VOORTTREKKEN!
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1929 DERDE BLAD PAG. 9
BRANDENBURG DUIZEND JAAR
DE LEGENDE VAN DEN
HARLUNGER SCHAT
IETS UIT BRANDENBUKGS
GESCHIEDENIS
Een telegram van Hindenburg
BIB GVOT BRANDENBURG ALLEWEGEl
'(Van onzen Duitschen correspondent.)
In het noordelijk gedeelte der oude stad
Brandenburg, dicht aan de Havel ligt de
Mariaberg, soms door oude Brandenburgers
nog Harlungerberg genaamd. Dat herinnert
aan het germaansche broederpaar Harluu-
ten, door den wreeden koning der gothen
rmannerlch op gruwelijke wijze om het
leven gebracht, daar hij hun schatten den
Harlunger Hort, wenschte te bezitten. Op
dezen heuvel werd later de Mariakcrk ge
bouwd, die in verval geraakte na de her
jronming. Hier was tevens de zetel van dc
Orde van de Zwaan.
Friedrich Wilhelm I liet 3e kerk geheel
«wegruimen en benutte de steenen voor zijn
militair weeshuis in Potsdam. Dat
de legende
voortleefde onder *t ivolk bleek uit 't zoeken
der Brandenburgers naar den schat der
Harbingers. Nadat de berg langen tijd een
zaam en verlaten «buiten de stad gelegen had
vindt ge er thans een welverzorgd park en
boven op den berg staat een standbeeld dat
aan den oorlog herinnert Naar den man.
die het aan de stad Brandenburg ten ge
schenke gaf, koopman Robert Lue, heet het
Luepark. Klauter hier naar hoven en gc
krijgt een fraaien blik over de duizendjarige
stad en 't Havelland met zijn blauwe
meren*
Het vroegere raadhuis
wordt sedert 1715 niet meer als zoodanig
benut. Het geraakte in den loop der tijden
In verval, totdat in 1911 aan de architeclen
Kolb en Blunck de opdracht werd verleend
om het te restaureeren en tegenwoordig bc
nut men de fraaie vertrekken van het vier
kante stuk gothiek bij feestelijke gelegen
heden. Op het voorplein staat het ruiter
elandbeeld van keurvorst Friedrich I. Ver
borgen tusschen de huizen ligt nauwelijks
een minuut verderop de Katharinenkerk.
datcerende uit 1400. Interieur en exterieur
bieden allerlei fraais aan Ornamenten, pi
laren en architectuur.
Officieel door de magistraat uitgenoodigd
tot de festiviteiten, welke ter eere van het
duizendjarig bestaan der Havelstad werden
georganiseerd, vond ik 't eerst de moeite
waard, om
de historie
der stad eens wat nader te bestudeeren.
In den win'er van 928 op 929 veroverde
volgens de kronieken van den monnik
Widukind von Corvey uit het jaar 967
Heinrich -I de. >Vendensche vesting Br?aina:
burg door middel van honger, zwaard en
koude. Hiermede werd -Brennaburg een
Dui'sche stad. Haar naam is niet zooals
vaak wordt beweerd van slavischen oorsprong
maar gaat terug in den oergermaanschen
tijd. Dé verovering van den eersten Saksi-
schen koning Heinrich I was niet «van blij
venden aard.
Weliswaar werd 948 1 bisdom Branden
burg gegrond, maar door den opstand der
Wenden ging 983 het land ten oosten van
de Elbe weer verloren. De laa'ste macht
der Wenden werd 1157 door Albrecht den
Beer gebroken. Sedert dien nam de macht
der Duitschers hier toe. Het bisdom werd
vernieuwd en in dien tijd van toenemende
macht werd op den berg de Mariakerk ge
bouwd. een bedevaart voor vele geloovigen
tot 1722 toe. Niet een stad werd aange
bouwd, maar achtereenvolgens de Alts'adt
en de Neus'adt, zooals wé die heden nog
ontdekken bij onze rondwan.' 'g. Dat
waren eertijds twee geheel zelfstandige
gemeenten, welke pas in. het jaar 1715 tot
bet tegenwoordige
vereenigd.
Zoo werd Brandenburg genromoveerd tot
de hoofdstad van de huidige mark van
-dienzelfden naam. Zoo wordt dan Branden
burg door sommigien beschouwd als de
wieg van Pruisen en daarmee van 't tegen
woordige Duitschland. De Roland voor het
NeustSdiler Rathaus staat er nog heden
als een getuige uit dien tijd van wording
en vooruitgang. De fraaie dom, waar hei
hoogtepunt der officieele festiviteiten werd
bereikt, speelde in de Pruisische geschiede
nis een belangrijke rol: tijdens de Maart-on
lusten van 1848 vergaderde hier de Pruisi
sche landdag. De toenmalige eerste burge
meester, Frans Ziegler, pleitte voor het al
gemeen kiesrecht en behoorde tot de partij
der liberalen, hetgeen toen nog als radi
caal werd aangemerkt.
In de tweede helft der 18e eeuw begon In
deze stad ook de industrie aan beteekenls
te winnen en men zal zich wellicht herin
neren., hoe ik enko'e weken geleden over
het Brermabor-bedrijf heb geschreven, waar
van de bezitters, dc gebroeders Reichstein,
nog heden een toonaangevende plaats in 'i
industrieele leven bekleeden.
Op hun vriendelijke uitnoodiging maakte
ik met 't nieuwste voortbrengsel dezer enor-
one fabriek, een goedkoope, sierlijke wagen
„Juweel" een tocht door de mark en kon
mij op 't feest prepareeren.
