llirutur ^rihsdjf (£onraut
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
VACANTIE-ADRESSEN
llit de Pers.
BINNENLAND.
ABONNEMENT:
Per kwartaal
3.25
(Beschikkingskosten 0.15)
.Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending„Bi-
Bij dagclijksche zending „7*—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7 /2 cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 2828
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 58936.
VRIJDAG 23 AUGUSTUS 1929
ADVERTENTIËN:
Van 1 tot 5 regelsL17VS
Elke regel meer OW,
Ingez. Mededelingen
van 1—5 regels„2.30
Elke regel meer„0.45
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekend0.10
10e Jaargang
bestaat uit DRIE bladen
Met het oog op de groote drukte bij
pnze administratie, nu zoo velen onzer
lezers met vacantie gaan, wordt men
vriendelijk verzocht, deze tijdelijke
i^dresveranderingen zoo spoedig mo-
yclijk op te geven, liefst enkele dagen
van te voren. Komen zulke aanvragen
op het laatste oogen lik, dan is het
niet zeker, dat men aan z'n nieuwe
idres direct den eersten dag de krant
li ontvangt en hierop stellen de lezers
:elf toch zeker even grooten prijs
lis Viij.
I 6 RUSSISCHE SCHOOLMETHODEN.
Niet gering was onze verbazing, toen we
venige dagen geleden in de C. H. „Neder-
ander" (nog wel) een hoofdartikel lazen,
vaarin wordt gevraagd, „uiterst voorzichtig"
zijn met „allerlei niet te c< troleeren be-
ichten omtrent het godsdienstig leven in
iovjet-Rusland". F.r wordt geLischt „dat alle
lerichtgeving objectief dient te zijn"; omdat
.onjuiste of overdreven berichten omtrent
jodsdienstver.volging in Sovjet-Rusland den
•oortgang van het Evangelie dat ook daar
e lande velen dierbaar is, schaden.
Het C. H. blad, dat de censuur in Rusland
fhijnt te vergeten, laat daarop volgen:
Zeker, de toestanden In het voormalige
Tsarenrijk zijn nog verre van gunstig.
Niettemin wordt van welingelichte zijde
verzekerd, dat godsdienstoefeningen in
[kerken en synagogen, in stad en land
ongehinderd plaats vinden.
Ondanks haar Atheïstisch standpunt
heeft de huidige Russische regeering, in
zooverre de nieuwe wettelijke voorschrif
ten vrijheid van godsdienst en van gods
dienstige propaganda waarborgen een
vrijheid die ook practisch genoten wordt
een toestand geschapen, die van het
verleden in gunstigen zin afwijkt
Rijzen soms hier en daar, meestal on
der den invloed van den z.g. „Bond der
goddoloozcn", plaatselijke moeilijkheden,
dan doet het centraal gezag op daartoe
strekkend verzoek van onze geloofsge-
nooten onverwijld het noodigé om de
verdrukkers tot de orde te roepen.
Te bevoegder plaatse in Sovjet-Rusland
zit tegenwoordig de wensch voor. den
strijd der levensbeschouwingen niet an
ders dan met geestelijke en culturecle
middelen te voeren. A. I. Rykow, de
voorzitter van den Raad van Volkscom
missarissen, heeft zulks op het jongste
Radencongres in Mei jl. nogmaals uit
drukkelijk uitgesproken.
We zijn geneigd om in navolging van de
.„Nederlander" te zeggen: Men zij toch voor
achtig met niet te controleeren berichten,
tls 't bovenstaande.
Kloppen de feiten in Rusland op boven
genoemde meening van „welingelichte
jijde?"
Wij kunnen dat niet uit eigen ervaring
bestrijden of bevestigen. En zelfs, wie tij
delijk in Rusland vertoefde, zal nog voor-
jichtig moeten zijn.
Maar de vreeselijke Godslasteringen, wel
ke voorkomen op openbare gebouwen (het
geen de Sovjetpers telkens bevestigt) heb-
ieri ons toch genoeg omtrent het optreden
Jer Sovjet-re gee ring te zeggen.
Dat men met gerechten twijfel omtrent
ie goedbedoelde poging tot onpartijdigheid
van de „Nederlander" vervuld moet zijn,
'ileek onlangs nog uit het artikeltje „Russi
sche Schoolmethoden" in ons blad.
Dat artikeltje was een objectief excerpt
uit een der groote Oekrainische onderwijs-
revues, zooals esperantisten in verschillende
landen dat aan elkaar toezenden.
