeder in gevoelvolle woor
den voor de goede zorgen aan ons besteed
en liet zingen Gez. 96. ©enigszins gewijzigd.
Daarna toonde hij die dankbaarheid door den
Bij dc manege was een ideale oefengele-» huisvaeder een boekenkastje en de. moeder
- - - - n een luxe doos met zilveren lepeltjes in etui
te bieden. Dc huisvader, zichtbaar aan
gedaan dankte hartelijk.
't Was een avond om nooit te vergeten, zoo
rel voor ons als Tehuisbezoekers als voor de
huisouders.
en een mooi zandig springterrein met tal
van prima hindernissen, terwijl het terrein
dat onmiddellijk in de omgeving ligt, zich uit
stekend tot hei houden .van een terreinrit
of cross-country leent.
Er werd meestal dressur gereden, zoowel
individueel als ook in afdeelingsverband, ver
der gesprongen en athletiek beoefend (hoog
springen en hardloopen). Vrijdagmorgen
werd ook liet doorwaden van een beek be
oefend, evenals het rijden door bosch en
oneffen terrein en het springen van wallen
i slooten
Zaterdagmorgen werd de afdeeling door
den chef d'équipe, Jhr. van Coehoom
Sm in ia geïnspecteerd. Van 7 tot één
duurden toen de oefeningen, die bestonden
uit. dressuurproeven, springoefeningen en
een cross-country. Dhr. v. Sminia was over
de geoefendheid niet ontevreden en hoopte
dan ook dat onze jongens geen slechten in
druk zullen maken.
Dienzelfden ochtend ontving 'de équipe uit
handen van den chef d'équipe den stan
daard (vaandel) geschonken door den bur
gemeester van Amsterdam. Vroolijk wap
perde toen voor 't eerst bet heldere oranje-
wit-blauw in de najaarslucht en 't was een
plechtig moment toen de standaarddrager
J. Saai-loos (Amstelruiters) liet vaandel in
ontvangst kwam nemen en zich weer naast
zijn kameraden plaatste.
Zaterdagmiddag werd rust genomen om 'de
kleeding en-uitrusting na te zien en in or
de te brengen en om de jiaarden te toilettee-
ren. terwijl des avonds de Winterswijksche
Ruiterclub de equipe een afscheidsavond
aanbood, waarbij weer ten duidelijkste
bleek hoe alles te Winterswijk met de lan
delijke ruiters meeleeft.
Zondag werd rust gehouden en Maandag
nacht reeds om 3 uur uit de kwartieren af
gemarcheerd richting Zutpheu, waar men
om elf uur ongeveer hoopte aan to komen.
Nadat dan fot des avonds rust wordt gehou
den voor de paarden cn de ruiters gaan
fourageeren, zal 's avonds om 8 uur onge
veer worden ingeladen met bestemming voor
Duitschland.
De ruiters zijn allen vol goeden moed, de
paarden gezond en in training en zij zullen
de ruiters in liun aardige blauw-grijze
uniform met vlotte kwartiennuts een
goeden indruk op de Holsteincr bevolkiug
maken. Naar we vernemen zal de ontvangst
in Bad Segeberg zeer, zeer hartelijk zijn en
onze ruiters zullen onvergetelijke dogen
meemaken. Zij hebben 't verdiend, zij heb
ben er hard voor gewerkt.
Woensdag in den namiddag hopen de
ruiters te Segeberg aan te komen, alwaar
Donderdag dan rust wordt gehouefcn en
Vrijdag enkelen in de individucele veelzij-
dighcidsproef zullen starten. Zaterdag zal
dan het kampioenschap worden gehouden.
Wetenschap.
HET GRAF VAN COMEN1US.
zijn thans vaste plannen in voorberei
ding naar de Tel. meldt om dat gedeel
te der Weeshuis-kazerne te Naarden, waai
Comenius' graf zich bevindt, tot mausoleum in
te richten. Dezer dagen nl. zijn namens het
departement van Defensie opmetingen gedaan
van den rechtervleugel der kazerne. De onder
handelingen tusschen ons departement
Defenrie en de Tsjechische regeering hebben
een gunstig verloop gehad.