Reeds dagen van tevoren was men druk
doende, om de stad
In feestgewaad
te steken en de tegenwoordige Oberbürger-
meister der Chur-und Hauptstadt Branden
burg, Dr. Fresdorf, vertelde me iets naders
omtrent 't program, dat drie dagen achter
een de bevolking en de velie gasten zou ba-
zighoudien* Daar de meerderheid der stede
lijke overheid in dit industriegebied naar
links overhelt, was men aanvankelijk be
vreesd voor ongeregeldheden. Reeds een
week geleden kwamen een, paar duizend
staalhelmers om door middel van een op
tocht op hun manier de „Tausendjahrfeier"
te vieren. Gelukkig wist toen de Branden
burgsche politie in samenwerking met dc
noodige Ber'ijnsche collega's de orde te
handhaven. Voor de rijksregeering was
thans min. Severing naar Brandenburg
overgekomen en Hindenburg gaf in een te
tegram van zijn belangstelling blijk.
Ik ontleen aan dit telegram de veelzeg
gende waarschuwing: „Moge de vlijt en de
werkkracht der burgerij deze oude Pruisi
sche stad naar een toekomst leiden, welks
waardig is aan haar verleden!"
Na een plechtige zitting in" 't tegenwoor
dige stadhuis werd een diénst gehouden in
den dom, waarbij de tegenwoordige burgc
meester en vele anderen 't woord voerden.
Dieneelfden dag werd de nieuwe „Lange
brug" in gebruik genomen en werd een mo
derne publieke badinrichting geopend. Des
middags bracht een bloemencorso de gan-
sche stad in beweging, en natuurlijk werd
de avond met een grootsch vuurwerk opge
luisterd. Het was aan den Have'oever eer.
sprookje, ook al konden velen, die eertijds
den glanstijd van Brandenburg meemaak
ton, zich niet weerhouden mij allerlei toe tp
fluisteren, waaruit bleek, dat lang niet alle
burgers met *t tegenwoordig beleid tevreden
zijn. Maar waarom zal men daar op een wel
geslaagden feestdag over spreken. Mij
troostte reeds 't feit, dat des Zondags in Je
Sankt Katharinenkerk en in de Dreifaltig-
keitslcerk officieel een dienst werd gehou
den ter herdenking van 1 1000-jarig be
staan der stad, waaruit valt af te leiden,
dat men althans aan de geloovigen de ge
legenheid biedt om aan God ook in dezen
de eere te géven.
HOOR EN WEDERHOOR
OVER Dr. SMlTs „DE DICHTER REVIUS"
Kunst en Letteren.
E. W, KOEKKOEK, f
Amsterdam 1s overleden de militair
schilder en illustrator H. W. Koekkoek. Hij
werd geboren in 1S67 en is vooral in Enge
land bekend door zijn verbintenis aan de
Illustrated London News, voor welk Blad
hij den Boerenoorlog meemaakte.
Schaakrubriek.
HET WERELDKAMPIOENSCHAP.
Gister werd de vierde party gespeeld. Ze
.d door Bogol.ioebof gewonnen.
Wit: Bogoijoebof; zwart: Dr. Aljechfn.
J. c2-d4, PgS-f6; 2. c2-c4, e7-e6; 3. Pbl-c3,
LfS-Tj4; 4. Ddl-b3, c7-c5; 5. d4-c5, Pb8-aö;
OVER DR. SUIT'S
„DE DICHTER REVIUS".
HL
Revius, aldus Drs. Buisman, was het on
eens mei Dr. Smit inzake de beteekenis van
zyn dichterschap. En we mogen z.l met wij
zer wilden zijn dan Hevius zeifl
Is liet onze waarde opponent niet bekend,
dat de dichter zelf heel vaak de slechtste
criticus van zijn eigen werk is? En dat ook
Revius misgetast hectt bij de bepaling van
de waarde van zijn dichtkunst? Wat alleen
al blijkt uit de weinige moeite en zorgen,
die hy zich gaf, zijn verzen uit te geven en
te doen homrukken. Dat Revius zyn ambt
altijd vóór laat gaan, vloeit voort uit het
feit, dat Revius niet alleen stoind in het
ambt, maai- met hart en ziel predikant
was. Dat Drs. Buisman hier telkens tegen
stellingen ziet, komt doordat hij zich by de
woorden „dichter" en „predikant" geneel
verschalende, gescheiden grootheden voor
stelt Maar dat is ten ceneumale onjuist De
zelfde Revius, die in zijn diepste wezen zich
dienstknecht des lieeien gevoelde, was in
zijn diepste wezen óóik dichter. Dat heeft
Smit toch duidelijk genoeg by herhaling ge
zegd. .Uaar Dis. B. lacht telkens een enkele
uitdrukking uit zijn verband (hoe onbiliyk
en onwetenschappelijk!) en meent daarmee
iets te „bewijzen'Drs. B. scltryft:
„Al beweert Dr. Smit ook aat Revius in
de eerste plaats dichter is en dichter moet
gekend om de predikant te verklaren (bi.
87".
In één zin twee kapitale onjuistheden:
1. Snnt zegt niet dat Revius „in de eer
ste plaats dichter is", maar: ,Jnj
was bovendien een dichter".