Die overzichten worden nief gekleurd,
want ze hebben geen propagandistische doch
slechts informatorische beteekenis.
In een groot artikel poogt de heer O. Fi-
gurin aan te toonen, hoe actueel, zelfs zcér
dringend, de behoefte is aan anti-godsdien
stig onderwijs in do scholen. Immers kun
nen, volgens hem, de ten zeerste betreurens
waardige feiten worden geconstataerd, dat
in Moskou 42 van de leerlingen nog ge-
loovig is, terwijl in de omstreken van Char-
k'ov zelfs 90 van de leerlingen regelma
tig de kerk bezoekt!! Achter die laatste zin
plaatste de schrijver een zeer dik ui troep
teeken.
Verder wordt dan in dit en een ander ar
tikel uiteengezet, dat de onderwijzer een ac
tief godsdienstbestrijder moet zijn.
Onze medewerker, die ons het uit het Es
peranto vertaalde uittreksel" zond, kon niet
nalaten er aan toe te voegen:
„Dat zulk een belangrijk tijdschrift als
„De weg naar ontwikkeling", hetwelk in
zijn maandelijksclie 100 li 200 pagina's
vaak zulke lezenswaardige artikelen geeft
zulk een belangrijke plaats inruimt aan
anti-godsdienstige propaganda, bewijst
wel, dat er ernst bij is, te meer daar het
blad orgaan is van het Staatscomité voor
wetenschap en ontwikkeling in de Oekrai
nische Sovjet-republiek."
Als een officieel orgaan zoo spreekt, dan
is het waarlijk ernst bij de Regeering. En
dan kan men moeilijk gelooven, dat de vrije
loop van het Evangelie in Rusland niet
fioor de Overhead beiemmerd wordt.
HET GEZANTSCHAP
TOEN ER GEEN VAST ACCOORD WAS.
In een door de Vrijheid uitgelokte na
beschouwing over de openbaar gemaakte
briefwisseling tusschen den formateur voor
een parlementair rechts Kabinet en de par
tijen der Rechterzijde schreven wij:
De oude coalitie-gedachte is niet, dat men
zonder vast accoord uit zeilen gaat: dat
heeft dr. Kuyper in 1901 wel anders getoond
Maar hij heeft ons ook duidelijk geleerd,
dat coalitie geen fusie is. Juist de erken
ning van verschillen doet, naast de ge
meenschappelijke beginselen, zoeken n^ar
praktische programpunten voor een vast
accoord. Ten aanzien daarvan mag men
niet op zien komen spelen, zooals in 1925
blijkbaar met het gezantschap te Rome is
geschied; met al de nare gevolgen daaraan
verbonden.
Men behoort, aldus voegt „de Tijd" hier
aan toe, om legendevorming te voorkomen,
de gezantschapsgeschiedenis wel te on
derscheiden. Het bloot vermelden van het
jaar 1925 zou verwarring kunnen stichten,
daar in genoemd jaar het Kabinet-Ruvs af
trad en opgevolgd werd door het Kabinet-
Colijn.
Ongetwijfeld bestond er een schriftelijke
overeenkomst ten aanzien van eerstge
noemd Kabinet in deze kwestie. Anders
kunnen wij althans niet lezen in de rede-
'oering, door mgr. dr. W. H. Nolens uit
gesproken in de Tweede Kamerzitting van
17 Maart 1926:
Bij de formatie in 1922 bestond bij den
formateur, voorzitter later van den Mi
nisterraad, het uitgedrukte voornemen,
om bij een eventueel voorstel tot ophef
fing de Kabinetskwstie te stellen. Per
soonlijke omstandigheden hebben dezen
toen verhinderd aan dat voornemen ge
volg te geven, toen in Maart 1924 het
amendement-Schokking werd ingediend.
De Minister van Buitenlandsche Za
ken zal zich herinneren, dat ik hem vóór
de sten ning er van kennis gaf, dat ik,
indien het amendement zou worden aan
genomen, tengevolge van een besluit van
de Katholieke Kamerfractie, namens
deze de verklaring zou moeten afleggen,
dat, gezien de houding der Regeering te
genover het amendement, deze fractie
zich genoodzaakt zou zien tegen de be
grooting van Buitenlandsche Zaken te
stemmen, en nader haar houding tegen
over het Kabinet zou moeten bepalen.
Gevolg behoefde daaraan niet gegeven
te worden, omdat het amendement ver
worpen werd.
Dit staat in verband met het optreden
op 11 Nov. 1925. Bij de formatie in 1925
deed zich dezelfde moeilijkheid voor.