Zeer waarschijnlijk zal de gemeente Naar
den het gebouw in eigendom krijgen.
Radio Nieuws.
HILVERSUM
(Uitsl. KRO-Uita
uurtje. 12.15—1.1
;ranto praatje. 77.25 Lezi
:hledenls van het Kortschrl
;er: Soorten rechts. 8.01S
11 Concert. Klein orkest cn
12.15—1.45 Concert. 1.45—2 Gi
Kookpraatje. 2.45S Pi
Knlpcui
7*35—8 dLezfne
Lezinp. S 25
24»
Xai
door Mevr. de Leeuw-van Ree».
>het-zclf cursus. 4.30—5.30 Mlcrofoon-
debutauten. 5.30—6 Gramofoon. 6.01—7.15 Concert
7.15—7.45 Lezing door Dr. C. A. Crommelln overs
Cbrlstiaan Huygens. 8.01— S.OO AVRO-Boeken-
halfuurtje. 8.30—9 Concert. 9 AVRO. Radlc-
Toonccl. 10 ca.Persber. 10.15—11 Concert. Na
afloop: Muziek te Amsterdam. 12 Sluiting.
UAVENTRT (1554 M.) 10.35 Morpenwildlnc.
11.05 Lezing. 11.20 Gramofoon. 12.20 Orgel. 12»
—2.20 Orkest. 2.20—2.45 Bcelduitzending. 2.5©
Uitzending voor scholen. 3.35 Fransche les. 4.2»
-tzending voor scholen. 4.50 Orkest.
G.oo jvmuciiiurtje. ,6.20 Voorlezing. 6.35 Nieuws-
ber. 7.05 Concert.I 7.20 Lezing. 7.45 Lezing. 8.Of
Concert. 8,208.50 Lezing 8.50 Vaudeville. 1»
"icuwsbcr. 10.20 Lezing. 10.4012.20 Muziek.
PARIJS „Radio-Paris" (1725 M.) 12.50—2.20
rumofoon. 4.05 Concert. 6.55
Concert.
ïofoon.
;473 M.) 7.20—8.15 Gramofoc
Orkest. 5.55—,6.50 Koor-
oncert. 8.20—9.15 Orkest- 9.20 Concert.
ERUSSEL. (508.5 M.) 5.20 Concert, 6,55 Gra-
-1.15 Gramofoon. 1.151.50 Lezingen. 2.202.50
n. 2.50—5.20 Lezingen. 5.206.20 Con-
,eipzig. 6.20—8.20 Lezingen. 8.Ï0 Opera-
DBOUG (1153 M.) 12.20—2.20 Concert,
Concert 8 339.20 Ouderwetsche titu-
—11.20 Moderne Muziek. 11.20—12,5»
2.50—2.20 Muziek.
HILVERSUM (298 M..
NCRV.-Litz.) 10.30—1
Concert. 22.30 Gi
-1.30—5 Gramofoon.
uur 1071 M. (Uitsl
endienst. 12-303
ïofoon. 2.304.30 Concert.
Kinderuurtje. 66.30
tegen de Wet op de X.V. weggenomen. 1019.45
Gemeenschappelijke zang. Daarna Persberichten.
HUIZEN' (1875 M.) 10—10.15 Morgenwijding.
12.15—12.30 'Gramofoon. 12.301.15 Orgel. 1-45-
2 Gramofoon. 23.30 Sprookje. 3.304 De voor
naamste ïtudlcmuziek voor piano. 44 80 Rau.*
KinderiCoorzang. 4.30—5.30 Concert. 6.01—7.45
Concert 8.01—8.15 Praatje door J- G. Pater over:
Amsterdam—Iiatavia. 8.15 AVRO-Operauitzending
In de pauze I'ersber. Xa afloop: Gramofoon.
DAVENTRY (1354 M.) 1A35 Morgenwijding.
11.05 Lezing. 11.20 Gramofoon. 12.20 Concert.
12.50 Gramofoon. 1.20—2-20 Orkest. 2.50 Uitzen
ding voor scholen. 3.20 Lezing. 3.50 Lezing. Uk»
Concert. 5.05 Orgelconcert 5.33 Kinderuurtje.