2, Smit zegt met, dat men de dichter moet
kennen om ue predikant te verklaren, maar
ny zegt dit:
„Toch is juist de dichter de mensch naar
zijn diepste wezen, zooals anderen hem niet
ternauwernood
gen de Overheid de roeping toekenden de
Gereformeerde religie met de sterke arm te
beschermen de algoderij uit te roeien en
wij dat niet doen? Dat komt o.m. door
„onze sinds de eerste helft der 17de eeuw
veranderde zienswijze". „Het liberalisme
heeft zijn stempel op ons gedrukt wij
zijn doordrongen van het relatieve aller
waarden cn dus van anderer recht op hun
eigen opvatting".
Wanneer de schrijver met deze woorden
zou bedoelen dat wij als Cliristenen heusch
overtuigd zijn óók van de relatieve waarde
van het Christendom, gelijk Drs. Buisman
zich haast er uit te concludeeren, dan zou
den we daartegen ernstig protest aanteeke-
nen.
We meenen echter, aangemerkt de geest
van Smit's boek, dat deze gevolgtrekking
prematuur is. In het geding zijn Revius'
verzen, waarin gebeden wordt om de ver
nietiging der vijanden. Nu heeft Huet dat
bidden o n-Ghrlstelijk genoemd en beweerd:
er is „tegenspraak tusschen Revius' predi
kantschap" en deze onchristelijke gedich
ten".
Neen, zegt Smit: Die tegenspraak
is slechts s cli ij n.
Dat wordt op bl. 215 tot 217 uitgewerkt
En daainna luidt de slotsom: Huets oor
deel blijkt niets anders dan -
een anachronisme. Huet vergat dat
zijn tijd de dingen anders opvatte dan
Revius' tijd. „Onze zienswijze is sinds dc
eerste helft der 17de eeuw veranderd". Met
dat „onze" kan niet bedoeld zijn: de ziens
wijze van Drs. Buisman, schrijver dezes of
Di-. Smit zelf (wij leefden nog niet in de
17de eeuw); ook niet de zienswijze der Cal
vinisten in engeren zin, immers Smit heeft
het hier niet over lien maar over Huet.
Hij wil toelichten hoe Huet van Revius'
/onchristelijke gedichten" kon spreken en
waarom dat fout was. Met die „onze sinds
de eerste helft der 17do eeuw veranderde
zienswijze" is dus bedoeld de algemeene
kijk van de menschen, de nationale
kijk op de dingen, waarvan in de 19de eeuw
Huet zich tot woordvoerder maakte. En die
algemeene kijk (die wel ver afstaat van die
uit Revius' dagen!j is gevormd onder in
vloed van het liberalisme. Dat heeft zijn
stempel op ons volk gedrukt en heeft ge
tracht hej te doordringen van het relatieve
aller waarden en van anderer recht op eigen
opvatting.
Dat is wat anders als zou Smit persoon
lijk alle waarden wankel stellen, ook de
waarde van het Christendom als zoodanig.
kennen en zooaas ny
kent. Daarom is het niet mogelijk uit te
gaan van den prcdiKant om oen dichter ue
leeren verstaan maar wie begint met te
zoeken naar bet wezen van Revius' dichter
schap, die ziet daarna ineens, noe ten slotte
de predikant geen ander is aan ue uiciiter
De predikant geen ander dan de dichteri
Hoe is het mogenjn, waar heei net ooen uoor
üeze gedachte wordt herhaald, uitgewerkt
en toegelicht, de schrijver te verwyten dat
hij „predikant" en „dichter" scheidt of te
gen eikaar uitspeelt, up welke wyze heeft
onze geachte bestrijder Smits uoek toch ge
lezen?
Wat Dr. Smit zegt over Revius' opvoeding
in verband met 't wangedrag van diens
zoon, is van oiulergescnntie neteeaenrs en
néeit met sunt als „Christelijk geieerue'
niemendal te maken, önut werpt geen suiet
op de dinsueiyke opvoeding, cue neviuszyn
zoon gal. Smit constateert alieen het fent
dat Revius' ijveren voor de eere Gods liem
soms brengt tot jiardiieid en dat tégen die
hardheid (vermeende „heerschzucht") in de
gemeente en 111 zyn gezin opstand uitbreekt
rupiaats van smetten te gooien, zegt Sniit
alleen:
nZeiis in Revius' eigen gezin breekt de
ops ui nu tegen zyn strengheid uil: zyn zoon
Richard geeit zich over aan een bandeloos
leveii, zooüal hij voor-den kerkeraad ge- jwaar ook) met de Auteur zelf had van
huagu iüoet" worden". ''gedachten gewisseld. Bik toch is de beste
Dat is ai. is daarmede Revius' Chris tel ij- uitlegger van - zijn eigen woordeik- Maar
ke opvoeding veroordeeld? Men moet toon toch moeten we Inzender dank weten, om-
En hiermede kan meenen wij de ge-
dachtenwisseling over dit onderwerp gevoe
gelijk worden gesleten; Ons heeft Drs. B.
door zijn laatste schrijven niet overtuigd;
de inzender heeft ook niet gedaan,
waartoe wij hem uitnoodigden, nl. b e w ij-
zen dat Dr. Smit de naamvan
Christelijk geleerde niet v.e.r-
dient! De enkele aanmerkingen, die recht
van bestaan hebben of schijnen te hebben,
kunnen toch zeker daarvoor niet als be
wijzen dienen. En als men dan, gelijk onze
inzender heeft gedaan, elk woordje en uit-
dinikltinkje op een goudschaaltje legt en
wanneer het een heel klein weinigje te
Licht lijkt te wegen, het reeds als een vree-
selijke fout of ketterij aanrekent, en men
vindt dan in een studie van 278 bladzijden
niet meer dan de paar bedenkingen, die nog
niet eens het eigenlijke, de kern van Smit's
boek raken, dan blijkt wel zonneklaar, dat
dit daar staat en blijft staan als het rijk,
gedegen, wetenschappelijk, fijn-aesthetisch
werk van een Christelijk geleerde.
