D!NSDAG 10 SEPTEMBER 1929
EEN ZOMER
DIE NIET EINDIGEN WIL
V/AAR MOET MEN Z!CH VOOR
DE HITTE BERGEN?
IN FRANKKIJK WEER FBAÏV.CH
(Van onzen Parijsclien correspondent..)
Parijs, 7 September 192S,
't Is of er aan den zbrner geen eind komt,
zoo zucht men hier, terwijl men zich liet
voorhoofd afwisci.it, of op oen andere wijze
zich eonge verlichting tracht te bezorgen.
Want we zijn
ondankbare schepsels,
die steeds begeeren wat er op het oogen-
blik niet is, en ons niet langer dan een en
kel oogenblik met het voorban ion zijnde
kunnen tevreden stellen. Terw.ji wij in
April verlangend uitzagen naar de eerste
zonnewarmte, zijn we thans blo nat de K
weer in de maand is, omdat de .1 manden
de oesters brengen, (welke hier s Pel meer
geconsumeerd worden, dan in lioli ml), en
tevens het koelere seizoen inluiden van
vallend gebladerte, verademing en lange
avonden.
De eerste R-maand is er nu, en ook de
lboonicn krijgen langzamerhand ijlere krui
nen, waardoor men de straten kan zien in
ruimer perspectief, doch de zon zit nog
I éteeds als een onbarmhartige vuurmassa
hoog in de lucht, en maakt de atmosfeer
drukkend-heet als in een oven. Zelfs de
meest stoïcijnsche menschcnkinderon krij
gen het er benauwd onder en trachten door
velerlei concessies aan de temperatuur het
I zich wat dragelijker te maken. Ernstige
mannen, die anders met een gevoel van
1 superioriteit de dames bezien, welke zich
j met een waaier wat koelte toewuiven, hrb-
I hen zich thans zelf van zulk een nuttig in-
strument voorzien, en toonen er zich mee
in trarn en café. Wat de dames aangaat,
deze hebben voor een niet onbelangrijk
deel het gebruik van kousen laten varen,
j Eerst wekte dit verschijnsel bij het overig
deel der menschheid eenige bevreemding,
doch zeer spoedig was men deze te boven,
temeer daar het onderscheid tusschcn de
vleeschkleurige kous en liet door de zon
gebruinde been maar heel gering is, men be
driegt er zich gemakkelijk in.
Wat hier het leven op het oogenblik
zwaar maakt is speciaal het
gemis aan wind,
de lucht is onbewogen en verzamelt zorg
vuldig in zich alle stof en benziuo-geur,
welke het auto-verkeer achter zich l int.
Begeeft men zich in den avond wat buiten
de deur, om een frisschen neus te halen,
dan is men spoedig geneigd, maar weder
terug te keeren, het is of de lucht, tot aan
de geveltoppen, dik en grijs is, en hel ade
men belemmert
Bij speciaal prefectsdecreet zijn de squa
res, de kleine omheinde stadsperken, v/elke
anders met het vallen van de schemering
gesloten worden, ten einde ongewetischte
ditigcn te voorkomen, thans, tot laat in
den avond open, en alle zitmateriaal dat tr
beschikbaar is, is bezet met menschen, die
zich zoo veel mogelijk roerloos houden, en
zelfs maar een zeer zwakke aandacht voor
hun dagblad hebben, hetgeon voor den
Tpransehman, die een groot krantonl»zer
is, heel wat zeggen wil. Ook onder deze
Ijooge boomgroepen, rond een fonteintje cf
«in standb'eeld, is niet veel verfrisschng
<e vinden, beter voelt men zich nog in den
Jarciin du Luxembourg, op het ruime plein
rond den wijden, achtkantigen vijver, dicht
bij het statige oude paleis. De massaie
etecnen banken, die er rondom geplaatst
zijn, onder de giganteske palmen, hebben
tenminste het voordeel, dat zij koelte afge
venMaar het Luxembourg vormt bij de
andere parken
een uitzondering
en wordt reeds tegen acht uur gesloten.
Die sluiting gaat typisch in zijn werlc, en
doet aan den ouden tijd denken. Een deta
chement van de Garde Républicaino mar
cheert binnen onder trommelslag en ko
permuziek, maakt een rondgang, en pos
teert zich aan de verschillende uitgangen.
Anderen blijven in het centrum, loopen
langs de banken en stoelen en waarschu
wen „on ferme".
„Men sluit!" Heele troepen kinderen
vinden dit prachtig en begeleiden dezen
functionaris, die zich overigens de moeite
van het roepen wel kan besparen, het jonge
goed vindt het heerlijk om met helle stem
men bet voort te planten. Zoo staan dan
de menschen lijdzaam op en wandelen
langzaam naar de hekken, door de garde
begeleid, die telkens anderen opschrikt
uit hun zoete rust. 't Is of een kudde door
Eet allerbeste plekje
gedurende deze wanne avonden zijn nog de
hoog gelegen trappen van de Savró-Coeur,
HOOR EN WEDERHOOR
OVER Br. SM IT'S „DE DICHTER REVIUS"
hagepreeken. de geëxalteerde geloofsmoed,
de spanning van het altijd-aanwezige ge
vaar, waren geweken. Een nieuw geslacht
was opgekomen: sterk zelfbewust en strijd
baar. Gomarus had de harde consequen
ties durven aanvaarden, waartoe dogma
tische strijd het Calvinisme gedreven had".