6.35 N'ieuwsber. 7.05 Concert. 7.20 Lezing. V 45
PARIJS ..Radio-Paris'
mofoon. 4.05 Concert. 6.55 Gram
uitzending. 10.35 Mechanische' i
LAXGEXBERG (473 M-) 7.20—8.1S Gramofoon
8.200.20 Orkest. 10.3511.45 Gramofoon. 11.40
12.20 Muziekuitzending voor ocholen. 12.30 Gra
mofoon. 1.25—2.50 Orkest. 5.55—6.50 Orkest. 8.2©
—9.15 Orkest. 9.20 .Orkest. Daarna tot 12.20
Orkest,
FEUILLETON
TOEN HET NOG DUISTER WAS
GUY THORNE.
(4
DERDE HOOFDSTUK.
„Ik houd hem voor een goed man".
De dienstbode ihad het licht in den saJon
opgedraaid, waar het vuur nog brandde in
den haard en zij liet Constantijn SchnaJie
alleen, terwijl zij den dominee ging waar
schuwen.
Aan beide zijden van den haard waren
zware draperieën van groen en goud ge
weven stof, die Helena ten geschenke hacl
gehad van een oom, die ze in Benares had
gekocht Schnabe bleef onbeweeglijk voor
dezen achtergrond staan.
Hij was lang en forsch en leek dit nu nog
te meer door een zware bontjas, die hij
aan bad.
Zijn haar was rossig van kleur cn dik.
Zijn gelaat had Semitische trekken, maar
het was niet grof. De oogen waren donkel
en groot en schenen alles in zijn omgeving
op le merken.
Zijn kaken waren massief en het gezicht
had een olijfkleurige tint. Hij was bijzonder
knap van uiterlijk en bad iets gedistin
geerds in zijn houding. Hij was forsch en
sommige menschen zeiden, dat hij een 011-
wrikbareu wil Ihad cn een ontembaar ka
rakter,
Hij itrólc die opmerkzaamheid van velen
en daarom weid er dikwijls over hem ge
sproken.
De deur ging haastig open en Ds. Byars
txadhinuenen reikte hem de hand. Hij was
wel een beetje zenuwachtig, omdat hij zoo
juist met Gortre zoo onverholen over den
millionair gesproken had. Het was dan ook
heel 'opmerkelijk, dat hij juist op dit oogen
blik gekomen was.
Nadat zij elkander beleefd begroet had
den begon Schnabe een verklaring te geven
van de reden van zijn bezoek.
„Ik kom eigenlijk met u spreken over
sommige punten in de opvoeding," zei hij
met een heldere stem. „U weet misschien,
dat ik zitting heb in een comité, dat zich
met dat onderwerp bezig houdt en dat ik
er een redevoering over zou 'houden in het
Lagerhuis. Gedurende de laatste weken hen
ik voortdurend in correspondentie geweest
met uw schoolbestuur en u weet zeker, dat
ik eenige beurzen heb aangeboden. Ik kom
nu bij u om U iets dergelijks voor te stellen
ten opzichte van uw Christelijke scholen.
Mijn opinie omtrent Christelijke overtuiging
is natuurlijk geheel verschillend van dc
uwe, toch heb ik altijd gevoeld, dat wij een
en hetzelfde doel hebben. Ik verdien eenige
duizenden per jaar te Walk town en daar
om acht ik het mijn plicht om iets voor het
plaatsje te. doen. Ik wou u het volgende
voorstellen: ik zou twee beurzen uitloven
voor twee jongens in de openbare scholen.
Het geld zou voldoende zijn om hun studie
op een der groote gymnasiums in het Noor
den te betalen en later, indien de bedoelde
jongen aan de verwachting beantwoordt, om
zijn studie aan een universiteit te betalen.
Mijn eenige voorwaarde is, dat de toelatings
examens zuiver intellectueel zouden zijn en
niets zouden te maken hebben met gods
dienstige opvattingen. Een knappe jongen
van een Christelijke school moet dezelfde
kanis hebben als een jongen van een open
bare school."