Wat wij thans deden is feitelijk onnatuur
lijk. Het ware beter geweest, dat Drs. B.
(waar ook) met de Auteur zelf had
worden die zichzelve in het hoofdbestuur
verkiezen en een dictorale macht uitoefenen
op de geheele vereeniging. met al hare af-
deelingen in NetL-Indië. Eenigen tijd gele
den heeft de bekend- Sajid Ali Alhabsji van
Kwitang zich uitgelaten, dat hij met de ge
dragingen van dit hoofdbestuur niet kon in
stemmen en er dus uit wil treden. Dit nu
hefc'ben de leden «ot iwi toe mt succes no,
weten te verhinderen, het zou anders een
débacle wezen voor deze vereeniging. Op
dit congres zal als het voornaamste punt
het onderwijs ter sprake komen.
Er deden ook geruchten dc ronde, dat dc
Arabieren een groot congres zouden beleg
gen tezamen met hun landgenooten in
Britsch Malaya, dn den trant van het aldaar
verleden jaar gehouden „All Arabyan Con
gres". Hiervan werd echiter geen bevestiging
ontvangen. Wel vertoeven te Batavia eenige
vooraanstaande Arabieren uit Singapore
voor eigen zaken.
Aneta seint uit Medan:
Een laboratorium-onderzoek naar aan
leiding van de vergiftigingsgevallen op de
onderneming „Aekpamenko" heeft uitge
wezen, dat de Krani aan de koeli's Strieg-
nine inplaats van Asterine toediende, ten-
ïrvan 7 koeli's zijn overleden.
Aneta seint uit Batavia:
De heer F. Lach, die reeds vroeger zit
ting had in den volksraad als vertegen
woordiger der Chr. Etische Partij, is be
noemd tot lid van den volksraad in 'le va-
vature Moelia (C.E.B.l
EEN BRITSCH PLANTER VERMOORD.
Aneta seint uit Soerabaja d-d. gister
Hedenmorgen is op de onderneming
Doerdjo van de Djember Rubber Estates
Ltd., wiens zetel te Londen gevestigd is
een Britsch planter, de heer R. A. Homing,
vermoord door 'n mandoereesche' koeli. De
moord werd gepleegd met een mes, dat de
koeli den heer Heming plotseling m diens
rug stak, na een korte woordenwisseling
tusschen hem en den planter. De reden tot
de daad is niet bekend.
Toen de heer Heming reeds ernstig ge
wond was vond bij nog de kracht om zijn
revolver te trekken en zich te verdedigen.
Hij loste een schot op den koeli, waardoor
deze zeer ernstig gewond werd.
Toen hij reeds zieltoogde, verklaarde de
heer Heming. even voor zijn dood aan den
administrateur van de onderneming: „Ik
heb hein niets gedaan.
De heer Heming was reeds 8 jaar werk
zaam in Djember. Omtrent hem was niets
onaangenaams bekend.
Hij laat een weduwe en een kind ach
ter op de onderneming.
Gemengd Nieuws.
.el i
dat
Geeft de auteur in deze zinsnede: „Revius
echter verloor nooit „net doel zijner studiën
uit iiet oog. Aan Liet eind wacntte hem iiet
dienutu semap van ue Kerk, waai toe uod naui
riep. In het oesei van ine verantwoordelijk-
hem aanvuardue hy zyn werk als komend
i' blijk een on oar.siciyke opvatting
prooikaini/i te huldigen? c,en predi
kant mag dus ook ai niet meer een oi an-
„dieoeu'ï
a2-a3, Lb4Xc3; 7.' Db3Xc3,Pa6Xc5; gesoinedbouwing. Deze zou ongelijk hennen
f2-f3, a7-aö; 9. e2-e4, 0-0; 10. Lcl-f4, als *lij beweert dat de Calvinistische opvat
dat hij ons de gelegenheid gaf aan
lezers nog eens met nadruk, de lezing van
„De dichter Revius" aan te bevelen.
Hot schrijven vr\u deze studie was een goea
werk, een daad van eenvoudige rechtvaar
digheid. Het te lezen biedt een groot en
heerlijk genot
Uit Oost-Indië
ARABISCHE CONGRESSEN.
Moderne cousarva ieve Arabieren.
Het „Bat N'bl." meldt, dat onder de Jong
Arabieren in en bui.en Batavia hei voorn»
men bestaait om nog dit jaar een „A Arabia
Du3-b6; 11. Tal-dl, Pfé-e8;12. Pgl-e2! üu* der ióe en 17e eeuw: Nederland
«h dv-HSj 13 Lf4-c3, Dfc6 c7; 14. PriMi. Dc7-e7-. van Olinstus, ae bpwjur-te Kr taprekiw pu
Brandenburg werden lo- Pd4-b5, TaS-a6; 16. Lfl-e2, fl-fo; 17. den a.jii „uods omeraoenujaie, ges.yoiene I,ieke en sociale vraagstukken welke voar
el-c5, d6xe5; 18. Dc3Xe5, Pc5-d7; ]J. De5- vyunüeu ver ui staal van ons. buut betwist d(5 Arabische ingezetenen van Vd.-Indie
cd. rf-eS; 20. 0-0, Ta6-gG: 21. PcSxaS "eviiu met bet reent -\ouenand als het ls- tan kimIlc® wm.dcn geacllt
fa-7.!; 22. Lc3-cl, e7-cö; 23. Tfl-f2 e5-e4; 'fel vult t i. eslon te bescuouwen, verdedigt De ]aa^ voor he, COngics vienscht men
24. f3;<edPtiT-eó; 25. Da5-dS, P33-16; 20 diens „on-Uinstelijke gedichten tegen 200 lc bepaten in Midden-lava
i.cix!4, Peö-fSj"; 27. Le2xf3, D™5f423 duet, muur luj liederen te aeggen, dat vvij Pekalongan bijvoorbeeld, waar de voorui -
- 3, Dh4-h3; 30. e4-e5, thans leven ui een anueie Uju, Uï een tijd strevende Arabieren de overhand hebben,
Dcló-d6, Df4-h4; 29.