Er moet derhalve, aldus de T ij d, een
schriftelijke verklaring van den Kabinets
formateur in 1922 hebben bestaan, anders
de klaarblijkelijk voorzichtig gekozen
bewoording „bestond het uitgedrukte voor-
en" geen zin hebben. Waarom dan in
Maart 1924 de Kabinetskwestie niet werd
gesteld? Mgr. dr. Nolens zinspeelt op „per
soonlijke omstandigheden" van den forma
teur, doch laat onopgehelderd, waarom de
Minister van Buitenlandsche Zaken dan:
„gewaarschuwd" moest worden.
Hoe het ook zij, er bestond een afspraak.
Maar de T ij d is het met ons eens, dat dit
ten aanzien van het Kabinet-Colijn niet
duidelijk het geval was.
„Immers, de heer Colijn had, nadat hem
op 11 Juli 1925 opdracht tot kabinetsforma
tie was verleend, op 12 Juli een onderhoud
gehad met mgr. dr. Nolens, die hem
zooals de „Stand." destijds publiceerde
had gewaarschuwd: „U moet erop rekenen,
dat eventueel uit te noodigen Katholieken
thans een gelijke houding zullen aanne
men als hun partijgenooten in het Kabinet-
Ruys hebben gedaan".
In een brief van 22 Juli 1925 werd dan
ook aan mgr. dr. Nolens medegedeeld door
den heer Colijn:
„Door mij zou de Kabinetskwestie niet
gesteld kunnen worden, maar het ver
pen van den post zou hoogstwaarschijnlijk
tot eeri Kabinetscrisis kunnen leiden. Im-
Djers zouden de Katholieke Ministers uit
het Kabinet treden en de Katholieke frac
tie zou haar vrijheid herkrijgen. Bovendien
zou de Minister van Buitenlandsche Zaken
getroffen zijn en het een en het ander zt
zoo ernstige toestanden scheppen, dat er
wel haast niets anders dan een ernstige
Kabinets-crisis denkbaar is".
Bovendien was het reeds in de eerste
helft van Juli 1925 aan de heeren De Geer
en Schokking bekend, welke houding hun
evcntueele katholieke collega's in het te
vormen Kabinet bij aanneming van een
amendement tot strekking hebbend de op
heffing van het gezantschap bij het Vati-
caan, zouden aannemen.
Ten overvloede er is hun later nogmaals
door den heer Colijn als voorzitter van den
Ministerraad, op gewezen en heeft mgr. dr.
Nolens herhaaldelijk de voorzitters van de
Christelijke Kamergroepen, ten einde alle
misverstand te voorkomen, in beider aan
wezigheid daaraan herinnerd.
Zuidbroek: mr. E. J. Bulder, advocaat en
procureur te Veendam en mr. J. H. Bast, ad
vocaat en procureur te Hoogezand;
Veghel: F. C. van Lith, burgemeester van
Veghel.
DEPARTEMENT VAN DEFENSIE.
Bij Kon. besluit is op verzoek eervol ont-
ZEEMACHT.
Bij beschikking van den Minister i
i De
fensie, is de luitenant ter zee der 3e klasse
K. G. Tiel, dienende aan boord van Hr. Ms.
wachtschip te Willemsoord, ter beschikking
gesteld.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot luitenant
ter zee 3e klasse bij de Koninklijke marine-
reserve: D. Kooistra, W. Mattijsen, J. Craa-
mer, P. J. Hubregtse, G. Hogedijk, W. Lotsv,
I. Bink, J. M. de Bruijn, H. H. Gerlings, II.
van Brakel, J. den Hartog, J. A. L. Kesseler,
G. II. Brouwer, P. J. Ypenburg, W. N. Bos,
P. J. Mulder, W. M. Houwing;
tot officier van den Marine-stoomvaart
dienst 3e klasse bij de Koninklijke Marnie
reserve: B. J. Westendorp, J.-P. H. Heule, J.
P. C. Beun, G. W. A. Meulse
LANDMACHT.
Bij Kon. besluit zijn benoemd bij het res.-
personeel der landmacht bij het wapen der
Artillerie bij den Staf van het Wapen tot
res. tweede luitenant voor Speciale Dien
sten ir. H. Kepper en ir. B. Bölger, met be
paling, dat deze reserve-tweede-luitenants
voor speciale diensten bestemd zijn voor den
dienst bij de artillerie-inrichtingen.
VOOGDIJRAAD.