Ds. Byars luisterde met. groote aandacht
naar zijn woorden. Het aanbod was zeer
edelmoedig, dat moest hij erkennen,
„Uw aanbod is zeer edelmoedig," zeide hij,
„en ik begrijp uw bedoeling wel onuvent de
examens, daar moet geen godsdienstleer bij
te pas komen. Ik vind phil an tropic altijd
oen edel iets, van welk motief clie dan. ook
uitgaat. Ik neem uw aanbod dus dankbaar
aan. Natuurlijk moet bet plan nog voorge
legd worden aan liet, bestuur dor school,
waarvan ik dc president ben, maar eigen
lijk berust, dc beslissing omtrent dergelijke
kwesties hoofdzakelijk bij mij."
„Het doet mij goiioegen, dat u mij wilt
toestaan om de wetenschap vooruit te hel
pen," zei dc groote man opstaande, ,4'k zal
u over een paar dagen de bijzonderheden
van het j>lan doen weten en nu nu zal ik
u maar met langer ophoudon."
Ds. Byars had nu geen ongunstigen in
druk van den man gekregen. Hij was een
ongeloovTge, dat was waar, en zijn aanval
len op het Christelijke geloof waren dik
wijls stuitend. Toch scheen hij wel liefde
voor zijn medctnenschen te voelen.
Hij kreeg wel lust om eens met hem te
praten en vroeg: „Wilt u uw jas niet uit
trekken on een sigaar met mij rooken, mijn
heer Schnabe?
Schnabe aarzelde een oogenblik en stem
de toe. Hij hing zijn jas op in de hal en
ging mee naar de studeerkamer.
Gedurende het gesprek in den salon was
Helena van het concert teruggekomen en
toen Basil haar had hooren thuis komen,
was hij de studeerkamer uitgegaan naar
zijn eigen kamer.
Helena zat hij het vuur op een laag
stoeltje een kopje thee te drinken, dat do
dienstbode haar gebracht had. Zij was wel
wat vermoeid geworden door het concert,,
waar zij een nocturne van Chopin gehoord
bad en zij was mu blij, dat zij thuis was.
„Het was er nog al vervalend," zeide zij
tot Basil. „Mevr. Pryde was org praatziek
en de muziek was niet veel bijzonders. Ik
zat. vooraan, dat was geen goede plaats."
Hij keek haar met een liefdevollen blik
aan, zooals zij daar achterover geleund zat
dn den stoel, terwijl het licht van het vuur
op haar armen en dials speelde.
„Ik vdnd diet soms verwonderlijk om in
te denken, dat jij en ik eenmaal voor goecl
samen zullen zijn cn niemand ons dan 'neer
zal kunnen scheidon," zeide bij. „W'at zul
len wij daai gelukkig en tevreden zijn. Ik
voel mij- nu al zoo dankbaar."
„Het is wel goed om God te danken voor
Zijn goede gaven," zeide zij, „maar jij ziet
er moe uit, Basil, heb jc te bard gewerkt?"
„Neen, maar je vader en ik diebben nog
al druk gepraat over Schnabe en den in
vloed, dien hij heeft. Helena, die man is een
actief vijand van God en het Christendom.
Toen wij over hem gepraat hadden, kwam
hij toevallig een bezoek brengen en ik stoot
te met mijn aim dat mooie Christusbeeld
van den schoorsteciuuantel, het viel aan
stukken op den vloer. Ik geloof, dat hij nog
niet weg is."
„Neen, hij is in dc studeerkamer met va
der," zed Helena. „Maai- Basil, jij bent be
paald een beetje overwerkt Ik houd Schna
be voor een goed man. dikwijls lieb ik over
hem nagedacht en gebeden, dat hij tot de
kennis der waarheid zou mogen komen.
Hij is oprecht in zijn ongeloof. Zijn leven
en al zijn daden zijn gericht op het weldoen
aan anderen. Het is zeer ie betreuren, dat
hij aanvallen (loet op hot Christendom. Maar
toch zal hij zich wel eenmaal tot God kee-
ren, andei-s zou God niet. hebben toegelaten,
dat hij zooveel invloed kreeg en behield."