TI Hier is een passage, die wij voor ons dn-
ders geformuleerd zouden hebben. Maar
De zondeval werd voor ons een vloek u'clke mcn nict noodzakelijk ten ongunste
«vasr.an alten Cnr.stus on, verlossen kan! ï**2 'S. JSKf .tiï"
Van die ycrlcssing geeft de storm op het
an Ga'.ilca o.is een beeld. Rcvius' lied
begint in de diepten van wanhoop. We
staan hijgènd en doodmoe.
Och ligdy lieer en s'aept
In desc s.wêtre stonde?
Terwijl ghy ruste racpt
So sincken wy te gronde.
De wanhoop klimt tot
voor de mast,
is ut'ül slepen,
tvy lip oh last!
j s i gogn'pon.
At anders kun
JL p
..Maar lan I «ni.t i
groote ru t. C.iritdus
alles stil gemankt!
moeheid brci-it z:>..i
onze handen vouw»1
nen dan zachtjes s. r
O wat zijt ghy c- n Godt
Die stormen mriu haten
Bovreest -oor l gebot
Soo mac.nii» weet te clarenl"
Onze opponent heeft dus (zie zijn Ingczon-
den) ongelijk als hij zegt, dat de woorden
..heerlijke, loome moeheid" omschrijven onze
reflcxie op Revius' aanbidding van de maje-1
steit Gods: „O, wat zijt giiv een Godt". Smit
J parafraseert Revius' gedicht en in die para- j
frase lascht hij nu cn dan een gedicht-frag-
I ment in. Zoo ook hier: eerit de storm in zijn 1
j kracht en de angst der discipelen (omdat j
deze historie voor Revius beeld is, ge-J
{waagt hij van wij!) in haar verschrik- j
kelijkhcid, daarna het opwaken van Jezus,
de stilling van de storm. En als de discipc-
len („wij") daar staan, plots bevrijd van
I angst en doodsgevaar, zóó bevrijd, dat zij
(„wij") niets meer hebben te doen, geen
I roer te dwingen, geen riem te slaan, werk-
j loos in de ingevallen stilte, dan komt er over
hen („ons") de „heerlijke, loome moeheid"
der rust, de moeheid van hun („ons) afge-
zwocgd iijf doet zich gevoelen. Maar hun
(„onze") handen vouwen zich onwillekeurig
en zachtjes aanbidden ze („wij") stamelend:
„O, wat zijt ghy een Godt".
vloek, lueilol>ll l(J 11Iiei-p,cietlull „c
na het uitbreken van de 80-jarige oorlo;
waren onrustig, te onrustig om gelegenheid
ie bieden voor wetenschappelijke Bijbelver
taling vloeiende, poëtische Psalmberij
ming. E: „gejaagde nervositeit der ha-
gepreck r was „geëxalteerde geloofs
moed" (niet alle geloofsmoed was overspan»
|ncn, tè veel wagend, maar hij kwam voor
{denk aan Datheen, er wds de spanning van
het altijd-aanwezige gevaar,
schreeuw. En Later nd 1G00 waren deze geweken, Toen
waren er geen hagepreeken meer, teen be
hoefde de geloofsmoed zich niet meer in
roekeloosheid te openbaren, toen was hel
gevaar verdwenen. Toen was ook het Cal
vinisme dogmatisch uitgegroeid en gecon
solideerd. Toen had Gomarus de harde (dat
wil zeggen: strenge; bezit „hard", alleen on
gunstige bctcckenis?) consequenties durven
en 'aanvaarden, w aartoe dogmatische strijd het
ijke, loome e,,no had Bedreven.
KAASDAG
EN KAASTENTOONSTELLING
GISTER EN VANDAAG
TE BODEGRAVEN
Ds ontvangt ten Stadhuize
BRAND AAN BOORD!
Y0EG0-SLAV1SCH SCHIP IN
VOLLE ZEE IN NOOD
HOE SLECHT EEN GEWONDE
ONTVANGEN WEED
Radio Nieuws.
HILVERSUM
KUO-UIto.) 11.30—13
,15—1.15 Concf
5—6
7 Grumo/oon. 7—7.15 Praatje
Esperanto. 7,157.25 Gramofoon
over: Het Katholiek standpunt ir
cultuur II. 8.018-30 Lezing- over:
positieve actie. S.CO—10.45 Con
Nieuwsber. 10.4511.30 Grarcotoc
HUIZEN (1875 M.) 10—10.15
10.30—12 1
Maak het
self.
5 Micro-
van Kub.
■t. 8—8.30
boven in Montmartre. De fantastische grij
ze massa van deze byzantijnsche kerk met
haar koepeldaken, uit heel de stad zicht
baar, staat zoo steil in den hemel, dat er
daar althans wel eenige luchtstrooming is.
Diep beneden is de lichtdoortintelde donker
te der geweldige huizenzee, waarin men
hier en daar het lantarenlicht-perspectief
van straten ontwaart, klein en smal als uil
een speelgoeddoos, cn met een verkeer, dat
lilliputterig aandoet.
Ook op dit hoogste punt van Parijs merkt
men, zoo niet aan de temperatuur, dan toch
aan andere dingen, dat de zomer
zoo ongeveer voorbij
is. Wat thans zich hier op de steenen
stoepen neerzet, stil voor zich uitziet en af
on toe een woordje wisselt, is in hoofdzaak
Fransch.