Bij Kon. besluit is op zijn verzoek eervol
ontslagen met dank G. Jannink, als lid van
den Voogdijraad te Almelo.
DE NIEUWE AMERIKAANSCHE
GEZANT
Uit Washington wordt gemeld, dat tot
gezant der Vereenigde Staten in Nederland
is benoemd de heer Gerrit John Diekema
uit Michigan. De nieuwe gezant is 70 jaar
oud en bankier van beroep. Hij spreekt Ne-
derlandsch en heeft een langdurige studie
gemaakt van de politieke aangelegenheden
van Nederland, waar zijn ouders geboren
zijn.
OFFICIEELE BERICHTEN
ONDERSCHEIDING.
Bij Kon. besluit is benoemd tot ridder der
Oranje-Nassau-Orde E. C. de Maat (Broeder
Sylvester), algemeen overste der Congrega
tie van de Opvoeding- en Onderwijsstichting
St. Marie te Huybergen.
KANTONRECHTERS-PLAATS-
VERVANGER.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot kanton-
rechter-plaatsvervanger in het kanton:
Amsterdam: mr. E. W. Catz, advocaat en
procureur te Amsterdam;
Helder: W. F. G. L. Driessen, burgemees
ter van Helder en mr A. J. Veldman, advo
caat en procureur te Helder;
Alphen: P. A. Colijn, burgemeester van
Boskoop en G. F. Crone, inspecteur der di
recte belastingen, invoerrechten en accijn
zen te Alphen a. d. Rijn;
Woerden: L. Oomens, ontvanger der re
gistratie en domeinen te Woerden en F. I.
Wethmar, adjunct-inspecteur van de direc
te belastingen, invoerrechten en accijnzen te
'Woefdaar
DE V.O.V.
Men schrijft ons uit Kruiningen:
Op uitnoodiging van den heer W. 3o-
gaards, inspecteur van de V.O.V. bij den
Raad van Arbeid te Goeste Kapelle (.Z)
kwamen te Kruiningen de agenten van de
V.O.V. uit Zuid-Beveland bijeen. Het doel
van deze vergadering was om de agenten
inlichtingen te verstrekken aangaande bet
geen in den laatsten tijd door de Nederland-
sche vereeniging van Inspecteur en agenten
der V.O.V. gedaan is teneinde zeer ge-
wenschte verbeteringen in de Ouderdomswet
1919 te verkrijgen.
Als leiddraad bij die inlichtingen diende
een uitvoerig verslag van wat er behandeld
is op de laatste, algemeene vergadering der
genoemde vereeniging te Utrecht, waar ver
schillende inspecteurs en ruim 400 agenten
der V.O.V. aanwezig waren.
Het verslag legde vooral den nadruk op
hetgeen het Hoofdbestuur verricht heeft in
het belang van de jongste, zeer belangrijke
aanvulling der ouderdomswet, n.l. de moge
lijkheid tot het sluiten van een pensioenver
zekering met premierestitutie bij voorover
lijden en van een weduwen- en weduwna-
renpensioen, los van de V.O.V. Interessant
was het te vernemen, hoeveel strijd het ge
kost heeft dit schoone doel te bereiken.
Het is dr. A. Winter, Rijksadviseur der
V.O.V., te Dordrecht geweest, die in
strijd vooraan stond en overwon. Thans is
de V.O.V. gewoonweg een spaarpot gewor
den, een vorm van verzekering, mooi voor
Nederland.
De vergadering werd meegedeeld, dat
thans een krachtige actie zal gevoerd wor
den ter verkrijging van een herleving der
gunstige bepalingen ;n art. 24 en art. 10 der
O.W. verzekering van ouderen en minder
kapitaalkrachtigen, tegen een betaalbaar ta
rief en dit omdat er nog zoo velen in den
lande zijn, die, om welke reden dan ook, de
vier jaar (1919—1923) lieten voorbijgaan en
thans niet meer bij machte zijn het huidige
tarief te betalen. Op die algemeene vergade
ring werden de principieele en technische
beteekenis, de uitvoering en de juste propa
ganda van een voor de jongste wetswijziging
nader toegelicht door resp. dr. A. Winter, J.
Kolk, voorzitter van den Raad van Arbeid te
Heeren veen en T. S. Goslinga, eveneens
voorzitter van den Raad van Arbeid te Lei
den, daarbij werd gewezen op de tegenwer
king, welke ondervonden werd of Wordt bij
officicelc personen en bij een zeker publiek,
dat uit onwetendheid of vooroordeel zich te
gen de ouderdomswet keert.