h/-h6; 31. Lf3-d5f, Kg8-h7; 32. W6Xf8|
PfeXdö; 33. c4Xd5, Lc8-g4; 34. Tdl-d3,
Dhr:-h5; 35. Pb5-d6, Lg4-e2; 36. Pd6-f7,
Tg6-b6; 37. Tu3-d2, Le2-c4; 38. Df8-c5.
Zwart geeft op.
waarin wy de Roomsclieu, ue Bpanjaai'üen tegenstelling met Batavia, waar lie. sta.*-
eonvoudig met moer kunnen noemen conservaiisme nog de overhand houdt.
Voorts 'vernam het blad, da; te Batavia
„Gods onversoenlijcke, gesworene vyanden"
en waaxin we óok Nederland niet meer dur
ven noemen „liet Israel van t Westen". Dur
ven wij voorts bidden om het ongeluk en
de dood onzer vijanden? Mogen wij ons
daarover verheugen?
Hoe komt het dan dat Revius dat alles
op den loden Sep.mber a.s. een congres zal
worden gehouden door de Arabische veree
niging Arabitfah, een vereeniging van Sa
jids, voorname ijk afkomstig uit Hadram&nt
(Arabië). Deze vereeniging heeft onlangs
rechtspersoonlijkheid gekregen en wil dcz.
wél durfde en mocht en wij niet; hoe gelegenheid niet zonder ennagc fees elijkheid
komt het dat de Gerelormeerilen van die da- i laten voorbijgaan. De vereeniging heeft een
hoofdbestuur te Batavia, bestaande uit con
Het tweede artikel stond in ons blad servatieve „oudjes" zooals ze door de le-
van Dinsdag j.l. den en niet-leden Arabieren hier genoemd
DOOR ONVOORZICHTIGHEID
Even voorby Ossendrecht is de 23-jarige
J. van "E. toen hy van de tram uit Ossen-
ilieeht was1 gesprongen, tegen een haag te
recht gekomen en daarna met zyn linkerarm
onder de tram geraakt. Even boven den pols
Is de arm afgesneden. Na te zijn verbonden
is de man naar het Algem. Burgergasthuis
Dergen-op-Zocau vervoerd, waar men het
idzakelyk achtfe zijn gchcelen linkerarm
amputecren.
DE BESMETTELIJKE ZIEKTE AAN
BOORD VAN „DE HOOP".
Eau typhusgeval".
Uit een naiier ingesteld geneeskundig on
de.zoek is gebleken, dat de door 't hospitaal
kerkschip „De Hoop'tc iJniu.dcn aaii land
gebrachte patiënt lijdende was aan typhus.
Het in de Haringhavcn aldaar liggende hos
pitaalschip is imniddels door den gemeente
lijken geneeskundigen dieiist olltsfüet.
SCHERPE PATRONEN GEVONDEN.
Dinsdagmiddag hebben eenige kinderen te
Voorst een aantal scherpe patronen gevonden
Zij waren aan het zoeken naar ledige patroon
nulzen, afkomstig van de te Eerbeek gehou
den militaire oefeningen. Van de zes g„-
vonden scherpe patronen zijn een drietal ler
iiand gesteld aan den burgemeester, die van
Je vondst procesverbaal opmaakte. De overi
ge zijn doorgezonden aan een der officieren
die thans te Zutphcn verblijf houden en deze
neelt. den burgemeester van Voorst verzoen»
terzake een sennjven te richten iot den troe
pencommandant.
WAARSCHUWING.
De commissaris van politie der afdcellng
B. te s-Gravenhage, geeft in overweging om,
alvorens relaties-aan te knoopen met per
sonen, die het perceel Jan van der Heijden-
straat 79 te 's-Gravenhage als adres opgeven
zich om inlichtingen te wenden tot zijn
bureau Alexander plein 17 te 's-Gravenhage.
Deze waarschuwing houdt verband met een
of meer in dagbladen verschenen adverten
ties, waarin een gerechtsdeurwaarder een
medewerker zoekt.
Radio Nieuws.
Vrijdag; is September*
HILVERSUM (298 M. N:
10.30—11 ncrv. ZiekendlensL 11.3012 KR'
Godsdienstig halfuurtje. 12.15—1.15 KRO. -
1070 M M
12 KR'»
tO. Coti-
NCRV. Töd»eia
inwijding,
eert. 12.60
20 Vloc.1-
■I. 1.15—2 KRO!'Gram
4—5 NCRV. Gramofoon. 5—6.45 NCRV. Col
7—7.25 KRO. Les In echrlftverbeteren. 7.35 VPRO
Persberichten. 7.40 VPRO. Lesing ovor: Het
Nieuwe Testament. 8.15 VPRO. Concert. 8.50
VPRO. Lexing over: Levensaanvaarding 9,30
VPRO. Vervolg concert. 10 VPRO. Decmmatie.