Gortre zweeg een poos en zei toen: „mis
schien is het wel, zooals je zegt. J© moest,
nu maar -naar bed gaan, ik zal naar bene
den gaan om je vader goeden nacht te wen-
schen en ook Schnabe. Nu dan, slaap wel
en gedenk mij in je gebed."
Zij kuste iliem hartelijk cn ging heen.
Toen Basil in de studeerkamer kwam,
vond hij Schnabe met den heer Byars in
een druk gesprek. Er stond een karaf met
whisky klaar en sodawater en de dominee
dronk zijn whisky-soda. De millionair ge-
bru'ktc echter alleen Seltzerwater.
Gortre kende Schnabe maar weinig. Hij
had hem enkele keeren op het podium bij
meetings ontmoet, anders niet. Toch be
groette Schnabe hem hartelijk en hij ging
bij de beide heeren zitten om naar hun ge
sprek te luisteren. Zij spraken over archaeo-
logisehe kwesties, die in verband stouden
met het Heilige land.
Schnabe was goed op de hoogte van de
geschiedenis van het Oude Testament, hij
kende den Joodschen achtergrond van liet
Evangelie en liet karakteristieke van de
Joodsche gedachten uit dien tijd.
Natuurlijk kwam het gesprek uu en dan
op punten die tot verschil van opinie zou
den geleid hebben, als zij er op voort wa
ren gegaan, maar zeer tactvol werd dit door
hen gemeden.
Schnabe was het er natuurlijk mee eens,
dat Christus een "historisch persoon was,
maar toeu de kwestie van Zijn Godheid te
berde kwam, meed hij die.
Dit speet Gortre en hij vond dat Ds.
Byars de gelegenheid had moeten aangrij
pen om daar dieper op in te gaan. Gaarne
had hij zelf getuigenis afgelegd, maar hij
vvLst zich te beheerschen, want hij vond, dat
het hem niet paste om in tegenwoordigheid
van den dominee de leiding van het gesprek
in handen te nemen.
„U hebt wel veel gemist, dominee, zei
SchnaJie, „dat u nooit Jeruzalem bezocht
hebt Door lezen wordt men wel bekend
met de geschiedenis der stad, maar niet met
de ligging en de kleur der omgeving en
toch zegt men, dat de stad in vele opzich
ten dezelfde is als in den tijd van Pilatus.
Dc vrouwen der Fellahs verkoopen hun
groenten als toen, de kameelen komen er
binnen beladen met wortels voor braaidstof,
de Bedoeïnen zien er uit als vroeger, even
als dc Joden met hun lange gewaden en
sandalenik wou, dat u dit alles eens
zien kon. Ik heb de maaltijden gebruikt die
in dc Evangeliën genoemd worden, heb den
rooden wijn van Saron gedronken cn den
gekruiden wijn vermengd met honig en
zwarte peper, ook den wijn met myrrlie, die
in het Evangelie van Markus genoemd
wordt i
Ik heb gegeten met Joodsche kooplieden
en ben dezelfde formaliteiten nagekomen
van het wasschen der handen, zooals dat
2000 jaar geleden in gebruik was. Ik heb
anno menschen in een straat bijeenverza
meld gezien en bijgewoond dat de helft van
liet voedsel van een maaltijd aan hen uit
gedeeld werd en toch zat ik een uur later
in een café bij den toren van Koning Da
vid cn speelde ik kaart met Turksche sol
daten, die gewapend waren met Martini-
geweren."
Ds. Byurs scheen er op gesteld om zijn
gast nog wat bij zich te houden, ofschoon
liet al laat was, maar liij wilde niet langer
blijven. Toen zei de dominee, dat Gortre
denzelfden weg naar huis op moest als de
millionair, hij scheen te willen, dat de jonge
man met Schnabe zoo ver mee zou gaan.
Dus verlieten Schnabe en Gortre samen
de pastorie en begaven zich «aar huis door
de eenzame straten, waarin nog enkele lan
taarns brandden.
(Wordt vervolgd.)