Wie zijn tegenstanders der V.O.V.? Zij, die
de V.O.V. als concurrente beschouwen; zij
die niet gaarne zegels voor de werknemers
plakken, en ten onrechte de V.O.V. dei-
Ouderdomswet, die echter niets met de uit
voering der I.W. te maken heeft, als overbo
dig kwalificeeren; en tenslotte zij, die door
de uitbetaling van het Ouderdomspensioen
verkregen door de V.O.V., vreezen de parti
culiere en/of individueele en collectiev
autoriteit, over hun oude medemenschen te
zullen verliezen. De meeste tegenstanders
zijn niet eerlijk, ze hebben met de bestrijding
der V.O.V. iets anders op liet oog. De toetre
ding tot de V.O.V. bedroeg evenwel in 1927
11918 posten, 2.862.G52 jaarrente; in 192Ï
12340 posten, 2.997.020 jaar rente.
De aanwezige agenten met den inspecteur
der V.O.V. namen zich e. liter voor ieder in
gezetene die er om vraagt, de meest waarde
volle inlichtingen omtrent de V.O.V. gratis
te verstrekken.
Deze rijksinstelling, dienende een alge
meen volksbelang van den eerst n in g
dient atler sympathie en attentie.
MET DE IVDE DIVISIE IW HET VELD
VAN OTTERLGO BEGINT DE VICTORIE
DE GEEST BLEEF GOED
(Slot)
't Was den laatsten dag der legeroefenin-
gen voor allen weer vroeg reveille. Kwart
voor eenen opstaan, twee uur uitrukken,
half zes de stellingen ingenomen.
Zoo i
Rood had den vorigen dag er leelijk van
langs gehad. Zijn zwakkere krachten kon
den het tegenover de sterke Blauwe macht
niét houden. Deze was er in geslaagd een
gevaarlijke deuk in de stelling van Rood
te make*.
9è commandant van Rood had zich daar-
op zijn naar achter gelegTn hoofdstelling
m -t de hoofdmacht teruggetrokken. Het
voorterrein was zwak bezet gehouden.
Toen we om ruim vijf uur gelijk be
loofd was aan het roode front arriveer
den, bleek zulks ook inderdaad het ge\al.
Bij Roekei troffen we de eerste vooruitge
schoven roode voorposten.
Zij vormden het „scherm". liet werd ge-
ormd door twee secties infanterie met
mitrailleurs. Rlauw mocht niet direct weten
hoe het dai i geschapen stond. Toch wilde
Blauw het g. ..rne weten en begon daarom
om 6 uur eens te informceren. Dat geschied
de in den \urm \an een
artillerie-morgengroet.
Gehoopt werd natuurlijk, dat Rood ant
woorden zou en dan wist Blauw meteen
datgene, waarop het zoo grooten prijs
stelde.
De doffe knallen der blauwe batterijen
kregen echter niet veel weerwerk. Wat geen
wonder was, want het vuur richtte zich op
cle verlaten stelling van den vorigen dag
Intusschen begreep de leiding, dat het zaak
werd de roode voorposten terug te nemen.
Blauw kon wel eens oprukken. Eer we in
Otterloo waren was dit terugtrekken in vol
len gang. Maar het was een wijken om te
beter te slagen, naar te vermoeden viel.
te overtuigen togen we naar den
commandant van Rood, kolonel Verbeme.
Hij had zijn commandopost, van waaruit
hij heel de actie der 8ste oorlogsdivisie
leidde, in de Harskamp ingericht
Regen.
Op weg er heen zagen we eenige oogen-
blikken do zon vuurrood tusschen de grijze
wolken doorgluren. De hoop werd levendig,
zij verder den geheeicn dag het veld
behouden. Het mocht echter niet zijn.
Even later was het lokkende en lachende
rood achter een zich steeds verdikkend grijs
teruggetrokken en we hebben heel den mor
gen van de dagvorstin geen straaltje meer
gezien. Al spoedig begonnen regendruppel
tjes te vallen en dne druppeltjes werden
druppels in massa. Het regende en bleef
regenen gedurende heel de oefening in on
onderbroken venijnige buien.
In het Stafkwartier bleek ons, dat inder
daad Rood op zijn achtergelegen reserve-
stelling was teruggetrokken. In verband
daarmede was de commandopost, die den
dag te voren in Roekei was gevestigd, naar
de Harskamp verhuisd.