10.20 VPRO. Vetvolg concert.
HUIZEN (1875 M.) 10—10.15 Morgenwijding.
12.105—2 Concert. 2—4 Gramofoon. 4—5 Conccr»
5.30—7.15 Concert. 7.15—7.45 Radiopraatje. 8
8.15 Gramofoon. 8.15 AansL van het Kurhaue
Sche.vcningen. Concert. Daarna Muziek.
DAVENTRT (1554.4 M.) 10.35 Morgc
11.05 Lezing. 11.20 Gramoloon. 12.20 Con
Orgelconcert. 1.202.20 Gramofoon. 4.
recital. 4.35 Ork*3t. 5.35 Kinderuur
Lezing. 6.35 Nieuwsbcr. 7.05 Concert. 7.20 Lezing
7.46 Lining. 8.05 Concert. 8.20 Concert. 10
Nleuwsber. 10.20 Lezing. 10.35 Concert. 11.20—
12.20 Muziek. 12.20—12^5 Beelduitzending.
PARIJS „Radlo-Parls" (1725 M.) 12.20 Gra
mofoon. 12.00 Gramofoon. 4.05 Concert. 7-05 Gia-
10 Novelle. Daarna tot 12.20 Muziek.
ZEESEX (1635 M.) 6.1010.50 Lezingen. 12.20
—1.15 Gramofoon. 1.151.50 Lezingen. 2.202.n0
ramofoon. 2.50—5.20 Lezingen. 5.20—6.20 Con-
ert. 6.20—8.15 Lezingen. 8."0 Concert. Her-uit-
endlng van Hamburg.
KALUNDBORG (1153 M.) 12.20—2.20 Orkei
8.50
orkest. 10.20—11.20
BRUSSEL (508.5 M.) 5.20 Orkei
2.151.15 Coi
Da Pels tri na o
k 5.30—6 Gra-
cert. 8 VARA Concert.
.30 Gramofoon.
-4 Muziek.
,017.45 C
10.30 Vroolflk uurtje.
DAVENTRY (1554 M.) 10.35 Morgenwijding.
11.0511.20 Lezing. 1.202.20 Orkest. 3.50 Con.
erL 5.35 Kinderuurtje. 6 35 Nleuwsber. 7.0S
oncert. 7.20 Lezing. 7.35 Lezing. 7.50 Concert.
.50 Vaudeville. i0 Nleuwsber. 10.20 Lezing. 10.36
-12.20 Muziek.
PARIJS ..Radlo-Parls" (1725 M.) 12.50 Ors-
lofoon. 4.05 Muziek. 6.50 Gramofoon. 8-35 Con-
ert. 9.20 Berichten, tijdsein en muziek. 10.20
10 35—11.60 Grs
mof o on- 1.252.50 Concert. 5.556.50 Con-
8.20 VrpollJke avond. 8.20—9.20 Ho.
L 1.20 Muziek.
ngen. 2.20—2.50 Gram
kinderen. 3.505.50 Concert. 8.20 Concert.
I Concert. 11.20—12.35 Muziek.
srt. 6.2#
8.35 Orkest.
BRUSSEL (508.5 M.) 5.20 Orkef
NOG MEER
VLIEGENVERZAMELINGEN
OOK TE NEDER HARDINXVELD.
Men meldt ons uit Neder-Hardinxveld:
De vliegenverzameling in de Wijnhuis-
toren te Zutfen staat niet op zichzelf. Op
uijjioodigTng van een klokkenmaker (hene-
dengrondshorlogemaker) brachten we eeu
bezoek in,-den toren alhier, 't Was waarlijk,
om te verschrikken. Duizend was er maar
één. Compacte massa's vliegen als bijen
zwermen. De kast waarin het uurwerk ge
borgen zit was aan den binnenkant met een
laag van een centimeter dik bekleed. Verder
zaten ze in het raderwerk genesteld. Geen
stang of touwwerk van het geheele mechaniek
of het was omkleed of geïsoleerd als een
electrische draad. Of het andere jaren ook
zoo was? De horlogemaker had het nooit aoo
gezien. Toen ik er even naar sloeg hebben
we de vlucht moeten nemen.
Of deze lastige beestjes zich nu al ver
schil Ten voor een vroegen winter, is een
vraag, welks beantwoording aan geleerden
gaarne ter bestudeering wordt doorgegeven.
In ieder geval: hier helpen geen duizend
vliegenvangers.
Te Amsterdam is een 15-jarige jongen van
het dak van zijn woning in de Cabotstraat
gevallen. Hij was vermoedelijk aan het
slaapwandelen. Met een hersenschudding la
hij naar het Wilhelminagasthuis vervoerd,
GROOTE DROOGTE OP DE VELL'WE.
Tengevolge van de aanhoudende croogte
hebben de bosschen op de Veluwi *.e>el '-e
lydciL Indien de regenval niet van o>n aard
wordt, dat ook de lagere grondlagu.1 worden
gedrenkt, zu-kn de diepergaande boomwor
tels geen vocht meer vinden. Reeds ir. gce.i
maanoen heeft het hier zoo geregend, dat
ock het water tot de diepere gron<iligen a
doorgedrongen.
Een reeks vam artikelen van onderschei-
ren hand is in de Beis verschenen, om bij
ons volk den indruk te verlevendigen van
wat het bezit in de Vrije Universiteit, van
wat het In haar wenscht en behoort te ver
krijgen, van wat het tegenover haar ver-
pliont is te doen.