Een dag of tien geleden hadden andere
talen er den boventoon, en werd men er
zelfs door onvervalscht Hollandsch verrast,
een verrassing die overigens het meest aan
den kant der touristcn was. Het is voor
menschen die ver uit het lieve vaderland
trokken voor een vacantietoer, en die zich
hier boven de stad beraden over straatna
men, métro-halten en richtingen, dan ook
een vreemd ding, indien zij eensklaps, ge
heel onvermoed, zelfs ongevraagd, een
raad of een inleiding in eigen taal beko
men! Maar liet seizoen voor deze aange
name kortstondige kennismakingen is
thans weder voorbij
Weet U, wat typisch is? Terwijl de fruit-
wagenljes langs de straat weer volgehoopt
liggen met massa's druiven, de winkels
hun versche blauwe vijgen uitstallen of
geweldige, bontkleurige „potirons", dat
zijn eetbare pompoenen, begint hier in de
boomon een nieuw voorjaar uit te botton.
Het is of de natuur bezig is, een vergissing
te begaan!
De zware kastanjelaren ter weerszijden
van de Avenue de l'Observatoire, ion dee-
le reeds verzoord of kaal, toonen op andere
plekken gansche massa's ijl lentegroen,
nieuwe bladeren die midden tusschen de
herfstverschijnselon liet hoofd opsteken
Zelfs zijn er boomen, die bezig zijn hun
witte bloesems te vormen, die als kaarsen
zijn. Zij trekken nauwelijks de aandacht,
deze ontijdig geborenen; ons deel zomer is
ons ruim toegemeten, thans verlangen wij
nog slechts naar den herfst cn de nieuwe
verandering van het tooneel.
gedre'
niet genoeg een paar uitdrukkingen
als „bewijsplaatsen" te citeeren, gelijk Drs.
Buisman hier doet, maar men moet deze ook
interpreteeren, om te doen zien, waarin de
auteur nu eigenlijk iets miszegt.
Onze opponent schrijft voorts:
„Maar ook op Dr. Smit's waardccring
van de reformatie zou ik een aantecke-
ning wensen te maken. Dr. K. Dijk ver
oordeelt in ziin bock: Om 't eeuwig wel
behagen blz. 93 de beschouwing der refor
matie, welke haar ziet als een „nieuw
Chr.stondom", dat een Christelik geloof
predikte „waarin de waarde der persoon-1 financii
iijkheid op den voorgrond staat". Dr. Smit
nu karakteriseert de Hervorming met de
woorden: „De hervorming (eisclit) de per
soonlijke keuze en een persoonlijk geloof".
Heden is te Bodegraven de in de heele
wereld bekende markt van volle Boeren Gou-
öalcaas geopend. Tevens is de algemeens ver
gadering gehouden van de Hollandsche Maat-
schappij van Landbouw.
Gisterm'ddag had de ontvangst plaats van
hoofdbestuur en afgevaardigden dezer maat
schappij door het bestuur der afdeeling Bo
degraven en Omstreken. De voorz. Brunt
ï-lep daarbij alle aanwezigen een hartelijk wel
kom toe.
Om 4 uur had de offlciecle ontvangst
plaats ten stadhuize. Daar spak de burge
meester de heer Mr C. S- van Dobben de
Bruijn er zijn vreugde over uit dat thans
riet in een der hoofdplaatsen van het land
werd vergaderd,, maar in een k'.emere plaats
Spr. gaf de verzekering dat dit door de be
volking op hoog on prijs vfrerd gesteld. Spr.
vertrouwde dat deze dagen zouden slagen.
De rede werd beantwoord door Dr H. J.
L o v i n k, den voorz. van dc Holl. Mij. voor
Landbouw, die do bes'.e wenschen uitsprak
voor don bloei en de ontwikkeling van Bode
graven. Het hoofdbestuur der maatschappij
:s zeer erkentelijk voor het organiseeren van
de kaastentoonstelling. Een groote a'.geroeene
tentoonstelling moge hrar goede zijden heb
ben, maar zij vraagt doorgaans belangrijke
offers, die in do tegenwoordige
In den nacht van Zondag op Maandag is
rp de Noordzee op circa acht mijl van Duin-
kerken brand oitgehnta» «tt l-oord «a I" DAVE:;TEÏ ,1S1M.) 10.35 Mw».„ud%r.
sch p, dat van Hamburg naar Yoego S.av.e n bezing. h.lo Gramofoon. ïz.ru o.trvKou-
op reis was. De bemanning heeft het schip
in grooten haast mouten veriaten en is op
gepikt door het Zweedsche stoomschip „Ve
suvius" dat op weg was van Bilbao naar
Poortershaven. Zoodra dit bericht bekend was
hebben wy ons naar Poortershaven begeven
rioch de geredde schipbreukelingen zaten juist
den trein.
Ve hebben daarna den gezagvoerder van
het Zweedsche stoomschip, kapitein W. Wet-
tin opgezocht, die ons het volgende heeft
erteld:
Hoe nu? Sluit dit elkander uit? Of wil
Drs. Buisman, op grond van de uit haar
verband gerukte uitspraak van Dr. Dijk be
weren, dat de hervorming niet eisclit per
soonlijke keuze en persoonlijk geloof? De be
wustwording van het individu was het groo
te, dat de overgangstijd van Middeleeuwen
naar Nieuwe Geschiedenis bracht. Zooals Dr.