Tevens echter had de kolonel besloten
om door zijn linkervleugel, die op Otterloo
steunde, een verrassenden tegenaanval te
doen geschieden. Dat kon prachtig, doordat
zich tusschen Otterloo en den weg Otterloo-
Oud-Reemst het Otterlosche bosch uitstrek
te. Dat was een prachtig gedekt terrein, uit
nemend voor hot doel geschikt. Het 16e
Regt Infanterie was uitgekozen om
blauwen hun stoutigheden van de vc
dagen betaald te zetten door een krachtige»
val op de oostelijke flank van Blauw
u we toch in dc Harskamp waren
nog even tijd hadden werd de gelegenheid
benut om er weer enkele interessante din
gen te zien.
Zoo was er opgesteld de postduivenwa
gen. 28 duiven waren „naar oren" gegaan,
om als boodschappers dienst te doen.
Berichtgeving van nit de lucht.
Op de achter het kamp gelegen heide wer
den vliegberichten verwacht Want de roode
Tiegtuigen waren reeds vroeg hun actie
begonnen. Den vorigen dag was Rood zeer
heftig bestookt door het escadrille van ka
pitein Versteegh; ditmaal zou echter Rood
het voordeel van het luchtwapen genieten.
De noodige gele seinlappen, waarmede de
•erbinding met 't vliegtuig wordt gemaakt,
lagen door takken gemaskeerd gereed.
Vijandelijke vliegers behoeven ze niet te
zien.
Met deze lappen, z.g. U-lappen, die aan
de zijden „ai-men" hebben, werden cijfers
vom-gesteld. Uit dc lucht kunnen die cijfer
teeaens gemakkelijk worden waargenomen.
Uit het waargenomen cijferteekcn weet dan
de vlieger, aan de hand van een bepaalde
codo, precies wat op den grond van hem
verlangd wordt
Voor de herkenning van het tei.. wor-
len z.g. herkenningslappen gebruikt. Zc
geven cle letters L. T. te zien, terwijl voorts
ui kruis van witte lappen den vlieger aan-
ijzing geeft omtrent de plaats waar hij
zijn met behulp van een pistool afgeschoten
berichtkokers kan laten vallen.
We troffen het.
Juist toen we er waren, kwam een rood
liegtuig aanzetten. Van af den grond werd
geseind: wij venvachten verbinding met u.
i klonk het van uit de lucht door mid
del van een soort claxon: Ta-ta-ta. Dat be-
teekende: begrepen! Daarna werd van be
nedon weer geseind: wat is tegenover ons?
Onmiddellijk vertrok het vliegtuig in de
■ichting van Blauw.
We maken ons reeds gereed om te ver
trekken, toen een ander ïood verkennings-
liegtuig zijn komst aankondigde. Het had
bericht af te geven. Onmiddellijk werd het
witte kruis uitgelegd en even daarna werd
de berichtkoker naar heneden geschoten,
veg er van in de lucht is te volgen door
rookpluim. Dicht bij de lappen kwam
het ding rookend en vuurspuwend (als
„rotjes" doen) neer. Onmiddellijk vlogen
paar soldaten er op af om het vuur te
clooven en het bericht aan den commandant
te brengen, die het met spoed door
ordonnans op 't Stafkwartier laat be
zorgen.
De jachtvliegers zijn in den loop van den
orgen niet teruggekeerd. Dc lage regen
wolken maakten liet vliegen te gevaarlijk.
Niet minder interessant was, wat we weer
te zien kregen van het gebruik maken van
radio bij het leger.
Bij de divisie behoort een auto-, een mo
tor- en een rijwiel-radiopost Deze laatste is
gemonteerd op 4 éi 5 fietsen. Een dier fiet
sen wordt op een soort standaard geplaatst
Met de wielen dus los van den grond. Dan
klimt er een man op en gaat zitten trap
pen. De wielen doen op deze wijze dienst
als vliegwiel bij het opwekken van de noo
dige electrisehe energie.
Deze fietsen waren niet aanwezig, maar
wel was de radio-auto in gebruik. Zij stond
in voortdurende verbinding met Soester-
berg. Terwijl we er waren, werd juist een
in cijferschrift gesteld radiobericht van de
tegenpartij opgevangen.
De post kan in 3 a 5 minuten worden op
gesteld.
Van den leider van dezen technischen
dienst vernamen we tevens, dat aan het
aanleggen van de centrale telefoonleiclingen
den geheelen nacht gewerkt was. Voor de
zen laatsten dag was 24 K.M. telefoondraad
uitgelegd; den dag te voren 36 K.M dat "na
afloop van de oefening ook weer ingewon
nen moet worden.