Thans een passend woord ten besluite.
Allereerst zij dat een woord van waar
schuwing.
Er groeit thans een geslacht op, dat de
toestanden en den strijd van de periode,
die in 1980 met ons haive-eeuw-leest staat
te worden afgesloten, met meer heelt mee
gemaakt. Door de ingespannen krachtsont
wikkeling van den tijd, die achter ons ligt,
met name op Kerkelijk en Staatkundig tei
rein, zyn de verhoudingen op geestelijk ge
bied in ons land dermate verbeterd, dat dc
jongere generatie gevaar loopt, de grim
mige werkelijkheid, die daarachter is schuil
gegaan, niet meer te zien. De Calvi
nistische Kerkformaties groeien in we-
ligen al te weiigenl rijkdom
van pluriformiteit op; het moder
nisme heeft in de Ned. Hervormde Kerk
zyn machtspositie ten eenenmale ingeboet;
het liberalisme verloor de vóór vijftig jaren
nog bijna volstrekte alleenheerschappij in
Staat en Maatschappij; lagere, middelbare
en voorbereidend hoogere scholen van alle
positief-Cliristelijke schakeering bloeien
overal; zelfs aan de publieke Universiteit
zijn de mannen van Christelijken huize
.verre van eenlingen.
Een rijke zegen. Maar een zegen, die, als
wy hem niet recht weten te genieten mei
dankbaarheid aan God, ons ten verderve
kan worden.
Dat is met name dan het geval, als val-
sche gerustheid zou insluipen in onze ge
lederen, als het zoetelijk gefleem van „vre
de, vrede en geen gevaar", onze waakzaam
heid en wakkerheid zou verdoezelen tot
dooiheid en dofheid.
De Vrije Universiteit is bedoeld als de
onneembare bergveste van ons Calvinis
tisoh volksdeel, dat woord Calvinistisch
dan verstaan, zooals de stichter der Univer
sitoit het in zijn Stone-lezingen zoo schoon
omschreef. Niet gebonden aan eenige Kerk
formatie, niet beperkt door de omlijning
van een politiek partijprogram. Onwrikbaar
gegrondvest op Gods Woord, van geen wil
lekeur tegenover dat Woord willende we
ten, in welken vorm dan ook. Nooit in for
mules van éénen tijd verstarrend, maar zich
ontwikkelend aan de hand van Gods voor
zienig bestel in de historie als een leven
de macht. Ruimte biedend voor allen, die
naar do Wet Gods willen denken en wer
ken. Geestesvoedsel envvapenrusting bie
dend ook voor wie onder andere volkeren
denzelfden strijd willen strijden, dezelfde
beginselen willen belijden en uitdragen als
wij hier.
Vanuit die veste zijn vvij op verovering
uitgegaan, en op ontginning. In machtiger
vesting dan de onze verkregen wij vaak
vasten voet. Zij zelf werd Ln ons vaderland
een middelpunt van beteekenenden invloed
naar allerlei zijden. Vlakke velden werden
bijgetrokken, on in die velden was het vei
lig om te wonen. Het land bleek vruchtbaar
cn h< t werk voordeelig. Het Gereformeerde
volksdeel wies en won in voorspoed en ver
mogen.
Maar dat alles brengt het onmiskenbaar
gevaar mede. dat het belang der veste zelf
vergeten wordt, dat men haar onderhoud
verwaarloost, haar muren laat verkruime
len, haar munitie niet aanvult, haar uit
breiding achterwege iaat, haar niet voor
ziet van de middelen tot verdediging tegen
nieuwen aanval met nieuwe wapenen, niet
schouwt van iiaar torentinne naar de drei
ging van den dag die komt
Het gevaar ook, dat men zich de volle
weelde gunt van het onderling krakeel over
wat, hoe belangrijk op zichzelf ook, in den
grooten strijd tegenover den gemeenscliap-
pelijken tegenstander, niet meer is dan bij
komstigheid, en zoo het bindend besef der
saamhoorighedd fnuikt en breekt
Het gevaar eindelijk, dat het zwaard bot
en de troflel krom wordt en de vijand
straks in heel wat korter tijd, dan wij be
hoefde ora tot stand te brengen wat onder
Gods gunst verkregen werd, dat alles weer
effen maakt met den grond als tevoren, en
de opperheerschappij vam het ongeloof op-
niéuw victorie kraait onbeperkt, in ons
goede vaderland.
Er begint voor ons straks een tweede hal
ve eeuw.
Als die om zal zijn gegaan, zal men 19S0
schrijven.
Dan kan er een dubbel zoo 6terke posi
tie zijn als thans, voor onze Calvinistische
volksgroep, ja een driedubbele, want de
aanvang is heel wat zwaarder dan de voort
gang, als de werkende kracht zichzelf blijft
Dat kan.
Maar het kan ook omgekeerd zijn.
Dan is er na dat tijdsverloop weer een
klein, vergeten volkshoopje; vrome lieden,
o ja, maar die het levensmotief van het
eigen zieleheil hebben ingewisseld voor dat
voor de eere Gods op het nationale levens
terrein, waarin zij eens rijk en sterk waren.
Dam ls alle arbeid van de laatste halve
eeuw ij del geweest
Dan is 1980 gelijk aan 1S80,
Wat wilt gij van die beide?
a a a
Dat is geen vraag! zoo zult gij zeggen.
Dat is wel een vraag, en zelfs 'n hoogst
ernstige vraag.