Smit zegt: „Het Humanisme eisclit persoon
lijke studie cn zelfstandig nadenken de
Hervorming de persoonlijke keuze en een
persoonlijk geloof". In de M. E. viel de na
druk op dc kerk als organisme, de Hervor
ming minacht niet de kerk. maar eischt, dat
ieder individueel de goede keuze doet cn per
soonlijk ook het gemeenschappelijk geloof
beleeft.
Over de titel loopt Drs. B. thans maar
vluchtig heen. De bewering, „dat de schrijver
de nadruk op dichter (legt), zoals uit het
gehele hoek blijkt, om te zeggen dat Revius
eigenlik uitsluitend dichter was" gaan wc
stilzwijgend voorbij. Ze mist alle grond.
Woordelijk schreef Smit o.a.: „In zijn vers
is (Revius) in den edelsten zin van het
woord predikant". Drs. B. brengt niet één
argument naar voren. Dat zegt genoeg.
Het gedeelte van het „ingezonden" betref
fende de verhouding dichter-predikant over
wegende, heeft met kracht de gedachte bij
ons doen opkomen: hoe is het mogelijk dat
iemand zulke duidelijke, heldere zaken door
verkeerde exegese zoo kan vertroebelen?
De kwestie is toch doodeenvoudig? en voor
elk te begrijpen. Daar is een man. Die man
is een dichter. D.w.z. een dichterlijke geest.
Dat wil niet zeggen, dat die man altijd
dichterlijke bezieling, inspiratie deelachtig
is. Soms bezit hij deze, soms mist hij
deze. Komt de dichterlijke stroom over hem,
dan kan hij poëz-c schrijven. Blijft die weg,
dan kan hij geen poëzie schrijven. Schrijft
hij dan tóch, <ian is dat geen poëzie, maar
(misschien technisch knap) gerijmel.
Nu is die man dominee. T.o.z. van de
poëzie maakt dit hoegenaamd gcea verschi'
Waakt de inspiratie op in z jn zi 1, dan j
kan hij poëzie schrijven. B'ijft de ii spira
tie uit, dan kan hij g'én poëzie schrijven.
Nu bestaat de mogelijkheid, dat hij toch
om een of andere reden, poëzie maken wil
Hij wil een nieuwe psalmberijming maken,
omdat hij die nood"ig acht voor de kerk, hij
I wil een bruiloftsvers maken, onr'a dit va
hem verwacht wordt. Dank zij zijn tech
nische vaardigheid maakt hij deze ook.
Maar omdat de inspiratie hem niet dreef,
is hot geen zuivere poëzie, maar (baneal
of subtiel) aangenaam of stootend gerijm
Is dit nu duidelijk of niet?
Zoo Revius. Revius achtte een nieuwe lie
rijming dor psalmen noodig. Maar de inspi
ratie bleef uit of was niet s'crk genoeg om
het werk Ie volbrengen en zijn berijming
op een hoog aesthetisch peil te brergen.
Revius dichtte tóch, ondanks te zwakke
poëtische stimulans. Hij volbracht dus ni t
een dichterplicht, maar een pre dik an
tenplicht. Zijn lvrijming was niet werk
van de dichterlijke geest maar van het
Hot eerste artikel stond in ons blad van
Zaterdag j.l.
omstandigheden niet gewettigd zyn.
Opening der tentoonstelling
Om 5 uur had de open'ng plaats
kaasdvg en de tentomstel ling op de terrei
nen bij de Nieuwe Markt. De opening ge
schiedde door den Voorzitter der Maatschappij
voor Landbouw, Dr. H. J. L o v i n k
Vaudeville. 9.20 Concert. 10 Nieuwsber. 10.20
Lezing. 10.35 Concert. 10.55 Muziek. 11.-01—0
Muziek.
MÜEUJS ..ïladlo-Parls" (1725 M.) 1.05 Gra
mofoon. 4.05 Concert. 6,55 Gramoloon. 8.55
10.3511.30 Gramofoon. 12.30
ïramofoon. 1.2-5—2.50 Orkest. 5.556.50 Orkest
t.5u9.15 Orkest. 9,20 Concert.
ZEESEN (16.35 M.) 6.10—12.20 Lezingen.
10.3012 Gramofooi
rmatl
Gramofoon.
Dr. H. J. LOVINE
Spr. zei, dat evenals de landbouw thans
moeilijke tijden doormaakt, dit vroeger ook het
geval is geweest.
Jdaar steeds zijn de moeilijkheden overwon
nen, gedachtig aan de oude spreuk „eendracht
maakt macht'*. Op den duur zullen ook de
bezwaren van dezen tijd door den landbouw
worden overwonnen. Met een hulde aan het
kranige stuk werk door de nog jonge afdee
ling Bodegraven, opent Spr. deze tentoonstel
ling.
Door verschillende plaatselijke vereenlgin-
gen zijn gister nog kinder- en volksfeesten
met muziekuitvoeringen georganiseerd.
Openluchtspel.
Hedenavond is een groot landbouw-open-
luchtspel opgevoerd op het terrein nabij de
Kaasmarkt, in een nieuw gebouwd stadion,
dat ruimte geeft aan 4000 toeschouwers, op
amphitheatersgewys gebouwde zitplaatsen.
Vanavond wordt een openlucht-bioscoop ver
toond, opgeluisterd door muziek van de mu-
ziekvere iging „Crescendo".