Uit deze dingen ziet men weer eens hoe
technisch-ingewikkeld de moderne strategie
geworden is door en na den wereldoorlog.
Keeren we nu weer terug naar de oefe
ning.
Vanuit de Harskamp zochten we de roo
de stellingen weer op. Hot bleek, dat het lSe
inmiddels zich in het Otterlosche bosch
had opgesteld.
De Koningin aan het front
Hier ontmoetten we de Koningin op haar
tocht in het manoeuvx-e-terrein, waarbij zij
door den chef van deu 6taf, overste v. An-
dei, werd voorgelicht
Reeds om 6 uur was H. M. in de kampe
menten, om daarna de infanterie-opstell:
gen en artilleriepasten van beide partijen
in oogensohouw te nemen. Het terrein werd
te voet doorkruist. Om 9 uur keerde de
Koningin per auto naar het Loo terug.
Het 16e klaar voor den aanval.
In het Otterlosche bosch hadden twee ba-
taillons van het 16e zich genesteld; het der
de werd in reserve gehouden. Met deze op
stelling was geruinicu tijd gemoeid. Maar
dat beteekende, dat degenen, die het eerst
hun stellingen konden innemen, misschien
meer dan een uur op dezelfde plaats moes
ten blijven.
Heel deze beweging werd in den gestaag
druilenden regen uitgevoerd. Nergens eclv
ter hoorden we daarover „kankeren" of an-
aangename opmerkingen Integendeel. Meer
dan eens barstte de soldatenhumor los. „Al
weer dichter bij onze krib, jongens", hoor
den we een lachend voorwaarts springend
soldaat zijn makkers toeroepen.
Tegen kwart voor elven was de opstelling
gereed. Overal lagen de mannetjes achter
dekkende struiken en in greppels, de lichte
en zware mitrailleurs met zich meevoe
rende.
Toen liet generaal Prins, de hoofdsscheids
rechter, de order „voorwaarts gaan" over
brengen en al spoedig ontwikkelde zich
daarna de aanval .van uit het bosch. Op al
lerlei plaatsen sprongen de groepen eruit
en trokken don weg OtterlooOud-Recmst
over en het daartegenover gelegen heideter-
Op dien weg hadden zich inmiddels de
Commandant Veldleger en zijn staf v<
,meld. Ook zagen we er den Minister van
©e
Defensie, Dr. Deckers, met zijn adjudant,
den veldprediker in alg. dienst, Ds. H. Jans
en ook den oud-commandant van het
Veldleger, generaal Muller Massis.
De Minister trotseerde, evenals alle aav
deren, onvervaard de regenbuien en volgde
met belangstelling het voortrukken in het
Mosselsche veld.
We hebben groot respect voor hetgeen
liet 16e liier presteerde. Men denke er niet
licht over. Na het lange wachten kwam ein
delijk de aanval in <i« natte heide. Telkens
stukje vlug voorwaarts gaan, liggen en
•n en dan weer opstaan, vooruit, liggen,
ui. En het gebeurde allemaal correct
Van regen en nattigheid trokken officieren
noch manschappen zich iets aan. Want daar
in de verte zaten die leelijke blauwen van
de vorige dagen. Van die zijde werd ge
tracht den aanval te breken door zwaar mi-
trailleurvuur en artilleriewerking. Rood
liet zich echter niet tegenhouden. Elk gun
stig oogenblik werd benut om door te stoo-
het te doen in de goede orde, zóó
dat het verband tusschen de groepen niet
ïrloren ging.
Drie kwartier heeft dit kranige werk ge
duurd. Toen was Rood de blauwe positie
zoo dicht genaderd, dat de aanval geacht
kon worden haar doel te hebben bereikt
Otterloo uit was de victorie bevoch
ten!
Plotseling weerklonk over de heide het
signaal: staken der manoeuvre. Een opge
dekt „hoera" liep langs 't geheele front
Het besluit der zware oefendagen werd met
reugde begroet.
„Verzamelen" werd geblazen en toen be
gon het bijeenbrengen der afdeeiingen en kon
de thulsmarsch
worden ondernomen; die heel wat drukte
bracht op den weg Ede-Harskamp.
Daar bewogen zich infanterie, artillerie,
technische dienst, voertuigen en alles wat
tot den legertros behoort
kxukenwagens'hadderi öMeral' de wilt
koriie gebracht. Allerleukste en gezellige
groepen vormden zich er omheen.
Menlga troep keerde na den verrichten ar
beid en nu het „kort" begon te worden, vroo-
hjk zingend terug naar kazerne of kampe
ment.