Want of gij a.l zegt.dat gij dat eerste wilt,
dien tookomstiigen blooi der Universiteit,
dat helpt ons op zichzelf niets, en brengt
ons niet vooruit
Er is een Fransch spreekwoord, dat on
geveer in dezer voege is te vertolken, dat
hij, die een bepaald doel wil'bereiken, daar
in nooit zal slagen, indien hij niet tevens
de middelen wil, die vereischt zijn om dat
doel te verwezenlijken.
Welnu, er zijn er maar al te velen, die
het doel gaarne willen zien tot stancl ge
bracht maar die als het op de middelen
aankomt, als ze deze in lijfelijken vorm
vóór zich zien, terugdeinzen.
En geen wonder!
Daar is al aanstonds de omvangrijke fi-
nancieele offervaardigheid, die in de ko
mende halve eeuw voor de Universiteit van
ons volk zal worden gevorderd. Het is op
duur geen gezonde toestand, dat een in
stelling als deze van de loopende inkomsten
in haar bestaan zelf afhankelijk is. Er zal
fondsvorming moeten geschieden. Er moet
genoegzaam kapitaal worden bijeenge
bracht om te maken, dat de honoraria der
hoogleeraren en de kosten der gehouwen
uit vaste inkomsten, uit kapitaal kunnen
worden gekweten, zoodat het bestaansmini
mum der Universiteit vast verzekerd is. Al
het ander kan komen en moet komen uit
de jaarlijksche bijdragen. Maar het bestaan
zelf moet onafhankelijk zijn van wisselende
omstandigheden, slroomingen en stemmin
gen. Anders gezegd: het aanwezen moet on
afhankelijk, het welwezen afhankelijk zijn
van de loopende Inkomsten. Dat brengt de
aard der universitaire werkzaamheid on
afwijsbaar mede. Maar dat is geen geringe
eisch.
Dan is er de onafhankelijkheid der Da:
versiteit van alle kerkelijke en politfeke for
matiën. Scherp heeft haar stichter in zijn
inwijdingsrede haar souvereinite.it in eigen
kring vooropgesteld als haar levensvoor
waarde. Maar de werkelijkheid des levens
komt e*»ar'tegenover haar cigui eischon
stellen, biedt een inecnstrengoling van be
langen en belangstelling, van gevoelens cn
gevoeligheden, die het uitermate moeilijk
maken, aan dien eisch volle recht tc doen
wedervaren. De theologische faculteit kan
niet floreeren zonder verband met de Ker
ken, de juridische en litterarische. zien haar
vrijheid beperkt door de eischm van den
Staat inzake de practische bevoegdheden,
aan haar afgestudeerde leerlingen Lie te
kennen, en hetzelfde geldt in meer dan één
opzicht van de exacte faculteiten. Staatkun
dige en kerkelijke strijd prikkelen beurte
lings het sentiment van het volk en drei
gen in tijden van hoogspanning zijn scher
per onderacheidingsvermogen te vertroebe
len. Dat alles vraagt een diepte van inzicht,
een kracht van zelfbeheersching, en een
handhaving van geestelijk evenwicht.'die al
leen mogelijk zijn bij een zeer sterk besef
van eigen verantwoordelijkheid.
Voorts is er de grootc geestelijke moei
lijkheid van de voortdurende eendrachtige
samenwerking tusschen een leidende groep
van beoefenaren der wetenschap en den
ruimeren volkskring, waarop heel het stel
sel van onze universitaire actie in z'.in
grondgedachte steunt, en' waarvan de ge
zonde werking van dat stelsel volstrekt af
hangt. Van heide zijden' vraagt die samen
werking zelfverloochening, geduld en toe
wijding. woorden, die men gemakkelijk neer
schrijft, maar waarvan ieder, die het ernst
is met de zaak. weet, lioo voortdurende In
spanning ze van ons allen vorderen.
Naar welke zijde men ook ziet, het fs 1
veerkracht en nog eens veerkracht op I
i stoffelijk gebied, rustelooze
inspanning van jaar op jaar en van dag tot
dag, die er onverbiddelijk vereischt is, wan
neer wij niet alleen het groote doel, maar
ook de moeilijke middelen willen, om dat
doel te bereiken. Wat van ons gevorderd
wordt is een moeizame strijd zonder op
houden tegen machtigen tegenstand van
buiten, tegen verterende splijtzwammen van
binnen, tegen ons eigen booze hart als
nllerergsten vijand.
Daarom helpt het ons zoo weinig, of ,vij
al zeggen: wij willen!, indien daar niet iets
anders bij komt.
Voor dezen strijd, voor dezen arbeid is er
maar één leuze, die ons in staat kan stel
len de toekomst in rustige verzekerdheid
tegemoet te gaan.
Dan moeten wij niet antwoorden: Wij
willen', maar: God wil het
Gods Naam ijdellijk gebruiken doet geen
man of vrouw van Gereformeerden huize.
Dat sluit Zijn gebod uit.
Als die wordt uitgesproken, ls het ons
allen heilige ernst.
Maar dan staat ook de vervulling vast
van den alouden wensch, waarmede dc rec
torale rede op haar telkenmaligen verjaar
dag aller verlangen voor onze Universiteit
vertolkt: dat zij leve, groeie en bloeie!
Dan immers is haar toekomst gefun
deerd op de apostolische driemacht van ge
loof, hoop en liefde.
F.n de meeste dier drie is de liefde.
De liefde voor God, voor elkander en
voor de Universiteit, die Hij ons schonk.
ANEMA