3.60 Gr»
Wy waren op reis van BTbao naar hier 6.208.15 Lezin
lading erts. Omstreeks half twee
o nacihts zagen wij een he'.len vuurgloed.
aren toen juist in de nabijheid van het
Sandette-vuursch'p dus nog een goede hon
derd myl van Hoek van Holland en vrijwel
dwars van Duinkerken. Wij voeren zoo sne!
mogelijk naar het brandende schip. Toen 1
vlak bij waren hoorden we roepen. Wij
hebben toen twea redd'ngsbooten gepraaid, {Gramofoon.
waarin de volledige bemanning en een dame r~
die voor «haar pleizier de reis meemaakte
zaten. De schipbreukelingen hebben we aan
boord genomen, wat dank rij de rustige zee huizen <1875
heel gemakkelijk ging. De kapitein van het
1-randende schip en 9 man rijn daarop met
een sloep weer weggegaan om in de nabij
heid van de boot te blijven tene'nde te zien
wat er van het schq) zou worden. Wij hielden
19 personen onder wie de dame en een
zwaar gewonde aan boord. Met daze geredden
en een van de reddingbooten hebben wy spoe
dig de reis naar hier voortgezet. Het bran
dende sch'p waaruit de vlammen hoog in
het nachtelijk duister opsloegen leverde een
onvergetelijk schoon schouwspel op. De ge
redden deelden mee, dat hun schip de ,.Zmay'*
was, een depot schip, dat voor rekening van
de Yoego-Slavische marine bij da „Deut'che
Werfft" te Hamburg was gebouwd. Men
was op reis van Hamburg naar de Middel-
landsche Zee, waar men nadere orders zou
ontvanger. Vermoedelijk zou men naar Boke
Kataro bij Dowbravni gaan om het sch p eert uit h:
aan het Yoego-Slavische gouvernement af conceit. Koor,'
te leveren. Het voer nog onder Duitsche vlag
De hrand was uitgebroken in de machine
kamer, welke midscheeps ligt. Terstond was
de geheele midscheeps een laaiende vlammen
zee. Eehalve zij die de wacht hadden lagen
allen ter kooi. Men had geen tijd iets te
redden maar moest hals over kop in de
booten vluchten. Bijna allen waren dan ook in
pyama gekleed. De tweede machinist had
nog kans gezien in de machinekamer af te
dalen om de machine te doen stoppen. Op den
terugweg moest hip dwars door de vlammen
loopen. Daarbij* heeft hij ernstige brand
wonden opgedaan.. Wy hebben hem zoo
goed mogelijk verpleegd. Van hier is hy
raar Rotterdam vervoerd waar hy in een
ziekenhuis zou worden opgenomen. De ove
rige geredden zijn zoo als zij waren dus
de meesten maar zeer onvoldoende gekleed
per trein naar Rotterdam afgereisd.
1.15—1.50 Lezingen. 2.20—
5.20 Lezingen. 5.206.20
:0 ..Mensch und Ueber-
''.53 M.) 12.202.20 Orkest.
S.20 Concert. 8.50 Vocaal
ic jncert. 10.2011.20 De«n=cne
meert. 4.30—5 Gramofoon.
—7.50 Gramofoon. 7.308
8 Lezitlg over: Op ex-
15 MorseDWddIng.
2 Concert. 2—2-30
.a Houten. 3.304
30 Stuciemuziek voor piano.
Egb. Veen. 4.30—5.30 Concert
•7.45 Concert. S—S-15 Gramofoon. 8.15 Kur-
ha(|S Schevenlngcn. Orkest. Daarna Grauiofooa.
DAVENTRY (1554 M.). 10.35 Morgenwijding.
11.05 Lezing. 11.20 Gramofoon. 12.2U ConcerL
12.j>0 Gramofoon. 1.20—2.20 Orkest. 3.10—3.35
:0 Muziek. 5.05 Org
6.50 Lczinf
8.05 J
Ó.35
Kinderuurtje. 6.35 Niex
Concert. 7.20 Lezing. 7.so- vauaeiie. o.u
Cuetten. 8.20 Concert. 10 Nieuwsber. 10.20 Le
zing. 10.35 Muzic-k. 11.05—12.20 Muziek.
PA-RIJ^ „Radio-Paris^ (1725 M.) 12.50 Gra-
ZEESEN (1635 M.) 6.10—11.05 Lezinger
—1.15 Gramofoon. 1.151.50 Lezingen. 2 2
Gramofoon. 3.055.20 Lezingen. 5.206 2
ICALUNDBORG (1153 M.) 3.50—5.50 Concert.
S.35 Tooneel. 9.35 ,Coi gf
Orkest.
theologisch vernuft. Is dat nu schelden van
dichter en predikant?
Dat in d i t geval de predikant gebruikt
moet worden om geringe dichterlijke waar
de to verklaren, wat zou dat? Mag de waar
heid dan niet meer gezegd worden? Verliest,
wie dat doet, de naam van „Christelijk ge
leerde"?
VeeHuidig komen soortgelijke gevallen
\<x>r. Denk aan Gorter. Mei schreef hij
tij ïnspnciie: de dichter Gorter is aan
't woord; Pan schreef bij goeddeels zon
der inspiratiede socialist Gorter is aan
't woord. Scheid ik nu dichter èn socialist in
do tëm* per-ooiilijkbud?