De geest bleek, ondanks den zwaren nat
ten ochtend bijna allen waren haast 10
in het touw geweest uitstekend
gebleven te zijn. Die geest was trouwens al
gemeen goed te noemen, verzekerden ons
officieren en anderen. Zelfs de Amsterdam
mers hadden niet de minste moeite gege
ven. De te verrichten taak is bij alle afdee-
lingèn met opgewektheid vervuld.
Hulde daarvoor aan ons leger!
Met groot genoegen hebben we weer
deze drie-daagsche manoeuvres bij Ede ge
volgd.
Wat we er van vertelden, moge de
waardeering voor ons leger
helpen vergrootcn en ook het besef stevi-
gen, dat, naar de mate onzer krachten, aan
de oefening, verzorging en uitrusting alle
mogelijke zorg wordt besteed. Er is geen
reden om daarover kleineerend te spreken,
al zullen hier en daar in dit ingewikkeld
samenstel wel eens gebreken vallen aan te
wijzen. Waar is het anders in het leven?
Men kan er echter verzekerd van zijn, dat
de oogen der legerleiding daarvoor niet
gesloten zijn en zij er steeds op bedacht is
haar verantwoordelijke taak zoo getrouwe-
lijk mogelijk te vervullen. D.w.z. niet om
„vechtjasserij", maar ten bate van ons ge
heel e volk.
Tenslotte nog een woord van dank aan
onzen weiwillenden mentor, luitenant Baay.
Hij heeft geen moeite ontzien om ons ge
zelschap van dienst te zijn. Het geschiedde
met benijdenswaardige opgewektheid. „Lee-
ken" moeten dat dubbel prijzen.
Den minister van Defensie herhalen we
onze erkentelijkheid voor wat hij deed om
„de pers" het vervullen van haar taak mo
gelijk, gemakkelijk en aangenaam te ma
ken.
Hoe tevreden we echter ook zijn, toch zeg
gen we: Ede was Valkenburg niet. We
voelden iets van een geest, waarvan we
aanvankelijk den indruk kregen, dat het
..nieuwe heeren, nieuwe wetten" onmiddel
lijk moest doen denken aan het: alle ver
andering is geen verbetering.
Het heeft weinig zin om er meer van te
zeggen. Alleen dit: wie vergeet, dat een ge
zonde belangstelling van de goedgezinde Ne-
derlandsche pers voor ons leger van het
grootste belang mag heeten, begaat een
groote vergissing.
We meenen echter alreeds begrepen te
hebben, dat de nieuwe bewindsman aan
Defensie er niet anders over denkt
Niet eng, maar ruim bleek zijn stand
punt Hij zorgde, dat de journalisten niet
wegbleven. Voor de toekomst stelt ons dat
gerust.
DAGORDER.
N'a afloop van de manoeuvre werd aan
alle commandanten, staven en troepen, die
aan de oefeningen onder leiding van den
commandant veldleger hadden deelgeno
men, de volgende dagorder uitgereikt:
De oefeningen onder mijn leiding, waar
aan gij hebt deelgenomen, zijn dank zij
uw aller medewerking tot een goed einde
gebracht
Veel inspanning is in de afgeloopen da
gen van u gevergd, doch gij hebt met toe
wijding uw taak vervuld.
Gij hebt begrepen, dat dit ten goede
moest komen aan het vertrouwen in ons
leger, waarvoor gij dank hebt verdiend.
Laat echter de grootste voldoening voor
u zijn het g-roote voorrecht, dat wij hebben
gehad, onze oefening te mogen beéindigen
onder cle oogen van onze Hooge Lands
vrouwe. die door Hare aanwezigheid van
Hare Koninklijke belangstelling deed blij
ken. Leve de Koningin!
GASTEN OP HET LOO.
Aan de>n disch van II. M. de Koningin
en Z. K. H. den Prins der Nederlanden za
len gisteravond ten paleize Het Loo aan:
luitenant generaal E. F. Insinger. comman
dant van het veldleger; gcnernal-niajoor J.
II. Borel. inspecteur van het wapen der in-
interie. adjudant i h. d van de Koningin;
•neraal-majoor C_ A. Prin«, commandant
in de life divisie; - i^raal ninjoor H. A.
ieyffardt, chef van den gcneralen staf;
generaal-majoor W. J. C. Schuurman, com
mandant van de He divisie; generaal-ma
joor F. J. Q u ui jer, commandant van da
IVe divisie.