Tot zoover het verhaal van kapitein Wettin
In Rotterdam was het een heele zoek om
uit te vinden waar de geredden waren ge
bleven. De meeste waren per trein alweer
naar Hamburg doorgereisd. Het bleek ons dat
de officieren in een hotel alhier zouden over
nachten en toen waren zy spoed'? „ontdekt''
In dit hotel troffen wij enke'.e officieren van
de Zmay, die het schip naar Yoego-Slavië
hadden zullen brengen in opdracht van de
Deutsche Werfft, de heer Lorentz en zijn
vrouw. Laatstgenoemde was d? passagier e
wier pleizierreis naar de Middellandsche
Zee zoo onfortu'nlyk was verloopen. De heer
Lorentz b'eek de vertegenwoordiger van de
scheepswerf te zyn. Zy vertelden ons het
volgende:
Wij waren twee dagen reeds onderweg.
Het schip had tot zoover voortreffelijk ge-
icopen en met het mooie weer was het echt
een plezierreis. Maar in deze illusie zyn wy
wreed gestoord. Toen wij in den nacht van
Zondag op Maandag rust:g lagen te slapen
werden wij opeens opgeschrikt door de kreet
Brand aan boord". Wy renden aan dek en
zagen dat de midscheeps een vlammenzee
gelijk was. Omdat er vele flesschen met
zuurstof aan boord waren en er groote kans
bestond dat deze zouden ontploffen moesten
wij hals over kop het schip verlaten. Men
was toen dan ook al bezig de sloepen te
strijken. Zoo als wy waren zyn we in de
booten gesprongen. De tweede machinist,
die nog in de machinekamer is afgedaald om
de motor te doen stoppen heeft zijn dappere
10.20—11.20 Populajr
daad met ernstige brandwonden moeten be-
koopen. Al spoedig werden wij gepraaid door
de „Vesuvius". De kapitein is met negen man
in een sloep by het brandende sclrp achter
gebleven. Wy zijn met de „Vesuvius" mee
gevaren naar Poortershaven. Over de be
handeling aan boord van dit schip waren
onze zegslieden vol lof. Veel minder waren
zijte spreken over de behandeling van de
zijde van den havenarts, die den gewonde
heeft behandeld. Bij Hoek van Holland heb
ben wij geseind, zoo zeiden zij ons, dat wij
een zwaar gewonde aan boord hadden en dat
wy te Poortershaven zouden landen. Wy wa
ren dan ook zeer verbaasd, dat er daar al
leen maar een dokter was, die n:et eens
verplegïng3materiaal by zich had. Hy wist
niet anders te zeggen, dan dat de man naar
een ziekenhuis moest- Met het vervoer heeft
hij z'ch zoo goed a's niet bemoeid en hij l et
«len men zoo maar in de brandende zon lig
gen. Wij, die z co vele malen in de Rotter-
damsche haven zijn geweest waren het hier
zoo heel anders gewend.
Over dc. oorzaak van den brand kon men
ons geen inlichtingen geven. Naar wy ver
nemen is de brand van het 2900 ton metende
motorschip Zmay gebluscht. De Duitsche zee
sleepboot Hermes heeft het on sleeptouw
genomen naar Hamburg. De kapitein en zyn
negen man zyn weer aan boord.
Wetenschap.
DE KARAKORUM-EXPEDITIE.
Volgens berichten uit Leh Cacheraire is de
Nederlandsche ontdekkingsreiziger Visser er
in geslaagd de geheele Oostelyke vallei der
Nubra te doorvcrschen en de voornaamste da^
len in de Oostelyke vallei van de Chyck. Meer
dan vijftig nog onbekende gletcchers werden in.
kaart gebracht. De expeditie ondervond groota
moeilijkheden doordat de rivieren sterk gewas
sen waren.
Thans begeeft zich het gezelschap in N.-
Oostelyke richting naar het ondoorvorscht»
woeste bergland.
NA DEN SLAG
XI.
ZEELAND, Sept, 19'29.
Aan:
Heb ik je in mijn vorigen brief iets mede
gedeeld over den toestand voor den slag
in het algemeen, zooals ik die als leek zag,
nu wil ik je iets schrijven over den strijd
op 3 Juli zelve, welke indrukken ik opge
daan heb.
En dan moet ik je tot mijn smart mode-
deelen, dat er onder ons Zeemvsche A.R
volk voorzoover ik het heb gezien, niet met
ie heilige geestdrift is gestreden als in
et verleden.
Als ik dan in de Rotterdammer zag, hoe
onzerzijds in de Kieskringen Den Haag,
Dordt en Rotterdam een actie ontwikkeld
werd, en hier alles nog stil was, dacht ik
bij mij zelve, wat moet er van Zeeland te
recht komen, want op de dorpen in Beve
land zoowel Noord als Zuid was van
onze actie niets te bespeuren.
Een Friesche vriend, die hier pas in be
trekking is, stond verslagen over zon "el
lauwheid en onverschilligheid in "nze
Zeeuwsche Anti-Rev. gelederen.
Natuurlijk was er wel een kern getrou
wen, laat ik zeggen 30?o, maar de ander"
70% geloofden het wel.
Onze heer Zuidema van „De Zeeuw"
leidde op keurige wijze den strijd, voor zoo
ver die schriftelijk werd gestreden.
Aanvallen op onze partij werden flink,
maar ridderlijk afgewezen. Nergens kon
men in „De Zeeuw" (.-ok maar een passag<-
aanwijzen, waarin verwante p-n-tijen, S G P
en O.H., werden „afgemaakt of gelasterd'
Ons A.R. dagblad had geen gemakkelijke
taak, om in het bolwerk der S.G.P. den
strijd te voeren. Alles wat „De Zeeuw"
schreef, was door een zekere groep reeds
veroordeeld, voordat liet soms nog het licht
zag.
Niet wat wordt gezegd, maar wie zegt
het, was 'de toetssteen, waaraan alles ge
toetst werd.
Nadat ik op 3 Juli, zoo spoedig mogelijk
mijn stemplicht vervuld had, trok ik de
plaats mijner inwoning uit, omdat mijn
zaken, mij noodzaakten elders te vertoeven.
Daardoor kwam ik op vier dorpen te
recht, waarvan er twee golden als bolwer
ken der S.G.P.
Van een actie onzer A.R. was totaal
niets te bemerken. Zelfs geen f n k e 1 e
reclameplaat voor de candidatuui
Van Dijk, was te ontdekken.
Op mijn vraag aan een onzer A.R., dio
ik in do dorpsstraat tegenkwam of er dan
toch niets door de A.R. partij gedaan was,
kreeg ik ten antwoord:
„Och kerel, wij maken ons niet zoo druk
als jullie! Ieder stemt toch zijn eigen par
tij! 't Is toch al een uitgemaakte zaak, wie
er in komt!"
Dat antwoord viel mij niet mee, om dat
aan te hooren cn dat vervulde mij met
zorg, vooral toen hij zeide: kjk, daar gaan
een paar Kersten-vrouwen!"
Al heel gauw constateerde ik, dat deze
goed optrokken. Persoonlijk ken ik er ve
len van. Allereerst kwam ik in een vol
bloed S.G.P.-gezin terecht.
De drie vrouwen uit dit gezin waren
reeds ter stembus geweest, reeds een half
uur na de opening.
Ik sprak mijn verwondering hierover uit.
temeer daar ik wist, dat zij in 1925 niet
geweest waren.
Zij antwoordden mij zeer wijs, „want",
zei de oudste „als wij thuisblijven stem
men wij de tegemnrtij en dan stem'
vrij -il ve ook. Dus dan maai liever l
Korai-n".
In mi v .-n te woning, ging ook
S lei 1 's "i i y
(dat is Ds. K.) eit toch maar gezorgd, dat
de pokkenwet weg is". Dat onze heer Bijle-
veld, het amendement heeft ingediend
wist ze heelemaal niet en wilde dit ook
niet gelooven, toen ik dit zeide.
Op een volgend adres was het evenzoo.
't Was l)s. K. voor cn na. Van A.R. propa
ganda vernam ik niets. Wel zag ik ver
schillende personen, die ik tot de A.R. par
tij rekende het dorpshuis binnen gaan,
maar dat was alles.
In het volgende dorp, dat ik bezocht, was
het evenzoo. Ook daar geen enkel spoor
te bespeuren, dat er nog A.R. in de wereld
zijn. Op dit kleine dorpje haalde Ds. K. een
eind over de 150 stemmen, waarin een
groot aantal vrouwenstemmen zaten.
Verschillende hunner, die ik sprak, gin
gen uit verschillende motieven.
Eén sprak de verwachting^uit, dat „als
Kersten aan de Regeering komt dan zal
de Leerplichtwet wel verdwijnen, want as
je noe je guus eens een dag thuis oudt om
op 't land te helpen, krieg je een verbaai".
Deze mecning constateerde ik ook op
andere plaatsen.
Een ander gaf een geestelijke verkla
ring. Zij was bepaald geworden bij Lucas
2 en wel bij deze woorden:
„Dat er een gebod uitging van den Keizer
Augustus, on dal Jozef en Maria beider,
opgingen". En zoo was haar conclusie, als
de moede- van den Heere het gebod van
een lleidensch keizer opvolgt, dan mag ik
toch ook wel aan de wei gehoorzamen. En
zij ging
Ik trof echter ook een S. G. P. vrouwtje
aar., die zeide dat zij thuis blpef, omdat df
Heere haar des morgens bij den tekst had
bepaald „Zalig zijn zij oie mijne geboden
doen". En het gebod des Ileeron was haar
uierh ardcr clan de wet. En zij schreef dit
-> 'on Burgemeester cn ging niet stem
- Vunr cn v' tje heli
insvl*
K. Me
Gij vraagt mij cijfers, waarde vriend. Ik
kan je die niet zoo gemakkelijk geven Wel
zijn niet alle vrouwen geweest en zijn er
in Oostelijk Z.-Bev. b.v. velen thuisgeble
ven, inaar ik kan je de verzekering geven,
dat zij over het algemeen best gestemd
hebben. Ik zal je direct daar nog iets vau
zeggen.
Ware dit niet hot geval geweest, het
cijfer der S.G.P. zou veel lager zijn, en
de derde S.G.P.-zetel zou er n i e t zijn.
Vooral de jongere vrouwen trokken goed
op, de thuisgeblevenen behooron meer tot
de oudere garde, ofschoon ik S.G.P.-vrou
wen van bij de S0 jaar zag gaan.
„Hoe komt het nu toch, dat de S.G.P. in
kracht vooruit gaat en onze partij afbrok
kelt?" vraagt gij mij in uw schrijven.
Waarin dit zit, waarde vriend? In niets
anders dan in het persoonlijk con
tact van Ds. K. met het Zeeuw s£he
volk. Hierin ligt het geheim der S.G.P.-
kracht. Niet de kennis der beginselen in de
eerste plaats.
Ds. Kersten is ongetwijfeld een berekend
man. Elk jaar komt hij preekzondagen
buiten beschouwing gelaten een paar
maal naar Zeeland, waar een groot deel zij
ner familie woont
Maar dan is de S.G.P.-leider niet in rust
Dan treedt liij tegelijk op, zoonis het vorige
jaar in de F.ngelsche Kerk te Middelburg
voor 2000 personen en te Krabbendijko. met
't onderwerp Petrus Dathenus. Van de be
schouwing van onzen pas overleden beer
H. de Wilde deugt natuurlijk niets. Debat
is er niet, dus tegenweer onmogelijk.
En als hij dan zoo vol vuur redeneert,
dan glinsteren de oogen de- S.G.P.-ers en
genieten zeer van hun Leert ir „die het zoo
goed durft te zeggen".
Ook vervult Ds. Kersten op zijn Zeeuw
sche reizen wel eens avond preekbeurten
en nis hij dan in de bediening des Woord*
voorgaat, dan komt de politiek ook om den
hoek gluren.
Dezen zomer heb ik dit zelve geconsta
teerd. Met een A.R. kennis, verlieten wij ons
dorp, om Ds. Kersten eens te beluisteren,
want mijn vriend had nu zooveel over de
zen gehoord en gelezen, maar hem nooit
gezien, zoodat nieuwsgierigheid de drijf
veer was.
Tot tekst koos hij de woorden „Zoekt de
dingen die boven zijn, niet die op de aar
de zijn!"
Voorwaar Amice, een ernstig woord, dat
wij naarstelyk behooron na te streven. Ik
kon mij dan ook van gnnscher harte ver
eenigen met het begin van de preek, waar
in hij de geheel gevulde kerk aanspoorde
de Hemelsche Zaken te zoeken, en niet de
wereldsche zaken, zooals de sport en de
Olympiade.
En nu waren wij ineens in de politiek
„O volk" zoo sprak Ds. K., „wat heb ik
daarvan staan zien, dat een Christel ij k
minister, een milliocn wil geven voor
die Heidensche spelen! Waar gaan wy
heen als God het nie.t verhoedt? Gelukkig
gaf de Heere ons getrouwheid, oro voor
zijn Naam en Eer op te komen, en het werd
verworpen!"
Dat echter onze A.R. Kamerleden even
eens schouder aan schouder stonden om
dit ongeluksvoorstel van Minister de Vis
ser te verwerpen, daarover werd niet ge
rept. en allen gingen heen, onder den in
druk, alsof Ds. K. dat alleen bewerkt
liad.
Zie vriend, dat is nu alles wel waar,
maar gij zult mij toch toestemmen dat dit
een zeer eenzijdige belichting is, wel
ker strekking onze partij veel nadeel doet.
Op zulke wijze werkt Ds. K. De intieme
verhouding van Kamerlid tot de kie
zers, die er vroeger bestond, heeft Ds. K.
Nog zien wij Prof. Dr. H. Bouwman
van Kampen het woord vragen op de
Deputatenverga-tering om zijn ernstige
klacht te uiten over het Oljmplade-vor
,8tv.. Red.
volkomen kunnen bewaren.
En dan is er nog een andere factor. De
Oud-Gereformeerden (als ik die verzamel
naam nu maar eens gebruiken mag) hangen
onderling sterk aan elkaar en steunen
elkaar op alle gebied. En als er iets gebeurt
in hun kring, dat opzien verwekt, geloof
maar niet, dat zij er met eon vreemde over
zullen spreken. Zij staan voor elkaar.
Ge moet daarom niet denken, dat dit al
les liefde is, maar een feit is het. Ik zal je
dat weer even bewijzen.
Zooals je, evenals ik, in ons blad vau
eenige maanden geleden heb kunnen lezen,
hebben wij hier twee oud-Gercf. richtingen,
n.l. de richting Boone cn de richting Ker
sten. Op kerkelijk gebied staan zij t e g e ih
over elkaar.
Nu meenden sommigen van onze partij,
dat Ds. Kersten van do richting Boone gecu
steun zou ontvangen. Maar daarin vergis
ten zij zich deerlijk, want in den diepsten
grond voelen zij iets voor elkaar.
Dat is nu bij deze verkiezing duidelijk
aan het licht getreden.
Althans Zondags voor den slag. kondigde
Ds. Boone van den kansel nf: „Menschen
van St. Philipsland! Stemt allen Ds. Ker«
sten!"
Dit advies werd trouw gevolgd, ja naar
mij uit zeer betrouwbare bron werd ver
zekerd, ging de vrouw van Us. Boone de
vrouwen nis een voorbeeld voor. Vandaar
dan ook dat Ds Kersten op dit kleine dorp
je bij de 500 - unen haalde.
En daarteg" :r stond van A.R. zijde
niets.
Maar vriend, mijn papier rankt vol. Mor
gen hoop ik je een slotbrief te schrijven,
want ik hen nog niet geheel uitverteld.
Inmiddels hatielijk gegroet,
t t
SCALDUS.
